Medycyna Ratunkowa (wykład)
Zatrucie dwutlenkiem węgla
Dwutlenek węgla ( CO2) jest gazem bezbarwnym, bezwonnym i bez smaku, cięższym od powietrza (gromadzi się w pobliżu ziemi).
Powstaje w procesie spalania i fermentacji przebiegających z dostateczną ilością tlenu, w silosach, komorach ferme4ntacyjnych, gnojownikach, studniach; wypierając z nich tlen.
Objawy:
bóle głowy, nudności, zawroty głowy, zaburzenia wzrokowe, szum w uszach
niepokój ruchowy, zaburzenia, świadomości aż do utraty przytomności, drgawki pochodzenia OUN
rozszerzenie źrenic
duszności, sinica
kołatanie serca, tachykardia, początkowo wzrost ciśnienia krwi, hipotonia, czasem anemie, zwłaszcza u ludzi ze schorzeniami sercowo-naczyniowymi
Zatrucie cyjankami
Do zatrucia (dawka śmiertelna 150-500mg) dochodzi najczęściej przypadkowo np. przez wdychanie gazów spalinowych, przy spalaniu tworzyw sztucznych lub oparów kwasu cyjanowodorowego w galwanizerniach; przez spożycie gorzkich migdałów, w celach samobójczych np. przez spożycie soli cyjanku (zazwyczaj pracownicy laboratoriów chemicznych) albo nitroprusyolku sodu (personel szpitalny).
Zatrucia wziewne często po kilku minutach, zaś zatrucia doustne zazwyczaj po kilku godzinach prowadza do zablokowania oksydazy.
Objawy:
okres początkowy
podrażnienie błon śluzowych, drapanie w gardle, pieczenie języka, zapalenie spojówek, stany pobudzenia, nierówne bicie serca, jasnoczerwone zabarwienie skóry, bóle głowy, rozszerzenie źrenic.
okres późniejszy
duszność, lęk przed uduszeniem się, przyspieszony oddech, szybkie tętno.
Zatrucie alkoholem etylowym
O stopniu zatrucia decydują dawka alkoholu oraz szybkość jego spożycia oraz szybkość jego metabolizmu (zdrowy mężczyzna o wadze 70kg metabolizuje 7-8g czystego alkoholu na godzinę).
Dawka śmiertelna dla dorosłego człowieka 300-400ml czystego alkoholu spożytego w ciągu godziny.
Niska tolerancja alkoholu jest charakterystyczna dla dzieci, kobiet, chorych na padaczkę.
Alkohol etylowy ze względu na powinowactwo do tłuszczu powoduje zmianę przepuszczalności błon kom. wpływając wyraźnie na kom. OUN, co objawia się ogólnym pobudzeniem, a w późniejszym okresie porażeniem ośrodka odruchowego i krążenia.
Często występują: hipoglikemia, kwasica metaboliczna, hipokalemia, hipotermia, napady drgawkowe pochodzenia mózgowego.
Objawy:
Stadium 1 - pobudzenia (stężenie we krwi 1-2 ‰) euforia, odhamowanie, podniecenie ruchowe, zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej, zapalenie spojówek, suchość, gorąca skóra, utrata samokontroli. Niekiedy z napadami szału, zaburzenia partykulacji, mowa bełkotliwa, wzrok osłupiały, zaburzenia akomodacji, widzenie podwójne, rozszerzone źrenice, zawroty głowy z uczucie wirowania, utrudniony chód.
Stadium 2 - senność (stężenie we krwi 2-2,5‰) zmącenie świadomości, postawa agresywna, źrenice wąskie lub prawidłowe, tachykardia, osłabienie odczucia dotyku.
Stadium 3 - zamroczenie ( stężenie we krwi 2,5-4‰) utrata świadomości, adynamia, osłabienie, odczuwanie bólu, bezwiedne oddawanie moczu i stolca, źrenice szerokie wolno reagujące, tachykardia, spadek ciśnienia krwi, oddech maszynowy, czasem hipotermia, hipoglikemia.
