04.10.09

Pyt. egzaminacyjne: charakterystyka zapasów

Zapasy produkcji w toku obejmują całość strumienia produkcji od momentu pobrania z magazynu materiałów produkcyjnych do chwili, przekazania wyrobu finalnego do magazynu wyrobów gotowych.

1. Zapasy pozacykliczne - są to wyroby będące aktualnie poza przebiegiem procesu wytwarzania. Stanowią je wyroby oczekujące na obróbkę w magazynie produkcji w toku.

2. Zapasy cykliczne - obejmują wyroby aktualne znajdujące się w procesie wytwarzania. Ich źródłem jest organizacja całego przebiegu procesu wytwarzania i jest ściśle związany z długością cyklu wytwarzania, co wyraża wzór:

Zci = Cwi  zwi

Zci - zapas cykliczny w procesie wytwarzania i-tego wyrobu

Cwi - długość cyklu wytwarzania i-tego wyrobu

Zwi - zadania godzinowe dla i-tego wyrobu

Przyczyną tworzenia zapasu cyklicznego jest niemożliwość zapewnienia pełnej synchronizacji dostaw i zużycia.

Ze względu na aktualne miejsce przebywania zapasy cykliczne można podzielić na:

• Zapasy operacyjne (wewnątrz komórkowe)

• Zapasy międzyoperacyjne - to części i półwyroby znajdujące się w transporcie i na stanowiskach międzyoperacyjnych. W jego skład wchodzi zapas obrotowy - wynikający z braku synchronizacji pomiędzy stanowiskami produkcyjnymi wykonującymi kolejno następującymi po sobie operacjami procesu technologicznego.

Zapasy bieżące - zapewniają ciągłość bieżącą produkcji. Składa się na nie zapas produkcyjny i rezerwowy.

Zapas produkcyjny to ilość materiałów jaka jest potrzebna do produkcji w czasie od jednej do drugiej dostawy.

Zpr = Zn  Td

Zpr - zapas produkcyjny

Zn - zużycie dzienne

Td - cykl dostaw

Zapas rezerwowy to ilość materiałów, jaka jest potrzebna do produkcji na wypadek niedotrzymania dostawy w terminie. Zapas ten utrzymuje się z reguły na okres przeciętnego opóźnienia dostaw lub na czas potrzebny do zorganizowania nadzwyczajnej dostawy.

Zr = Zn  Tn

Zr - zapas rezerwowy

Zn - zużycie dzienne

Tn - czas nadzwyczajnej dostawy

Zapas bieżący obejmuje więc zapas produkcyjny i rezerwowy.

Zb = Zpr + Zr

Zb - zapas bieżący

Zpr - zapas produkcyjny

Zr - zapas rezerwowy

Można wyróżnić trzy stany (wielkości) zapasu bieżącego:

• Stan minimalny

• Stan przeciętny

• Stan maksymalny

Stan minimalny w przeddzień dostawy i jest równy zapasowi rezerwowemu produkcyjnemu.

Stan przeciętny jest zapasem średnich, na który składają się zapas rezerwowy i połowa zapasu produkcyjnego.

Sp = Zr + (Zpr/2)

Sp - stan przeciętny

Zr - zapas rezerwowy

Zpr - zapas produkcyjny

Zapas transportowy - wynika z warunków przekazywania obrobionych elementów operacji na operację.

Zapas kompensacyjny - tworzony jest dla wyrównania doraźnych różnic w wydajności pracowników w stosunku do normalnej wydajności, które mogą się wyłonić w ciągu dnia roboczego.

Zapas awaryjny - to zapasy niezbędne dla zachowania ciągłości produkcji na następnej operacji, w przypadku jeśli poprzednie stanowisko uległo awarii.

Operacja - część procesu technologicznego realizowana na jednym stanowisku roboczym przez jednego lub grupę pracowników na jednym lub wielu przedmiotach.

Szybkość obrotu - każdy zapas uzasadniony, niezależnie od tego, w którym miejscu łańcucha dostaw jest zlokalizowany i jakie postacie dóbr obejmuje, składa się z dwu podstawowych części:

• Części rotującej (zapasu bieżącego, obrotowego, cyklicznego)

• Części nierotującej zapasu

Część rotująca wynika z potrzeb bieżących i jest skutkiem zachodzących w sposób powtarzalny dostaw i zużycia (pobrań, konsumpcji).

