Zagadnienia z przedmiotu elementy prawa/wstęp do prawoznawstwa
1.Wymień funkcje języka:
- funkcja dyskryptywna(od dyskripto) - opisująca, oznajmująca(możemy ją sprawdzić)
-f.wyrażająca - ekspresyjna- /wyrażająca swój stan psychiczny, ustawy wewnętrzne, zewnętrzne, wyrażamy emocje(np.wykrzynik)
-f.wpływająca-motywująca-/najczęściej stosowana przez prawników, ma wpływać na adresata/
-f.performatywna- wyraża się tym, że akt mowy tworzy pewną rzeczywistość, np.nadanie imienia statkowi, wypowiedzenie słów podczas ślubu przed urzędnikiem
2.wymień elementy treściowe norm postępowania:
-adresat normy postępowania
-zakres jej zastosowania- zakres normowania- czyli zakazy i nakazy
3.Podaj definicje normy prawnej: norma prawna to norma postępowania generalna i abstrakcyjna w odpowiedni sposób ustanowiona bądź uznana przez odpowiedni organ państwowy
4.Podaj co określa hipoteza normy prawnej określa warunki jej zastosowania
5.Podaj co określa dyspozycja normy prawnej:- określa sposoby zachowania się adresatów
6.Wymień znane ci rodzaje normy prawnej:
- norma autonomiczna
-norma heteronomiczna
7.Określ czym jest sankcja- zapowiada użycie przymusu państwowego, jest traktowana jako przymus
8.Dokonaj podziału sankcji:
-represyjne
-egzekucyjne
-nieważności
9. Sankcja represyjna - definicja właściwa jest dla prawa karnego, zapowiada użycie przymusu bezwzględnie oznaczone czyli jeden rodzaj, jeden wymiar kary, - względnie oznaczone- to takie , które przewidują górne i dolne granice, - alternatywnie oznaczone pozwalają stosującemu wybrać przymus, albo kara grzywny albo ograniczenie wolności
10.Wymień znane ci rodzaje sankcji represyjnych:
-zapowiada użycie przymusu bezwzględnie oznaczone czyli jeden rodzaj, jeden wymiar kary,
- względnie oznaczone- to takie , które przewidują górne i dolne granice,
- alternatywnie oznaczone pozwalają stosującemu wybrać przymus, albo kara grzywny albo ograniczenie wolności
11.Zdefiniuj pojęcia:
-sankcja egzekucyjna- zapowiada użycie takiego przymusu, który zobliguje adresata do określonego zachowania się
-sankcja nieważności- zapowiada użycie przymusu państwowego, którego celem jest unieważnienie czynności prawnych, czyli uczynienie z niej czynności nie wywierającej określonych skutków prawnych(np. sprzedaż- akt notarialny)
-przepis prawny-zdanie w tekście aktu prawnego od kropki do kropki
-stosunek prawny- powstaje w wyniku zdarzeń prawnych, z którymi norma prawna wiąże określony skutek, skutek może się przejawiać w postaci zmiany ustania przepisów prawnych
Grupa społeczna- zespół ludzi, którzy łączą stosunki społeczne określonego rodzaju, czyli jakaś więź społeczną(np. wieź pokrewieństwo- grupa rodzinna
Stosunki gospodarcze- wydzielają grupę gospodarczą
Narodowe- grupę państwową
- organ grupy- osoba, czy też zespół osób, które dysponują upoważnieniem do dokonywania czynności konwencjonalnej w imieniu danej grupy
- monarchia-jeżeli mamy głowę państwa , króla, cesarza9rozróżnienie ze względu , kto stoi na czele państwa)
- polityka- jest to działalność wytyczana przez ośrodek decyzji, sformalizowanej grupy społecznej, zmierzające do realizacji określonych celów, za pomocą określonych środków
-zamach stanu - polega na gwałtownej zmianie ekipy rządzącej i najczęściej zmianie ustroju
- państwo unitarne- forma państwa najbardziej powszechna we współczesnym świecie, charakteryzująca się wewnętrzną jednolitością. Wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa są tak samo zorganizowane i podporządkowane organom centralnym.
Państwo federalne- państwo składające się z mniejszych, obdarzonych autonomią państw związkowych (np. stanów, krajów, prowincji), ale posiadających wspólny (federalny) rząd.
