Chirurgia

C 22.04.2006

Oparzenia chemiczne i termiczne

Oparzenie powstaje na skutek urazu termicznego lub na skutek działania środka chemicznego.

• Oparzenia z wyjątkiem I stopnia wiążą się z martwicą tkanek, które po oddzieleniu powodują powstanie ubytków skóry.

• Oparzenie- skoagulowana rana, po oddzieleniu od tkanek martwiczych przechodzi w rozległe owrzodzenie.

• Przy rozległych oparzeniach dochodzi do niewydolności wielonarządowej MODS.

Choroba oparzeniowa

I okres - wstrząs hipowolemiczny - podstawowe zaburzenia, powstaje na skutek zwiększonej przepuszczalności naczyń włosowatych co powoduje przechodzenie wody i składników osocza do przestrzeni pozanaczyniowej. Utrata wody powoduje zagęszczenie krwi zwolnienie przepływu, niedotlenienie tkanek co skutkuje powstaniem kwasicy metabolicznej.

Choroba oparzeniowa - podział na 3 okresy:

1. Okres wstrząsu hipowolemicznego, trwa 1-2 doby

2. Okres kataboliczny, trwa kilka tygodni

3. Okres anaboliczny, okres choroby wyniszczającej

Postępowanie w oparzeniach zależy od: rozległości, głębokości i miejsca oparzenia.

Rozległość- określana u ludzi dorosłych regułą 9 (głowa 9%, kończyna górna 9%, tułów - przód 18%; tułów - tył 18%; kończyna dolna 18%; okolice krocza 1%). Przy mniejszych oparzeniach stosuje się regułę dłoni- powierzchnia dłoni poszkodowanego stanowi 1 %. Natomiast u dzieci metodą tabel wiekowych - w zależności od wieku dziecka.

Głębokość skala oparzenia III- IV^o:

• I^o - powierzchowne oparzenie, klinicznie rumień

• II^o

1. oparzenia nie pełnej grubości, obejmuje część skóry właściwej; klinicznie obecność pęcherzy wypełnionych treścią surowicą, złuszczone martwe części naskórka, skóra wilgotna, sączy się z niej płyn.

2. obejmuje pełną grubość skóry; klinicznie powierzchnia pokryta strupem

• III^o - oparzenie obejmujące tkanki głębiej położone, mięśnie, głębsze struktury

• III i IV^o skórzaste, zwęglone tkanki; postać woskowata, ognista; brak reakcji bólowej; zniszczone zakończenia nerwowe.

Miejsce oparzenia:

• Okolice wstrząsorodne: krocze, głowa, szyja, oparzenia nad dużymi stawami.

Ciężkość oparzenia:

• Lekkie - powierzchnia oparzenia II^o jest do 15% u osób dorosłych i do 10% u dzieci lub oparzenia III^o poniżej 2%.

• Średnie - powierzchnia oparzenia II^o od 15% do 25% u dorosłych i 10% do 20% u dzieci lub III^o do 10%

• Ciężkie - oparzenia II^o powyżej 25% u dorosłych i powyżej 20% u dzieci lub III^o powyżej 10% lub gdy doszło do uszkodzenie dróg oddechowych.

Leczenie szpitalne

• Oparzenie II stopnia powyżej 10% powierzchni ciała lub III stopnia powyżej 2%, oparzenia twarzy, rąk, stóp, genitaliów, oparzenia nad dużymi stawami.

Dane do określenia szkody:

• jakie to było zdarzenie

• czy było to w pomieszczeniu zamkniętym czy otwartym

• co się paliło

• czy był obecny wybuch

• czas narażenia na działanie dymów

Jest to ważne ze względu na oparzenia dróg oddechowych lub toksyczne działanie dymu.

Uszkodzenie dróg oddechowych - podejrzenie przy śladach oparzenia na twarzy szczególnie oparzenia nozdrzy - przypalone włosy.

Działanie toksyczne dymu daje pogorszenie się świadomości, zaburzenia oddechowe- świszczący oddech, ślinienie.

Leczenie:

1. Wczesna terapia tlenowa (tlen nawilżony),gdy zaburzenia oddechowe pogarszają się - intubacja.

2. Przetaczanie płynów: jako pierwsze przetacza się płyny elektrolitowe - krystaloidy. Jak i ile określa reguła Parklandzka:

4 ml roztworu Ringera(mleczan) /kg m.c. / % powierzchni oparzonej

Przykład: 10% powierzchni oparzenia i waga ciała 70kg - przetaczamy 2800 ml płynu.

