Podgromada: Nautiloidea Łodziki
w większości wymarłe (2500 gatunków opisanych)
ciało pokryte dwubocznie symetryczną, wielokomórkową muszlą
Rząd: Nautilina
Przedstawiciel: Nautilius pompilius- Łodzik piękny
Podgromada: Coleoidea Płaszczoobrosłe
posiadają muszle wewnętrzną, wapienną lub rogową w postaci płytki lub pręta, niekiedy muszli brak
w skórze liczne komórki barwnikowe
tarka z siedmioma zębami w jednym rzędzie
liczba ramion wynosi 8 lub 10, zwykle z przyssawkami
Rząd: Sepioidea Mątwy
prowadzą denny lub przydenny tryb życia, rzadko pelagiczne
ciało krępe
płaszcz posiada boczne płetwy
przyssawki osadzone na trzoneczkach nie posiadają haczyków
u samca jedno lub dwa ramiona przekształcone w hektokotylus
woreczek czernidłowy zwykle duży
Przedstawiciel: Sepia officinalis Mątwa pospolita
Rząd: Teuthoidea kałamarnice
pelagiczne, doskonale pływają
ciało zwykle wysmukłe, torpedowane
często duże płetwy w pobliżu tylnego końca ciała
8 ramion krótszych i 2 dłuższe, kurczliwe
u samca 1 lub 2 ramiona przekształcone w hektokotylus
przyssawki osadzone na trzoneczkach o zgrubiałych brzegach lub uzbrojone w haczyki
woreczek czernidłowy dobrze rozwinięty
często narządy świetlne
Przedstawiciel: Loligo vulgaris Kalmar pospolity
Rząd: Vampyroida Wampirzyce
głębinowe 1200- 4000 m
niewielkich rozmiarów- kilka cm
ciało krępe, pokrojem przypominają ośmiornice
ramion 8 stosunkowo krótkich, połączonych błoną
przyssawki rozmieszczone na ramionach na całej długości lub od połowy do końca, obok przyssawek stożkowate wyrostki
na płaszczu 1 lub 2 pary niewielkich płetw
na ciele rozsiane narządy świetlne
woreczek czernidłowy uwsteczniony
Przedstawiciel: Vampyroteuthis infernalis
Rząd: Octopoda Ośmiornice
muszla silnie uwsteczniona lub brak jej zupełnie
ciało z reguły krępe
ramion 8 z reguły mniej więcej jednakowej długości, spiętych u nasady błoną
często u samca 1 ramię przekształcone w hektokotylus
przyssawki bez trzonka, usztywniającej obrączki czy haczyków
brak narządów świetlnych
woreczek czernidłowy nierzadko zredukowany
Przedstawiciel: Octopus vulgaris Ośmiornica pospolita
Typ: Echinodermata Szkarłupnie
należą do Deuterostomata (wtórouste)
morskie, prawie wszyscy przedstawiciele występują w wodach pełno słonych
brak zdolności do osmoregulacji
osiadłe lub pełzają po dnie, niektóre potrafią pływać
postać dorosła o wtórnej symetrii pięcio- promienistej, jednakże larwy są dwubocznie symetryczne
brak u nich głowy
ciało można podzielić na stronę oralną i amoralną
są drapieżnikami, dytrytusożercami lub padlinożercami
brak w tym typie pasożytów
orzęsiony nabłonek (komórkowy lub syncycjalny)
w tkance łącznej osadzone wapienne elementy szkieletu
występuje układ ambulakralny
układ nerwowy bardzo słabo scentralizowany- brak zwojów nerwowych
narządy zmysłów słabo wykształcone- prymitywne oczka i statocysty
układ pokarmowy u większości przedstawicieli jest drożny
celoma połączona ze środowiskiem zewnętrznym
układ krwionośny składa się z systemu zatok
występuje układ okołokrwionośny
brak wyspecjalizowanych układów oddechowego i wydalniczego
większość posiada bardzo duże zdolności regeneracyjne
głównie rozdzielnopłciowe, może występować rozmnażanie bezpłciowe
Gromada: Crinoidea liliowce
Gromada: Asteroidea rozgwiazdy
Gromada: Ophiuroidea wężowidła
Gromada: Concentricycloidea kołonice
Gromada: Echinoidea jeżowce
Gromada: Holothuroidea strzykwy
Typ: Protochordata Przedstrunowce
wszystkie znane gatunki to zwierzęta morskie
wolno żyjące lub osiadłe
ciało zróżnicowane na ryjek, kołnierz i tułów
ryjek usztywnia notochorda homologiczna ze struną grzbietową
u większości przedstawicieli gardziel poprzebijana jest szczelinami skrzelowymi
