Charakteryzacja [Author ID1: at Sat Dec 29 17:30:00 2012
]Charakterystyka [Author ID2: at Mon Jan 2 12:57:00 2012
]okresu Isin-Larsa
Upadek III dynastii z Ur w Mezopotamii nie doprowadził do nagłego rozproszenia władzy politycznej. Jeszcze za panowania ostatniego króla z III dynastii Ur Ibbi-Suena, podległy mu generał Iszbi-Erra przejął kontrolę nad znacznymi terenami w środkowej Mezopotamii i stworzył odrębne państwo ze stolicą w Isin. Pod jego kontrolą znalazło się również miasto Nippur, które było w tamtym okresie religijną stolicą Mezopotamii. Iszbi-Erra zaczął posługiwać się własnymi „określeniami rocznymi”. Pod koniec swojego panowania Iszbi-Erra odbił z rąk elamitów [Author ID1: at Sat Dec 29 17:31:00 2012
]Elamitów [Author ID2: at Mon Jan 2 12:51:00 2012
]Ur (1992 p.n.e) i podporządkował sobie południe. Jego państwo obejmowało Uruk, Eridu, Nippur oraz Ur. Jego następca Szuliszu (1984-1975 p.n.e) rozbudowuje fortyfikację Isin i odzyskuję statuę Sina z Ur, która znajdowała się w Anszanie (Elam), lecz traci kontrolę nad Nippur, którą odzyskuje jego następca Iddin-dagan. Po Iddin-daganie na tron wstępuję Iszme-dagan (1953-1935) który atakuję bez sukcesów Kisz, wówczas stolicę niewielkiego niezależnego królestwa.
Założyciel I dynastii z Isin jak i jego następcy uważali się za prawowitych spadkobierców imperium wraz z tytulaturą królów Ur oraz Sumeru i Akadu. Władcy z I dynastii[Author ID2: at Mon Jan 2 12:51:00 2012 ] z Isin podtrzymywali i kontynuowali tradycje oraz obrzędy z czasów III dynasti[Author ID2: at Mon Jan 2 12:51:00 2012 ]i z Ur. Wszyscy królowie z Isin ogłaszali się bogami. Zachowało się wiele hymnów na cześć ubóstwionych królów. Najwięcej dotyczy króla Iszme-Dagana. Kilku z królów mianowało swoje córki wielkimi kapłankami Nanny w Ur. Władcy tej dynastii[Author ID2: at Mon Jan 2 12:51:00 2012 ] rezydowali w Isin, lecz wzmacniali także starą stolicę Ur.
Supremacja Isin trwała najpewniej do czasu panowania Lipitisztara(1934-1924 p.n.e), autora „kodeksu” praw, który wdał się w konflikt z Gungunumem, królem Larsy. Gungunum (który panował 1932-1906 p.n.e) opanował ponad połowę dolnej Mezopotamii (wraz z Ur) i zajął porty leżące u wybrzeża Morza Dolnego. Lipitisztar zmarł w roku w którym Gungunum zdobył Ur. Na nim zakończyła się I dynastia z Isin. W 1897 roku p.n.e Abi-sare, król Larsy zwyciężył władcę Isin (uzurpatora) Uninurtę i zgładził go. Syn Abi-sare, Sumuel kontynuował agresywną politykę ojca, pokonuję władców Kisz i Kazalli. Udaję mu się również przejąć ponownie władzę nad Nippur.
Za panowania Sumuela pojawia się nowa siła : Babilon. Około 1894 roku p.n.e amorycki książę Sumuabum osiedla się w mieście Babilon i daję początek I dynastii babilońskiej. Jego następcy wzmacniają miasto, zajmują się budownictwem, są uwikłani w wojny o wymiarze lokalnym. Prawdziwy wzrost potęgi i prestiżu Babilonu przyniosło panowanie Hammurabiego.
Po panowaniu Sin-iddinama (1849-1842 p.n.e) który zdobywa rejon rzeki Dilali, oraz na północy dochodzi nawet do okolic Aszur, następuje[Author ID2: at Mon Jan 2 12:52:00 2012
]ę[Author ID2: at Mon Jan 2 12:52:00 2012
] szybki rozpad państwa Larsy i utrata większości zdobyczy. Tron Larsy około 1834 roku p.n.e objeła dynastia Kudur-Mabuka, ród który wywodził się z ziemi na wschód od Tygrysu (kraj Jamutbal). Kudur-Mabuk osadził swojego syna Warad-Sina na tronie Larsy, jednak sam ingerował w wewnętrzne sprawy miasta. Po śmieci Warad-Sina zastąpił go brat, Rim-Sin (panował w latach1822-1773). Jego głównymi wrogami były królestwa Uruk i Isin, z którymi walczył o kontrolę nad szlakami handlowymi dolnego Eufratu. W 1808 roku p.n.e Rim-Sin zwyciężył koalicję składającą się z miast Rapiqum, Isin, Uruk i Babiloni. W 1800 r p.n.e zniszczył Uruk. Po pokonaniu Isin w 1793 r p.n.e, jedynym przeciwnikiem Larsy pozostał Babilon. Rok później na tron Babilonu wstępuje Hammurabi który w przyszłości ma ponownie zjednoczyć ziemie Mezopotamii pod jednym panowaniem.
