174. ROZUMIENIE DWUCZŁONOWYCH POLECEŃ

Cel: Rozumienie zadań złożonych.

Zadanie: Wykonywanie dwuczłonowych poleceń.

Pomoce: Cztery pospolite przedmioty (łyżka, samochodzik, filiżanka, puszka, ulubiona mała zabawka).

Procedura: Usiądź w miejscu, do którego dziecko będzie mogło wracać po każdym jedno lub dwuczłonowym poleceniu. Trzymaj nagrodę gotową do wręczenia po jego powrocie. Wydaj dziecku polecenie, takie jak „Weź piłkę". Następnie wydaj drugie polecenie „Teraz usiądź". Jeśli jest ono roztargnione i nie potrafi wyko­nać zadania, przyprowadź je z powrotem do swojego krzesła i powtórz pole­cenia. Na początku, pozwól dziecku wykonywać oba polecenia oddzielnie, ale gdy zacznie rozumieć zadanie, łącz oba i sprawiaj, by przed powrotem do ciebie wykonało obie czynności. Jeśli jest zbyt zaabsorbowane pierwszą czę­ścią zadania, spytaj „Co teraz?", aby ponownie skoncentrować jego uwagę. Jeśli jest to konieczne, daj mu gestem wskazówkę do drugiej czynności. Następnym poleceniem powinno być zawsze „Teraz usiądź". Gdy już dziecko opanuje wykonywanie dwuczłonowych poleceń, zacznij ćwiczyć składające się z większej ilości członów. Na przykład, możesz zacząć od siedzącej pozy­cji dziecka i polecić mu „Weź kubek i postaw na stole". Upewniaj się, czy wszystkie używane w poleceniach słowa są dziecku znane.

175. ROZUMIENIE FUNKCJI PRZEDMIOTÓW

Ce/: Rozumienie nazw i sposobów używania pospolitych przedmiotów.

Zadanie: Samodzielne wskazywanie na właściwy przedmiot w odpowiedzi na pytanie, gdzie jest przedmiot tego typu.

Pomoce: Coś do jedzenia (np. jabłko), coś z ubrania (np. but), coś do zabawy (np. ulubiona zabawka).

Procedura: Umieść pomoce w dobrze widocznych miejscach pokoju i usiądź z dzieckiem przy stole. Przytrzymaj jego ręce przez stół i spytaj „Gdzie jest coś do jedze­nia?" Spraw, aby dziecko przeszukało wzrokiem pokój, aż odnajdzie jabłko. Skłoń je następnie do wskazania go i ewentualnego nazwania. Nie pozwól mu wstać i pobiec do przedmiotu. Musi nauczyć się pozostawać na miejscu i używać gestów lub słów. Powtórz zadanie z innymi przedmiotami, wyraźnie podkreślając funkcje przedmiotów, które mają być zlokalizowane. Okresowo zmieniaj przedmioty i ich położenie, tak aby zmusić dziecko do poszukiwania wzrokiem. Upewniaj się, czy dziecko jest obyte z używanymi przedmiotami i czy dobrze je widzi ze swojej pozycji. W miarę wzrostu jego umiejętności, poproś dziecko o znalezienie drugiego przedmiotu o tej samej funkcji. Jeśli będzie zakłopotane, wskazuj na różne przedmioty i pytaj „Czy to jest do jedzenia?" Zachęcaj je do kiwania i kręcenia głową w zależności, czy wskazy­wany przedmiot spełnia określoną funkcję, czy nie.

176. DOPASOWYWANIE KSZTAŁTÓW

Cel; Zapełnianie tabliczki zawierającej cztery proste kształty.

Pomoce: Gruby karton, czarny mazak.

