PROBLEMY ZWIĄZANE Z OKRESEM DOKJRZEWANIA
Wychowanie to proces. Trwa wiele lat, a rozpoczyna się z chwilą narodzin dziecka. Aż do początku XX w. okres przejściowy między dzieciństwem a dojrzałością nie stanowił problemu społecznego, ponieważ trwał stosunkowo krótko. Poprzednie stulecie przyniosło przedłużenie tego okresu przez zwiększenie okresu pobytu młodzieży w szkole oraz dzięki ustawodawstwu likwidującemu pracę nieletnich. Takie wydłużenie młodości pociągnęło za sobą liczne trudności i zwróciło uwagę pedagogów i psychologów na specyfikę tego okresu rozwojowego.
Pedagogizacja rodziców
Referat na zebranie z rodzicami
Temat: Problemy związane z okresem dojrzewania.
„Charakter ludzi młodych określają namiętności”
Arystoteles
Charakterystyka psychologiczna okresu dojrzewania.
Problemy okresu dorastania.
Wskazówki i rady praktyczne dotyczące postępowania rodziców z dorastającymi dziećmi
1) Charakterystyka psychologiczna okresu dojrzewania.
Wychowanie to proces. Trwa wiele lat, a rozpoczyna się z chwilą narodzin dziecka. Aż do początku XX w. okres przejściowy między dzieciństwem a dojrzałością nie stanowił problemu społecznego, ponieważ trwał stosunkowo krótko. Poprzednie stulecie przyniosło przedłużenie tego okresu przez zwiększenie okresu pobytu młodzieży w szkole oraz dzięki ustawodawstwu likwidującemu pracę nieletnich. Takie wydłużenie młodości pociągnęło za sobą liczne trudności i zwróciło uwagę pedagogów i psychologów na specyfikę tego okresu rozwojowego.
Wiek dorastania jest tym okresem w życiu człowieka, w którym dokonuje się przeobrażenie dziecka w osobę dorosłą. Na przestrzeni stosunkowo krótkiego czasu zachodzą radykalne zmiany fizyczne i psychiczne, które umożliwiają spełnienie zadań właściwych osobom dorosłym - zadań rodzinnych i zawodowo-społecznych. Zmiany zachodzą na ogół szybko, są łatwo dostrzegalne, a z punktu widzenia wychowawczego wymagają zmiany metod postępowania i dużej ich elastyczności. Proces dorastania jest niezwykle skomplikowany i obejmuje wiele dziedzin osobowości.
Ważny aspekt rozwoju stanowi dojrzewanie emocjonalne. Przeobrażenia fizjologiczne stanowią jeden z czynników zachowania równowagi nerwowej i emocjonalnej w okresie dojrzewania. Sprzyjają temu skomplikowane formy życia w społeczeństwie, niepomyślne indywidualne warunki środowiskowe i wychowawcze, sytuacja niepewności związana z wyzbyciem się dziecinnych form zachowania na korzyść bardziej dojrzałego działania. Bywa, że nawet w bardzo pomyślnych warunkach wychowawczych wyrastają nieoczekiwane trudności.
Okres dojrzewania nie musi być kryzysem czy „rewolucją” jednak ze względu na zaburzenie równowagi nerwowej wywołane szybkimi zmianami fizjologicznymi w organizmie stwarza wyjątkowo sprzyjające podłoże dla powstawania konfliktów zarówno wewnętrznych, jak i z otoczeniem. W miarę upływu czasu pobudliwość emocjonalna ustępuje miejsca stałości i równowadze. Zwiększa się skala przeżyć emocjonalnych, wzbogaca treść uczuć, wzmaga się znacznie rozwój uczuć wyższych - moralnych, społecznych, estetycznych.
Niektóre trudności emocjonalne okresu dorastania:
poczucie niższości i zagrożenia,
brak wiary w siebie,
niestałość uczuć (depresje, kochliwość, pobudliwość, skłonność do irytacji),
niewłaściwe ujście dla emocji (agresja, alkohol, narkotyki).
Jak stwarzać warunki dla pomyślnego rozwoju emocjonalnego i jak zapobiegać powstawaniu zaburzeń okresu dorastania? Należy pamiętać, że istotnym warunkiem prawidłowego rozwoju emocjonalnego jest uczestnictwo w życiu społecznym stosownie do poziomu dojrzałości. Ważne też jest przyjazne i pełne zrozumienie dla właściwości okresu dojrzewania.
