Kryminalistyka- ewolucja pojęcia

1. Historyczne przesłanki powstania kryminalistyki

2. Definicja, struktura, funkcje, cechy oraz kierunki rozwoju współczesnej kryminalistyki

3. Miejsce kryminalistyki w systemie nauk

4. Podstawowe pojęcia we współczesnej kryminalistyce

Powstanie i rozwój kryminalistyki :

- okres do połowy XIX wieku

1 etap (druga połowa XIX wieku) okres konsolidacji i systematyzacji wiedzy kryminalistycznej

2 etap (okres międzywojenny) formowanie się instytucji kryminalistycznych i proces intensywnego wdrażania osiągnięć kryminalistycznych w zwalczaniu przestępczości

3 etap (druga połowa XX wieku) formowanie się ogólnej i szczegółowej teorii kryminalistycznej oraz proces szczegółowego rozwoju nowych metod i środków kryminalistycznych

4 etap ( przełom XX i XXI wieku) wdrażanie informatycznych i innych technologii. Proces integracji i powstania nowych nauk. Okres weryfikacji przedmiotu, zakresu i zadań kryminalistycznych.

Przesłanki powstania:

- potrzeby organów ścigania (oczekiwania społeczne)

- zmiany w prawie

- stałe formacje policyjne i potrzeby kształcenia specjalistów dla organów ścigania

- osiągnięcia nauk technicznych i przyrodniczych, które można było zastosowac do ścigania przestępstw

- tworzenie placówek naukowo-badawczych

- konsolidacja i systematyzacja wiedzy kryminalistycznej

Prekursorzy kryminalistyki:

Hans Gross

Alphonse Bertillon

Francis Galton

Jevgienij Burniskij

Edmond Locard

Robert Heindl

Archibald Reiss

Definicje Kryminalistyki:

Jest elementem wiedzy przyrodniczej w prawie karnym, przedmiotem jej badań są realia prawa karnego w najszerszym tego słowa znaczeniu.

Jest nauką o formach objawowych przestępczości, o metodach popełniania i zapobiegania oraz ujawniania, stwierdzania i wyjaśniania faktu przestępstw jak również ustalanie sprawcy.

Bada sposoby i środki dokonywania przestępstw oraz opracowuje metody służące do wykrywania przestępstw i ustalania oraz ujęcia sprawcy czynu przestępnego.

Struktura kryminalistyki:

- technika kryminalistyczna( policyjna)

-technika i taktyka kryminalistyczna

-technika, taktyka i strategia kryminalistyczna

-ogólna teoria i metodologia kryminalistyki, technika, taktyka i metodyka kryminalistyczna

- inne koncepcje

Technika- ukierunkowana na rzeczy, jak znaleźć, wykorzystać, zabezpieczyć dowody

Taktyka- na ludzi, czynności

Metodyka- badania konkretnych rodzajów przestępstw.

Funkcje:

Realizowane w praktyce śledczej:

-rozpoznawcza

-wykrywcza

-dowodowa

-zapobiegawcza

Kierunki Rozwoju:

-nowoczesne środki łączności i nowoczesna technologie przepływu informacji

-komputeryzacja

-coraz szersze wykorzystanie metod fizykochemicznych i biologicznych w badaniach identyfikujących(mikroskopy elektronowe, badania DNA, wykorzystanie techniki laserowej)

- badanie tzw. Śladów zjawiskowych(ślady termiczne, ślady zapachowe)

Kryminalistyka jest nauką:

Przyrodniczą, prawniczą, hybrydową, syntetyczną

Hybrydową- co najmniej kilka źródeł nauki przyrodnicze i społeczne

Kryminalistyka i inne dziedziny nauki:

Kryminologia, prawo karne materialne i procesowe, medycyna sądowa, psychologia kryminalistyczna, nauki przyrodnicze i techniczne

Pojęcia

Ślady- są to zmiany w obiektywnej rzeczywistości której jako spostrzegalne znamiona po zdarzeniach będących przedmiotem postępowania mogą Stanowic podstawę do odtworzenia i ustalenia przebiegu tych zdarzeń zgodnie z rzeczywistością.

