Dagmara Krysiak

BADANIE ŚLADÓW BIOLOGICZNYCH

Wprowadzenie:

- do śladów biologicznych zalicza się krew, wydzieliny i wydaliny pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego, jak również włosy, fragmenty tkanek, cząstki roślinne, larwy, poczwarki.

- najczęściej bada się ślady krwi, nasienia, włosy i ślinę,

Oględziny śladów krwawych

- znajdowane są zazwyczaj na zwłokach i odzieży, w odtoczeniu zwłok, a drodze ich przemieszczania, na drodze rannego, na miejscu zabójstwa lub napadu,

- rozpoznanie śladu krwi nie zawsze jest łatwe - krew przez krótki okres czasu pozostaje w stanie płynnym, potem krzepnie, a następnie ulega wysuszeniu - plamy stają się brunatne, a nawet czarne i mogą przypominać zaschnięty lakier, na podłożu metalowym ciężko je czasem rozróżnić od rdzy,

- oględziny śladów krwawych rozpoczyna się od oceny ich rozległości, kształtu i rozmieszczenia,

- stwierdzenie małej ilości krwi przy rozległych obrażeniach nasuwa podejrzenie, że miejsce znalezienia zwłok nie jest miejscem zabójstwa, a zwłoki przemieszczono po zabójstwie,

- po obserwacji plam krwawych można sporo dowiedzieć się o przestępstwie - plamy padające z wyższej odległości mają ranty bardziej kleksowate, plamy krwi padającej prostopadle na pionową ścianę tworzą nieregularne korytarze, plamy od kropli spadających skośnie tworzą wykrzykniki,

- aby stwierdzić czy dana substancja jest krwią przeprowadza się prostą próbę za pomocą wody utlenionej (krew intensywnie się pieni) lub roztworu benzydyny, który zabarwia się w obecności krwi na kolor ciemnoniebiesko - granatowy; próby te są jednak nieswoiste i niszczą część materiału,

- przy zabezpieczaniu tak jak przy innych śladach należy zacząć od sfotografowania śladów, opisania go w protokole, ewentualnie opis uzupełnić szkicem, następnie krew należy zeskrobać do szklanego naczynia lub papierowej koperty; świeżą krew należy od razu przekazać do laboratorium, pamiętając, że w chłodni może ona być trzymana kilka dni, Gdy takich możliwości nie ma - krew należy osuszyć w warunkach temperatury pokojowej,

- krew w wodzie - należy zabezpieczyć nasączając czyste gaziki lub kłębki waty, które następnie należy osuszyć,

- zaplamione krwią narzędzia i przedmioty należy zabezpieczyć w całości,

- ze zwłok pobiera się krew do badań porównawczych oraz toksykologicznych,

- krew pobiera się u osoby żywej oraz zwłok, z których jest to możliwe z powierzchniowych naczyń żylnych, a ze zwłok wydobytych z pożaru z serca lub głębokich naczyń krwionośnych,

- z zasady badanie krwi ogranicza się do odpowiedzi na pytania:

* Czy badana substancja jest krwią?

* Czy jest to krew ludzka czy zwierzęca?

* Jakie układy grupowe są obecne w badanej krwi?

* Czy jest to krew pochodząca od kobiety czy mężczyzny?

- kategoryczne stwierdzenie, że dana substancja jest krwią wymaga zastosowania laboratoryjnej metody spektroskopowej lub mikrospektroskopowej,

- pierwszą próbą, która pozwalała stwierdzić kategorycznie, że dana substancja jest krwią była tzw. próba Teichmanna - polega na wykrystalizowaniu heminy,

- kolejne pytanie dotyczy tego, czy krew jest krwią ludzką czy zwierzęcą, do której służą próba Ulenhuta i inne,

- kolejne pytanie dotyczy przynależności grupowej krwi,

- indywidualną identyfikację krwi umożliwia badanie DNA,

- do 7 dni, jeśli biegły dysponuje dostateczną ilością wynaczynionej krwi, może on określić płeć osoby, do której krew należy - identyfikacja chromatyny płciowej leukocytów,

- znaczna część populacji należy do tzw. wydzielaczy, badając ślinę, spermę czy pot takiej osoby, możemy uzyskać takie same informacje jak badając jej krew,

- w miejscach, gdzie podejrzewa się obecność krwi nie powinno się stosować przed zabezpieczeniem śladu krwawego, proszków daktyloskopijnych ponieważ niszczą antygeny grupowe

Ślady nasienia

- zabezpiecza się w sprawach o przestępstwa seksualne i na tle seksualnym,

- zabezpiecza się je na ciele lub odzieży ofiary, pościeli, odzieży podejrzanego, podłożu,

- wstępne ujawnienie śladu dokonywane jest metodą optyczną, ewentualnie posługując się lampą kwarcową z filtrem Wooda, w świetle której nasienie mieni się na niebieską fluorescencję (niestety tak samo reagują np. pot, śluz, mocz, białko kurze i inne),

- identyfikacja laboratoryjna nasienia jest nietrudna ze względu na możliwą do zaobserwowania obecność plemników, gdy takich jednak się nie wykryje dochodzi do przedsięwzięcia dalszych badań tj. mikrokrystalicznej prób Florenc'a, w której po dodaniu do wyciągu z plamy kropli płynu Jugola na granicy zetknięcia się z odczynnikiem wytwarzają się kryształki w postaci ciemnobrunatnych igieł i romboidalnych płytek,

- badania w sprawach na tle seksualnym powinny być przeprowadzane jak najwcześniej - po upływie drugiej doby są one skazane na niepowodzenie.

Ślady śliny:

- są dość często zabezpieczane na miejscu zdarzenia,

- zabezpiecza się je na niedopałkach papierosów, znaczkach pocztowych, kopertach,

- stwierdzenie w substancji obecności amylazy i rodanku potasu daje pewność, że jest ona śliną,

- próba precypitacyjna daje pewność, że ślina pochodzi od człowieka.

Włosy:

- zabezpieczane stosunkowo często,

- zdarza się, że przedmiotem badań są włosy pochodzenia zwierzęcego - mogą to być włosy z futer, włosy z sierści zwierząt trzymanych w domu, hodowanych lub dzikich,

- różnice między włosami obejmują różnice widoczne w grubości, długości, zabarwieniu i budowie,

- do badań porównawczych należy zawsze pobrać włosy z kilku okolic głowy oraz włosy łonowe,

- włosy pobierane do badań powinny być wyrywane pęsetą w pęczkach po kilkanaście sztuk,

- badanie morfologiczne jest badaniem wstępnym i umożliwia stwierdzenie jedynie braku lub istnienia podobieństw,

- przełom stanowiły badania DNA, które pozwoliły na badanie komórek cebulek włosowych,

- badania sierści zwierzęcej pozwalają na stwierdzenie gatunku, od jakiego sierść pochodzi,

Badanie treści zza paznokci:

- może być przydatne dla celów śledczych, szczególnie gdy ofiara broniła się,

- treść do badań powinno się pobierać drewniana pałeczką, tak aby nie skaleczyć osoby, od której ślady pobieramy,

- treść zza paznokci bada się morfologicznie, a substancje organiczne serologicznie, pozostałe chemicznie.

Inne ślady biologiczne

- kał, mocz, treść wymiotna,

- rzadko są badane na potrzeby procesu karnego,

- może ujawnić spożywane produkty, czasem istotne dla identyfikacji drobiny np. ziarna jakiś owoców.

---