Stadium 4 - asfiksji ( stężenie we krwi >4‰) głęboka śpiączka, brak odruchów, źrenice szerokie, brak reakcji na światło, sinica, zatrzymanie oddechu, depresja układu krążenia, hipotermia.
Rozpoznanie:
W przypadku zatrucia alkoholem etylowym należy pamiętać ze upojenie może maskować inne przyczyny utraty przytomności np. udar mózgu, urazy głowy, śpiączka cukrzycowa.
Rozpoznanie zatrucia alk. etyl. polega na:
rozmowy ze świadkami
określenie ilości i stężenia alkoholu
uwzględnienie możliwości zatrucia mieszanego (leki nasenne, środki psychotropowe, alkohol metylowy)
charakterystyczny przebieg kliniczny
koniecznie należy wykluczyć uraz czaszkowo-mózgowy, hipoglikemię.
Postępowanie:
Stadium 1 - przy nietypowych objawach nadal obserwować, chronić przed oziębieniem oraz urazami, w razie potrzeby skierować do leczenia ambulatoryjnego, wezwać lekarza do domu.
Stadium 2 - wskazane leczenie szpitalne
Stadium 3 i 4 - przewieźć do szpitala pod opieka lekarza.
Zatrucie alkoholem metylowym
Do zatrucia dochodzi zazwyczaj przypadkowo po wypiciu rozpuszczalników z metanolem, odmrażaczy itp.
Metanol wchłania się również droga oddechową i przez skórę. Właściwości toksyczne mają jego metabolity głównie kwas mrówkowy, który powoduje uszkodzenie błony śluzowej, przewodu pokarmowego, zaburzenia OUN, kwasicę metaboliczną, toksyczne uszkodzenie wzroku.
Dawka śmiertelna wynosi 30-250ml, chociaż obserwowano już zgony po wypiciu już 15ml alkoholu metylowego, oraz wyleczenie po wypiciu 600ml metanolu.
Objawy:
Występują po okresie utajenia 6-24 h po spożyciu a ich nasilenie zależy głównie od ilości zażytego alkoholu.
zawroty głowy, bóle głowy, bóle brzucha,
nudności, wymioty,
światłowstręt, zaburzenia widzenia do ślepoty, rozszerzenie źrenic bez reakcji na światło
stany splątania, zaburzenia świadomości aż do utraty świadomości, drgawki pochodzenia mózgowego
duszności, przyspieszenie oddechu, zatrzymanie oddechu,
zwolnienie lub przyspieszenie tętna,
ostre zapalenie trzustki, uszkodzenie nerek.
Rozpoznanie:
wywiad
jednoczesne występowanie oddechu kwasiczego i objawów ocznych
Postępowanie:
zabezpieczyć truciznę
wrazie utraty świadomości ułożyć chorego w pozycji boczno ustalonej
jeżeli chory reaguje na polecenia wywołać wymioty
wywołać płukanie żołądka, jeśli alkohol został spożyty przed 2-4 godzinami,
podać doustnie wysoko procentowy napój alkoholowy, który wypiera metanol z dehydrogenazy alkoholowej w wyniku czego nie powstają szkodliwe metabolity.
W ciągu 30 min. podać 40% roztwór alkoholu etylowego w dawce 1,5-2 ml /kg masy ciała, a następnie u przewlekle 0,4 ml/kg m.c. na godzinę u ........................... 0,2 ml/kg m.c.
Arsen
Silnie trujący jest trójtlenek arsenu - arszenik.
Dawka śmiertelna wynosi 0,3 g.
Objawy:
Powoduje uczucie pieczenia za mostkiem, wymioty, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, wodniste i śluzowe biegunki, szybko postępujące odwodnienie, niewydolność krążenia.
Pierwsza pomoc:
podanie BAL, antidotum metalbrum, antidotum universale
płukanie żołądka,
leczenie objawowe.
Rtęć
Silnie trujące opary rtęci oraz chlorek rtęciowy, tlenek i azotan rtęciowy. Rtęć metaliczna przyjęta doustnie nie wywiera działania toksycznego.