Klasyfikacja Śladów- pamięciowe, zjawiskowe, materialne( powierzchniowe i wgłębione, nawarstwowe i odwarstwowe, statyczne i dynamiczne. Przedmioty, plamy, odwzorowania.)

Rodzaje Śladów: człowieka, zwierzęcia, narzędzia i broni, środków transportowych.

Zabezpieczanie (procesowe i techniczne) śladów

Badanie śladów.

Zabezpieczanie procesowe- wpisywanie śladu do protokołu

Zabezpieczanie techniczne- fotografia kryminalistyczna, filmowanie, wykonanie szkicu, odlew gipsowy, kopiowanie na folie

Badanie śladów- identyfikacja narzędzia, które go zostawiło, jak dawno go zostawiono, mechanizm powstania.

Identyfikacja kryminalistyczna

Jest to ustalenie tożsamości człowieka, zwierzęcia lub rzeczy przez rozpoznanie lub porównanie.

Identyfikacja kryminalistyczna- cel, proces, wynik, teoria

Właściwości i cechy identyfikacji,

Cechy: istotne i nieistotne, zasadnicze i podrzędne, pierwotne i wtórne, wewnętrzne i zewnętrzne, proste i złożone, grupowe i indywidualne.

Rodzaje identyfikacji kryminalistycznej.

Badania identyfikacyjne

Modus operandi- sposób popełnienia czynu

Można zidentyfikować człowieka, rodzaj transportu, według pozostawionego śladu a nie można zidentyfikować śladu.

Charakterystyka wybranych rodzajów śladów.

Ślady dermostokopijne:

- właściwości skóry jako cechy identyfikacji człowieka

- daktoskopia osób i zwłok

- wykorzystanie daktoskopii w ramach ekspertyzy

-wnioskowanie na podstawie śladów dermotoskopowych

-Rejestracja(CRD, AFIS krajowy, EURODAC, AFIS Interpolu, Schengen)

- wykorzystanie systemu AFIS

Historia daktyloskopii:

- Asyria, Chiny, Japonia

- badania dermatoskopijne medyków(M. Mulphiny, J.E Purkinie- kwalifikacja linii papilarnych)

-Willam James Herschel- 1887 Bengalia

-Henry Faulds- Japonia 1880 artykuł w Nature

-Francis Galton- 1892 Finger Prints

-Edward E. Henry- wprowadził w 1901 system rejestracji daktyloskopijnej w Scotland Yardzie

-Juan Vucetich

-Daktyloskopia, Daktylas-palec Logos-nauka

chejroskopia, badanie linii papilarnych na dłoniach

podoskopia, badanie linie papilarnych na stopach

poroskopia, analiza porów zawartych w liniach papilarnych

krawędzioskopia analiza struktury i formy linii papilarnych

Charakterystyka Linii Papilarnych:

Mają postac wyniosłości liniowych (prostych lub krzywych) i są poprzedzielana zagłębieniami-bruzdami międzypapilarnymi

Linie papilarne- wzory proste i złożone

Wzory łukowe, pętlicowe, wirowe

Cechy linii papilarnych: kształt początku i zakończenia, rozwidlenia i złączenia, mostki, haczyki, oczka, odcinki i kropki, załamania, wgięcia i inne

Blizna- jako cecha wzoru papilarnego. Białe linie.

Powstanie śladów daktyloskopijnych (substancja potowo- tłuszczowa, aminokwasy, chlorki, mocznik)

Podstawy naukowe/ cechy linii papilarnych daktyloskopii:

- niezmiennośc- formułują się w dzieciństwie i się nie zmieniają

-idnywidualnośc (niepowtarzalnośc)- niema dwóch jednakowych linii papilarnych

- niezniszczalność(nieusuwalność)- nie zniszczymy ich dopóki nie zostanie uszkodzona skóra właściwa.

Celem podstawowym daktyloskopii jest identyfikacja człowieka.

