20.03.2013

Zależności pomiędzy niepowodzeniami szkolnymi a zaburzeniami zachowania:

-powstawanie niekorzystnych dla ucznia zmian w jego środowisku domowym i szkolnym,

-potęgowanie się zaburzeń rozwoju, które stanowiły pierwotną przyczynę niepowodzeń w nauce,

-wystąpienie zaburzeń nowych, które nie istniały w czasie pojawiania się pierwszych trudności.

Postępy uczniów w nauce zależą głównie od ich stopnia gotowości do pracy, który z kolei wyznaczony jest przez następujące czynniki:

-osobowość-nastawienie ucznia do siebie, jego stosunek do innych osób, do nauki oraz do społeczeństwa, stopień dojrzałości szkolnej, rodzaj temperamentu.

-stan zdrowia- przebyte choroby, sposób odżywiania, wady organizmu.

-rodzina- struktura rodziny, rodzeństwo, atmosfera współżycia w rodzinie, stosunek rodziców do dziecka, do nauki, do społeczeństwa, metody i środki wychowawcze, tradycje rodzinne, stawiane dziecku wymagania, czynności zawodowe rodziców.

-środowisko- mieszkanie, miejsce pracy i wypoczynku dziecka.

-nauczyciel- osobowość, jego doświadczenie pedagogiczne, wiedza i umiejętności zawodowe, stosunek do dzieci.

-warunki pracy dydaktycznej.

Niepowodzenia szkolne.

-Niepowodzenia szkolne to proces pojawiania się braków w wymaganych przez szkołę wiadomościach i umiejętnościach uczniów, oraz negatywnego stosunku młodzieży wobec tych wymagań (Okoń)

-niepowodzenia szkolne to ,,rozbieżność między wiadomościami, umiejętnościami i nawykami faktycznie opanowanymi przez uczniów, a materiałem jaki powinni opanować według założeń programowych w zakresie poszczególnych przedmiotów''(Kupisiewicz)

-pojęcie niepowodzenia i sukcesu w nauce szkolnej trzeba rozpatrywać łącznie. W nauczaniu tam gdzie kończy się powodzenie, rozpoczyna się porażka i odwrotnie. Zatem, to co dla jednego ucznia jest sukcesem i wielkim osiągnięciem dla drugiego jest niepowodzeniem. (Konopnicki)

-niepowodzenia szkolne to pewna kategoria negatywnie ocenianych- z jakiegoś punktu widzenia- skutków działań edukacyjnych związanych ze szkołą, wynika względność niepowodzeń. Ten sam skutek może być różnie oceniany (Kojs).

Niepowodzenia szkolne możemy podzielić na:

-niepowodzenia wychowawcze- dotyczą zachowania uczniów w stosunku do okresowych rzeczy i zjawisk

-niepowodzenia dydaktyczne- to takie, które charakteryzują się występującymi rozbieżnościami pomiędzy umiejętnościami i nawykami rzeczywiście opanowanymi przez uczniów, a materiałem do opanowania według zaleceń programu nauczania.

Niepowodzenia szkolne

Niepowodzenia ukryte	Niepowodzenia jawne	Jawne opóźnienia przejściowe
Występują wówczas, gdy nauczyciele nie dostrzegają braków w wiadomościach i nawykach uczniów, mimo że braki tego rodzaju z punktu widzenia celów oraz programu nauczania rzeczywiście istnieją.	O tego rodzaju niepowodzeniach szkolnych mówimy wtedy, gdy nauczyciel stwierdza określone braki w opanowanej przez ucznia wiedzy i w rezultacie ocenia wyniki jego pracy jako niedostateczne.	Gdy ocena niedostateczna nie obejmuje całorocznej pracy ucznia, lecz odnosi się do rezultatów uzyskanych przez niego np. w ciągu pierwszego semestru nauki szkolnej, stanowi ona wskaźnik

Przyczyny drugoroczności:

-Zły ogólny stan zdrowia ucznia

-przedłużająca się nieobecność w szkole

-niski stopień dojrzałości szkolnej

-znaczne trudności w opanowaniu programu z niektórych przedmiotów wynikające z zaburzeń funkcji percepcyjno-motorycznych lub słuchowo-językowych.

-negatywny stosunek do nauki- brak motywacji

-destrukcyjne zachowania wobec innych uczniów i nauczycieli podczas lekcji.

-brak należytej opieki nad uczniami opóźnionymi w nauce ze strony szkoły i rodziców.

Skutki drugoroczności dla ucznia:

-brak motywacji do dalszej pracy

-stłumienie zainteresowania nauką,

-nieprzyjazny stosunek do otoczenia

-powód kompleksów i zaburzeń w zachowaniu się.

-zahamowanie prawidłowego dotychczasowego umysłowego rozwoju dziecka.

