STARZENIE SIĘ SKÓRY. CERA STARCZA - PIELĘGNACJA

STARZENIE SIĘ SKÓRY:

• jest procesem naturalnym

• dotyczy organizmu jako całości, ale i poszczególnych narządów (w tym skóry).

• nie da się całkowicie zatrzymać, ale można go spowalniać.

• zmiany związane z procesami starzenia się skóry pojawiać mogą się już około 25 roku życia.

W wyniku starzenia:

• zmniejsza się biologiczna aktywność komórek

• spowolnieniu lub zanikowi ulegają procesy regeneracyjne zachodzące w skórze

• organizm traci zdolności adaptacyjne

1. Główne czynniki wpływające na procesy starzenia:

• czynniki genetyczne (m.in. fenotyp skóry)

• czynniki wewnętrzne - wolne rodniki, zaburzenia hormonalne, zużywanie się komórek, zaburzenia czynności fizjologicznych komórek

• czynniki zewnętrzne (promieniowanie UV, zanieczyszczenie środowiska - w tym dym tytoniowy, spaliny, zbyt mało snu, stres, bierny tryb życia).

Fenotyp skóry - typ skóry w zależności od ilości zawartej w niej melaniny, zależy od rasy i ekspozycji na promienie UV. Klasyfikacji w 1975 roku dokonał Thomas Fitzpatrick

typ	cechy	Reakcja na UV
I	Blada biała skóra, często piegi, niebieskie / zielone/ piwne oczy, włosy blond/ rude	Zawsze ulega oparzeniom, trudno się opala
II	Blada skóra, niebieskie/ zielone oczy	Łatwo ulega oparzeniom, trudno się opala
III	Ciemniejsza biała skóra	Opala się po początkowym oparzeniu
IV	Jasna brązowa skóra	Oparzenia minimalne, opala się łatwo
V	Brązowa skóra	Rzadko ulega oparzeniom, łatwo i mocno się opala
VI	Ciemnobrązowa/ czarna skóra	Nigdy nie ulega oparzeniom, zawsze się mocno opala

Wolne rodniki - atomy, cząsteczki lub jony posiadające na zewnętrznej orbicie pojedynczy, niesparowany elektron. Dążąc do przyłączenia lub oddania elektronu wykazują dużą aktywność chemiczną utleniając każdy związek z którym mają kontakt. Przez to przyspieszają proces starzenia się organizmu i powodują mutacje komórek (przyczyna nowotworów). Wolne rodniki są produkowane przez sam organizm w wyniku reakcji metabolicznych oraz dostają się do organizmu z zewnątrz (spaliny, dym nikotynowy, zanieczyszczenia środowiska).

• Nasz organizm posiada pewne mechanizmy obronne przed wolnymi rodnikami: W sprawnie działających komórkach i tkankach wytwarzane są enzymy (m.in. katalaza, peroksydaza glutationowa, dysmutaza nadtlenkowa). Składniki przeciwutleniające powinny być dostarczane także z pożywieniem. Antyutleniacze dodawane są także do kosmetyków.

• Najsilniejsze naturalne przeciwutleniacze to:

koenzym Q10 (ubichinon)

witaminy: C, E, A

substancje roślinne: (beta-katoten) i flawonoidy

składniki mineralne enzymów takie jak - żelazo, selen, cynk, mangan, miedź,

W wyniku ich reakcji z wolnymi rodnikami powstają mało aktywne formy rodnikowe.

Wyróżnia się 2 rodzaje starzenia skóry.

- Starzenie naturalne - związane z wiekiem i czynnikami genetycznymi

- Fotostarzenie - związane z narażeniem na promieniowanie UV (oraz częściowo z czynnikami genetycznymi - fototypem skóry).