Ujawnianie śladów ludzi:

-metody fizyczne(optyczne i mechaniczne) Oko i szkiełko. Oświetlenie. Sposoby obserwacji

-proszki i pędzle. Pary jodu i kleje cyjanoakrylowe

-metody chemiczne. Roztwór ninhydryny, roztwór azotanu srebra, roztwór alkoholowy benzydyny i wody utlenioną

Zabezpieczanie śladów:

-procesowe- opisanie śladu, gdzie znaleziony, jak ujawniony, jak zabezpieczony

-techniczne- fotografowanie , utrwalenie masą silikonową, przeniesienie na folie, pobieranie i zabezpieczanie przedmiotu

Daktyloskopowanie osób i zwłok

To sporządzanie odbitek linii papilarnych palców, dłoni oraz stóp.

Co jest potrzebne do daktyloskopii?

Kartka papieru- formularz, stolik, farba-drukarska czarna, wałek, szkło do rozprowadzenia farby

Warunki i wymogi bhp.

Rękawiczki i maseczki do ochrony dróg oddechowych

Techniki daktyloskopijne (tradycyjne i nowoczesne)

Wnioskowanie

Wnioskowanie ze śladów linii papilarnych polega na umiejętnym odczytaniu informacji jaką ślady te zostawiają

Wnioskowanie na miejscu zdarzenia i przy wykonaniu ekspertyzy.

Wnioskowanie na miejscu zdarzenia ma charakter orientacyjny ( o ilości osób, sposobie pozostawienia śladów, czynnościach)

Ekspertyza Daktyloskopijna

Badania identyfikacyjne i diagnostyczne oraz klasyfikacyjne

Badanie porównawcze

Rejestracja (CRD, AFIS i inne)

Poziom wojewódzki

-rejestracja w zbiorach nie zidentyfikowanych śladów linii papilarnych

- zbiór kart daktyloskopijnych pewnych kategorii osób

Poziom krajowy

Centralna Registratura Daktyloskopijna- CRD, AFIS

Poziom międzynarodowy

Interpol, Europol, Eurodac(uchodźcy osoby spoza unii chcące wjechac na jej teren), Schengn

Wykorzystanie systemu AFIS

Ślady Biologiczne

1. Rodzaje śladów

2. Sposoby postępowania podczas ujawniania i pobierania śladów

3. Metodyka pobierania materiału porównawczego do badań laboratoryjnych

4. Możliwość badań śladów biologicznych

5. Wnioskowanie o przebiegu zdarzenia na podstawie śladów biologicznych

Rodzaje śladów biologicznych

Jest to materiał pochodzący od żywego ( teraz lub w przeszłości) organizmu lub żywym organizmem. Są to ślady powiązane z człowiekiem ślady zoologiczne i ślady botaniczne.

Najważniejszymi śladami są biologiczne człowieka na podstawie których jest możliwe wnioskowanie o jego cechach i charakterystykach, a także identyfikacja.

Ślady biologiczne:

Tkanki( krew, fragmenty skóry, mięśni, różnych narządów, włosy, kości, paznokcie)

Wydzieliny (ślina, nasienie, pot)

Wydaliny( mocz, kał, krew miesiączkowa)

Krew

Składa się z części płynnej (osocza) oraz zawieszonych w niej składników komórkowych (czerwone i białe krwinki, płytki krwi)

Układ serologiczny AB0

Ujawnianie śladów krwi:

-czynniki wpływające na stan i charakterystykę śladów krwi

-wyszukiwanie śladów krwi- przyrządy optycznie i oświetleniowe, luminal, benzydyna i inne, miejsca poszukiwań śladów krwi

Zabezpieczanie śladów krwi

-procesowe

-techniczne(w zależności czy jest to krew płynna, skrzepła czy też sucha)

Zabezpieczanie z podłożem lub bez(poprzez zeskrobanie lub zmycie)

Płynna- naczynie, skrzepła- probówka, sucha- probówka, papierowy woreczek

Wnioskowanie na podstawie śladów krwi- w zależności od ilości śladów, ich wymiarów, kształtu, umiejscowienia, rozmieszczenia względem siebie możemy wysunąć wersje o zdarzeniu, ilości osób, typie i liczbie obrażeń, użytym narzędziu

Rodzaje śladów krwi: plamy okrągłe i owalne, rozpryski z wypustkami, ścieki, rozmazy, odwzorowania, kałuże

Badanie śladów krwi pozwala ustalić jak pewne fakty i okoliczności diagnostyczne, tak i zidentyfikować osobę.

