1. Oświecenie:

1. Przekonanie o konieczności skłonienia ludzi do posługiwania się rozumem

2. Postulaty najbardziej rozumnego zreorganizowania stosunków społecznych

3. Wiedza ma otworzyć przed człowiekiem nowy świat, przeobrazić człowieka

4. Relatywizm

5. Nurt niejednorodny

6. Krytyka religii

7. Laicyzacja państwa

8. Krytyka feudalnego porządku społecznego

9. Rozum własny

10. Społeczeństwo jest dynamiczne-> postęp

11. Jednolita natura ludzka

12. Poszukiwanie zasad rozumnego, zgodnego z naturą ładu społecznego

13. Krytyka religijnej nietolerancji, tradycji i autorytetów ograniczających samodzielność myślenia

14. Stanem idealnym jest ruch, modernizacja

15. Wszystko może zmieniać się na lepsze

16. Wiedza jest motorem zmian

2. Wrogowie oświecenia:

1. Tradycyjne systemy religijne

2. Autorytety

3. Filozoficzną spekulacje

4. Ówczesne instytucje polityczne

3. Giambattista Vico (1668-1744)

1. Współtwórca historycyzmu (badanie prawidłowości dziejów)

2. Cykliczny rozwój historii

1. Epoka bogów

2. Epoka bohaterów

3. Epoka ludzi

3. Dzięki opatrzności człowiek staje się istotą cywilizowaną

4. Brak zainteresowania faktami

5. Badanie poprzez wytwory kultury

4. Oświecenie francuskie:

1. Szeroki obszar oddziaływania

2. Przedstawiciele- publicyści, nie filozofowie

3. Najdonioślejsze skutki polityczne

4. Przystępność dla społeczeństwa

5. Przekształcanie oświecenia angielskiego

5. Voltaire (1694-1778)

1. Publicysta

2. Krytyk panujących religii

3. Krytyczna analiza źródeł

4. Miarą prawdy jest rozum

5. Równość to pojecie względne

6. Wolność to równość wobec praw

7. Nie wierzył w „stan natury”, człowieka szczęśliwego poza społ.

8. Ludzie zawsze żyli w społeczeństwie

9. Dla ludzkiego zycia mają znaczenie:

1. Instynkty

2. Klimat

3. Ustrój

4. Stan społeczny

5. Opinia

10. To co jest prawdą w jednej epoce jest błędne w następnej

6. Monteskiusz

1. Związany z arystokracją

2. Podróżował

3. „O duchu praw”

4. Empiryzm

5. Opisywał to co widział

6. Kultury są różnorodne

7. Władza zależy od ideologii i środowiska

8. Kwestionował słuszność koncepcji prawa naturalnego

9. Nie ma ustroju idealnego

10. Wolność obywateli to cel państwa

11. Społeczeństwo musi być wychowywane

12. Obyczaje tworzą system

13. Podział władzy daje wolność jednostki

7. Rousseau (1712-1778)

1. Człowiek pierwotny nie był związany więzami społecznymi

2. Człowiek z natury jest dobry, wolny, prostolinijny

3. Człowiek społeczny jest zakłamany, zdeformowany psychicznie

4. Odtworzenie stanu natury mimo świadomości niemożności

5. Społeczeństwo powstało samoczynnie

6. Człowiek natury vs człowiek-człowiek

7. Człowiek uspołeczniony nie umie żyć w stanie natury

8. Możliwość zorganizowania życia społecznego aby pogodzić naturalną równość i niezależność jednostek z powiązaniem między ludxmi

9. Wola powszechna - wola jednostki roztapia się w woli powszechnej. Każdy oddajac swoje prawa uzyskuje ekwiwalent w postaci praw innych