1. Starzenie naturalne:

• Na skutek naturalnych procesów starzenia się skóry dochodzi do zmian w naskórku, w skórze właściwej oraz w tkance tłuszczowej

Zmiany w naskórku:

• ścienczenie lub warstwy ziarnistej i kolczystej,

• pogrubienie warstwy rogowej

• grupowanie się melanocytów (komórek barwnikowych skóry) w większe skupiska (tworzą się plamy barwnikowe)

• spada liczba komórek Langerhansa odpowiedzialnych za procesy odpornościowe skóry - większa podatność na zakażenia, mniejsza na alergie i uczulenia)

• redukcji ulega liczba gruczołów łojowych - zmniejsza się sekrecja łoju, co powoduje wysuszenie skóry

• spłaszczenie granicy skórno-naskórkowej (przestaje być falista)

W efekcie skóra staje się sucha, odwodniona, łuszcząca, pojawiają się zmarszczki i przebarwienia

Zmiany w skórze właściwej:

• Degradacja włókien kolagenowych i elastylowych - tracą swoje funkcje

• zmniejszenie liczby komórek produkujących włókna (fibroblastów) - zmniejsza się synteza kolagenu

• zmniejszenie liczby naczyń krwionośnych (gorsze odżywienie skóry)

• zmniejszenie liczby ceramidów, lipidów, steroli, proteoglikanów - zaburzenia w wytwarzaniu NMF (naturalny czynnik nawilżający)

W efekcie skóra staje się atroficzna, blada, mało sprężysta i mało elastyczna

Zmiany w tkance podskórnej:

• utrata gęstości skóry,

• rozrost komórek tłuszczowych

2. Fotostarzenie

Na skutek nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV:

• dochodzi do uszkodzenia DNA komórek naskórka

• przerost gruczołów łojowych

• tworzenie się przebarwień

• pogrubienie włókien elastynowych, a zwyrodnienie włókien kolagenowych

W efekcie:

• Naskórek staje się szorstki, łuszczący, pogrubiały

• Skóra traci jędrność, widoczne stają się głębokie zmarszczki i bruzdy

• Licznie pojawiają się przebarwienia i odbarwienia skóry

• wyraźnie widoczna jest sieć porozszerzanych naczyń krwionośnych, tworzą się teleangiektazje

• mogą występować przednowotworowe zmiany skóry (np. róg skórny)

Efekty fotostarzenia skóry można ocenić porównując skórę z miejsc zwykle przykrywanych odzieżą (np. pośladków) ze skórą twarzy

Zapobieganie fotostarzeniu skóry:

• unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce

• unikanie opalania w solarium

• stosowanie kremów z wysokimi filtrami UVA i UVB (fotoprotekcja)

CERA STARCZA

CHARAKTERYSTYKA SKÓRY STARCZEJ:

• wykształca się w wyniku procesów starzenia się skóry (naturalnego i fotostarzenia)

• cienka, z pogrubiałą warstwą rogową

• szorstka, mogą pojawiać się nawet pęknięcia

• zwiotczała, obwisła

• liczne przebarwienia i odbarwienia

• widoczne rozszerzone naczynia krwionośne

PIELĘGNACJA DOMOWA

• stosowanie odpowiednio dobranego mleczka do demakijażu (zawierającego składniki nawilżające, natłuszczające, odżywcze i regenerujące)

• regularne tonizowanie skóry (tonik dla skóry suchej)

• regularne wykonywanie peelingów

• stosowanie odpowiednio dobranego kremu z filtrami UV, unikanie opalania

• stosowanie kremów regenerujących na noc

• odpowiednia pielęgnacja skóry okolic oczu i ust, szyi i dekoltu

• stosowanie maseczek kosmetycznych (nawilżających, natłuszczających, regenerujących, silnie odżywczych)

PIELĘGNACJA GABINETOWA:

• zabiegi nawilżające (np. z kwasem hialuronowym), natłuszczające, dotleniające, ujędrniające (np. z płatami kolagenowymi), rozjaśniające przebarwienia (np. z arbutyną), przeciwzmarszczkowe, liftingujące (napinające skórę)

• masaże

• złuszczania (kwasy owocowe, mikrodermabrazja, peelingi ziołowe)

• galwanizacja i jonoforeza (zgodnie z zaleceniami lekarza), sonoforeza,

• zabiegi z wykorzystaniem fal radiowych (RF) - zwane też diatermią, lub radiage (mezoterapia bezigłowa). Nowość w kosmetyce. Działanie fal radiowych (o częstotliwości 450kHz - 1,2MHz) polega na przegrzewaniu włókien kolagenowych do temperatury około 54º. Włókna pod wpływem podgrzania ulegają skurczeniu i wtórnemu napięciu. Przegrzanie powoduje zwiększenie syntezy białek niezbędnych do produkcji kolagenu i elastyny. Pod wpływem przegrzania poprawia się także metabolizm komórkowy i odżywienie tkanek. Efektem zabiegu na twarz z wykorzystaniem RF jest: spłycenie zmarszczek, zwiększenie elastyczności skóry, wymodelowanie owalu twarzy.