Materiał porównawczy pobiera uprawniony pracownik służby zdrowia.

Kontaminacja- nałożenie na jeden ślad kolejnego

Włosy

Włosy z cebulką-wartościowy materiał dowodowy, cebulka zawiera materiał DNA jądrowego,

Dla dobego badania DNA potrzeba 500 nanogramów materiału DNA włos zawiera 730,

Stany włosów: wyrwane, wypadnięte-niższa wartość,

Szczotka do włosów, poduszka, pościel, ubranie,

Wariografia kryminalistyczna

1. Psychofizyczne podstawy instrumentalnego ujawniania emocji

2. Poglądy kryminalistyków i prcesualistów na przydatnośc badań wariograficznych w zwalczaniu przestępczości, znaczenie dwodowe ekspertyzy wariograficznej

3. Metodyka ekspertyzy wariograficznej. Przesłanki zlecania badań wariograficznych

4. Inne koncepcje wykorzystania objawów procesu emocjonalnego do celów śledczych

5. Pozakryminalistyczne wykorzystanie badań wariograficznych

Ad.1

-Przeżycia emocjonalne i zmiany fizjologiczne w funkcjonowaniu organizmu

-Koncepcja wykrywania nieszczerości metodami instrumentalnymi. Stosowane w czynnościach procesowych, operacyjnych, weryfikacji w służbach specjalnych, biznesie, polityce

-Poligraf” detektor kłamstwa” wykrywacz kłamstaw wariograf. W Polsce najczęściej używane jest określenie- wariograf(aparat do ujawniania i rejestracji stopnia bieżącej aktywizacji emocjonalnej osoby)

-Instrumentalne metody oparte na aparaturze medycznej i przystosowanie do rejestracji zmian fizologicznych w funkcjonowaniu organizmu. Rejestracja ciśnienia i tętna krwi zmian oddechu i reakcja skórno-galwaniczna. Kontaktowe i bezkontaktowe metody pomiaru zmian fizjologicznych. Tomograf. Analiza aktywności określonych segmentów mózgu. Badania termograficzne.

Ad.2

-poligraf- J. Widacki J. Konieczny, A. Krzysiń

- Waliograf- M. Kulicki, B. Hołys, R. Jaworski i inni

- W Polsce k. p. k zabrania przesłuchiwaniu wykorzystywać środki techniczne, które mogłyby kontrolować

Ad. 3

Metoda wykrywania kłamstwa. Najpopularniejszą techniką w tej metodzie jest technika tzw, pytań kontrolnych. ( także pytań krytycznych i obojętnych). Test reidera i Backstresa- nie są akceptowane w polskim procesie karnym

Metoda ustalania symptomów wiedzy badanego o realicach dochodzonego przestępstwa. M. Kulicki

Czy dzisiaj jest sobota?- pyt. Obojętne

Czy ma pan na imię..-obojetne

Czy wie pan kto zgwałcił…- kontrolne

Czy jesteśmy w szczytnie- obojętne

Czy to pan zgwałcił…- krytyczne

Czy oglądał pan oglądał filmy pornograficzne-kontrolne

Obojętne- nie działają na świadomośc emocjonalną

Krytyczne- dotyczą czynu zabronionego i budzącego przeciw w społeczeństwie, dotyczą sprawy karnej i tej osoby

Kontrolne- mniejsze nacechowanie emocjonalne, ale oceniane krytycznie w jakiejś społeczności.

Symptomatyczne-

Odrzucone pytania krytyczne

Problemy procesowy i etyczny

Procesowy- oceniamy dowody, prawdomówinośc, która należy do zadań sądu

Etyczny- naruszamy strefy intymne człowieka,

Kulicki- reakcja człowieka na znane lub nieznane mu sprawy, przeprowadza się kilka testów

Ad.4

Materiał do sprawdzania wersji kryminalistycznej. Dowód poszlakowy. Zmiany w prawie polskim w sprawie badań wariograficznych.

Ad.5

Badania wariograficzne w sferze prywatnego biznesu

Badania wariograficzne w służbach specjalnych i policji.