Średni poziom zapasu cyklicznego w pewnym okresie jest równym podstawie średniej wielkości dostaw w tym okresie.

ZC = 0,5  SWD

ZC - zapas cykliczny

SWD - średnia wartość dostaw

Dzień	Zakup	Zapas przed śniadaniem	Spożycie podczas śniadania	Zapas po śniadaniu (przed kolacją)	Spożycie podczas kolacji	Zapas po kolacji
Poniedziałek	1 kostka	1 kostka	1/14 kostki	13/14 kostki	1/14 kostki	12/14 kostki
Wtorek		12/14 kostki	1/14 kostki	11/14 kostki	1/14 kostki	10/14 kostki
Środa		10/14 kostki	1/14 kostki	9/14 kostki	1/14 kostki	8/14 kostki
Czwartek		8/14 kostki	1/14 kostki	7/14 kostki	1/14 kostki	6/14 kostki
Piątek		6/14 kostki	1/14 kostki	5/14 kostki	1/14 kostki	4/14 kostki
Sobota		4/14 kostki	1/14 kostki	3/14 kostki	1/14 kostki	2/14 kostki
Niedziela		2/14 kostki	1/14 kostki	1/14 kostki	1/14 kostki	0 kostki
Poniedziałek	1 kostka	1 kostka	1/14 kostki	13/14 kostki	1/14 kostki	12/14 kostki

Dzień	Zakup	Zapas przed śniadaniem	Spożycie podczas śniadania	Zapas po śniadaniu (przed kolacją)	Spożycie podczas kolacji	Zapas po kolacji
Poniedziałek	1 kostka	1 kostka	1/14 kostki	13/14 kostki	1/14 kostki	12/14 kostki
Wtorek		12/14 kostki	1/14 kostki	11/14 kostki	1/14 kostki	10/14 kostki
Środa		10/14 kostki	1/14 kostki	9/14 kostki	1/14 kostki	8/14 kostki
Czwartek		8/14 kostki	1/14 kostki	7/14 kostki	1/14 kostki	6/14 kostki
Piątek		6/14 kostki	1/14 kostki	5/14 kostki	1/14 kostki	4/14 kostki
Sobota	1 kostka	1 4/14 kostki	1/14 kostki	1 3/14 kostki	1/14 kostki	1 2/14 kostki
Niedziela		1 2/14 kostki	1/14 kostki	1 1/14 kostki	1/14 kostki	1 kostki
Poniedziałek		1 kostka	1/14 kostki	13/14 kostki	1/14 kostki	12/14 kostki

Widzimy wyraźnie, że rotacja masła ma miejsce w zakresie ilości od 4/14 do 18/14. Pozostałą część 4/14 kostki to część nierotująca zapasu.

Analiza popytu

Informacji o popycie w ujęciu ilościowym dostarczy nam tzw. analiza ABC na XYZ. Analiza ABC polega na wyodrębnieniu rozpatrywanego zbioru towarów trzech grup A, B i C mających określone udziały, odpowiednio 80, 15 i 5. Kryteria te mogą być różne: wartość obrotu, marżą, wartość zapasu, wielkość i częstość pobrań.

Grupa według klasyfikacji ABC	% udział łącznej wartości obrotu danej grupy w obrocie całkowitym	% udział liczebności danej grupy w odniesieniu do liczebności wszystkich rozpatrywanych pozycji
A	80%	20%
B	15%	30%
C	5%	50%

Krzywa Lorenza

Analiza ABC przebiega według następującego schematu:

1. porządkujemy badany zbiór według kryterium malejącej wartości obrotu (w zadaniu kolumna 5).

2. Obliczamy narastające sumy obrotu dla kolejnych pozycji (w zadaniu kolumna 6)

3. Obliczamy narastający udział % w całkowitym obrocie (kolumna 7).

4. Do grupy A zaliczamy wszystkie pozycje dla których narastający udział % jest mniejszy lub równy 80.

5. Do grupy B zaliczamy wszystkie pozycje, których udział zawiera się od 80 do 95.

6. Do grupy C pozostałe asortymenty.

zapas

Czas

Zużycie

Dostawa

Sterowanie wielkością zapasu cyklicznego

Grupa A

Grupa B

Grupa C

20 %

50 %

80 %

95 %

100 %

---