Zestaw 10
Pojęcie i sposoby obliczania produktu krajowego brutto (PKB) poprzez trzy alternatywne strumienie.
Produkt krajowy brutto (PKB) - jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich właścicielem.
Sposoby obliczania Produktu Krajowego Brutto (PKB) :
Metoda sumowania wydatków
Ta metoda polega na sumowaniu wydatków na produkty finalne wytworzone przez przedsiębiorstwa krajowe.
Wydatki te obejmują:
Wydatki na produkty konsumpcyjne (czyli dobra i usługi) wytwarzane w kraju (Ck )
Wydatki na krajowe produkty inwestycyjne (Ik )
Wydatki rządowe na wytwarzane w kraju finalne dobra i usługi, z wyłączeniem płatności transferowych (Gk)
Wydatki zagranicy na krajowe produkty eksportowane (Exk)
Można więc zapisać:
PKB = Ck + Ik + Gk + Exk
gdzie subskrypty k przy poszczególnych symbolach oznaczają, że bierzemy pod uwagę tylko wydatki na produkty krajowe.
Taki sam rezultat otrzymamy, gdy będziemy dodawać poszczególne wydatki na produkty krajowe i importowane, a następnie odejmiemy wielkość łącznego importu ( Im ). Mamy więc:
PKB = C + I + G + Ex - Im
Gdzie C, I, G i Ex zawierają również komponenty z importu.
Metoda sumowania dochodów.
Ta metoda polega na dodawaniu owych dochodów, powstających w procesie wytwarzania produktów w danym roku. Suma tych dochodów musi być równa ogólnej sumie wartości dodanej, bowiem wartość dodana składa się z dochodów otrzymywanych przez uczestników procesu produkcji.
Dochodów jakich nie możemy zaliczyć do obliczania PKB tą metodą to np.: podarunek od wujka w kwocie 100 zł, dlatego że taki dochód nie powstał w procesie produkcji, i również nie możemy zaliczyć tu płatności transferowych, tj. emerytury, renty, różnego rodzaju zasiłki, stypendia itp. Płatności te nie wiążą się z koniecznością świadczenia w zamian jakiejś usługi, nie są dochodami z tytułu w procesie produkcji.
Metoda sumowania produktów.
Ta metoda polega na sumowaniu wartości dóbr i usług wytworzonych w danej gospodarce w ciągu roku.
Przy obliczaniu PKB tą metodą trzeba uważać, aby nie dodawać wielokrotnie tych samych elementów. Niektóre produkty wytwarzane w danym roku są bowiem w całości zużywane przy wytwarzaniu innych produktów w tym samym roku. Przy obliczaniu PKB należy liczyć wyprodukowane dobra i usługi tylko jeden raz.
Są dwa sposoby uniknięcia wielokrotnego liczenia tych samych elementów.
Pierwszy polega na sumowaniu wartości tzw. produktów finalnych, drugi zaś - na sumowaniu tzw. wartości dodanej.
Produkty finalne to dobra i usługi nabywane przez ostatecznego użytkownika. W ich skład wchodzą dobra i usługi konsumpcyjne nabywane przez gospodarstwa domowe oraz dobra i usługi inwestycyjne (np.: maszyny) nabywane przez przedsiębiorstwa.
Natomiast produkty, które są w całości zużywane przez przedsiębiorstwa przy wytwarzaniu innych produktów, noszą nazwę produktów pośrednich.
Wartość dodana jest to przyrost wartości produktów będący rezultatem danego procesu produkcji. Oblicza się ją przez odjęcie od wartości dóbr (czy też usług) wytwarzanych w danym przedsiębiorstwie sumy kosztów rzeczowych czynników produkcji zużytych przy wytwarzaniu tych dóbr (usług).
Model mnożnika - akceleratora.
Model mnożnika akceleratora nawiązujący do koncepcji mnożnika inwestycyjnego sformułowanego przez Keynes'a wskazuje iż gospodarka przyrasta szybciej niż pierwotny przyrost wydatków inwestycyjnych, co jest efektem pobudzenia wtórnego popytu konsumpcyjnego , a ten z kolei prowadzi do dalszych zmian w pozostałych składnikach popytu globalnego.
Aktywna i pasywna polityka państwa na rynku pracy.
Aktywna polityka państwa na rynku pracy
Państwo wykorzystuje instrumenty ekonomiczne, mające na celu zmniejszenie rozmiarów bezrobocia. W aktywnej polityce państwa stosowane są instrumenty polityki makroekonomicznej -dotyczą oddziaływania przez państwo na rozmiary globalnego popytu na dobra i usługi za pośrednictwem podatków i wydatków państwa oraz poprzez wpływ na wysokość stopy procentowej i podaży pieniądza oraz instrumenty polityki zatrudnienia-roboty publiczne, subsydiowanie płac, (bezzwrotnej pomocy finansowej przedsiębiorstwom prywatnym na częściowe pokrycie kosztów płacowych zatrudnionych pracowników) szkolenie zawodowe, rozwój pośrednictwa pracy, ograniczenie podaży siły roboczej(zachęcaniu pracowników w starszym wieku do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę i wypłatę świadczeń przedemerytalnych) i redukcję czasu pracy(skracanie tygodniowego czasu pracy przy zwiększeniu wymiaru urlopu, redukcję godzin nadliczbowych).
Pasywna polityka państwa na rynku pracy
działania państwa na rynku pracy, które mają na celu likwidację skutków bezrobocia, ale bez wspomagania procesu powstawania nowych miejsc pracy. Polityka ta obejmuje różne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych, jak zasiłki, jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z pracy, dodatki związane z wcześniejszym przechodzeniem na emeryturę.