• Zabiegi wykonuje się w serii (4-10, 1 raz w tygodniu). Zabiegi (w zależności do użytej głowicy) wykonuje się także w przypadku cellulitu, otyłości, zwiotczałości skóry.

GŁÓWNE SKŁADNIKI PREPARATÓW DLA CER STARZEJĄCYCH SIĘ:

1. Witaminy - przede wszystkim A, C, E. Witamina A i jej pochodne pobudzają odnowę komórek, witamina C stymuluje produkcję kolagenu, uszczelnia ściany naczyń krwionośnych, reguluje procesy nawilżania skóry, wspomaga mechanizmy obronne i regeneracyjne organizmu, witamina E natomiast jest doskonałym, naturalnym przeciwutleniaczem i wspomaga zwalczanie wolnych rodników.

2. Filtry UVA i UVB oraz substancje antyutleniające: np. witamina E w połączeniu z witaminą C, melanina - (naturalny pigment, neutralizuje wolne rodniki, podnosi odporność skóry, działa jako filtr UV)

3. Składniki nawilżające i natłuszczające np. kwas hialuronowy (i inne mukopolisacharydy np. pochodne chityny), mocznik, NMF, NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe).
-Kwas hialuronowy - należy do mukopolisacharydów - śluzowielocukrów (glikozaaminoglikanów), wchodzi w skład tkanki łącznej, płynów fizjologicznych i podstawowej substancji międzykomórkowej skóry. Ma olbrzymią zdolność wiązania i zatrzymywania w skórze cząsteczek wody. Na powierzchni skóry tworzy ochronny film chroniący przed utratą wody z naskórka. Chroni również przed zanieczyszczeniami środowiska. Ma działanie łagodzące i kojące, odpowiada za utrzymanie elastyczności skóry

-Mocznik - to substancja powstająca w organizmie w wyniku przemiany białek. Dla celów kosmetycznych uzyskiwany jest syntetycznie. Ma właściwości zmiękczające i nawilżające skórę (działa higroskopijnie - przyciąga cząsteczki wody nie dopuszczając do ich utraty). W dużych stężeniach ma działanie złuszczające

-NMF - naturalny czynnik nawilżający (natural moisturizing factor). Ma silne działanie nawilżające - zatrzymuje wodę w naskórku. W jego skład wchodzi szereg składników - m.in. mocznik, aminokwasy, keratyna, glikozamina.

- NNKT - niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Dawniej określane witaminą F. Mają działanie nawilżające, natłuszczające, odżywcze i regenerujące. Biorą udział w produkcji sebum, spowalniają procesy rogowacenia naskórka. Z tej grupy kwasów najczęściej w kosmetyce wykorzystuje się kwas linolowy, alfa-linolenowy, arachidonowy. Szczególnie bogate w NNKT są oleje roślinne: wiesiołkowy, awokado, migdałowy, lniany, orzechowy, olej z kiełków pszenicy.

4. Kolagen i preparaty kolagenowe: kolagen to naturalne białko budulcowe skóry tworzące tzw. „rusztowanie”. Od 25 roku życia produkcja kolagenu w organizmie spada. Kolagen stosowany w kosmetyce ma zdolność przenikania w głąb naskórka, gdzie powoduje zatrzymywanie wilgoci w przestrzeniach międzykomórkowych oraz tworzenia filmu ochronnego, zapobiegającego utracie wody z naskórka. Peptydy kolagenowe wnikają w głąb skóry i pobudzają aktywność fibroblastów. Do niedawna dla celów kosmetycznych pozyskiwano kolagen ze skór zwierzęcych, obecnie pozyskuje się go ze skór ryb, lub stosuje roślinny odpowiednik kolagenu - fitokolagen.

