Zagadnienia ; Pojęcie umowy cywilnoprawnej , treść umowy , formy zawierania umów cywilnoprawnych , klasyfikacja umów cywilnoprawnych , rodzaje umów cywilnoprawnych , umowa gospodarcza , klasyfikacja umów gospodarczych
Umowa - zgodne oświadczenie woli dwóch stron zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych w sferze prawa cywilnego .
powstanie
zmiana
ustanie stosunków prawnych
Oświadczenie woli stron może być złożone jednocześnie
( gdy strony w jednym czasie złożą podpisy pod tekstem umowy )
lub w różnym czasie ( w drodze wymiany korespondencji ).
Umowę uważa się za zawartą , gdy obie strony złożyły zgodne oświadczenie woli określające istotne postanowienia umowy , Gdy zatem przy zawieraniu umowy sprzedaży strony zgodnie określą rzecz , która ma być jej przedmiotem a także cenę sprzedaży już wówczas umowę uważa się za zawartą , chociaż strony nie uzgodniły innych mniej nieistotnych postanowień .
Klasyfikacja umów cywilnoprawnych ;
1.umowy jednostronne
( jedna strona jest dłużnikiem a druga wierzycielem Np. umowa darowizny )
umowy dwustronne
( każda ze stron jest dłużnikiem i wierzycielem Np. umowa sprzedaży ,umowa dzierżawy , umowa zlecenia
umowy odpłatne ( obie strony ponoszą ciężary i odnoszą korzyści )
Zadatek
Zgodnie z art. 394 kodeksu cywilnego, zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Inaczej mówiąc, zadatek jest świadczeniem, które jest przekazywane przez jedną ze stron przy zawarciu umowy. Polega na przekazaniu sumy pieniężnej lub rzeczy, które - podobnie jak zaliczka - podlega z zasady zarachowaniu na poczet świadczenia strony, która go wręcza.
Odmiennie jednak od zaliczki, zadatek pełni przede wszystkim funkcję zabezpieczającą, gdyż, zgodnie z art. 394 kodeksu cywilnego, w przypadku niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga strona może bez wyznaczania terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
Zaliczka Świadczenie na poczet przyszłych czynności cywilnoprawnych .Pełni rolę zapłaty przed terminem , pomniejsza wielkość zobowiązania .
umowy nieodpłatne
( tylko jedna ze stron odnosi korzyści Np. umowa darowizny )
umowy konsensualne ( wywołują skutki prawne przez samo złożenie oświadczeń woli przez strony )
umowy realne( dochodzą do skutku przez porozumienie i wydanie rzeczy Np. umowa
użyczenia , składu )
umowy nazwane ( unormowane przepisami prawa )
umowy nienazwane ( nie są normowane przepisami prawa , treść umowy ukształtowana przez strony zgodnie z ich wolą )
Treść umowy
Zasada swobody umów - uprawnienie stron do ułożenia stosunku prawnego według swojego uznania
Ograniczenia zasady swobody umów - treść i cel powinien odpowiadać stosunku zobowiązaniowego ( Np. umowa winna wiązać tylko strony a nie powodować negatywnych skutków dla osób trzecich ) oraz zgodna z zasadami współżycia społecznego i przepisami prawa ( zgodność z klauzulami generalnymi )
Formy zawierania umów :
pisemna
pisemna w formie aktu notarialnego
pisemna z urzędowym poświadczeniem podpisu
ustna
elektroniczna
obowiązujące zasady
umowa może być zawarta w dowolnej formie chyba , że ustawa stanowi inaczej .
jeżeli ustawa przewiduje dla umowy szczególną formę może mieć to wpływ na ważność czynności prawnej ( sprzedaż nieruchomości ) , osiągnięcie określonych skutków lub też możność dowodu w przyszłości ( umowa najmu )
zmiana postanowień umowy wymaga zachowania tej samej formy co sama umowa
rozwiązanie ,wypowiedzenie , odstąpienie od umowy zawartej w formie pisemnej winno być złożone w formy pisemnej .
oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonej w formie pisemnej
Tryby zawierania umów
Tryb ofertowy
Do zawarcia umowy dochodzi zawsze droga złożenia dwóch oświadczeń woli : oświadczenia jednej strony zwanego ofertą , i oświadczenia drugiego będącego przyjęciem oferty . Oferta jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie , zawierające propozycję zawarcia umowy i określające jej istotne postanowienia . Składający oświadczenie woli zwany oferentem jest związany swą ofertą do upływu oznaczonego w niej terminu oczekiwania na odpowiedź .
art. 66 § 1 k.c. „Kto oświadcza drugiej stronie drugiej stronie wolę zawarcia umowy , określając w oświadczeniu jej istotne postanowienia ( oferta ) i oznaczył termin , w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi , ten jest ofertą związany aż do upływu oznaczonego terminu .”
