­GLEBOZNAWSTWO - WYKŁAD 7 - 23.11.2009

Substancja organiczna w glebie:

• mineralizacja:

• gnicie (war. Beztlenowe),

• butwienie (war. Tlenowe)

• humifikacja - produkty humifikacji

Materia organiczna - wszystkie martwe związki zawierające C , występujące w glebie mikroorganizmy i korzenie roślin.

Substancja organiczna (związki organiczne) są to

Próchnica glebowa - część związków organicznych będących efektem procesów humifikacji

Substancje organiczne w glebie - świeże częściowo rozłożone resztki roślinne i zwierzęce oraz substancje humusowe (kwasy huminowe, huminy, kwasy fulwowe, hymatomelanowe).

Nieswoiste substancje huminowe: produkty daleko posuniętego rozkładu resztek organicznych; produkty syntezy drobnoustrojów

Swoiste substancje organiczne gleby

Schemat wydzielania substancji próchnicowych z gleby

Kompleks substancji organicznych koloru brązowego, brunatnego i żółtego, dających się ekstrahować z gleby roztworami alkalicznymi, solami obojętnymi albo rozpuszczalnikami organicznymi, noszą nazwę substancji próchnicowych.

Ze względu na tradycję która ukształtowała się już w początkowym okresie badań na podstawie podziału substancji próchniczych przyjmuje się ich barwę, zachowanie w rozpuszczalnikach.

Substancje próchnicowe dzielą się na następujące grupy:

• Kwasy huminowe i ulminowe

• Kwasy kremowe i spokremowe (kwasy fulwowe)

• Huminy i ulminy

Swoiste substancje próchniczne:

1. Kwasy fulwowe - jasnożółty, żółtobrunatny

2. Kwasy huminowe - ciemnobrunatny, szary

3. Huminy

• Wzrost intensywności zabarwienia

• Wzrost stopnia polimeryzacji

• Wzrost masy cząsteczkowej

• Spadek zawartości węgla

• Spadek zawartości tlenu

• Spadek kwasowości

• Spadek stopnia rozpuszczalności

Podział źródeł substancji humusowych:

1. Naturalne

• gleby mineralne i organiczne

• osady denne

• zbiorniki wodne

2. Ksenobiotyczne (powstające jako uboczny produkt rozwoju przemysłowego i cywilizacyjnego)

• odpady rolnicze i przemysłowe

• odpady i ścieki komunalne

3. Wytwarzane celowo przez człowieka

• komposty

• produkty utlenienia węgli brunatnych

• syntetyczne analogi kwasów huminowych wytwarzane w skali laboratoryjnej

Podział gleb w zależności od zawartości materii organicznej (wg okruszki):

Zawartość materii organicznej gleby w %
Mineralne	do 3
Próchniczno-mineralne	4-10
Organiczno-mineralne	11-20
Organiczne silnie zamulone	21-50
Słabo zamulone	51-75
Nie zamulone	powyżej 75

Zawartość próchnicy w glebie:

1. Jakość i ilość związków organicznych które dostają się do gleb w danej strefie bioekologicznej

2. Tempo humifikacji związków organicznych, o którym decyduje aktywność biologiczna gleb uwarunkowana działalnością mikroorganizmów.

3. Tempo mineralizacji próchnicy zawartej w glebie

4. Właściwości fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne gleb

5. Ilość i jakość zawartych w glebie związków mineralnych

Znaczenie próchnicy w glebie - jest głównym źródłem N

• Magazynuje szereg ważnych pierwiastków: potas, wapń, magnez, fosfor oraz inne mikroelementy niezbędne do rozwoju organizmów

• Szybkość przemiany zależy od wilgotności, temperatury, pH i przewiewności gleb

• Jako koloid ma bardzo duży wpływ na właściwości fizyczne a zwłaszcza powstawanie struktury gruzełkowatej, im więcej próchnicy czarnoziemnej tym więcej gleba zawiera odpornych gruzełków na rozmywanie przez glebę

• Ciemna barwa próchnicy przyspiesza ogrzewanie gleb

Metody i możliwości podniesienia zawartości próchnicy w glebie

• Nawożenie organiczne

• Nawożenie mineralne

• Nawożenie nawozami zielonymi

• Nawozy niekonwencjonalne: osady ściekowe, odpady komunalne, odpady przemysłu rolno-spożywczego np. ziemia spławiakowa, węgiel brunatny, torf

---