Psychologia rozwoju człowieka
Temat: „Postawy rodzicielskie i ich wpływ na rozwój dziecka”
Rodzina jest pierwszym i naturalnym środowiskiem do którego dziecko wchodzi od momentu narodzin aż do pełnej dojrzałości. To rodzina a szczególnie rodzice ponoszą główną odpowiedzialność za zaspokojenie jego potrzeb i wychowanie.
Dzieci wychowane w atmosferze zaufania i życzliwości przejawiają takie cechy charakteru jak samodzielność, uczynność, dyscyplinę wewnętrzną. W klimacie rygoru i zastraszania formują się u dzieci postawy lękowe, agresywność, egoizm. Fundamentem silnej więzi z dzieckiem jest prawdziwa, bezwarunkowa miłość, czyli kochanie dziecka bez względu na jego wygląd, zalety, skłonności czy ułomności.
Ważnym elementem w wychowaniu dziecka jest postawa rodzicielska. Oczywiście podlega ona zmianom w miarę jego rozwoju. Jeżeli rodzice wraz z rozwojem dziecka nie przyjmują odpowiedniej postawy, właściwej dla danego okresu, prowadzi to do sytuacji konfliktowych.
Niewłaściwa postawa rodzicielska charakteryzuje się nadmiernym dystansem uczuciowym lub nadmierną koncentracją nad nim.
Nadmierny dystans uczuciowy powoduje, że kontakty z dzieckiem są powierzchowne, rodzice unikają okazywania uczuć, zaniedbują je. Może przejawiać się również unikaniem, wycofywaniem, odtrącaniem. Skutkiem takiej sytuacji może być niezdolność dziecka do nawiązywania trwałych więzi uczuciowych, do wytrwałości i koncentracji w nauce. Postawa odtrącająca sprzyja kształtowaniu u dziecka nieposłuszeństwa, kłótliwości, agresywności lub powodować bezradność, zastraszenie. Nadmierny dystans uczuciowy wobec dziecka może spowodować zahamowanie rozwoju uczuć oraz niezdolność do trwałego związku w późniejszym etapie jego życia.
Nadmierną koncentrację rodziców na dziecku charakteryzuje pełne nim zaabsorbowanie. Rodzice poświęcają dziecku bardzo dużo czasu nie zostawiając mu dostatecznej swobody. Najczęściej postawa taka przejawia się w trzymaniu dziecka przy sobie, ograniczaniu kontaktów społecznych, korygowaniu zachowania dziecka. Rodzice, którzy rygorystycznie narzucają dziecku swoją postawę sprzyjają kształtowaniu takich cech jak brak wiary we własne siły, niepewność, brak zdolności do koncentracji. Sytuacje nadmiernej ochrony mogą powodować u dziecka opóźnienie dojrzałości emocjonalnej, społecznej, bierność, brak inicjatywy lub nadmierną pewność siebie, zarozumialstwo, egoizm.
Często bywa tak, że dobór i zastosowanie odpowiednich metod wychowawczych dla dziecka jest wielką niewiadomą. Ten sam sposób wychowania u jednego dziecka daje doskonałe wyniki, a u innego się nie sprawdza. Zdarza się tak również mimo, że dzieci wychowane były w tej samej rodzinie i rodzice mają przekonanie, że stworzone zostały porównywalne warunki. Rodzice powinni pamiętać o tym, że każde dziecko jest wyjątkowe, jedyne w swoim rodzaju. Powinni być hojni w poświęcaniu dziecku swojego czasu i okazywaniu mu zrozumienia. Powinni pokazywać swoją dezaprobatę i niezadowolenie w taki sposób, który nie będzie oznaczał dla wieku, osobowości i rozumienia dziecka zbyt wygórowanych wymagań. Powinni chwalić swoje pociechy częściej i głośniej za wysiłki niż osiągnięcia. Powinni umożliwiać swojemu dziecku zdobywanie nowych doświadczeń, do badania świata, naśladowania, eksperymentowania, budowania oraz do kreatywnego myślenia. Rodzice powinni okazać swojemu dziecku trwałą, nieustającą miłość i opiekę.
Przy wyborze taktyki i działań przy wychowaniu dziecka nie należy kierować się spontanicznymi odczuciami bezpośrednio po zdarzeniu. Najczęściej po krótkim czasie spojrzymy na sprawę inaczej i mniej kategorycznie. Dziecko potrzebuje stabilnych zasad i granic dla swojego postępowania. Częste zmiany i niekonsekwencja rujnują punkty odniesienia według których dzieci orientują się w dokonywanych wyborach. Rodzice powinni zawsze zastanowić się czy podejmowane działania nie są odreagowaniem ich napięć albo niezamierzonym przeniesieniem negatywnych doświadczeń z przeszłości. Powinni starać się aby wybory metod były świadome i były zamierzoną realizacją celu. Rodzice nie powinni stawiać celów przekraczających możliwości dziecka. Każde dziecko jest indywidualnością i rozwija się w odpowiednim dla siebie rytmie, dlatego nie powinni porównywać ich dokonań i umiejętności z innymi dziećmi. Szczególnie nie należy dziecka krytykować jeśli zauważymy, że nie osiągnął takiego wyniku czy poziomu jak rówieśnicy. Bardzo motywujące i mobilizujące, a zatem najwłaściwsze jest natomiast zauważenie osiągnięć dziecka z tym co potrafiło wcześniej i nagradzanie go.
Rodzice nie powinni stawiać dziecku norm i zasad innych niż te które stosują sami. Każde dziecko szybko zauważy rozbieżność czy sprzeczność pomiędzy zachowaniem naszym i wymaganiami mu stawianymi, co zburzy jego orientację w zasadach społecznego współżycia.
Uważam, że właściwa postawa rodzicielska opierać się powinna na uznaniu praw dziecka bez przeceniania i niedoceniania jego roli. Należy pozwolić mu odpowiadać za własne czyny, pokazać, że ma rację lub jej nie ma, że ma się szacunek do jego indywidualności. Myślę, że podstawą prawidłowej postawy rodzicielstwa jest miłość, jak również niezbędna dyscyplina, która powinna opierać się na wzajemnych ustaleniach, jakie będą konsekwentnie przestrzegane przez obie strony.
Bibliografia:
„Jak rozumieć swoje dziecko” (2002)
G. Tadeusz
„Edukacja domowa” (2004)
M. Budajczak
„Dobra miłość - co robić, by nasze dzieci miały udane życie” (2002)
W. Eichelberger, A. Samon, A. Sosnowska
„Zrozumieć dziecko” (2002)
F. Dolto
„10 błędów popełnianych przez dobrych rodziców” (2000)
k. Steede
„Co wolno dziecku” (2005)
M. Herbert
www.student.e-tools.pl