współcześnie występuje około 100 gatunków
Gromada: Enteropneusta Jelitodyszne
prowadzą denny ryjący tryb życia przeważnie na niewielkich głębokościach
występują nielicznie we wszystkich morzach w tym także w Bałtyku
naskórek jednowarstwowy, orzęsiony, występują w nim liczne gruczoły jednokomórkowe
jama ciała- celoma, podzielona na procelomę (ryjek), mezocelomę (kołnierzyk) i metacelomę (tułów). W obrębie ryjka i kołnierza kontaktuje się ze środowiskiem zewnętrznym
otwór gębowy pomiędzy ryjkiem a kołnierzem
gardziel dzieli się na brzuszną rynienkę pokarmową oraz grzbietową rynienkę oddechową
od rynienki oddechowej gardzieli odchodzą liczne szczeliny skrzelowe otwierające się na zewnątrz po grzbietowej stronie ciała
wszystkie części układu pokarmowego są urzęsione
otwór odbytowy na końcu ciała
układ nerwowy: brak zwojów, główne części mają postać pnie, u niektórych gatunków w części kołnierzykowej pnia grzbietowego znajduje się kanał nadający mu charakter cewki nerwowej
układ krwionośny otwarty, naczyniem grzbietowym krew płynie od końca ciała ku przodowi, naczyniem brzusznym w przeciwnym kierunku; występuje woreczek zbudowany z tkanki łącznej zdolny do skurczów, które wymuszają cyrkulację krwi, jego światło nie ma jednak połączenia ze światłem naczyń krwionośnych
wydalanie odbywa się za pomocą palcowatych zatok wewnętrznych, którymi przepływa krew, zwane kłębuszkami. Są one uwypukleniami nabłonka celomatycznego ryjka, sterczących do światła procelomy ryjka. Wydalane produkty przemiany materii trafiają do procelomy ryjka a stamtąd celomopor na zewnątrz organizmu. Rolę wydalniczą spełniają także celomocyty
narządy zmysłów jednokomórkowe
rozdzielnopłciowe, zapłodnienie zewnętrzne, u gatunków produkujących jaja bogate w żółtko rozwój jest prosty, u gatunków produkujących jaja ubogie w żółtko występuje larwa
niektóre gatunki mogą się rozmnażać bezpłciowo poprzez podział poprzeczny występujący w okolicy odbytowej
posiadają duże zdolności regeneracyjne
Przedstawiciel: Saccoglossus sp.; Balanoglossus sp.
Gromada: Pterobranchia Pióroskrzelne
zwierzęta morskie, osiadłe, część występuje na osiadłych bezkręgowcach
wielkość ciała od 1 do 12 mm, kolonie do kilku cm
żyjące pojedynczo, grupowo lub kolonijnie
mogą wytwarzać domki (cenoecja) zbudowane z kolagenu, z komorami w których tkwią poszczególne osobniki (zooidy)
ryjek o kształcie podeszwowatym jest ustawiony pionowo
od kołnierza odchodzą ramiona w liczbie 1 do 9 par, każde zaopatrzone w 2 rzędy orzęsionych czułków
tułów workowaty, jego brzuszno- dolna część jest wyciągnięta w stylik posiadający zdolność kurczenia się
układ pokarmowy podobny jak u jelitodysznych jednakże wygięty na kształt litery „U” co spowodowało przeniesienie otworu odbytowego na stronę grzbietową
u większości gatunków występuje para szczelin skrzelowych, u części przedstawicieli szczeliny skrzelowe nie występują
układ krwionośny, wydalniczy, pokrycie ciała i jama ciała podobnie wykształcone jak u jelitodysznych
układ nerwowy prostszej budowy co jest związane z osiadłym trybem życia
większość rozdzielnopłciowa, część to hermafrodyty
u gatunków żyjących samotnie lub grupowo występuje stadium larwalne
występuje także rozmnażanie wegetatywne poprzez pączkowanie
posiadają bardzo duże zdolności regeneracyjne
Przedstawiciel: Rhabdopleura normani
Gromada: Planctospheroida
Gromada: Graptolitoida Graptolity (wymarłe)
Typ: Chordata Strunowce
Podtyp: Tunicata Osłonice
pospolite bezkręgowce morskie niewielkich rozmiarów
żyjące pojedynczo lub kolonijnie
opisano ponad 2000 gatunków
przynajmniej w pewnym okresie życia występuje u nich struna grzbietowa