Procedura: Sporządź z grubego kartonu tabliczkę podzieloną grubym mazakiem na cztery części oraz wytnij cztery pary identycznych figur (koło, kwadrat, trójkąt, prosto­kąt). Po jednej z figur naklej na cztery części tabliczki. Umieść tabliczkę przed dzieckiem, a sam zachowaj drugi komplet figur (rys. 6.4). Podawaj dziecku po jednej figurze, mówiąc „Połóż to". Nazywaj także figury, aby dziecko się do nich przyzwyczajało. Jeśli wydaje się zmieszane, pomóż mu przez naprowa­dzenie ręki na kolejne pola tabliczki, aż znajdzie właściwe. Powtórz ćwiczenie z resztą zbioru. Kontynuuj to samo, aż dziecko będzie samodzielnie zapełniać tabliczkę. Dla odmiany, możesz dać dziecku komplet wyciętych figur, a drugi zachować dla siebie. Podnieś jedną z figur i powiedz „Daj trójkąt". Pomóż znaleźć pasującą figurę i podać ją tobie.

Rys. 6.4. Tabliczka i dopasowywane kształty.

177. UMIEJĘTNOŚĆ ROZPOZNAWANIA ZWIERZĄT

Rozpoznawanie nazw zwierząt.

Podawanie odpowiedniego pluszowego zwierzątka na polecenie „Daj (psa)".

Trzy pluszowe zwierzątka lub ich obrazki (na przykład, pies, kot i tygrys).

Pokazuj dziecku po jednym pluszowym zwierzątku. Nazywaj każde z nich wiele razy w trakcie podawania go dziecku. Pozwól mu pobawić się nim kilka minut, ciągle powtarzając nazwę, a następnie poproś „Daj psa". Jeżeli dziecko zrobi to, powtórz ćwiczenie z innymi zwierzętami. Gdy wielokrotnie osłucha się z nazwami, połóż przed nim wszystkie zwierzęta i powiedz „Daj psa". Jeśli sięgnie po niewłaściwe, skieruj jego rękę na to, o które prosisz, jednocześnie wiele razy powtarzając nazwę. Gdy dziecko nauczy się samodzielnie poda­wać właściwe zwierzątko, stopniowo zacznij ćwiczyć z innymi zwierzętami.

Jednorazowo dodawaj tylko jedno nowe zwierzątko i zawsze miej na stole zestaw trzech.

178. DOPASOWYWANIE KLOCKÓW

Cel: Rozwijanie umiejętności dopasowywania, koncentracji wzrokowej i współdzia­łania.

Zadanie: Budowa wieży przez dodawanie klocków tego samego koloru co klocki wcześ­niej położone przez nauczyciela.

Pomoce: Kolorowe klocki.

Procedura: Podziel klocki na dwie jednakowo liczne grupy, tak aby kolory w dwóch grupach pokrywały się. Powiedz „Zbudujemy wieżę". Połóż jeden klocek i spraw, aby dziecko położyło na nim drugi. Na przykład, połóż czerwony klocek i powiedz „Ty to zrób. Połóż czerwony klocek". Jeśli go położy, natychmiast je nagrodź. Jeśli dziecko próbuje położyć klocek w innym kolorze, powstrzymaj je delikatnie, wskaż na właściwy kolor i powiedz „Połóż czerwony klocek". Podkreślaj nazwę koloru. Powtarzaj to samo z klockami w innym kolorze, aż wszystkie znajdą się na wieży (rys. 6.5). Pamiętaj o każdorazowym nazywaniu koloru. Na początku dziecko nie będzie reagowało na nazwy kolorów, ale powinno osłuchać się z nimi.

179. DOBIERANIE PRZEDMIOTÓW W PARY

Cel; Dobieranie przedmiotów w pary ze względu na ich użycie.

Zadanie: Wyodrębnienie par spośród zgromadzonych przedmiotów.

Pomoce: Pudełko średniej wielkości, pary przedmiotów, które są zazwyczaj łączone ze sobą (na przykład, łyżka i widelec, skarpetka i but, szczoteczka i pasta do zębów).

