Nowa Zelandia (New Zealand), państwo w Oceanii; 270,5 tys. km²; 4,1 mln mieszk. (2004), w tym Maorysi 8%; stol. Wellington; inne gł. m.: Auckland, Christchurch; protestanci (gł. anglikanie) 65%, katolicy 15%, trad. wierzenia; ludność miejska ponad 80%; j.u.: ang. i maoryski; republika. N.Z. składa się z 2 dużych wysp: Pn. i Pd., rozdzielonych Cieśn. Cooka oraz licznych małych; 3/4 pow. góry i wyżyny; na Wyspie Pn. wulkany i gejzery, na Wyspie Pd. wieczne śniegi i lodowce; częste trzęsienia ziemi; liczne rzeki i jeziora, wodospady; lasy 28% pow.; 12 parków nar. (najstarszy Fiordland). Kraj gosp. rozwinięty; hodowla owiec, bydła; uprawa zbóż (pszenica, jęczmień, kukurydza), ziemniaków; sadownictwo (plantacje kiwi); przemysł rolno-spoż., maszyn., lekki, drzewno-papiern., chem.; hutnictwo aluminium (Bluff); wydobycie gazu ziemnego; transport mor. i lotn.; turystyka; N.Z. należy do świat. eksporterów masła, mięsa, wełny i serów. — Wyspy zasiedlone prawdopodobnie w I tysiącl. n.e. przez Polinezyjczyków, od XII w. przez Maorysów; w XVII w. odkryte przez A.J. Tasmana, w XVIII w. badane przez J. Cooka; 1840 traktat z Maorysami oddał władzę nad wyspami W. Brytanii; kolonizacja bryt. wywołała wojny bryt.-maoryskie; od 1907 dominium bryt.; od 1947 suwerenne państwo, czł. bryt. Wspólnoty Narodów; po II wojnie świat. zbliżenie z USA i Australią, od lat 60.-70. z krajami Azji i Pacyfiku, od lat 90. czł. APEC; od lat 80. aktywna polityka antynuklearna; 1990, po kilku latach rządów labourzystów, do władzy powróciła Nowozel. Partia Narodowa; od 1999 ponowne rządy labourzystów.

---