10. Demokracja jest zła- najlepsza władza filozofów

11. Parlament

12. Nie lubił partii politycznych

8. Paul Henry Thiry, baron d'Holbach (1723-1789)

1. Społeczeństwo jest całością powstałą z połączenia rodzin

2. Konieczność zaspokajania potrzeb

3. Maksymalizacja potrzebności

1. Dobór narzędzi

2. Harmonie może przywrócić wysiłek rozumu

4. Człowiek z natury jest neutralny

1. Inteligentne i prawne maszyny

2. Siłą napędową są namiętności

3. Cel: szczęście

4. Społeczeństwo nie jest istotą biologiczną

5. Natura wyznacza potrzeby nie namiętności

6. Nie należy karać człowieka, lecz nauczyć go jak ma podążać do celu

7. Najważniejsze motywy działań ludzi są pozaspołeczne (biologiczne)

9. Oświecenie brytyjskie

1. Sceptycyzm religijny

2. Filozofia moralności

3. Znaczenie umysłu ludzkiego i rozumu

4. Brak idei racjonalnej rekonstrukcji społeczeństwa

5. Życie społeczne rządzi się prawami analogicznymi do fizycznych

6. Rola uczuć i instynktów

7. Rozum służy do uzasadniania decyzji

8. Żadna umowa społeczna nie kieruje się rozumem- nieświadomość czy wszystko skończy się dobrze czy źle

9. Dociekania dotyczące natury ludzkiej

10. Człowiek jest istotą społeczną

11. Nauka społeczna jest oparta na tych samych zasadach co nauki przyrodnicze

12. PRAWO NIEZAMIERZONYCH REZULTATÓW

1. Cokolwiek zdarza się w świecie społecznym jest skutkiem niezamierzonego planu

13. Społeczeństwo opiera się na współpracy

10. D.Hume (1711-1766)

1. Krytyka koncepcji umowy społecznej jako wyniku racjonalnego namysłu

2. Popęd seksualny jako najważniejszy czynnik tłumaczący zrzeszanie się ludzi

3. Nie uzasadnianie tez poprzez empirię

4. Socjologiczne konsekwencje ludzkich uczuć

5. Związki przyczynowo-skutkowe i pojęcie fałszywych przesłanek

6. Ludzie racjonalizują uczucia

7. Skutki uboczne mogą być ważniejsze od zamierzonych

8. O naszych preferencjach decydują namiętności i uczucia

9. Empatia

10. Uczucia klasyfikują namiętności na dobre i złe

11. Część ludzi postępuje nieetycznie

11. A.Smith

1. Twórca ekonomii politycznej

2. Twórca doktryny liberalizmu ekonomicznego\

3. W człowieku istnieją pierwiastki altruistyczne

4. Sympatia- nasze współodczuwanie w wszelkim doznaniem emocjonalnym

5. Współodczuwanie

6. Sympatia daje przyjemności

7. Koncepcja rozumu i filozofii

1. Królowie są sługami ludu, którego polecenia spełniają, którym można się przeciwstawić, usunąć z tronu, zależnie od ogólnego porozumienia

