Wykład I - System finansowy w gospodarce współczesnej
Cele i relacje systemu finansowego z systemem ekonomiczno-społecznym.
Dobra prywatne a dobra publiczne
Funkcje systemu finansowego
Struktura systemu finansowego
Rola banku centralnego w systemie finansowym
Pojęcie systemu finansowego:
a) mechanizm współtworzenia i przepływu siły nabywczej między niefinansowymi podmiotami gospodarczymi,
b) to organizacja wykorzystania pieniądza w gospodarce.
System finansowy:
Jest podukładem systemu społecznego- co to oznacza?
Jest częścią systemu ekonomicznego, co oznacza ,że współtworzy ten system a zatem również współokreśla sposób jego funkcjonowania
jest bardzo ważnym elementem składowym sfery finansowej
i gospodarka finansowa podmiotów sfery realnej tworzą wspólnie sferę finansową
Sfera finansowa (sektor finansowy) i sfera realna (sektor realny) tworzą system ekonomiczny
Poprzez system ekonomiczny jest powiązany z innymi systemami sytemu społecznego …np. jakimi?
Działalność gospodarcza - ma na celu wytwarzanie dóbr i usług służących zaspokajaniu potrzeb społecznych.
W procesie wytwarzania dóbr i usług powstają dobra i usługi prywatne oraz społeczne.
Dobra i usługi prywatne zaspokajają potrzeby społeczne poprzez mechanizm rynkowej alokacji zasobów
Mechanizm ten jest wspomagany mechanizmem alokacji publicznej , który służy wytwarzaniu dóbr publicznych
Możemy wyróżnić:
a. dobra publiczne - które służą zbiorowości lokalnej lub całemu społeczeństwu,
b. dobra społeczne - które nie mogą być dobrami prywatnymi,
c. dobra prywatne,
d. dobra społeczno-prywatne.
Dobra publiczne:
Dobra publiczne mogą być wytwarzane w sektorze prywatnym i państwowym, zawsze są finansowane z funduszy publicznych i przekazywane w formie świadczeń publicznych z zachowaniem zasad nieodpłatności lub odpłatności.
Redystrybucja - czyli wtórny podział dóbr i usług poprzez dochody (odpłatność pośrednia w formie podatku).
Ważne! Redystrybucja dochodu zmienia wielkość i strukturę popytu na rynku dóbr prywatnych i wobec tego również i warunki podejmowania decyzji o podziale zasobów między dobra prywatne i publiczne.
Analiza efektów i nakładów dóbr publicznych:
Dobra publiczne:
- można obliczyć koszty, np. obniżenie poziomu skażenia środowiska naturalnego,
- efekty są niewymierne i nieporównywalne.
Akceptacja tej zasady nie oznacza, że wybór kierunku alokacji zasobów musi być zgodny z tym rachunkiem. Wybór skali i struktury dóbr nie jest automatyczny. Ma charakter polityczny i jest dokonywany przez organ władzy.
Analiza nakładów i efektów nie służy eliminacji politycznego mechanizmu wyboru wielkości i struktury świadczeń publicznych, ale jej zadaniem jest dostarczanie racjonalnych przesłanek wyboru decyzji politycznych.
Funkcje systemu finansowego:
Współtworzy i umożliwia przepływ strumienie pieniężnych w gospodarce -świadczy usługi pozwalające na ich krążenie w gospodarce
Obniżania kosztów transakcyjnych
Funkcja monetarna
Funkcja kapitałowo- redystrybucyjna
Funkcja kontrolna
Struktura systemu finansowego - uporządkowany zbiór organizacji finansowych (instytucji finansowych oraz rynków finansowych), zasad ich funkcjonowania, a także instrumentów finansowych, kreowanych przez organizacje finansowe.
Instytucje finansowe - podmioty sektora finansowego , których celem działalności jest:
- kreowanie instrumentów finansowych,
- wykonywanie transakcji pośrednictwa-świadczenie usług finansowych .
Wyróżniamy instytucje finansowe:
a) kredytowe ->bankowe
b) ubezpieczeniowe -> inwestycyjne
c) inwestycyjne-> inwestycyjne
Rynki finansowe- pojęcie i rodzaje:
Mechanizm przenoszenia pieniądza w gospodarce przy pomocy instrumentów finansowych
Pierwotne i wtórne
Pieniężne i kapitałowe
Hurtowe i detaliczne
Krajowe i międzynarodowe
Kasowe i terminowe
Instrumenty finansowe:
- w szerokim ujęciu - narzędzia realizacji celów społeczno-ekonomicznych zbudowane na bazie pieniądza
-w wąskim ujęciu - zobowiązania finansowe - roszczenia majątkowe jednych podmiotów gospodarczych wobec drugich:
a) wierzycielskie i własnościowe,
b) o stałym i zmiennym dochodzie,
c) krótko-, średnio- i długoterminowe,
Bank centralny współcześnie jest:
Instytucją zaufania publicznego- dlaczego?
Władzą monetarną - dlaczego?
Władzą publiczną w systemie finansowym-dlaczego?
Niezależna instytucją państwową
Bank centralny:
Bezpośrednio oddziałuje na system bankowy
Poprzez kształtowanie warunków funkcjonowania systemu bankowego wpływa na sprawność i efektywność systemu finansowego i całej gospodarki
W systemie bankowym:
Funkcjonują różne instytucje kredytowe
Ich działalność , jak i sposób powiązań zależy od stanu rozwoju gospodarki oraz modelu systemu finansowego
W systemie finansowym o rynkowej orientacji wpływ banku centralnego na gospodarkę jest inny niż w systemie finansowym bankowo zorientowanym
Bank centralny:
W systemie finansowym funkcjonuje zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami prawnymi i tradycją
Powstał głównie jako emitent banknotów
Rozwinął swą działalność wskutek powstania systemu pieniądza papierowego
Tradycyjnie bank centralny pełni funkcję:
a)Banku banków
b)Banku emisyjnego
c)Banku państwa
Bank banków:
Organizuje i współuczestniczy w systemie rozliczeń pieniężnych
Reguluje działalność banków komercyjnych
Wspiera system rozliczeń bankowych w kraju i skali międzynarodowej
Bank emisyjny:
Emituje pieniądz gotówkowy i kredytowy
Oddziałuje na ilość pieniądza w obiegu
Określa jego wartość poprzez kształtowanie:
- podaży pieniądza
- stopy procentowej
- kursu walutowego
Kreacja pieniądza w gospodarce:
To proces tworzenia/wytwarzania/ pieniądza w systemie walutowym
Pieniądz gotówkowy zgodnie z przyjętymi zasadami emituje bank centralny
Bank centralny monetyzuje też długi innych podmiotów gospodarczych
Kontroluje więc również podaż pieniądza kredytowego / bankowego/
Emisja pieniądza kredytowego:
Znajduje się pod kontrolą banku centralnego
Bank centralny podporządkowuje ją prowadzonej polityce monetarnej
W celu regulacji podaży pieniądza kredytowego wykorzystuje instrumenty polityki monetarnej
Bank państwa:
Obsługa budżetu państwa
Prowadzenie rachunków bankowych