Konfederacja- związek kilku państw) obecnie nie ma konfederacji)
Republika- ustrój polityczny, w którym władza jest sprawowana przez organ wyłoniony w wyniku wyborów na określony czas.. Na czele państwa stoi jedna lub kilka osób.
Demokracja bezpośrednia- gdy wszyscy obywatele podejmują decyzje (n. referendum)
Referendum- forma głosowania o charakterze powszechnym, najbliższe ideałowi demokracji bezpośredniej, w której udział mogą brać wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania (tj. mający czynne prawo wyborcze). W czasie referendum obywatele całego państwa lub jego części wyrażają swoją opinię w kwestii poddawanej głosowaniu.
12. Dokonaj podziału norm prawnych uwzględniając kryterium adresata, przedmiotu regulacji , obowiązywania i stosowania
- kryterium adresata- 1.normy indywidualne ozn. adresata z imienia i nazwiska albo z nazwy , 2.generalne - określają adresata używając nazwy np. studenci, lekarze ,prawnicy
-kryterium podziału na przedmiot regulacji : normy konkretne - regulują zachowanie ,mają wymiar czasoprzestrzenny np. wydanie decyzji na zabudowę działki takiej a takiej o pow. takiej i takiej , normy abstrakcyjne regulujące stany , zachowania powtarzajże się
-obowiązywania: ius particularae - normy praw miejscowego czyli takie które dotyczą prawnego wycinka terytorium n. uchwały rady gminy , , - ius cammunae - normy powszechnie obowiązujące na terytorium całego państwa polskiego
-stosowania : ius cogens - bezwzględnie wymaga by był stosowany , przepis bezwzględnie obowiązujący - sporzadznei aktu not. , - ius dispositivum - norma względnie obowiązująca czyli taka która wskazuje że adresaci normy mogą w tym zakresie sami uregulować stan prawny ale jeżeli tego nie uczynią to przysługują na ogólnych zasadach
13. Podaj cechy charakterystyczne systemu prawa
-system norm obowiązujących równocześnie w danym państwie
-hierarchia , przestrzegamy normy od najważniejszych do najmniej ważnych
-konstytucje - najważniejszy akt prawny , -ustawa zwykła , -kodeksy
akty podstawowe, nie może powstać żaden akt prawny jeżeli będzie niezgodny z konstytucją, akt prawa międzynarodowego ,jst ponad konstytucją, każdy akt prawa międzynarodowego musi być ratyfikowany i zgodny z konstytucją
........
14.Rodzaje systemów prawa
a/ze wzgl. na normę : konkretny system prawa, typ system para
b,ze wzgl. na podstawowe źródło prawa: system prawa kontynentalnego , system prawa common law
15.Na czym polega zasada niesprzeczności systemu prawa
Akt prawny jest sprzeczny gdy w dwojonej sytuacji dwie normy w dowolnej sytuacji dwie normy nie mogą być łącznie spełnione przez zachowanie nie zgodnie z tymi normami ( np. utrudnienie działalności organom nadzoru i kontroli)
16.Wymien znane ci rodzaje sprzeczności norm prawnych
sprzeczność techniczna , polityczna ,pozorna, realna
17.na czym polega obowiązywanie prawa pod wzgl. miejsca, czasu i osób?
a/miejsca: ustawa Obowi. na terytorium państwa Polskiego, w każdym jego zakątku , wyrazem tego jest orzekanie sądów , wyroku w imieniu RP , nie ma możliwości żeby innym przepis ingerował w innych miastach. Ustawa obowiązuje na terenie zamkniętym granicami ale także w sferze powietrznej, morskiej, pod ziemią , pod Polska banderą, oraz jednostki dyplomatyczne(ambasady)
b/czas- warunkiem obowiązywania jest ogłoszenie w Dz.U.aby ustawa weszła w życie od wpisu do dziennika musi upłynąć czas vacatio legin ( wakacje dla praw) czas na przygotowanie adresata normy, do stosowania nowego czy znowelizowanego prawa, Może zdarzyć się tak ,że ustawa zacznie obowiązywać od razu po wpisaniu jej do dziennika ustaw
c) obowiązywanie ustawy ze względu na osoby
wszyscy znajdujący się na terenie Polski pozostają pod obowiązywaniem ustawy w stosunku do obywateli polskich, cudzoziemców i aborydów( bez obywatelstwa)
W zakresie obowiązywania ustawy obowiązują dwie ustawy:
Polską ustawę karną stosuje się do cudzoziemców, którzy
18.Wymień podstawowe założenia o stosowaniu prawa
1) system prawa składa się z norm ogólnych i abstrakcyjnych
2) oddzielone są kompetencje tworzenia od stosowania prawa
3.organ stosujący prawo ma obowiązek rozstrzygnięcia każdego zagadnienia prawnego tzn. rozstrzygnięcie czy określone zdarzenie pociąga za sobą konsekwencje prawne.