Fazy rozwoju niepowodzeń szkolnych:

Faza pierwsza: pojawiają się pierwsze niedostrzegalne jeszcze przez nikogo braki w wiadomościach. Uczeń stwierdza, że inni są lepsi. Występuje u niego brak zainteresowania na lekcjach oraz chęci do nauki. Przejawiają się pierwsze symptomy niezadowolenia ze szkoły- dziecko zaczyna unikać szkoły.

Faza druga: występują zaawansowane braki w wiadomościach. Jest ich tak dużo, że uczeń nie daje sobie rady. Zaczyna w różny sposób oszukiwać nauczycieli, np. odpisywać zadania domowe.

Faza trzecia: charakteryzuje się występowaniem ocen niedostatecznych. Dostrzegają to nauczyciele i rodzice. Niewłaściwa forma walki z nimi prowadzi do całkowitej niechęci do szkoły oraz różnych form negacji w pracy szkolnej.

Faza czwarta: drugoroczność czyli oficjalne stwierdzenie niepowodzenia ucznia w nauce. Często takie pozostawienie ucznia w tej samej klasie jest początkiem wykolejenia się, ale przede wszystkim zachwiania jego równowagi życiowej. Drugim obok drugoroczności stwierdzeniem niepowodzenia w nauce jest odsiew szkolny, a więc zjawisko całkowitego przerwania nauki przed ukończeniem szkoły.

Przyczyny niepowodzeń szkolnych (Kupisiewicz):

-ekonomiczno-społeczne (złe warunki materialne i mieszkaniowe, rozpad struktury rodziny, niski poziom intelektualny i kulturalny rodziców, niewłaściwa postawa rodziców wobec dziecka, brak zrozumienia i zaspokojenia potrzeb dziecka),

-pedagogiczne (tkwią w procesie dydaktycznym, mogą być spowodowane niedostatecznym przygotowaniem nauczycieli, popełnionymi przez nich błędami dydaktycznymi oraz wadliwą postawą w stosunku do uczniów).

-biopsychiczne- (tkwiące w dziecku np. wady wymowy, wzroku, słuchu).

Przyczyny sukcesów i porażek szkolnych (Filipczuk)

-wewnętrzne- związane z rozwojem fizycznym i psychicznym dziecka, z jego indywidualnymi właściwościami,

-zewnętrzne- do których należą warunki życia dziecka, oddziaływanie bliższego i dalszego otoczenia, opieka i praca wychowawcza, jaką zapewniają mu rodzina i szkoła.

Model wadliwego postępowania domu oraz szkoły wobec dziecka doznającego niepowodzeń szkolnych i wtórnych zaburzeń zachowania.

-większość dzieci, które później stają się złymi uczniami, rozpoczyna naukę szkolną chętnie. Wśród uczniów klas I stosunkowo mało jest dzieci wykazujących takie zaburzenia emocjonalno-motywacyjne, które stanowiłyby podstawową przyczynę niepowodzeń;

-większość dzieci, które doznają w szkole niepowodzeń, natrafia na trudności już w klasie I, przy początkach nauki czytania i pisania;

-przyczyną tych trudności są z reguły zakłócenia rytmu rozwoju, a wśród nich opóźnienia i fragmentaryczne deficyty rozwoju funkcji poznawczych i ruchowych;

-u dzieci, których trudności znajdują wyraz w złych ocenach, stopień i zakres opóźnień cząstkowych jest z reguły zbyt duży, aby mogły być przezwyciężone ich własnym wysiłkiem, bez fachowo prowadzonej reedukacji;

-naturalną konsekwencją nie dających się pokonać trudności jest wzrastająca niechęć do tych zajęć szkolnych, które są źródłem porażek. Niechęć ta szybko generalizuje się u większości dzieci i obejmuje całokształt szkolnych obowiązków;

-przy niezrozumieniu istotnych źródeł trudności niechęć do nauki zostaje przez nauczycieli i rodziców zinterpretowana jako pierwotna przyczyna niepowodzeń;

-wadliwa interpretacja powoduje niewłaściwe postępowanie wychowawcze: dzieci doznające niepowodzeń są karane i społecznie dezaprobowane;

-niezaspokojenie potrzeby uznania, akceptacji i poczucia własnej wartości prowadzi u złych uczniów do różnorakich wadliwych postaw nie tylko do obowiązków szkolnych, lecz również wobec kolegów oraz nauczycieli i rodziców;

-zaburzenia procesu społecznego przystosowania ucznia wpływają wtórnie niekorzystnie na naukę, manifestując się w formach zachowania nie akceptowanych społecznie;

-pogorszenie wyników w nauce i narastanie zaburzeń zachowania dziecka wywołuje represje oraz kary ze strony szkoły i domu;

Czy trudno żyć tak, by nie szkodzić innym?

Agresja i przemoc w szkole.

Przemoc i agresja naruszają podstawowe prawo każdego człowieka- prawo do życia w poczuciu bezpieczeństwa.