8. Wg. Natury powinniśmy podporządkowywać się królom

9. Ambicje ludzi średnich

10. Z natury zyjemy jako istoty potężne i twórcze, potrzebujące i niepelne

11. Ludzie są dla siebie zwierciadłami-> ropzwój moralności

12. Realizacja celów natury jest dziełem „niewidzialnej ręki”

13. Koncepcja Bezstronnego Obserwatora

14. Ludzie potrzebuja się nawzajem

15. Podział pracy wynikiem naturalnych procesów

12. Ferguson

1. Wszystkie działania człowieka pochodzą z jego natury

2. Ludzie zawsze żyli w grupach

3. Teoria działań moralnych jednostki

4. Określanie charakteru ludzkiego społeczeństwa

5. Trójfazowy schemat rozwoju

1. Dzikość

2. Barbarzyństwo

3. Cywilizacja

6. Podział pracy podstawą nowoczesnego społeczeństwa

7. Podział pracy czynnikiem zróżnicowania społecznego

13. Bernard de Mandeville

1. Prywatne występki mogą w praktyce okazywać się publicznymi cnotami i na odwrót

2. Człowiek z natury jest egoistą

3. Naganna motywacja nie pozbawia czynów ich korzystnych dla społ funkcji

4. Nie liczą się intencje lecz skutki

14. Antony Ashley

15. Koncepcja postępu

1. Zmiany hist nie są przypadkowe- tendencje postępowe

2. Ta tendencja wynika z natury ludzkiej: uczenie się i zdobywanie doświadczeń

3. Postęp da się przewidzieć i można na niego wpływać(wykorzystanie np. metod statystycznych)

16. A .Turgot (1727-1781)

1. Ważniejszy od ustroju jest stopień mobilności społ.

2. Historia rządzi prawo postępu

3. Wszystkie narody przechodzą te same etapy rozwoju, zmierzają do tego samego celu, tylko w nie równym tempie

4. Walka nowatorstwa z rutyną

5. Dążenie ludzi do innowacji

6. Ludzie z natury nie zadawalają się tym co zostało osiągnięte

7. Prawa przyrody podlegają stałym prawom a dzieje ludzkości są podległe prawom ewolucji

8. Każdy ma umiejętności poznawcze

9. Ludzie potrafią przekazywać wiedze

10. Kumulacja wiedzy odbywa się w obrębie gatunku

17. Condorcet

1. 10 epok(9 już było)

2. Równouprawnienie kobiet i czarnych

3. postęp ducha ludzkiego"

4. przyczyny różnic: bogactwo, kondycja fiz, wykształcenie

5. "Szpic"

1. Nie ma zasadniczych różnic między procesami przyrod i hist

6. Postęp jest nieuchronny ale nie przebiega wszędzie jednakowo, ale są te same etapy

7. Ludzie nigdy nie będą równi

8. Równość jest niebezpieczna

9. W epoce 10:

1. Różnice będą się zmniejszać

2. Wykształcenie będzie się zwiększać

3. Zmniejszanie się uzależnianie się ludzi od siebie

4. Zmieni się język(1 wspólny dla wszystkich klas)

5. Rozwój nauki(kluczowa jest matma)

18. Oświecenie niemieckie:

19. Kant (1724-1804)

1. „przewrót kopernikański”

2. Krytyka rozumu

3. Obserwator ma zadawać pytania naturze

4. Tradycyjny racjonalizm i empiryzm nie tłumaczy wystarczająco procesu poznania świata

5. Podmiot gra w procesie poznania aktywną role

6. Człowiek jest częścią przyrody i podlega jej prawom, lecz nie można go do teego sprowadzić gdyż jest istotą wolną, ponoszącą konsekwencje swoich czynów