Procedura: Usiądź z dzieckiem przy stole. Umieść przed nim trzy przedmioty, z których dwa łączą się z sobą. Wszystkie przedmioty powinny być dobrze znane dziec­ku. Na przykład, połóż but, skarpetkę i pluszowe zwierzątko. Wskaż na przed­mioty i spytaj „Które idą razem?" Staraj się, aby dziecko raczej je wskazywało, niż dawało tobie. Gdy odnajdzie parę, wszystkie trzy przedmioty odłóż do pudełka. Jeśli dziecko ma trudności z wyodrębnieniem pary, naprowadź je prostymi pytaniami o funkcje przedmiotów. Możesz na przykład spytać „Które są na nogi?" Odnotowuj, jakie przedmioty dziecko potrafi zestawić w pary, a jakie sprawiają mu trudności. W miarę kontynuowania ćwiczeń, pamiętaj, aby dobierać zarówno pary, które dziecko łączy, jak i sprawiające mu trudno­ści.

180. SORTOWANIE OBRAZKÓW WEDŁUG KATEGORII

Cel: Rozwój umiejętności sortowania według kategorii.

Zadanie: Sortowanie obrazków znanych przedmiotów według ich funkcji.

Pomoce: Obrazki znanych przedmiotów pogrupowane według wyraźnie rozpoznawal­nych funkcji.

Procedura: Połóż na stole przed dzieckiem zbiór obrazków i powiedz mu, jakiego typu obrazki ma ci dawać. Na przykład, połóż obrazki piłki, jabłka, ciężarówki -zabawki, kostki mydła, ręcznika, łyżki, widelca i wanny. Powiedz „Daj coś do kąpieli". Jeśli poda ci wannę, ale przeoczy inne przedmioty związane z kąpie­lą, ponownie skieruj jego uwagę na obrazki i spytaj „Co jeszcze do kąpieli?" Jeśli dziecko nadal nie potrafi wskazać odpowiedniego obrazka, daj mu wska­zówkę słowną „Ręcznik jest do kąpieli". Jeżeli nadal nie podaje ci obrazka, skieruj jego uwagę na konkretny obrazek i powiedz „Ręcznik, używasz ręczni­ka do kąpieli". Staraj się korzystać z kategorii szerokich, ale jasno zdefiniowa­nych. Możesz używać zabawek, jedzenia, zwierząt. Upewnij się, czy dziecko rozumie podstawowe zasady przynależności do danej kategorii. Gdy już zro­zumie zadanie, stopniowo wprowadzaj obrazki przedmiotów, których nie zna tak dobrze. W ten sposób wzbogacisz słownictwo dziecka.

181. SORTOWANIE WEDŁUG FUNKCJI

Cel: Zrozumienie relacji pomiędzy przedmiotami o zbliżonych funkcjach i właściwe ich sortowanie.

Zadanie: Sortowanie pospolitych przedmiotów według ich funkcji.

Pomoce: Dwa, lub trzy średniej wielkości pudełka, dwie lub trzy grupy przedmiotów powiązanych funkcjonalnie (na przykład, pierwsza grupa - łyżka, filiżanka, talerz; druga grupa - skarpetka, koszula, spodenki).

Procedura: Upewnij się, że dziecko cię obserwuje i włóż do różnych pudełek po jednym przedmiocie z każdej grupy. Nazywaj każdy wkładany przedmiot i krótko opi­suj jego przeznaczenie. Następnie dawaj dziecku przedmioty, kolejno po jed­nym, i poleć mu, by wkładało je do właściwych pudełek. Na przykład, weź skarpetkę, powiedz „Skarpetka - do ubrania" i włóż ją do jednego pudełka. Następnie weź łyżkę, powiedz „Łyżka - jemy nią" i włóż ją do drugiego. Daj dziecku talerz i poleć „Talerz - włóż go". Jeśli próbuje włożyć do niewłaściwe­go pudełka, powstrzymaj je, powiedz „Talerz -jemy z niego" i naprowadź jego rękę do odpowiedniego pudełka. Jeżeli dziecko poprawnie włożyło talerz bez twojej pomocy, powiedz „Tak, z talerza jemy" i nagrodź je. Stopniowo, zwię­kszaj ilość przedmiotów. Gdy dziecko poprawnie wykonuje zadanie, dodaj trzecie pudełko i trzecią kategorię.

---