Międzynarodowe prawo publiczne
Podstawowe zagadnienia i terminy.
Odróżnienia prawa międzynarodowego prawa publicznego od prywatnego
Prawo publiczne - zespół norm które regulują stosunki między państwami
Międzynarodowe - nazwa nie jest zbyt ścisła prawo to nie dotyczy stosunków między narodami ale między państwami
Kiedyś nauka ta zwana była prawem narodów
Prawo międzypaństwowe - nazwa bardziej ścisła Istnieją spore różnice pomiędzy terminami prawo narodów, p. międzynarodowe publiczne, p. międzypaństwowe
W SM udział biorą
Państwa
Rządowe organizacje międzynarodowe
Pozarządowe organizacje międzynarodowe
Wspólnoty powstańcze
Narody i mniejszości narodowe
Fronty narodowo-wyzwoleńcze
Jednostka
Prawo międzynarodowe publiczne zatem to zespół norm prawnych (zakazów, nakazów, sankcji) które obowiązują w relacjach między tymi wszystkimi uczestnikami SM.
Każde państwo znajduje się w obszarze działania prawa międzynarodowego oraz prawa wewnętrznego pomiędzy tymi porządkami prawnymi jednak występują różnice.
Cechy charakterystyczne prawa międzynarodowego publicznego
Ustawodawca
syst. wewn. Tym organem jest Parlament. W prawie międzyn. Nie ma jednoznacznego ustawodawcy, bo są nim wszyscy ci, co tworzą normy prawne - brak nadrzędnego ustawodawcy
brak obowiązującej hierarchii źródeł prawa
Termin źródło” w prawie można rozumieć trojako”
w sensie poznawczym to zbiór tekstów aktów prawnych
w sensie materialnym jest to proces który prowadzi do powstania normy prawne w SM jest najczęściej aktywna współpraca albo konflikt
w sensie formalnym - czyli forma w jakiej przejawia się wola podmiotu międzynarodowego.
W prawie międzynarodowym źródłami prawa są:
umowa. Międzynarodowa, konwencja, traktat
zwyczaj prawo zwyczajowe
zwyczaj i umowa międzyn. Nie różnią się od siebie rangą
brak aparatu przymusu (nadrzędnego)
regionalne i światowe syst. Współpracy międzynarodowej wykształciły różnorodne sankcje dla swoich członków za łamanie prawa międzyn. Nigdy jednak taki syst. Sankcji nie ma charakteru powszechnie obowiązującego a samo zastosow. Tych sankcji często bywa uzależnione od stosunków politycznych.
Brak obowiązkowego sądownictwa
Niewielka jest liczba sądów międzynarodowych. Działają na zasadzie jurysdykcji dobrowolnej. Nie ma zwyczajowego ani umownego obowiązku kierowania do sądów międzyn. Sporów między państwami jeżeli jednak strony sporu zdecydują się skorzystać z jurysdykcji sądu międzyn. To wyrok jest ostateczny i wiążący.
Źródła prawa międzynarodowego
Prawo międzyn. Wynika z umowy i zwyczajów a oprócz tego pośredni wpływ ma tworzenie norm mają
orzeczenia sądów międzynarodowych
opinie doktryn
ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane
Zasady ogólne prawa międzynarodowego
Zasada Estoppel - nie przeczenia samu sobie
Zasada dobrej wiary - dobro SM zależy od tego jak z dobrą wiarą podchodzimy do prawa międzynarodowego
Zasada Nieingerencji w sprawy wewnętrzne ( wyjątek łamanie praw człowieka)
Zasada suwerennej równości państwa( wszystkie państwa mają takie same prawa co do tego jak będą rządzić, czym się kierować)
Zasada dotrzymywania umów ( państwo w dobrej wierze powinno dotrzymać umowy które zawiera)
Prawo Traktatowe
Jakość umów międzynar. Jest pewnego rodzaju gwarantem SM dobra, wysoka jakość.