7. Homo phenomenon i homo noumenon

8. Aby postępować moralnie, jednostka nie potrzebuje społecznego zaplecza

9. Rozum słuzy do rozróżniania dobra od zła

10. Ideał:

1. Okiełznanie władzy zmysłów nad postępowaniem ludzkich

2. Stworzenie warunków w których wolność jednostki będzie zagwarantowana, jeżeli nie zagraza wolności innych jednostek

20. Herder

21. Oświeceniowe utopie:

22. Znaczenie rewolucji francuskiej i rewolucji przemysłowej dla powstania nowych prądów w myśli społecznej

23. Konserwatyzm:

1. Próba zrozumienia zmian zachodzących w społ.

2. Ludzie nie lubiący zmian

3. Uważali, że pierwszym nieszczęściem EU była reformacja

1. Wybór religii jest rzeczą złą

2. Reformacja doprowadziła do niszczenia obyczajów, autorytetów

3. Doprowadziła do gloryfikacji rozumu

4. Rozum każe nam się kierować abstrakcyjnymi zasadami, które są sztuczne

4. Chcą chronić jakieś ponadczasowe wartości

5. Najważniejsza jest ciągłość

6. Dwa nurty:

1. Transcendentny

1. Istnieje prawda niezależna od społeczeństwa

2. Immanentny

1. Możliwe jest całkowite odrzucenie rzeczywistości, gdy odbiega od wzorca

2. Słuszne jest to co społeczeństwo uważa za dobre

7. Społeczeństwo nie powinno się opierać na wymyślonej utopii

8. Próba teoretycznego obalenia Deklaracji Praw Człowieka

9. Społ. to nie instytucja

10. Jakakolwiek sztuczna przebudowa społeczeństwa jest absolutną abstrakcją oderwaną od racjonalnego działania

11. Człowiek nie jest ogólnym bytem

12. Człowiek jest produktem własnego społeczeństwa

13. Jednostka ludzka i tak nigdy nie będzie doskonała

14. Podstawowym błędem jest decydowanie o tym co człowiek może robić, kim będzie, jakie ma mieć prawa

15. Źródło wzoru człowieka: religia i autorytety

16. Jednostka ludzka nie jest racjonalna

17. Na człowieka wpływa wiara, uczucia itd.

18. Przed -sądy wpływają na działania ludzkie

19. Społ. kierując się własnymi przesadami, tradycjami itd. -> przewidywalność

20. Społeczeństwo powinno się rozwijać powolnie, całościowo zgodnie z naturą

21. Wspólnota jest nadrzędna

22. Równość jest zła, sztuczna

23. Hierarchia jest dobra

24. Nic nie można sztucznie naprawić

25. Nie byli zwolennikami prawa pisanego

26. Najważniejsze jest prawo naturalne

27. Przeciwni konstytucji

28. Przeciwni rewolucjom

29. Przywiązani do religii

30. Religia przenika całe społeczeństwo

31. Nawiązania do Św. Tomasza

24. E. Burke:

1. Opisuje 3 gł. rewolucje

2. Gdy wprowadzamy demokracje do władzy dojdą ludzi głupi i źli

3. Człowiek zasługuje na wolność gdy jest mądry

4. Nie da się stworzyć społ. opartych na racjonalności

5. Kontynuacja jest dobra

6. Rewolucja jest brzydka

7. Znaczenie religii dla jednostki i narodu

8. Przeciwnik równości (idea …….)

9. Ludzie zawsze byli różnorodni

10. Cnota jest rozłożona po równo

11. Szacunek do wartości prywatnej

12. Istnienie władzy państwowej

13. Najgorsza jest demokracja

14. Najlepsza jest monarchia

25. Joseph de Maistre (1753-1821)

1. Rewolucja jest zaprzeczeniem boskiej wizji świata

2. Porządek wszystkich wspólnot politycznych jest oparty na prawie naturalnym

3. Człowiek jest nikim wobec Boga

4. Bóg nigdy nie objawia swojej woli wprost

5. Bóg nieustanie interweniuje w historii

6. Pewne prawa są nieodwołalne

7. Prawo może dotyczyć jedynie tych co brali udział w jego tworzeniu

8. Nie lubił rozumu

9. Wróg wolności, śmiertelna choroba społeczeństwa

10. Rozum ulepsza niezgodnie z tradycją

11. Rozum nie może stworzyć lepszego społeczeństwa

12. Człowiek musi przyjąć ze światem rządz ktoś mądrzejszy - Bóg

13. Monarchia jest najlepsza

14. Należy wierzyć a nie analizować

15. Prawa człowieka są absurdalne

16. Nie lubił dyskusji

17. Oświecenie jest złe

18. Przeciwnik konstytucji i parlamentu

19. Przeciwnik wolności słowa i prasy

20. Zwolennik absolutyzmu

21. Instytucje trwałe i nietrwałe

22. Samo istnienie instytucji jest dowodem na istnienie woli Boga

23. Każdy naród ma swoja tradycję (każda jest dobra)

26. Liberalizm:

1. J. Locke i początek liberalizmu

2. Kluczowe postulaty XIXw liberalizmu fundamentalnymi zasadami politycznymi Europy

3. Wniósł przeświadczenie że istnieje samorzutny ład społeczny niezależny od sił politycznych

4. Państwo jako stróż praw jednostki

5. W gospodarce leseferyzm - państwo won od gospodarki

6. Życie prywatne jest sprawą jednostek dopóki nie ma wpływu na społ

7. Ideologia indywidualistyczna

8. Prawa jednostki jest nadrzędna do każdej grupy społecznej

9. Wszyscy są sobie równi(szans)

10. Postęp możliwy dzięki indywidualizacji

11. Człowiek ma być wolny

12. Odejście od tradycji

13. Granicą wolności jest wolność innych

14. Tolerancja i pluralizm

15. Nie ma tolerancji dla braku tolerancji

16. Krytykowali RF za terror

17. Nie przepadali za demokracją

18. Państwo utrzymuje się w całości dzięki

19. Największy rozwój a Anglii

20. Kontynuacja oświecenia

21. Nie ma umowy społecznej

22. Uniwersalizm koncepcji i założeń

23. Masy ludowe mogą wybrać źle

24. Konflikt pomiędzy wolnością a równością przy wyborach

25. Oddzielenie społeczeństwa od państwa

26. Społeczeństwo odrębne od instytucji

27. Jeremy Bentham (1748-1832)

1. Prawnik, filozof ekonomista

2. Utylitaryzm

3. Przyjemność cielesna

4. Wszystkie prawa da się sprowadzić do praw użyteczności

5. Nie ma szczęścia grupy społecznej

6. Nie istnieje interes społeczny tylko interes jednostek

7. Źródłem szczęścia jest własność

8. Państwo ma chronić własność czyli szczęście

9. Leseferyzm

28. Constant (1767-1830)

1. Filozof, pisarz

2. "O monarchii konst i rękojmi władz publicznych"