Objawy:
zmiana błon śluzowych-rąbek rtęciowy dziąseł,
drżenie mięśniowe, psychonerwica, omamy, upośledzenie pamięci
zaburzenia żołądkowo-jelitowe, uszkodzenie wątroby, nerek, szpiku.
Pierwsza pomoc:
podawanie węgla aktywowanego
płukanie żołądka w przypadku braku wymiotów
BAL
dializa
leczenie objawowe
Fluor
Wchodzi w skład zarówno organicznych jak i nieorganicznych związków. Wiąże silnie wapń tworząc nierozpuszczalny fluorek wapnia. W dawce poniżej 1 mg/l jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju kości i zębów.
Objawy zatrucia:
powoduje podrażnienie błon śluzowych, oczu, gardła, górnych dróg oddechowych, przełyku i skóry
powoduje bóle brzucha, ślinotok, wymioty, drżenie mięśniowe.
Postępowanie:
płukanie żołądka zawiesina kredy,
obfite mycie ran wodą lub ciepłym roztworem oczyszczonej sody
leczenie objawowe.
Jod
Wchodzi w skład środków dezynfekcyjnych, środków kontrastujących - RTG, licznych leków
Objawy zatrucia:
wywołuje podrażnienie błon śluzowych i skóry, obrzęk głośni lub obrzęk płuc
powoduje brunatne lub niebieskie wymioty, krwiste biegunki, krwiomocz, bezmocz.
Postępowanie:
podanie dużej ilości skrobi
płukanie żołądka
leczenie objawowe
Fosfor
Substancja stała o woni czosnku, świecąca w ciemności, wybuchowa, tworząca gęsty biały dym. Bardzo łatwo ulega samozapaleniu. Stosowana jako dodatek do bojowych środków wybuchowych.
Objawy zatrucia:
powoduje silne uszkodzenie tkanek, głównie szpiku, krwinek, wątroby, nerek, skóry
wywołuje bardzo gwałtowne bóle przełyku, wymioty
Postępowanie:
podanie dużej ilości glukozy, metioniny, witaminy B i K
płukanie żołądka
leczenie objawowe
Zatrucie pestycydami fosfoorganicznymi
Substancje tej grupy zwykle są rozpuszczalne w wodzie, dobrze rozpuszczalne w tłuszczach i lipidach, odznaczają się mocną toksycznością.
Powszechnie są stosowane do zwalczania szkodników np. chlorotion, dichlorofos, demeton, fozalon, malathion.
Do zatrucia może dojść po spożyciu już 10-20 mg tych związków, a zgon może nastąpić po spożyciu 300 mg.
W skutek zatrucia przypadkowego (inhalacja, kontakt skórny lub samobójczego) dochodzi do przejściowego lub nieodwracalnego zahamowania czynności enzymu acetylocholinoesterazy w następstwie czego dochodzi do wewnątrzpochodnego zatrucia acetylocholiną, z objawami pobudzenia układu cholinergicznego.
dominuje obraz muskaryno podobny (nasilenie pozazwojowej aktywności przywspółczulnej w obrębie mięśniówki gładkiej np. jelit, oskrzeli, źrenicy, gruczołów wydzielniczych), obok której wtstępuje obraz zatrucia nikotyno podobny.
Objawy:
Objawy występują w ciągu kilku minut po zatruciu droga wziewną lub po 2-4 godzinach po zatruciu drogą pokarmową,
zaburzenia akomodacji, zwężenie źrenic, łzawienie, ślinotok, pianista wydzielina z ust, wydzielina z nosa, nudności, wymioty, kolka jelitowa, biegunki, bezwiedne oddawanie moczu
Rozpoznanie:
wywiad zebrany od chorego i od postronnych,
woń czosnku w ustach,
niebieskie wymiociny,
typowa symptomatologia z triadą objawów: śpiączka z drgawkami, zwężenie źrenic, obrzęk płuc
Postępowanie:
zachowanie zasady ochrony osobistej, zakładać rękawiczki, przewietrzyć pomieszczenie, usunąć skażoną odzież, obmyć skórę wodą i mydłem lub z dwuwęglanem sodu
ułożyć chorego w pozycji bocznej ustalonej
podać siarczan atropiny (hamuje działanie muskarynowe, ale nie nikotyno podobne).
