Biologia
DZIEDZICZENIE CECH MOŻNA BADAĆ W SPOSÓB NAUKOWY
Genetyka - nauka o dziedziczności i zmienności
Geny - podstawowe jednostki dziedziczności
Allele - różne formy tego samego genu
Chromosomy - miejsce występowania genów
Chromosomy homologiczne - pałeczkowate twory, które są parzyste i jedne pochodzą od ojca, drugie od matki
Genotyp - ogół genów każdego osobnika
Fenotyp - cechy zewnętrzne każdego osobnika
Cechy dziedziczne - cechy, które zależą od genów, np. kolor włosów, kształt oka
Cechy niedziedziczne - cechy, które się kształtują pod wpływem środowiska abiotycznego, np. opalenizna
Homozygota - osobnik, który nie posiada wiele allelów, ale zawiera takie same allele jednego genu
Heterozygota - osobnik posiadający dużo allelów
Genetyka - nauka o dziedziczności
1. Obiektem badań Mendla był groch jadalny o różnych barwach (czerwona i biała) i różnej wysokości pędu (wysokie i niskie)
2. Prawo Mendla
Każda cecha organizmu determinowana jest przez dwa czynniki. Do komórki rozrodczej dostaje się tylko jeden z dwóch czynników danej cechy
3. Prawo Niezależnej Segregacji
Czynniki jednej pary dziedziczą się w sposób niezależny od czynników jakiejkolwiek innej pary
A - allel dominujący
a- allel recesywny (ustępujący)
AA - homozygota dominująca
aa - homozygota recesywna
Aa - heterozygota
Grupy krwi.
I0 - grupa 0 recesywna
IA - grupa A dominująca
IB - grupa B dominująca
IAIB - grupa AB
MATERIAŁ GENETYCZNY JEST UPORZĄDKOWANY
1. Geny zawarte są w jądrze komórkowym
2. Jedne z pierwszych badań nad dziedziczeniem przeprowadzono na muszce owocowej. Stwierdzono, że geny są w chromosomach.
a) Chromosomy umożliwiają dokładne dzielenie materiału genetycznego.
b) Wykazano, że w gametach (komórkach rozrodczych) muszki owocowej jest o połowę mniej chromosomów niż w komórkach ciała.
3. Muszka owocowa jest obiektem badań genetycznych, ponieważ szybko się rozmnaża, daje liczne potomstwo, ma duże chromosomy i wyraziste cechy fenotypowe.
4. W ciele człowieka, w każdym jądrze jest ok. 100tyś genów zgrupowanych w 46 chromosomów (w 23 parach chromosomów homologicznych). W komórce rozrodczej chromosomów jest o połowię mniej (23)
5. Liczba chromosomów jest stała dla danego gatunku.
Wielkość i złożoność organizmu nie zależy od liczby chromosomów
6. Każdy gen ma określone miejsce w chromosomie. Można je określić za pomocą mapowania chromosomów.
(część genów zawiera informacje o budowie białek, pewne geny kontrolują aktywność innych)
ZNANE SĄ DWA PODSTAWOWE TYPY PODZIAŁÓW KOMÓREK
1. Uproszczony podział komórki:
1. „Czas pakowania” - materiał genetyczny ulega podwojeniu i organizuje się chromosomy (dzieli się na dwie chromatydy)
2. „Czas układania paczek w określonym porządku” - chromosomy są w środkowej części komórki
3. „Czas przenoszenia odpowiednich paczek” - rozdział i wędrówka chromatyd do przeciwległych biegunów komórki.
4. „Czas rozpakowywania” - komórka rozdziela się na dwie potomne, materiał genetyczny ulega „rozplecieniu”
2. W trakcie MEJOZY z jednej komórki macierzystej powstają 4 komórki potomne zawierające o połowę mniej chromosomów niż komórka macierzysta ( rozmnażanie)
3. W trakcie MITOZY powstają dwie komórki potomne, zawierające identyczną ilość chromosomu, co komórka rodzicielska (podział komórki umożliwiający wzrost organizmu)
WSPÓŁCZESNA GENETYKA POZWOLIŁA POZNAĆ KOD ŻYCIA
1. DNA jest podstawowym nośnikiem informacji genetycznej (składnikiem genów). DNA zbudowane jest z dwóch nici skręconych w spiralę. Składa się ono z nukleotydów.
2. W skład nukleotydów wchodzą:
a) cukier (deoksyryboza)
b) zasady azotowe (guanina, cytozyna, adenina, tymina)
c) fosforan
3. Nukleotydy łączą się ze sobą przez zasady azotowe (komplementarność zasad):
Adenina z wyminą
Guanina z cytozyną
4. Kopiowanie cząsteczki DNA (replikacja) jest warunkiem powstania nowych komórek i organizmów.
1. Cząsteczka się rozplata. Enzym Polimeraza DNA wykorzystuje wolne nekluotydy i buduje z nich drugie komplementarne nici.
2. Po replikacji powstają dwie cząstki DNA (każda ma jedną starą i jedną nową nić)
Każdy chromosom ma dwie cząsteczki DNA, po jednej w każdej chromatydzie.