Agresja	Przemoc
Skłonność do ataku, trudność kontrolowania negatywnych popędów i impulsów skierowanych przeciwko innym ludziom, sytuacjom, poglądom	Ma miejsce wówczas, gdy osoba atakująca jest silniejsza fizycznie lub psychicznie, albo jest starsza. Cechą charakterystyczną jest zatem nierównowaga sił.
O agresji można mówić wtedy, gdy obie strony mają podobną siłę fizyczną i psychiczną. Zaatakowana osoba potrafi bronić swoich praw.	Przemoc jest zachowaniem agresywnym i jednocześnie destruktywnym w stosunku do innej osoby lub grupy osób.
W pojęciu agresji zawsze akcentowane są dwa zasadnicze elementy: -zachowanie takie niesie negatywne skutki dla ofiary. -jest intencjonalne, czyli zamierzone, celowe.	Przemoc może mieć charakter instrumentalny (środek do realizacji określonych celów) lub bezinteresowny (poszukiwanie zadowolenie w znęcaniu się nad innymi)

Przemoc i agresja

Przemoc i agresja emocjonalna (bez użycia słów i kontaktu fizycznego)

-izolowanie

-wrogie gesty i miny

-złośliwe filmy na stronach internetowych

-manipulowanie związkami przyjaźni

Przemoc i agresja słowna Przemoc i agresja fizyczna

-wyzwiska -kopanie

-wyśmiewanie -opluwanie

-plotki -szarpanie

-groźby -popychanie

-obgadywanie -zamykanie w pomieszczeniach

-poniżanie -okradanie

-szantażowanie

-e-maile

Przykłady sytuacji z zachowaniami agresywnymi:

1. Kasia przynosi na lekcję ulubiona książkę Ewy. Ewa chce pożyczyć książkę od koleżanki, ale Kasia jej odmawia. W czasie przerwy Ewa kradnie książkę.

2. Nauczyciel w czasie lekcji skrytykował Michała. Po skończonych lekcjach do Michała podszedł kolega, który chciał się umówić z nim na mecz. Michał powiedział koledze: ,,Odczep się i daj mi spokój”.

3. Grupa chłopców włóczyła się po osiedlu. Nudzili się, byli niezadowoleni, nie wiedzieli, co mają ze sobą zrobić. Jeden z nich wywrócił kosz na śmieci, drugi rzucił kamieniem w grupkę małych dzieci. Chwilę później włamali się do piwnicy.

Jacy są agresorzy???

-często są zbuntowani, nieposłuszni i agresywni także wobec dorosłych.

-sprytnie wykręcają się z trudnych sytuacji.

-nie współczują dręczonym uczniom, nie zastanawiają się, jakby to było gdyby oni byli na ich miejscu.

-nie są lubiani w szkole, mają poparcie w grupce takich samych jak oni.

,,Uważa siebie za boksera i mówi, że na boksie się zna, lecz przeciwników wciąż wybiera spośród najsłabszych uczniów w klasie…”

Cechy charakterystyczne agresora.

-zwykle ma kłopoty z przestrzeganiem przyjętych norm, zasad,

-wykazuje dużą aktywność i energię, chce panować nad otoczeniem podporządkowując sobie innych i czerpiąc z tego satysfakcję,

-ukrywa swoją niską samoocenę, robiąc wrażenie osoby pewnej siebie,

-udaje, że nie potrzebuje innych ludzi,

-próbuje być samowystarczalny,

-porównuje siebie z innymi, czując się przy nich lepszy, lekceważąc i poniżając ich.

-jest agresywny zwykle wobec słabszych od siebie,

-lubi manifestować swą siłę fizyczną,

-jest krytyczny w stosunku do siebie oraz otoczenia,

-czuje się często zagrożony przez innych, wobec tego (…) swoich potrzeb i dążeń

-jest zwykle nastawiony na ,,nie” wobec dorosłych (…) agresywny.

Grupa rówieśnicza jako sprawcy agresji:

klasa

,,grupa agresorów”- sprawca I jego poplecznicy Grupa agresorów działa Poprzez skuteczną perswazję. Argumentacja perswazji odwołuje Się do: -szantażu i poczucia współwiny- ,,Nie mówcie, bo wszyscy jesteśmy umoczeni” -pokusy- ,,należę do tej grupy, to jestem silny i mam władzę”.

grupa zdominowana przez agresora lub odcinająca się od przemocy ,,działanie takiej grupy” powoduje: -strach, bierność, zagubienie, lęki -niebezpieczne sytuacje, np. w klasie , na osiedlu -depresje, samookaleczenia, bezradność -uczniowie stają się milczącymi współsprawcami.

Mówimy o kimś, że jest agresywny, gdy:

-nie potrafi kontrolować swoich reakcji

-cechuje go permanentna wrogość wobec innych- systematycznie wyśmiewa, ośmiesza, bije, kopie innych

-reakcje agresywne są nieadekwatne do zaistniałej sytuacji

-jego zachowanie charakteryzuje się dużą liczbą aktów agresji.

---