Udzielenie pozytywnej odpowiedzi na ofertę przez adresata ofert , zwanego oblatem , w oznaczonym terminie oczekiwania doprowadza do zawarcia umowy .Oferent wyznacza zwykle termin , w ciągu , którego będzie oczekiwać odpowiedzi na ofertę . Umowa dochodzi do skutku tylko wówczas , gdy odpowiedz adresata oferty nastąpi w okresie , w którym był on związany ofertą .Nie uznaje się za przyjęcie oferty zupełnego braku odpowiedzi nią . Zasada powyższa nie obowiązuje w obrocie gospodarczym , w określonych przypadkach milczenie adresata oferty poczytuje się za przyjęcie oferty .
Zgodnie z art. 386 k.c. „ jeżeli osoba prowadząca działalność gospodarczą otrzyma ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności od osoby , z którą pozostaje w stałych stosunkach , brak odpowiedzi uważa się za przyjęcie oferty ” .
Oferta musi być przyjęta przez adresata w całości i bez zastrzeżeń . Przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuję się za nową ofertę .
Oferta musi mieć charakter stanowczy , to znaczy musi zawierać wyraźny przejaw woli wejścia z drugą strona w konkretny stosunek prawny . Z tego powodu ogłoszenia , reklamy , cenniki i inne informacje skierowane do ogółu lub poszczególnych osób poczytuje się nie za ofertę lecz za zaproszenie do rokowań .
Tryb przetargowy
Przetarg - określa się jako ciąg uporządkowanych działań realnych i czynności prawnych , których ostatecznym celem jest wybór kontrahenta oferującego najkorzystniejsze warunki zawarcia umowy .
Podstawowe rodzaje zawierania przetargów ;
przetarg pisemny- może mieć charakter nieograniczony
( środki masowego przekazu ) lub ograniczony
( zaproszenie do rozmów określonej liczby potencjalnych kontrahentów ) ,
organizator przetargu może żądać wpłacenia wadium
przetarg ustny ( aukcja ) .
Zawarcie umowy następuje z chwilą przybicia .
Przetarg dotyczy to w całości zamówień publicznych ( zamówienia na dostawy , wykonywanie usług oraz roboty budowlane opłacane z budżetu państwa lub budżetu jednostek samorządu terytorialnego ), zbywania nieruchomości przez państwo albo gminę .
Zamówienia publiczne ( normatywne określenie zasad i warunków zawarcia umowy Prawo zamówień publicznych - ustawa z 29 stycznia 2004 r ) ;
przetarg nieograniczony , ograniczony
Tryb negocjacyjny
Zawarcie umowy poprzedzone jest negocjacjami a do zawarcia umowy dochodzi , jeżeli strony dojdą do porozumienia co do wszystkich istotnych postanowień umowy .
Zamówienia publiczne :
negocjacje z ogłoszeniem , negocjacje bez ogłoszenia .
Umowa gospodarcza - powszechny sposób zawierania więzi gospodarczych przez podmioty prawa , w której przynajmniej jedna strona umowy jest podmiotem gospodarczym
Z prawnego punktu widzenia stanowi podstawowe źródło powstania stosunku cywilnoprawnego ( zobowiązaniowego) między stronami , które ją zawarły .
Pojęcie umowy gospodarczej nie występuje ani w kodeksie cywilnym , także w żadnym pozakodeksowym akcie normatywnym . Pojęcie to zostało zdefiniowane w literaturze prawa gospodarczego . W obrocie gospodarczym zawieranie umów odbywa się obecnie coraz częściej w drodze przetargu .
rodzaje umów gospodarczych ze względu na podmioty je zawierające ;
dwustronnie gospodarcze ( obie stronny są podmiotami gospodarczymi )
jednostronnie gospodarcze .
rodzaje umów gospodarczych ze względu na obowiązek ich zawierania ;
umowy dobrowolne
umowy obligatoryjne ( istnieje prawny obowiązek ich zawierania )
podział umów gospodarczych wg przedmiotu działalności gospodarczej ;
obrotu towarowego
umowy inwestycyjne
umowy transportowe
umowy ubezpieczeniowe
umowy bankowe
podział umów gospodarczych z punktu widzenia czasu ich trwania ;
umowy wieloletnie
umowy roczne
umowy krótkoterminowe ( krótsze niż 1 rok )
umowy o świadczenie jednorazowe
Kodeks cywilny jest jedynym aktem regulującym treść umów gospodarczych Wyjątek stanowią umowy dotyczące sprzedaży rzeczy ruchomych z udziałem konsumentów .
( rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków zawierania i wykonywania umów sprzedaży rzeczy ruchomych z udziałem konsumentów ) .
Przepisy kodeksu cywilnego przewidują możność wydawania ogólnych warunków umowy , wzorów umów oraz regulaminów nie mających charakteru aktów normatywnych .
( art. 384 k.c. § 1 „ Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy , w szczególności ogólne warunki umów , wzory umów , regulaminy wiążą drugą stronę , jeżeli zostały jej dostarczone przy zawarciu umowy ” .)
Umowa to dwustronna czynność prawna (zgodne oświadczenie woli zmierzające do wywołania skutków prawnych), będąca powszechnie przyjętym sposobem nawiązywania więzi gospodarczych przez podmioty prawa (jest instrumentem wymiany dóbr i usług w formie towarowo-pieniężnej); stanowi podstawowe źródło powstania stosunku cywilnoprawnego (zobowiązaniowego) pomiędzy stronami, które ją zawarły.
Umowy jednostronnie zobowiązujące - wynikają z nich obowiązki tylko dla jednej ze stron.
Umowy dwustronnie zobowiązujące - wynikają z nich obowiązki dla obu stron.
Umowy wzajemne - rodzaj umów dwustronnie obowiązujących, które charakteryzuje ekwiwalentność świadczeń.
Umowy konsensualne - dochodzą do skutku z momentem złożenia zgodnych oświadczeń woli przez strony.
Umowy realne - do ich zwarcia, oprócz złożenia zgodnych oświadczeń woli, konieczne jest dodatkowe działanie (np. wydanie rzeczy).
Umowy rozporządzające - powodują bezpośrednie przeniesienie prawa podmiotowego, jego obciążenie lub zniesienie (np. sprzedaż rzeczy oznaczonej indywidualnie).
Umowy zobowiązujące - zobowiązują do określonego świadczenia, nie powodują jednak bezpośrednio rozporządzenia prawem podmiotowym.
Rodzaje umów gospodarczych:
a) ze względu na strony:
- dwustronnie gospodarcze - obie strony to podmioty gospodarcze,
- jednostronnie gospodarcze - jedna strona to podmiot gospodarczy;
b) ze względu obowiązek zawierania:
- dobrowolne - nie ma prawnego obowiązku ich zawierania,
- obligatoryjne - istnieje prawny obowiązek (np. przepis prawa, akt administracyjny, umowa przedwstępna) ich zawierania;
c) ze względu na długość okresu świadczeń: umowy wieloletnie, roczne, krótkoterminowe (krótsze niż rok), świadczenia jednorazowe,
d) ze względu na przedmiot działalności gospodarczej:
- obrotu towarowego, inwestycyjne, transportowe, ubezpieczeniowe, bankowe,
- założycielskie, dotyczące przedsiębiorstwa, przedstawicielstwa, pośrednictwa, o współdziałanie.
Zasada swobody umów (swobody kontraktowej) przejawia się w:
a) swobodzie podejmowania decyzji co do zawarcia umowy;
b) swobodzie wyboru kontrahentów;
c) swobodzie ustalania treści umowy;
d) możności dokonywania zmian w treści umowy;
e) możności rozwiązania umowy.
Zasada swobody odnosi się do zasady autonomii stron wynikającej z prawa cywilnego i mówiącej o tym, że stosunek pomiędzy stronami może być ułożony dowolnie pod warunkiem, że jego treść i cel nie sprzeciwiają się:
a) właściwości (naturze) stosunku;
b) ustawie (prawu);
c) zasadom współżycia społecznego.
Umowa agencyjna to umowa, w której strona przyjmująca zlecenia (agent) zobowiązuje się w zamian za wynagrodzenie (prowizję) do stałego pośrednictwa przy zawieraniu umów oznaczonego rodzaju na rzecz dającego zlecenie lub do zawierania takich umów w jego imieniu. Do zawierania umów agent musi mieć pełnomocnictwo, które w razie wątpliwości jest domniemywane. Umowa agencyjna jest odpłatna i wzajemna: wynagrodzenie agenta oblicza się najczęściej w formie odsetek od wartości zawartych umów i należy się mu z chwilą zawarcia przez niego umowy.
9. stosunek zobowiązaniowy - istnieje gdy normy prawne nakazują wykonać określonemu podmiotowi odpowiednie świadczenie na rzecz innego podmiotu;
Stosunek zobowiązaniowy, czyli zobowiązanie lub też stosunek obligacyjny, jest rodzajem stosunku prawnego, czyli więzi prawnej łączącej przynajmniej dwa podmioty. W jej ramach podmioty te mają względem siebie określone uprawnienia i obowiązki.