Kryminalsityczne badanie dokumentów

1. Pojęcie dokumentów i rodzeje dokumentów

2. Rodzaje fałszerstw i śladów świadczących o nieautentyczności dokumentów

3. Pismo ręczne jako slad psychofizyczna

4. Metoda fałszerstw pisma ręcznego i podpisów

5. Zależnośc zakresu i wynik ekspertyz pismo znawczej od materiału dowodowego i porównawczeho

6. Wnioskowanie na podstawie pisma ręcznego

7. Możliwości badanie dokumentów sporządzanych różnymi technikami

8. Zabezpieczenia stosowane w niektórych dokumentach

9. Kompleksowe badanie dokumentów

Ad.1

- ewolucja dokumentów i ich fałszowania. Od dokumentów pisemnych poprzez dokumenty wytwarzane za pomocą urządzeń komputerowych, laserowych lub telekomunikacyjnych do audiowizualnych i innych

-Prawna definicja dokumentu. Dokumentem jest każdy przedmiot zawierający treśc słowną mogąca mieć znaczenie prawne, utrwalony dowolną techniką., umożliwiająca późniejsze jednoznaczne odtworzenie

-Kryminalistyczna definicja dokumentu. Dokument jest to forma utrwalania uzewnętrznionej myśli człowieka albo każdy przedmiot zawierający jakąkolwiek treść.

Rodzaje dokumentów:

• Według techniki zapisu: piśmienne(ręczne, maszynowe, drukarskie), audio dokumenty, komputerowe(nośniki magnetyczne, optyczne i inne)

• Według wiarygodności: nie kwestionowane i kwestionowane

• Według osoby autora: urzędowe( publiczne) i prywatne

• Według wykonawcy: oryginalne (pierwotne) i wtórne( reprodukcje)

• Według autentyczności: autentyczne i sfałszowane (przerobione i podrobione)

• Według jawności autora: sygnowane przez autora, anonimowe i falsyfikowane

• Według jawności treści: tajne, poufne, jawne, osobiste

• Według rodzaju formy: standaryzowane, jednostkowe

• Według stopnia złożoności technicznej: proste i złożone

Ad.2

Materialne rodzaje fałszerstw:

• Podrobienie- sporządzenie całego dokumentu przez niepowołaną osobę według określonego wzorca

• Przerobienie- zmiana wprowadzona przez fałszerza w treści autentycznego dokumentu ( usunięcie części tekstu lub dopisanie zmiana elementu graficznego)

Intelektualne rodzaje fałszerstw:

• Świadome wystawienie dokumentu przez osobę uprawnioną, w którym są wskazane, sprzeczne z prawdą fakty lub okoliczności (poświadczenie nieprawdy)

• Nieświadome wystawienie dokumentu przez osobę uprawnioną, w którym są wskazane, sprzeczne z prawdą fakty lub okoliczności (wyłudzenie poświadczenie nieprawdy)

Metody częściowej falsyfikacji dokumentów:

• Wycieranie-mechaniczne działanie na dokument

• Wywabianie(chemiczne) treści

• Zamazywanie

• Dopisywanie

• Montowanie dokumentu i robienie odbitki kserograficznej, skanowanie dokumentu i dokonywanie zmian komputerowo

Zamiana fotografii lub innej części dokumentu

• Metody i urządzenia do wykrywania fałszerstw dokumentów

• Optyczne( lupa, oko)

• Oświetlenie (boczne, przechodzące, podczerwień, ultrafiolet, promieniowanie rentgenowskie i inne)

• Urządzenia uniwersalne ( VCS-5000 i inne)

• Możliwości identyfikacji człowieka, narzędzi oraz odniesienie podłoża lub materiału kryjącego do określonej klasy rodzaju grupy. Badania diagnostyczne i klasyfikacyjne.

Wideospektrokomparator(VCS 5000)

Ad.4

Retrospektywa badań pisma ręcznego ( metoda kaligraficzna, sygnalityczna, grafometryczna, graficzno-porównawcza) Grafologia.

Proces uczenia się i pojawienia się nawyku (technicznego, graficznego, ortograficznego). Indywidualizacja pisam ręcznego.