Występują dwa rodzaje rozstrzygnięć:
- rozstrzygnięcie pozytywne ma miejsce wtedy gdy z danym faktem wiązane są konsekwencje prawne
- rozstrzygnięcie negatywne- gdy z danym faktem nie wiążemy konsekwencji prawnych
Stosowanie prawa to proces ustalania przez organ państwa na podstawie norm prawnych, konsekwencji prawnych oraz faktów w sposób wiążący dla określonych podmiotów.
Rezultatem tego jest stosowanie prawa.
Stosowanie prawa ma miejsce wtedy , gdy jakiś podmiot na podstawie norm generalnych i abstrakcyjnych określa skutki prawne jakiegoś fakty wydając decyzję indywidualną w rozstrzyganej sprawie.
19. Na czym polega swobodna ocena dowodów
Udowodnienia nie wymagają fakty znane organowi. Nie wymagają udowodnienia fakty uznane za stronę przeciwną, a nie budzącą wątpliwości.
Wówczas sąd stanowi, ze dany fakt został udowodniony. Sędziowie orzekają na podstawie swego przekonania wysnutego z przeprowadzonych dowodów i opartego na ich swobodnej ocenie z uwzględnieniem stanu wiedzy oraz doświadczenia życiowego. Sąd ma postępować racjonalnie.
20.Na czym polega stosowanie prawa (sposób rozumienia) per analogia
Stosowanie prawa w przypadkach nienormowanych to w takich gdy podmiot stosujący prawo korzysta z analogii legis, bądź analogii iuris
Obydwie analogie dotyczą sposobu rozumowania.
Analogia legis jest to wnioskowanie per analogia, składająca się z trzech etapów:
ustalenie,, ze jakiś fakt jest objęty normowaniem przez przepisy prawa.
Ustalenie podobieństwa między faktem ustanowionym, a jakimś faktem do niego podobnym, ale nie unormowanym. To podobieństwo musi się odnosić do regulacji prawnej.
Wiązanie na podstawie stwierdzonego podobieństwa takich samych bądź podobnych skutków prawnych z faktem nie unormowanym jakie są wiązane przez przepisy prawa z faktami unormowanymi.
Wnioskowanie przez peranalogię 2 sposób składający się z 3 etapów:
punktem wyjścia jest przepis prawa, normuje przypadki jak najbardziej zbliżone do przypadku , który ma być rozstrzygany
2 etap kierując się postanowieniami tego przepisu należy wywieść z jego treści zasadę, regułę, czy rację o charaktererze ogólnym, która nie została sformułowana przez pracodawcę w sposób ogólny.
etap tak ustalona zasada, reguła, czy racja obejmuje przypadki nie unormowane przez przepis będący podstawą ustalenia zasady, reguły, czy racji.
21. Wymień znane ci rodzaje wnioskowania prawniczego
- a maori ad mins
- a minori ad maius
- a contario
22.Na czym polega wnioskowanie a contario
A contario- wnioskowanie przez przeciwieństwa
23.Na czym polega wnioskowanie a maiori ad mins
A maiori ad mins- wnioskowanie z większego na mniejsze. Punktem wyjścia jest przepis prawa i dążymy do objęcia nim sytuacji unormowanej, za podstawę przyjmujemy przepis o charakterze
Uprawniającym n.p jeżeli ktoś jest uprawniony do czynienia czegoś większego to tym bardziej jest uprawniony do czegoś mniejszego.
24.Na czym polega wnioskowanie a minori ad maius
Wnioskowanie z mniejszego na większe, punktem wyjścia jest zakaz.. Jeżeli zabronione jest to co mniejsze to tym bardziej zabronione to co większe nie możemy czynić czegoś co sięga dalej .
25.Wymień znane ci rodzaje wykładni i omów jedną wybraną przez siebie
- wykładania autentyczna- pochodzi od organu, który wydal akt prawny i ma moc obwiązującą równą temu aktowi
- wykładnia legalna- pochodzi od organu posiadającego kompetencję do wydania wykładni z mocą powszechnie obowiązującą (Trybunał Konstytucyjny)
- wykładania doktrynalna- nie ma mocy obowiązującej, pochodzi, od pracowników naukowych , uznanych specjalistów w danej dziedzinie ma duży wpływ na wykładnie operatywną.
