Przedstaw dokumentalne i literacki wartości tekstu Rozmowy z katem
" Rozmowy z katem" z pewnością można nazwać utworem należącym do literatury faktu, o czym świadczy szereg informacji doku mentalno - historycznych zawartych w treści książki. Do wartości dokumentalnych utworu należą m. in.:
Proces Jurgena Stroopa - zbrodniarza wojennego - a właściwie dwa procesy. Pierwszy w 1947 roku. Przeprowadzony przez amerykański sąd wojenny a drugi po wydaniu Strooopa Polakom w 1951 roku, w którym kierował sąd polski wydają wyrok skazujący w Stroope na karę śmierci.
Proces Kazimierza Moczarskiego - autor książki, członek komendy głównej AK - posądzony o działalności przeciwko państwu polskiemu. Moczarski przez kilka lat był więziony na warszawskim Moklatowie i w tym czasie poddano go najokrutniejszym torturą prubująć wymusić na nim przyznanie się do winy. Początkowo skazano go na karę śmierci i przez kilka lat żył w więzieniu ze świadomością, że w każdej chwili może zostać wykonany wyrok. Dopiero później karę śmierci zamieniono na dożywocie. Przez kilkanascie miesięcy Moczarski przebywał w jednej celi z Jurgenem Stroopem, który także był sądzony i w tym czasie obydwaj współwięźniowie duże ze sobą rozmawiali wymieniając informację, poglądy, owocem, czego jest utwór " Rozmowy z katem".
Okrutnym faktem jest tutaj to, że w powojennej Polsce obrońców kraju, zagorzałych patriotów, działaczy podziemia traktowano na równi ze zbrodniarzami wojennymi. W 1956 roku Moczkarski został zwolniony z więzienia i rechabilitowanym.
Książka zawiera także bardzo dokładny opis likwidacji getta warszawskiego, czyli tzw. " Grossation in Warschaw " widzianej oczyam tego, który nią trenował. Jurgen Stroop opowiada o tym jak przebiegała likwidacja getta rozpoczęta 19 kwietnia 1943 r., kiedy to w odpowiedzi na akcję hitlerowców wybuchło powstanie getcie kierowana przez ŻOB. Powstańcy pomimo niewspółmiernych sił zdołali zadać Niemcom duże straty. Dopiero wzmocnione siły SS i Wermachtu pod dowuctwem Stroopa zdołały po długich walkach doprowadzić do likwidacji getta.
Od Stroopa dowiadujemy się także o tym jak kształtował się system totalitarny w Niemczech, jak pozyskiwano nowych zwolenników na wiecach partii, jakimi metodami posługiwali się działacze i NSDAP, jakie hasła głosili o tym jak z jego zwerbowano szeregi partii i jak przebiegała jego kariera wojskowa. Książka jest, więc pewnego rodzaju życiorysem Stroop i opisem procesu kształtowania 43 się jednostki ludzkiej podlegającej idei faszyzmu i nacjonalizmu, dodawanej ciągłej indoktrynacji, a wręcz " praniu mózgów „, które doprowadziły do tego, że w czasie wojny człowiek staje się zdolny do popełnienia takich okrutnych zbrodni.
Nie zależy zapomnieć o szeregu informacji na temat działań wojennych prowadzonych przez III Rzeszę na terenie Europy i nie tylko, o których także dużo wspomina Stroop w rozmowach z Moczarskim.
Ale " Rozmowy z katem" to nie tylko literatura faktu. Doszukać się tu można także wartości literackich, którymi mogą być chodź by zawarte w tekście często snute przez Stroopa plany, marzenia. Mówi on o tym, czym chciał zając się po wojnie: miał zamiar kupić majątek ziemski i założyć hodowlę koni, którą mógłby zajmować do końca życia.
Niezwykłą wartością literacką ma poetycki wręcz opis wysadzenia synagogi. Stroop zachwycił się feerią kolorów jak powstała podczas detonacji ładunków wybuchowych.
Srtoopa słusznie określa się mianem sybaryty, czego dowodów można doszukać się także i w " Rozmowach z katem „. Wartościami literackimi nacechowane są jego wypowiedzi na temat sztuki np. muzyki, które świadczą o tym, że posiada on ogromną wiedzę o sztuce i może się szczycić się mianem znawcy. Z kolei, kiedy opowiada o warunkach, w jakich mieszkał, pracował przekonać się można o rzeczywistym zamiłowaniu Stroopa do życia w przepychu.
W utworze kilkakrotnie przewija się motyw księżyca, który świecił jasno na ciemnym tle nieba i zaglądał przez okno do cieli współwięźniów. To także jeden z elementów świadczących o literackich wartościach utworu Kazimierza Moczarskiego.