W ciągu pierwszych 8 godzin przetaczamy ½ ilości płynów, pozostałą ilość w ciągu następnych16 godzin.

W 2 dobie zmniejszenie ilości przetaczanych płynów o połowę. Dołancza się albuminy

0,5-3,5 ml/kg m.c.; osocze mrożone, aminokwasy, roztwory koloidowe (HAES).

Przetaczanie płynów - obowiązkowo u dorosłych z poparzeniami powyżej 15% i u dzieci z oparzeniami powyżej 10% powierzchni ciała.

3. Środki p/bólowe np. morfina

4. Leki osłaniające przewód pokarmowy - H₂ blokery, inhibitory pompy protonowej - by nie dopuścić do owrzodzenia stresowego, który może być przyczyną krwawienia lub perforacji

5. Antybiotyki

6. Monitorowanie chorego

7. Diureza godzinowa (ilość, kolor, niekorzystny kolor ciemno-brązowy, hemoglobinuria, mioglobinuria).

• Postępowanie niedostateczne - rozwija się niewydolność wielonarządowa.

Postępowanie miejscowe

• W zależności od rozległości, miejsca, głębokości

• Głębokie - wczesne przeszczepy skóry- czasowe pokrycie sztuczną skórą

• Jeśli powierzchnie oparzenia nie są głębokie leczenie pod opatrunkiem np. opatrunek Roha, opatrunek, który daje mało odczynów; tiul opatrunek wilgotny z antyseptykiem i gruba warstwa gazy.

• Twarz palce - leczenie otwarte

Oparzenia elektryczne

Oparzenia kontaktowe - złapanie się nieizolowanego przewodu lub łuku elektrycznego. Rany niewielkie ale głębokie, brak działanie ogólnego. Uszkodzenie tkanek głębokich, mięśni, przesunięcie elektrolitów.

Oparzenia chemiczne

Działanie środkiem chemicznym: kwasem, zasadą lub metalami ciężkimi.

• Kwasy: siarkowy, solny, octowy, karbolowy, azotowy- najcięższe oparzenia.

• Zasady: ług sodowy, potasowy, niegaszone wapno.

• Kwasy i zasady powodują powstanie martwicy skóry lub błon śluzowych.

Oparzenie zależy od stężenia substancji, czasu działania i jakości.

• Kwasy - powstanie strupa, martwica skrzepowa

• Zasady- martwica rozpływna

Pierwsza pomoc

• Obfite spłukiwanie wodą, polewanie wodą; antidota słabe zasady, słabe kwasy; mokre opatrunki zwilżanie na kilka godzin.

• Leczenie w ciągu pierwszych kilkunastu godzin

Niebezpieczne oparzenia śluzówek- martwica śluzówek jamy ustnej, żołądka, martwicze rozległe blizny, perforacja żołądka.

Odmrożenia

Odmrożenia powstają na skutek działanie zimna. Skutki miejscowe- odmrożenia, skutki ogólne- wyziębienie organizmu.

Ze względu na głębokość odmrożenia podzielono na III stopnie:

• I^o - powierzchniowe; zblednięcie na skutek skurczu naczyń krwionośnych, obrzęk, drętwienie, upośledzenie funkcji

• II ^o -obejmuje całą grubość skóry, pęcherze surowiczo-krwiste

• III^o - odmrożenia głębokie, żółtawo-brązowe powierzchnie, pokryte twardym strupem

• Działanie zimna powoduje kurcze naczyń krwionośnych, zakrzepice naczyń końcowych

→ zakrzepica powoduje powstanie martwicy. Jeśli dołączy się zakażenie powstanie martwica rozpływna.

Pierwsza pomoc

• Stopniowe ocieplenie, temperatura ok. 25^o i stopniowe zwiększanie do 40^o; kąpiele ogólne; okłady; ogólne ocieplenie; podawanie ciepłych płynów; środki krążeniowe (heparyna); środki p/bólowe; profilaktyka p/tężcowa. Leczenie martwicy - usunięcie tkanek martwych.

® 2006 AŁ

---