Właściwości pisma ręcznego- indywidualnośc, względna stałośc, wariantowośCechy graficzne, topograficzne i językowe pisma ręcznego,. Cechy ogólne i szczegółowe

Kryminalistyczna Charakterystyka Wybranych Rodzajów Śladów i Badań

• Ślady traseologiczne

1. Pojęcie i rodzaje

2. Mechanizm powstania

3. Sposoby ujawniania

4. Wnioskowania na podstawie śladów

5. Uzyskiwanie i pobieranie materiału porównawczego

6. Identyfikacja grupowa i indywidualna stóp, obuwia i opon.

Ad.1

Ślady kryminalistyczne- zmiany w obiektywnej rzeczywistości, które jako spostrzegane znamiona po zdarzeniach będących przedmiotem postępowania, mogą stanowić podstawę do odtwarzania i ustalenia przebiegu tych zdarzeń zgodnie z rzeczywistością.

Traseologia- zajmująca się badaniem śladów powstających w wyniku przemieszczenia się ludzi, zwierząt lub środków transportu, przeznaczonego do przemieszczania ludzi, zwierząt bądź rzeczy. Franc. TRACE- ślad, Łac. LOGIA- nauka

System Klasyfikacji Śladów

Ślady

Człowieka Zwierzęcia Rzeczy Zjawisk

Genotyp, Fenotyp, Socjotyp

Rodzaje Śladów:

• Ślady stóp

• Ślady zwierząt: kopyt, racic, łap

• Ślady środków lokomocji.

Mechanizm Powstania Śladów:

• Statyczne i dynamiczne

• Powierzchniowe- odbitki( nawarstwione i odwarstwione), ślady wgłębinowe- odciski

• Pojazdów- jazdy, hamowania, poślizgu,

Wnioskowanie na podstawie śladów:

• Na podstawie śladów stóp: inf. o osobach, zachowaniu się na miejscu zdarzenia

• Na podstawie śladów pojazdów: prędkość, kierunek jazdy, wnioskowanie o rozstawie i ilości kół.

Ślady Mechanoskopijne:

1. Pojęcie, rodzaje, i występowanie

2. Dokumentowanie ujawniania i zabezpieczania

3. Wykorzystywanie śladów w postępowaniu przygotowawczym

4. Uzyskiwanie materiału porównawczego do badań mechanoskopijnych

5. Zbiory śladów

6. Współpraca prowadzącego postępowanie z biegłym mechanoskopii

7. Rodzaje badań

Mechanoskopia- badanie identyfikacyjne narzędzi- na podstawie pozostawionych śladów na różnych podłożach, badanie plomb i plombownic, badanie rozbitych szyb- określenie strony i miejsca zadziałania siły.

Zajmuje się badaniem śladów powstałych w wskutek wzajemnego mechanicznego oddziaływania na siebie różnych przedmiotów i ustaleniem tożsamości narzędzi przestępstw na podstawie śladów pozostawionych przez te narzędzia.

Narzędzia- urządzenie proste lub złożone, umożliwiające wykonanie jakiejś czynności lub pracy.

Podział narzędzi:

• Narzędzia tnące:

• Jednoostrzowe- nóż

• Dwuostrzowe- nożyce

• Skrawiące- wiertło, świder

• Ściskające, zgniatające- imadło

• Rozpierające, unoszące- podnośnik samochodowy

• Uderzające tępe- młot, prasa

• Uniwersalne, wielofunkcyjne- szczypce uniwersalne

Grupy:

-w postaci odkształceń podłoża w miejscu kontaktu z narzędziem

- w postaci zmiany pierwotnej geometrii danego przedmiotu- odłamania, rozdarcia.

Ad.2

• Ujawnianie makro i mikro śladów

• Procesowe zabezpieczenie: opis, fotografia, szkic, opakowanie, metryka,

• Techniczne zabezpieczenie: fotografowanie, zabezpieczenie wraz z podłożem, wykonanie repliki,

Ad.3

• Wnioskowane: sposób postępowania sprawcy, jego kwalifikacjach, inne cechy,

• Wersje kryminalistyczne

• Identyfikacja i diagnostyka

• Dowodzenie

Ad.4

• Oględziny

• Przeszukanie

• ekspertyza

---