26. Wymień i opisz rodzaje wykładni ze względu na wynik
- stwierdzająca - występuje wtedy, gdy zakresy normowania i zastosowania otrzymane w wyniku wykładni funkcjonalnej są tożsame
- rozszerzająca- ma miejsce wtedy gdy obydwa zakresy otrzymane w wyniku wykładni funkcjonalnej są szersze od wyników otrzymanych w wyniku dyrektyw językowych
- zwężająca- jest wtedy gdy wynik wykładni jest węższy od liberalnego brzmienia przepisu
27.Wymień podstawowe elementy składowe stosunku prawnego
- podmiot
- treść
- przedmiot
28.Wymień znane ci rodzaje luk w prawie
- ekstralegem
- kontralegem
-intralegem
- techniczna luka prawna
Swoista luka prawna
29. Norma sankcjonowana a sankcjonująca
Norma sankcjonowana wg której ma postępować adresat
Norma sankcjonująca- to taka gdzie jej adresatem są osoby posiadające kompetencje do stosowania normy
30. Na czym może się opierać stosunek władzy
- władza w ujęciu behawioralnym- zakazy i nakazy są formułowane przez jednych ludzi i wywołuje w nich określone skutki
- ujęcie władzy normatywne- polegające na ustanawianiu norm, które regulują zachowanie członków społeczności
- ujęcie władzy socjologiczne- polega na wykształceniu się szczególnych stosunków społecznych. Władza oparta na autorytecie.
31.Wykaż różnice pomiędzy decyzjami podejmowanymi w sposób monocentryczny a policentryczny
Decyzje monocentryczne podejmowane są przez indywidualnie oznaczony podmiot. Takie decyzje są tańsze, szybciej podejmowane , łatwiej zlokalizować podmiot odpowiedzialny. Takie decyzje są mniej przemyślane, gorsze jakościowo, mające mniejszą wartość
Decyzje policentryczne- podejmowane przez organy, w których zasiadają dwie i więcej osób. Takie decyzję SA droższe., są podejmowane później, trudniej wskazać osobę odpowiedzialną. Takie decyzje są lepsze merytorycznie i bardziej przemyślane.
32.Na czym polega legitymacja władzy
Legitymacja władzy- wskazanie podstaw do działania i reprezentowania członków danej grupy.
33.Legitymiizm charyzmatyczny- oparty na szczególnych cechach rządzącego
34. Legitymizm tradycjonalistyczny- polega na uznaniu istniejących instytucji za optymalne i wiarygodne, ale tylko dlatego ,że istnieją od dawna.
35. Legitymizm racjonalistyczny- opiera się na przekonaniu, że rządzący zostali wybrani zgodnie z obowiązującymi zasadami ustrojowymi.
36.Legitynizm ideologiczny- oparty na przekonaniu, ze rządzący względnie sposób sprawowania przez nich władzy są godne zaakceptowania.
37. Legitymizm normatywny- podobny do racjonalistycznego oparty na przekonaniu, ze rządzący przyjęli władzę zgodnie z obowiązującymi przepisami.
38. Na czym polega normatywny charakter współczesnego państwa
Normatywny charter współczesnego państwa polega na ustanawianiu norm , które regulują zachowania członków społeczności.
39.Wymień cechy charakterystyczne ustroju państwa
- wskazanie suwerena
- wyłonione organy państwa
--określenie relacji między tymi organami
- ukonstytyuwany status prawny jednostki
- uregulowane stosunki własnościowe niezależnie od posiadanego terytorium ludności i suwerenności
40. Wymień znane ci typy państw
Ze względu na strukturę
- państwa unitarne (jednolite)
Państwa federalne
- Państwa konfederacyjne (obecnie nie występują )
Unia realna
Monarchie
Republiki
41. Wymień i omów funkcje państwa
- wewnętrzna- polegająca na stałym oddziałowywaniu na obywateli i organizowaniu ich życia
- zewnętrzna- polegająca na oddziałowywaniu na zewnątrz
Obronna- ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa członkom społeczności
( Policja, Straż Miejska, Wojsko)
- koncentracyjna- koncentracja w środku, przemieszczająca
7