Zatrucie grzybami
Do zatrucia dochodzi po spożyciu nieznanych grzybów, lub wskutek mylnego zaliczenia grzybów trujących do jadalnych lub z powodu osobniczej nadwrażliwości na grzyby jadalne.
objawy zatrucia mogą ponadto wystąpić po spożyciu zepsutych grzybów jadalnych (toksyczne produkty rozkładu białka)
zespół muchomora plamistego (okres utajenia 1-2h) spowodowany spożyciem muchomora plamistego lub muchomora czerwonego
zespół muskarynowy (okres utajenia 1-2h) efektem zjedzenia : lejkówek, gołąbka wymiotnego, borowika szatańskiego, wieruszka ciemnego
zespół żołądkowo-jelitowy (okres utajenia 0,5-2h)
zespół faloidynowy - zespół wątrobowo nerkowy (okres utajenia 5-48h)
Objawy:
zespół muchomora plamistego: objawy zatrucia zbliżone do zatrucia atropiną, z rozszerzeniem źrenic, zawroty głowy, oszołomienie, omamy, stan oburzenia, drżenie mięśniowe, śpiączka
zespół muskarynowy: zwężenie źrenic, zaburzenia widzenia, ślinienie i łzawienie, zlewne poty przy jednoczesnym uczuciu chłodu, nudności
zespół faloidynowy: początkowo objawy żołądkowo-jelitowe z wymiotami, wodnistymi wypróżnieniami, bólami kolkowymi brzucha, bolesne parcie na stolec, skurczu łydek, ostra dystrofia wątroby z żółtaczką, skaza krwotoczna
Rozpoznanie:
Zasadniczym zadaniem jest ustalenie jak długi był okres bezobjawowy (większy niż 5 godzin oznacza duże zagrożenie ) oraz ustalenie rodzaju spożytego grzyba, zabezpieczenie ich próbek.
Postępowanie:
zespół muchomora plamistego: wywołać wymioty, zastosować płukanie żołądka, konieczne leczenie w warunkach szpitalnych
zespół muskarynowy: wywołać wymioty, zastosować płukanie żołądka, leczenie w warunkach szpitalnych
zespół żołądkowo-jelitowy : podać środki p/wymiotne podać węgiel aktywowany , w ciężkich przypadkach leczenie w warunkach szpitalnych
zespół faloidynowy.................................................................
Postępowanie:
We wszystkich przypadkach konieczne jest leczenie wszystkich osób , które zjadły tą samą potrawę z grzybów mimo że nie zgłaszają dolegliwości.
BAL
2,3 - dwumerkaptopropanol - odtrutka która została zastosowana podczas pierwszej wojny światowej
BAL silnie wiąże jony metali , skuteczny przy zatruciach Arsenem, Rtęcią, Złotem, Antynomem, Niklem
stosuje się go w roztworach olejowych, domięśniowo 2,5 - 3,0 mg/kg m.c. co 4 godz. w ciągu pierwszych dwóch dni, trzeciego dnia co 6 godzin, potem co 12 godzin przez 10 dni .
Jest toksyczny w dawce powyżej 5 mg/kg m.c.
Antidotum metalbrum
Stabilizowany roztwór kwaśnego siarczku sodowego podawany doustnie w zatruciach truciznami metalicznymi, wytrąca nierozpuszczalne w przewodzie pokarmowym metale
Antidotum universale
odtrutka składa się z węgla aktywowanego 50% , taniny 25% i tlenku magnezowego 25%
Wiąże substancje, które jeszcze nie uległy resorbcji, stosowane przy zatruciach truciznami metalicznymi, kwasami, alkaloidami, związkami arsenu.
1