CHOROBA CIESZYŃSKA

(meningo-encephalitis enzootica suum)

Jest to choroba wirusowa Su o przebiegu ostrym, podostrym i przewlekłym, której istotą jest nieropne zapalenie substancji szarej mózgu i rdzenia − polioencephalomyelitis.

Występowanie:

• po raz 1-szy w 1929 r. w Cieszynie

• dotychczas stwierdzana w Europie (gł. środkowej) i na Madagaskarze

Etiologia:

Enterowirus serotyp 1, rodzina: Picornaviridae

• 2 podtypy, 2-gi → chor. talfańska

• oporny na warunki środowiska, pH 2,5 − 9,5; w wodzie o temp. 9 − 15°C − 6 mies., gnojowica − 25dni

• środki dezynfekcyjne: 2−5% formalina, 2% NaOH

Epizootiologia:

• wrażliwe Su w każdym wieku

• ostry przebieg u młodych

• na ogół w małych skupiskach (zagrody chłopskie)

Źródła:

• latentnie zakażone Su − enterocyty j. grubego, kał

• rzadziej ślina i wydzielina z nosa

Wrota:

• p.o.

• rzadko aerogennie

• pośrednio − Ho, pasza, woda, gryzonie

Patogeneza:

O.I. 7 − 35 dni

wniknięcie wirusa donosowo → namnażanie w opuszce węchowej → OUN

wniknięcie wirusa per os → enterocyty j. grubego, migdałki, węzły chłonne → wiremia → wtórne namnażanie wirusa w CUN → polioencephalomyelitis non purulenta − zmiany degeneracyjne w motorycznych kom. zwojowych oraz naczyniowe i okołonaczyniowe nacieki kom. jednojądrzastych

Objawy kliniczne:

 stadium prodromalne: posmutnienie, brak apetytu, czasami wymioty, niezborność ruchów, ↑ temp. 42°C, choruje kilka w grupie

 stadium podniecenia (postać mózgowo−rdzeniowa):

• skurcze toniczno-kloniczne, zgrzytanie zębami, ślinotok, wygięcie kręgosłupa (opisthotonus), wiosłowe ruchy kończyn,

• temp. wraca do normy lub spada poniżej normy

• porażenie mm. żwaczy, języka,

• † z uduszenia − porażenie ośrodka oddechowego lub mm. oddechowych

• † w p. mózgowej 80−90%

 stadium porażenia (postać rdzeniowa):

• porażenia wiotkie, zaburzenia ruchowe głównie kończyn tylnych → ataksje, pozycja siedzącego psa

• s. porażenia może wystąpić bezpośrednio po stadium wstępnym − brak obj. podniecenia

• † w p. rdzeniowej 20−50%

• zachorowalność do 50%

• brak r-cji na bodźce zewn., pozostaje czucie powierzchniowe

AP:

• obrzęk i przekrwienie opon mózgowych i mózgu, przekrwienie splotów naczyniówkowych

• czasem zapalenie płuc, nieżyt p. pokarmowego, nieliczne wybroczyny w narządach, zwyrodnienie tłuszczowe m. sercowego

HP:

• zapalenie nieropne dotyczące istoty szarej mózgu i rdzenia kręgowego

• z reguły także zwoje rdzeniowe

• zwyrodnienie kom. zwojowych, rozrost gleju (neuronofagia), nacieki granulocytów obojętnochłonnych

• zmiany o charakterze rozsianym

Bad. laboratoryjne:

• izolacja wirusa w hodowlach kom.

• SN, IF (miana > 1:64 w SN uważane są za dodatnie)

• badanie par surowic

D. różnicowa:

• ch. Aujeszki

• pomór

• listerioza

• różyca

• salmoneloza

• zatrucia

Zapobieganie i zwalczanie:

• Su w chlewni dzieli się na chore z objawami i gorączkujące oraz podejrzane o zakażenie

• chore się ubija w wydzielonej ubojni, podejrzane się ubija lub izoluje

• wyznacza się okręg zapowietrzony i zagrożony

• zakaz obrotu

• za zabite Su 3/4 wartości odszkodowania, za padłe z podejrzeniem chor. cieszyńskiej 1/3 wartości

• dezynfekcja

Piśmiennictwo:

1. wykłady - Epizootiologia

2. Kaszubkiewicz Cz.: „Patogeneza i anatomia patologiczna chorób zakaźnych zwierząt”, Wrocław 1990, skrypt nr 356

Choroba cieszyńska

---