ciało znajduje się wewnątrz tuniki- zbudowanej z tunicyny- wydzieliny naskórka o składzie chemicznym odpowiadającej błonnikowi roślinnemu
Gromada: Appendicularia Ogonice
pospolite bezkręgowce morskie, pelagiczne, od 3 mm do 5 cm wielkości
żyją pojedynczo, znanych jest 70 gatunków
ciało zbudowane z tułowia i ogona
budową przypominają larwy żachw, ich rozwój odbywa się bez przeobrażenia; z tych powodów uważane są za grupę neogeniczną
ciało otoczone domkiem nie zrośniętym z ciałem zbudowanym z mikoz; domek posiada otwór wpustowy wraz z sitem nie pozwalającym na dostanie się do wnętrza zbyt dużym cząstką oraz otwór wypustowy; co pewien okres domek jest rozbijany i tworzony nowy
naskórek jednowarstwowy i w tułowiu stanowi jedną warstwę stanowiącą ścianę ciała. Licznie występują w naskórku komórki gruczołowe
jama ciała- blastocel wypełniony substancją o konstytucji żelu; celoma jest ograniczona tylko do światła gonad i woreczka osierdziowego
struna grzbietowa występuje tylko w ogonie
układ nerwowy składa się z zwoju nerwowego i pnia nerwowego u postaci dojrzałych są one lite
narządy zmysłów- występuje statocysta, u niektórych gatunków oko kubkowe
posiadają obszerną gardziel z endostylem przebitą dwoma szczelinami skrzelowymi uchodzącymi bezpośrednio na zewnątrz ciała
w układzie pokarmowym brak mięśniówki, a pokarm jest przesuwany dzięki ruchom rzęsek
układ krwionośny otwarty, serce pompuje krew raz w jedną a następnie w drugą stronę
są obojnakami, 1 gatunek jest rozdzielnopłciowy
Przedstawiciel: Oikopleura dioica (ma najmniejszy genom ze wszystkich strunowców)
Gromada: Ascidiacea Żachwy
pospolite zwierzęta morskie wielkości od 1 mm do 10 cm żyjące pojedynczo lub kolonijnie (do 15 cm)
znanych ponad 1500 gatunków
postać dorosła z reguły osiadła co powoduje uproszczenie budowy w porównaniu z postacią larwalną
ciało pokryte tuniką zrośniętą z naskórkiem wytwarzaną przez komórki gruczołowe nabłonka
naskórek jednowarstwowy
jako centralna część układu nerwowego u postaci dorosłej funkcjonuje lity zwój nerwowy znajdujący się nad gardzielą
jama ciała jest blastocelem, celoma wysteruje tylko w gonadach i woreczku osierdziowym
Gromada: Sorberacea Łapce
Gromada: Thaliacea Sprzągle
Podgromada: Pyrosomida Iskrzyłudy
Podgromada: Doliolida Beczułkowce
Podgromada: Salpida Skalpy
Podtyp: Acrania Bezczaszkowce
Podtyp: Vertebrata Kręgowce
Cechy diagnostyczne strunowców
struna grzbietowa (chorda dorsalis)- spełnia rolę szkieletu osiowego. Ma ona postać długiego, elastycznego pręta. Powstaje poprzez odszczepienie od grzbietowej ścianki cewki jelitowej- pochodzenie entodermalne. Występuje u wszystkich strunowców jednak tylko u strunowców niższych przez całe życie ( u wyższych strunowców tylko podczas życia zarodkowego)
ośrodkowy układ nerwowy (rdzeń i mózg) położony jest po grzbietowej stronie ciała i ma postać cewki, której światło nazywamy neurocelomą. Ośrodkowy układ nerwowy strunowców tworzy się poprzez podłużne wpuklenie na grzbietowej stronie ciała- jest więc pochodzenia ektodermalnego.
Szczeliny skrzelowe- jest to szereg parzystych otworów przebijających ścianki przedniej części układu pokarmowego- gardzieli i łączących jej wnętrze ze środowiskiem zewnętrznym. U strunowców wodnych szczeliny skrzelowe zachowują się przez całe życie, u lądowych występują tylko u zarodków.
Inne cechy strunowców
- dwuboczna symetria ciała
Pod szkieletem znajduje się celoma (wtórna jama ciała), w której znajdują się układy: pokarmowy, wydalniczy i rozrodczy
- należą do organizmów wtóroustych
- przewód pokarmowy zaczyna się w przedniej części ciała otworem gębowym a kończy odbytowym w tylnej części ciała
- serce leży po brzusznej stronie ciała
- układ oddechowy jest związany z pokarmowym