W imieniu państwa umowy międzynarodowe zawierają jego reprezentanci. Z całości reguł ustrojowych państw demokratycznych wynika że z mocy prawa prawa upoważnienie do działania w imieniu państwa mają:
szef państwa
szef rządu
minister spraw zagranicznych
-(nie potrzebują przedstawiać specjalnego pełnomocnictwa)
Jeśli państwo jest reprezentowane przez jakąś inna osobę to musi mieć dwa pełnomocnictwa do jakich konkretnych czynności ta osoba jest upoważniona
Zasady dotyczące pełnomocnictwa przy reprezentatywności państwa mogą mieć swoje konsekwencje w przypadku ewentualnego dążenia państwa do unieważnienia umowy
Struktura Umowy międzynarodowej
I tytuł np. Konwencja Wiedeńska o prawie traktatowym
powinien być krótko kreślony przedmiot umowy
może, choć nie musi, być wskazane gdzie umowa została zawarta - zarówno region jak i miasto
podanie daty - najczęściej jest to data podpisania umowy, ale czasem data wejścia
umowy w życie
w umowach dwustronnych wymienia się strony umowy
II Wstęp - Preambuła
Może ale nie musi składać się z 3 elementów
Intytulacja - wymienia strony umowy
Arenga(nie wiem czy to jest dobrze niech ktoś sprawdzi i mi odpisze jak może) - część obowiązkowa - wskazanie motywów zawarcia umowy
Narracja - występująca głównie w traktatach pokojowych ; opis uroczystych okoliczności zawarcia umowy
Treść wstępu nie ma charakteru normatywnego czyli wiążącego, ale może być przydatna przy analizowaniu treści samej umowy Wstęp pokazuje „ducha” umowy
Wstępu do umowy nie dzieli się na jednostki redakcyjne
III Dyspozycja Umowy międzynarodowej
część merytoryczna
Określone są tu prawa i obowiązki stron podział na jednostki redakcyjne. W Zależności od tego jak duża jest umowa mogą to być
tytuły
części
działy
rozdziały
artykuły
punkty
litery
ustępy
IV Postanowienia Końcowe Umowy
Powinna znaleźć się informacja dotycząca wejścia umowy w życie - można to być określona datę dzienną; lub jako upływ czasu który nastąpi od pewnej czynności.
jeżeli umowa ma charakter wielostronny to wystarczy, że ratyfikuje je tylko kilka państw.
Może być podana informacja o czasie obowiązywania umowy jeśli zawarto ją na czas określony
Klauzula prolongacyjna - przedłużająca wskazujące w jaki sposób przedłużyć czas obowiązywania umowy
Sposób wypowiedzenia umowy przez strony.
Info. Jak do umowy wprowadzić zmiany
zmiana do samego tekstu
stworzenie protokołu dodatkowego
Można wprow. Zmianę bezpośrednio do tekstu albo sporządzić dodatkowy dokument okres protokół dodatkowy.
Informacja o języku autentycznym powinny określać w jakim języku umowę zawarto i informację które język jest językiem autentycznym
Jęz. Autentycznym ma rozstrzygające znaczenie w sytuacji gdy pojawia się problem wynikający z tłumaczenia. Najczęściej jest to język francuski bądź angielski
Wyznaczenie depozytariusza umowy
Depozytariuszem umowy jest osoba wyznaczona przez organizację międzynarodową lub rząd państwa której zadaniem jest przechowywanie tekstu traktatu i wszystkich dokumentów z nimi związanych. Rolą jest także informowanie wszystkich stron umowy o dokumentach, które zostały mu przekazane sprzeciwy zastrzeżenia załączniki do umowy
Na tle wykonywania umowy międzyn. Może dojść do sporów między państwami. Państwa jeżeli przewidują taką ewentualność z góry w umowie skazują w jaki sposób taki spór rozstrzygną
Pokojowe rozwiązywanie sporów
dyplomatyczne
sądowe
mediacje
arbitraż
koncyliacja
To postanowienie może mieć postać klauzuli mediacyjnej, arbitrażowej lub koncyliacyjnej.
Oddanie sporu do sądu międzynarodowego gwarantuje, że państwa uzyskają definitywnie rozstrzygnięcie. Wadą takiego rozwiązania jest długotrwałość procedur sądowych skostnienie i wysoki stopień skomplikowania.
Mediacja - sposób czasochłonny i nie gwarantuje definitywnego rozstrzygnięcia. Jednak gdy spór toczy się między państwami o całkowicie ułatwia nawiązanie rozmów.