3. Wolność to określanie co w ogóle prawo może regulować

4. Wolność

1. Prawo jednostki do prywatności, wolnej od ingerencji państwa, od przymusu i gwałtu

2. Do posiadania niezależnej opinii, wybrania zawodu

3. Prawo własności

4. Przysługuje z racji byca obywatelem

5. Konkurencji

6. Prawo do samorealizacji

5. Istotą wolności są prawa osobiste

6. Wolność jednostkowa umożliwi wzrost tolerancji

7. Wybór władzy politycznej jest potwierdzeniem wolności wyboru

8. Jednostka nie może być podporządkowana woli ogółu

9. Władza jest zagrożeniem wolności

10. Monarchia najlepsza

29. J.S. Mill

1. Syn filozofa

2. Filozof, etyk, logik

3. Społeczeństwo składa się z 3 fundamentów:

4. Połączenie mysli indukcyjnej i dedukcyjnej

5. Świadomy ograniczonej możliwości logiki

6. Statystyka jest obiecująca

7. Wolność

1. Jako ideał nie jako obrona przed tyranią

2. Swoboda odnosi się do całej sfery prywatności, nie może być ograniczona nawet jeśli jest ona zła dla niej samej

3. Prywatność

4. Wolność można ograniczyć tylko gdy zagraża wolności innego

8. Cztery hist fazy zdobywania wolności

1. Zyskiwanie przywilejów

2. Konstytucje

3. Rezygnacja z koncepcji ze rzady władców są prawem natury

4. Tyrania większości; społ tyranizuje poszczególne jednostki

9. Sprzeczność : stróż a kontrola

10. Wolność słowa i myśli służy odkrywaniu prawdy

11. Nie wolno piętnować przeciwników(opinii)

12. Prawda zawsze zwycięży

13. Postęp wynikiem non-konformizmu

14. Do wolności trzeba dorosnąć

15. Nie ma nic złego władzy autokraty w nierozwiniętym społeczeństwie o ile prowadzi do postępu

16. Dopuszcza prawo do zakazu małżeństw (za dużo dzieci)

17. Demokracja jest to możliwość kontroli

18. System rządów parlamentarnych przedstawiciel wszystkich grup

19. Cenzus majątkowy(podatki)

20. Prawo wyborcze dla kobiet

30. Socjalizm

1. Przemyślana praca organizacyjna, ludzie sami się nie zorganizują

2. Pierwsza systematyzacja problematyki społeczeństwa, konflikty w społeczeństwie

3. kapitalizm złem największym

4. Społeczeństwo jest w ciężkiej chorobie

5. początkowo mówiono o gruntownej reformie, nie o rewolucji

6. Zrzeszanie się wyeliminuje przemoc i wprowadzi jedność

1. Rozwój proletariatu - Wystąpienia robotnicze

2. Reakcja na rozwarstwienie na posiadających i nie, jakie w trakcie RF dokonało się wewnątrz "stanu trzeciego"

7. Punkty wspólne sla socjalistów ówczesnych:

1. kwestia socjalna

2. konieczny nowy ład

3. nie polityka, ale obmyślenie sprawiedliwego sposobu produkcji i dystrybucji

8. Społeczeństwo z punktu widzenia społeczno-ekonomicznego

9. Brak jedności

10. Kierunek rozdrobniony i nie posiadający rdzenia

11. Największy rozwój we Francji i Anglii

12. rola ciężkiej pracy

13. rozbicie a klasy

14. wojna wszystkich ze wszystkimi

15. walka z liberalizmem