Dostępne postacie kolagenu:

• kolagen liofilizowany (zamrażany i suszony w warunkach próżniowych) zachowuje 100% swoich właściwości. Stosowany w maskach i płatach kolagenowych

• mikrosfery kolagenu -kuliste, puste w środku drobiny odwodnionego kolagenu. Wnikają w głąb naskórka, tam pochłaniają wodę i „wypychają” zmarszczki na zewnątrz.

• kolasfery kolagenowe - nośniki o osłonkach kolagenowych. W warstwie rogożowej ulegają degradacji uwalniając zawarte w nośniku substancje

• mikrokolagen (matrixyl) - laboratoryjnie uzyskany fragment białek kolagenowych o niezwykle małej masie cząsteczkowej. Łatwiej przenika przez skórę i aktywuje fibroblasty

• fitokolagen - białkowy kompleks roślinny zawierający hydroksyprolinę (aminokwas typowy dla kolagenu zwierzęcego). Uzyskuje się go z osłonek ziaren ryżu, pszenicy, soi. (kolagenem jest tylko z nazwy)

5. Fitohormony - fitoestrogeny: aktywnie czynne składniki zawarte w roślinach, które w organizmie ludzkim wykazują działanie zbliżone do estrogenów. Spowalniają procesy powstawania zmarszczek, neutralizują działanie wolnych rodników, wpływają na syntezę kolagenu. W fitoestrogeny bogate są m.in. proteiny sojowe, ekstrakty z nagietka.

6. składniki rozjaśniające przebarwienia

• Hydrochinon - blokuje syntezę melaniny, ma bardzo silne działanie wybielające, ale jest toksyczny. Stosowany tylko do wybielenia pojedynczych zmian. Dopuszczalne stężenie 4%. Najczęściej stosowany w mniejszych stężeniach, ale w połączeniu z innymi składnikami rozjaśniającymi

• Arbutyna - pochodna hydrochinonu, otrzymywana z mącznicy, nie jest toksyczna, ale ma słabsze działanie. Hamuje wytwarzanie melaniny, ale nie działa na melaninę już wytworzoną

• Kwas askorbinowy - utlenia melaninę i spowalnia jej syntezę. Sam łatwo się utlenia, więc bu uzyskać efekty w kosmetyce stosuje go np. w ampułkach do zabiegu

• Kwas kojowy - hamuje działanie enzymu - tyrozynazy -biorącego udział w tworzeniu melaniny. Obecnie najczęsciej stosowany związek o działaniu rozjaśniającym

• Kwas azelainowy - działanie wybielające słabo poznane (mechanizm jak przy kwasie kojowym). Stosowany też do leczenia trądziku

• Nadtlenek wodoru - wybiela skórę utleniając melaninę. Może powodować uszkodzenia skóry (wytwarza tlen w postaci wolnych rodników)

• Wyciągi roślinne:

z mącznicy (liście) i borówki brusznicy (liście) - zawierają pochodne hydrochinonu

Z zielonej herbaty - nie dopuszczają do przenoszenia melanosomów do keratynocytów, hamują syntezę melaniny

Wyciąg z rumianku (w trakcie badań) - hamuje melanogenezę zainicjowaną przez UV

Wyciąg z mandarynki japońskiej zawiera tyraminę - opóźnia melanogenezę

Wyciąg z ogórka

7. Składniki leczące odbarwienia:

• wyciąg z dziurawca (zwiększa wrażliwość skóry

na słońce -

działanie

fotouczulające)

8. wyciągi roślinne:

• bez czarny: działanie wygładzające, zmiękczające, łagodzące, antyoksydacyjne, uszczelniające ściany naczyń krwionośnych

• centella asiatica - pobudza syntezę kolagenu, działa nawilżająco, przeciwzmarszczkowo

• len zwyczajny - przyspiesza regenerację naskórka, uelastycznia, odżywia,

• makadamia trójlistna (olej) - przeciwutleniające, hamujące starzenie

• owies zwyczajny - odżywcze, rewitalizujące

Literatura dodatkowa:

E. Kowalska-Wochna, Nowoczesne oblicza kolagenu, Cabines, 26/2008, s.18-21.

- A. Kuradovets, Przebarwienia i odbarwienia, Kosmetyka i Kosmetologia, (78) 4/2008, s. 22-25.

1

---