Kudur-Mabuk jak i jego synowie szybko zaadaptowali cywilizacje, która zresztą nie była im nieznana. Działali w podobny sposób jak królowie Ur i Isin. Odbudowywali dawne świątynie w Ur , zlecali budowę nowych kanałów nawadniających [Author ID2: at Mon Jan 2 12:53:00 2012
], wspierali literaturę i sztukę sumeryjską, jak i również przybierali tytuły boskie.
W pierwszych wiekach II tys. p.n.e pomimo rozdrobnienia politycznego wynikającego z upadku III dynasti z Ur, obszary Sumeru i Akadu najwyraźniej nie dotknął kryzys gospodarczy jak i kulturowy. Dokumentacja z coraz większej ilości miast wskazuje na rozwój ekonomiczny regionu. Jednak w administracji zaprowadzono fundamentalne zmiany. Gospodarka za czasów panowania III dynasti z Ur,[Author ID2: at Mon Jan 2 12:55:00 2012
] była gospodarką centralnie sterowaną, urzędnicy nadzorowali niemal każdy aspekt gospodarczy i zatrudniali większość populacji w charakterze siły roboczej. W ramach wynagrodzenia robotnicy przez cały rok byli wyżywiani z przydziałów żywności. Na początku II tys. p.n.e można zaobserwować stopniowy proces prywatyzacji gospodarki. Instytucje takie jak pałac czy świątynia zaczynają zlecać pracę prywatnym podwykonawcom. Ziemia należąca do tych instytucji nie jest już uprawiana przez ludność zależną [Author ID2: at Mon Jan 2 12:55:00 2012
], lecz przez rolników którzy dzierżawią pola. W ramach dzierżawy oddają część plonów instytucji, a resztę zatrzymywali na własny użytek. Hodowcą [Author ID2: at Mon Jan 2 12:55:00 2012
]Hodowcom [Author ID2: at Mon Jan 2 12:55:00 2012
]powierzano zwierzęta, a ich zadaniem było dostarczyć określona [Author ID2: at Mon Jan 2 12:55:00 2012
]określoną [Author ID2: at Mon Jan 2 12:55:00 2012
]ilość produktów. Nadwyżki należały do producenta , lecz ewentualny deficyt hodowca uzupełniał z części jemu przypadającej. W ramach potrzeby instytucje zatrudniały robotników i wypłacały im wynagrodzenie wyłącznie za czas pracy, nie jak dotychczas wydając racje żywnościowe przez cały rok. Dawne świątynne urzędy traciły racje bytu, ponieważ wiele zadań wypełniali ludzie nie należący do świątynni. Urzędy te zaczynały mieć charakter bardziej honorowy niż praktyczny. Niezależnym wykonawcom zaczęto zlecać także zadania administracyjne. Zatrudniano ich jako pośredników między instytucjami a obywatelami. Zajmowali się redystrybucją dóbr, jak i pobieraniem i wypłacaniem należności. Prywatni przedsiębiorcy nie byli zobowiązani do lojalności politycznej względem dworu, który zleca im pracę.
Podczas trwania okresu Isin-Larsa powstają liczne kopie dzieł sumeryjskich z poprzednich lat. Język sumeryjski wychodzi z codziennego użytku, lecz pozostawał obowiązkowym przedmiotem w szkołach pisarzy, oraz był językiem liturgicznym w świątyniach.
Bibliografia
G.Roux, Mezopotamia, Warszawa 1998
Marc van de Mieroop, Historia starożytnego Bliskiego Wschodu ok. 3000-323 p.n.e., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008
Marek Stępień, Kodeks Hammurabiego, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 2000
Julia Zabłocka - Historia Bliskiego Wschodu w starożytności, Ossolineum, Wrocław 1987
Wykonał: Michał Pater historia spec. nauczycielska , grupa III , rok I
ocena: dobry[Author ID2: at Mon Jan 2 12:56:00 2012 ]