Arbitraż - z założenie miał być formą łączącą zalety sądu międzyn. i mediacji. Gwarantuje on ostatecznie rozstrzygnięcie sporu przy równoczesnym ominięciem sztucznych i skomplikowanych procedur sądowych. W praktyce jednak nie zyskał on wielkiego uznania.
Instytucja zwana stałym trybunałem rozjemczym oznacza listę osób spośród których państwa mogą wybierać super arbitrów. Lista ta umieszczona jest w międzyn. trybunał sprawiedliwości w Hadze
Koncyliacja - współcześnie stosowana coraz częściej przeanalizowanie sprawy przez kompetentny fachowy organ kolegialny. Na podstawie dostępnych danych organ ten sporządza szczegółową umotywowaną opinię. Nie ma ona jednak waloru wiążącego rozstrzygającego.
V Podpisy
Ich kolejność jest różna
Przy umowach wielostronnych w kolejności alfabetycznej
Przy umowach dwustronnych - dwa teksty państwa dostają dwa teksty i na tym które należy do niego będzie wymienione pierwsze
Podpis - lewa strona po prawej podpis przedstawiciela państwa drugiego
Tryb zawierania umów Międzynarodowych
Jest to proces złożony z kilku czynności
1 tryb prosty
2 tryb złożony
ad.1 negocjacje + podpis
ad.2 Występuje dodatkowa czynność prawna polegająca na potwierdzeniu chęci zamiaru i możliwości przystąpienia państwa do umowy. Czynność to ta ratyfikacja bądź zatwierdzenia.
Ratyfikacja dokonuje głowa państwa, bądź parlamentu.
Zatwierdzenie umowy dokonuje rząd ( umowy o mniejszym znaczeniu )
Po dokonaniu tej czynności sporządza się dokument - dokument ratyfikacyjny lub notyfikacyjny o zatwierdzeniu. Dokument ten musi zostać wysłany urzędnikowi depozytariuszowi umowy
Podmiotowość Prawno Międzynarodowa
Kwestia podmiotowości wiąże się ze zdolnością do czynności prawnych instytucji prawa cywilnego którą prawo międzyn. przyjęło dla swoich potrzeb. Zdolność ta oznacza możliwość by własnym bezpośrednim działaniem nabywać prawa i zaciągać zobowiązania
Do przejawów tej działalności zaliczyć można
Tzw. Prawo legacji tj. przyjmowanie i wysyłanie przedstawicieli dyplomatycznych
Zatwierdzaniu umów międzynarodowych
Ponoszenie odpowiedzialności na arenie prawa międzynarodowego
Uczestnictwo w trwałych formach współpracy międzynarodowej. ( organizacje międzynarodowe. Konferencje szczególnie o charakterze cyklicznym
terytoria zależne
stolica apostolska
organizacje pozarządowe( ale tylko czasami je się tu zalicza ) i rządowe
jednostka
Podmioty prawa międzyn. są zarówno twórcami jak i adresatami tego prawa.
Do grana podmiotów prawa międzyn. zalicza się całą pewnością państwa i są to podmioty pierwotne i pełne a następnie rządowe organizacje międzyn. - charakter wtórny i niepełny. Pod pewnym warunkami i w ograniczonym zakresie zaliczyć tu można - wspólnoty powstańcze ( ruchy narodowe wyzwoleńcze ) jeśli zdolne są do wytwarzania władzy
terytorium zależne
podmioty szczególnego rodzaju - stolica Apostolska i zakon kawalierów Maltańskich Największe kontrowersje budzi zaliczenie do grona tych podmiotów międzyn. organizacji pozarządowych i jednostek. W tym ostatnim porządku decydującym organem jest wpływ na tworzenie prawa międzyn. oraz zdolność do skutecznego występowania przed sądami międzyn.
argumenty „za”
Jednostka od kilkudziesięciu lat dysponuje możliwością pozwanie przed trybunał Międzyn. państwa które naruszyło jej prawa. Jest to proces kontradyktoryjny( równość stron procesowych ) Ponadto możliwość to wskazuje na zdolność jednostki do egzekwowania od państwa część jego zobowiązań międzynarod.