16. dwa nurty: industrialny i kolektywistyczny

31. Robert Owen

1. charakter jednostki dziełem środowiska

2. fabrykant, działacz polityczny

3. dobrowolnie poprawiał warunki pracy w swojej fabryce

4. dbał o pracowników

5. jednostka od dzieciństwa powinna sie rozwijać fizycznie i moralnie

6. "Nowa Harmonia"

7. równość

8. obowiązek pracy

9. kolektywne gospodarstwa

32. Saint-Simon

1. arystokrata z pochodzenia

2. społeczeństwo nie jest stabilne

3. ludzkość przeszła epokę teologiczną i metafizyczną, a zaczyna sie pozytywna

4. epoka oparta na nauce

5. Nowa Encyklopedia

6. oparcie na prawie Newtona

7. wartość i znaczenie ujednolicenia

8. konieczność udoskonalania własnych wartości

9. społeczeństwo to społeczność ujęta w formy swoistych stosunków ekonomicznych, społecznych, niezależnych od polityki

10. nie uznawał podziałów społecznych po RF

11. podział na klasę pracującą i niepracującą

12. Nierówności wynikiem pełnienia większych usług dla społeczeństwa

13. przynależność zależy od usług dla społeczeństwa

14. Nie interesowała go kwestia robotnicza

15. Dwa systemy

16. feudalny

17. przemysłowy

18. koncentracja na produkcji nie na podziale tego co jest

19. Państwo powinno być jednym wielkim zrzeszeniem produkcyjnym

20. Najwyższą klasą jest klasa naukowców

21. posiadający są z natury kierownikami

22. w rekach pozostałych jest władza "wybieralna"

23. Posiadanie nie dzieli ludzi

33. Fourier:

1. stałe pogłębianie sie różnic miedzy bogatymi a biednymi

2. projekt budowy stowarzyszeń wytwórców - falanga

3. ludzie sa zwróceni przeciwko sobie

4. sprzeciwiał sie anarchii gospodarki kapitalistycznej

5. właścicielami produkcji są kupcy nie wytwórcy'

6. nie ma wynagrodzeń za pracę

7. Alienacja pracy prowadzi do rywalizacji i pogrąża ludzi w egoizmie

8. W cywilizacji króluje handel, który jest złem

9. Wszystko ma być ładne

10. Celem idealna harmonia

11. Kodeks pracy

1. Każdy pracownik jest wspólnikiem

2. Nie ma pensji

3. Dopuszczenie dzieci do pracy

4. 8 razy dziennie należy zmieniać pracę

5. Podział pracy wynika z tego jak sprawić przyjemność pracującym

6. Każdy powinien pracować

7. Dochód minimalny

8. Falanga żyje we wspólnym gmachu: 1620 osób

34. Nacjonalizm:

1. Brak klasyków myśli nacjonalistycznej

2. Ludzkość dzieli się na narody. Każdy ma własne potrzeby

3. Społ. nie działa poza narodem

4. Naród ma być niepodzielny

5. Naród jest źródłem władzy politycznej

6. nie można wzorować się na innych narodach

7. najsłabsza z porewolucyjnych ideologii

8. egzaltował w literaturze romantycznej

9. brak spójnej podbudowy teoretyczne

10. przybierał różne formy

11. niejednolity

12. Naród jest wspólnotą wyobrażona

1. konieczność czucia więzi między członkami wspólnoty

13. Ochrona własnej gospodarki

35. De Gobineau

36. Tocqueville

ZAGADNIENIA NA ZERÓWKĘ

---