Literę „ó” piszemy:
kiedy wymienia się na „o” , „e” lub „a” w innych formach danego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych, np. piórko- pierze; siódmy - siedem; pokój- pokoje, wrócił- wracał, Skrócił- skracał.
w zakończeniach -ów, -ówka , -ówna, np. chłopców, Kraków , złotówka, leśniczówka, młynarzówna, Rysiówna.
na początku niektórych wyrazów, np. ósmy, ósemka, ówdzie, ówczesny, ów.
W niektórych wyrazach, które we współczesnej polszczyźnie nie wymieniają się na „o” , „e” ani „a” , a których pisownie należy
zapamiętać, np. chór, płótno, wkrótce, wójt, córka, próżno, źródło, żółw, krótki, różowy.
Wyjątki:
Skuwka, zasuwka, okuwka, zakuwka
Literę „u” piszemy:
„u” występuje na początku, w środku lub na końcu wyrazu np. ul, trud, na skraju
u piszemy m.in. w przyrostkach:
uch- fartuch, pastuch
ucha- kostucha
uchna- ciotuchna
uga- szaruga, maczuga
ula- babula, matula
ulec-budulec, hamulec
uleńka- matuleńka, babuleńka
un- piastun, zwiastun
unek- pocałunek, podarunek
unio- dziadunio, tatunio
unka- opiekunka, piastunka
us- dzikus, nerwus
usia- babusia, wnusia
uszek- dzbanuszek, wianuszek
uś- tatuś, dziadziuś
utki- malutki, drobniutki
u piszemy w czasownikach zakończonych m.in na:
-uję, np.: maluję
-ujesz, np.: malujesz
-uje, np.: maluje
-ujmy, np.: malujmy
-ujący, np.: malujący
-uć, np.: kuć, kłuć, knuć, snuć, pruć, żuć, czuć.
-upić, np.: kupić, skupić, ogłupić, upupić, wykupić,
-usić, np.: kusić, dusić, wydusić, zmusić, wykrztusić.
-udzić, np.: budzić, łudzić, nudzić,
-uchać, np.: chuchać, dmuchać, niuchać, wysłuchać, wydmuchać.
-uszać, np.: wzruszać, zmuszać, wyduszać, naruszać, zagłuszać.
-urzać, np.: oburzać (się), rozchmurzać.
-ukać, np.: fukać, kukać, stukać, szukać, płukać, dukać.
-ulać, np.: hulać, znieczulać, przytulać, opatulać, lulać.
-uwać, np.: fruwać, czuwać, opluwać,