2) Problemy okresu dorastania
Alkohol i narkotyki - co mogą rodzice? Niezbędna jest natychmiastowa reakcja - należy porozmawiać z młodym człowiekiem. Zdarzenie może mieć charakter incydentalny, ale nie należy tego bagatelizować,
Trudności w nauce - warto skupić się na ustaleniu przyczyn tych trudności, a także form niezbędnej pomocy. Mogą one wynikać z ogromnych zaległości, z niskich możliwości intelektualnych. Mogą być spowodowane specyficznymi trudnościami w rozwoju umiejętności szkolnych. Bywa, że od nich rozpoczynają się zaburzenia zachowania.
Problem alkoholowy w rodzinie - potęguje bunt, agresję wobec innych lub zamykanie się w sobie, izolację. Pojawiają się niepowodzenia w szkole, wagary, konflikty.
Przewlekła choroba dziecka bądź kogoś w rodzinie - może być przyczyną zaległości w nauce, niechęci do szkoły. Może prowadzić do poczucia osamotnienia, wyobcowania, kompleksów w stosunku do rówieśników.
Powyższe trudności mogą prowadzić do zaburzeń zachowania, które objawiają się jako:
agresja wobec ludzi i zwierząt,
wandalizm - niszczenie cudzej własności,
kłamstwa, kradzieże - mogą stanowić formę zwrócenia na siebie uwagi; ważna natychmiastowa reakcja,
poważne naruszenie zakazów(wagary, ucieczki z domu).
Niewłaściwe zachowanie wyzwala negatywne reakcje otoczenia, a to prowokuje do jeszcze gorszych zachowań.
„Charakter młodych ludzi określają namiętności”
Jak je okiełznać?
Jak radzić ze zbuntowanym nastolatkiem?
Jak dostrzec w nim zagubionego człowieka, który zmaga się z ekscytującą, ale i wymagającą odpowiedzialności samodzielnością?
Jak ustrzec młodego człowieka np. od narkotyków?
Jak dorastać ze swoim dzieckiem, nie zapominając przy tym o swojej zbuntowanej młodości?
To ważne, by rodzice stawiali te i inne pytania. Świadczą one o wątpliwościach i poszukiwaniu rozwiązania trudności. Przede wszystkim zaś pytania świadczą o uświadomieniu i dostrzeżeniu trudności.
3) Wskazówki i rady praktyczne dotyczące postępowania z dorastającymi dziećmi.
Zachęcam Państwa do spędzania czasu ze swoimi dorastającymi dziećmi i towarzyszenia im w sytuacji sukcesów i niepowodzeń.
Warto rozmawiać z dziećmi, ale też uczyć się uważnego słuchania tego, o czym mówią.
Zwracam uwagę Państwa na potrzebę określania konsekwentnej postawy przez oboje rodziców.
Dziecko, także to dorastające, w jednakowym stopniu potrzebuje uwagi obojga rodziców, jeżeli tylko pozwala na to sytuacja rodzinna.
Nie sposób przecenić roli ojca w prawidłowym przebiegu dorastania szczególnie chłopców.
Młodzież potrzebuje czasu, uwagi i miłości obojga rodziców. Nie dajmy się zwieść zbuntowaną postawą naszych latorośli.
Szukajmy w sobie cierpliwości, a kiedy trzeba - wróćmy do wspomnień z okresu swojego dorastania, pomogą nam zrozumieć to, co przeżywają nasze dzieci.
Zachęcam też Państwa do współpracy ze szkołą, do korzystania z pomocy peda-goga szkolnego a także - psychologów Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej.
Dzieci potrzebują mądrej miłości. Nie potrzebują natomiast nadopiekuńczości ze strony dorosłych.
Znacznie więcej można zdziałać w klasach młodszych, kiedy pojawiają się pierwsze sygnały trudności, kłopotów i zaburzeń emocjonalnych. Nauczyciel szkoły ponadgimnazjalnej spotyka się z młodzieżą w bardzo trudnym dla niej okresie, kiedy pewne zachowania uległy już utrwaleniu, kiedy w gruzy pada dotychczasowy porządek. Często dominuje bunt, przekora, zaprzeczenie jakimkolwiek normom i zasadom. Myślę jednak, że na zainteresowanie i wprowadzenie pożądanych zmian nigdy nie jest za późno.
Warto sobie postawić następujące pytania:
Czy moje postępowanie stanowi dobry przykład?
Czego moje dziecko oczekuje ode mnie?
Czy okazuję niezbędne zainteresowanie?
Czy mogę z siebie dać więcej?
Warto także:
Dzielić się trudnościami z innymi rodzicami i poszukać optymalnych rozwiązań.
Dbać o współpracę ze szkołą.
Autor publikacji: Zbigniew Rzepniewski