Genitiv, czyli niemiecki dopełniacz jest tematem niniejszego kursu. W jednym z wcześniejszych artykułów omawialiśmy odmianę przez przypadki: mocną, słabą i mieszaną, w artykule o rzeczownikach również wspominaliśmy na temat jego przypadków. W tym samouczku przyjżymy się natomiast bliżej Dopełniaczowi - Genitiv.

Genitiv (dopełniacz) odpowiada na pytanie:

• Wessen? - Czyj? Czyja? Czyje?

Rzeczowniki w Genitivie będą miały następujące rodzajniki oraz końcówki:

	rodzaj męski	rodzaj żeński	rodzaj nijaki	liczba mnoga
Genitiv	des + (e)s eines + (e)s	der einer	des + (e)s eines + (e)s	der -

Uwaga! Końcówkę -(e)s otrzymują tylko rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego oraz w liczbie mnogiej nie będą miały końcówki.

Końcówkę -es będą miały zazwyczaj rzeczowniki jednosylabowe, np.:

das Hemd (koszula) - des Hemdes (koszuli) der Mann (mężczyzna) - des Mannes (mężczyzny)

 Rzeczowniki dwu- lub wielosylabowe otrzymają końcówkę -s.

Rzeczowniki w dopełniaczu odpowiadają na pytanie: wessen? Formułując  pytanie z tym właśnie zaimkiem, nie wstawiamy po nim rodzajnika. Np.:

Wessen Zimmer ist das? - Czyj to pokój? Wessen Kleid ist das? - Czyja to sukienka?

Przykłady zdań z rzeczownikami w dopełniaczu:

• Rodzaj męski: des + (e)s / eines + (e)s

Wessen Zimmer ist das? - Czyj to pokój? Das ist der Rucksack des Schülers. - To jest plecak tego ucznia. Vor der Schule steht das Auto des Lehrers. - Przed szkołą stoi samochód nauczyciela. Ich warte auf die Abfahrt des Zuges. - Czekam na odjazd pociągu.

• Rodzaj żeński: der / einer

Das ist die Tasche der Frau. - To jest torebka kobiety. Im zweiten Stock ist das Sekretariat der Schule. - Na drugim piętrze jest sekretariat szkoły. Das ist das Bild der Malerin. - To jest obraz malarki.

• Rodzaj nijaki: des + (e)s / eines + (e)s

Das ist die Tür des Zimmers. - To są drzwi pokoju. Die Spielzeuge des Kindes sind im Sandkasten. - Zabawski dziecka są w piaskownicy. Der Besitzer des Autos wohnt hier. - Właściciel tego samochodu mieszka tutaj.

• Liczba mnoga: der / einer

Der Besuch der Freundinnen war sehr überraschend.  - Wizyta przyjaciółek była bardzo zaskakująca. Das ist die Firma der Eltern. - To jest firma rodziców. Die Klassenarbeiten der Schüler wurden korrigiert. - Sprawdziany dzieci zostały poprawione.




Dopełniacz będzie również występował po takich przyimkach, jak:

• anhand - na podstawie

• anlässlich - z okazji

• infolge - wskutek

• kraft - na mocy

• mittels - za pomocą

• trotz - mimo

• zeit / während - podczas

• zwecks - w celu

Przykłady zdań:

Anhand des Textes habe ich Hausaufgabe gemacht. - Na podstawie tego tekstu odrobiłem zadanie domowe. Zeit senes Lebens hat er 7 Bücher geschrieben. - Podczas swojego życia napisał 7 książek. Trotz des Lernens habe ich die Prüfung durschgefallen. - Pomimo nauki oblałem egzaim.




NAZWY WŁASNE

Imiona i nazwiska, a także nazwy własne tworzą dopełniacz nieco inaczej. Są dwa sposoby na utworzenie Genitivu dla tych wyrazów:

1). Imię / nazwisko lub inna nazwa własna występuje przed rzeczownikiem. Otrzymuje ona  końcówkę (e)s. Rzeczownik „traci” rodzajnik, ponieważ imię własne, będące przed nim, nie posiada rodzajnika.:

Kathrins Hund - Pies Kasi Alexanders Haus - Dom Aleksandra Goethes „Faust”  - „Faust” Goethego Deutschlands Hauptstadt - stolica Niemiec Frau Schmidts Mann - mąż pani Schmidt Herrn Fuhrmanns Auto - samochód pana Fuhrmanna

Uwaga! Rzeczownik Herr otrzymał końcówkę -n, gdyż należy on do odmiany słabej.

• Jeżeli temat dopełniacza kończy się na: -s, -ß, -z, -tz, -x, wówczas imiona własne otrzymują końcówkę: -ens:

Thomasens Mutter lub Thomas' Mutter - mama Tomasza Fritzens Bücher lub Fritz' Bücher - książki Fritza

2). Imię / nazwisko lub inna nazwa własna występuje za rzeczownikiem. Otrzymuje ona również końcówkę (e)s, jednak rzeczownik, który stoi na pierwszym miejscu, „zachowuje” rodzajnik:

Der Hund Kathrins - Pies Kasi Das Haus Alexanders - Dom Aleksandra Die „Faust“ Goethes - „Faust” Goethego Die Hauptstadt Deutschlands - stolica Niemiec Der Mann Frau Schmidts- mąż pani Schmidt Das Auto Herrn Fuhrmanns  - samochód pana Fuhrmanna

Uwaga! Wszystkie powyższe formy można wyrazić w jeszcze inny, moim zdaniem łatwiejszy sposób. Należy użyć w tym celu przyimka von, po którym zawsze występuje celownik. Dlaczego forma ta jest prostsza? Ponieważ w celowniku w l.poj. rzeczowniki nie otrzymają żadnych końcówek:

Der Hund von Kathrin - Pies Kasi Das Haus von Alexander - Dom Aleksandra Die „Faust“ von Goethe - „Faust” Goethego Die Hauptstadt von Deutschland - stolica Niemiec Der Mann von Frau Schmidt - mąż pani Schmidt Das Auto von Herrn Fuhrmann  - samochód pana Fuhrmanna Die Mutter von Thomas - mama Tomasza Die Bücher von Fritz - książki Fritza

---