KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY DRUGIEJ LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO
Temat: „ Ja to wszystko między bajki włożę”- analiza i interpretacja wybranych bajek
Ignacego Krasickiego.
Cele dydaktyczne:
Cel ogólny:
umiejętność czytania tekstów ze zrozumieniem
Cele szczegółowe:
Uczeń potrafi:
wyjaśnić terminy: bajka, alegoria
odczytać alegorię w wybranych bajkach
prezentować swoją opinię i poprzeć ją argumentacją
kształtować aktywną i kreatywną postawę
pracować samodzielnie i w zespole
logicznie rozumować i wnioskować
Metody:
heureza
wykład
sytuacyjna
praca z tekstem
Formy:
indywidualna
zbiorowa
Środki:
K.Mrowcewicz, Przeszłość to dziś: podręcznik do liceum kl.I, cz.I, Warszawa 2007, s.199.
Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, J. Sławiński , T. Kostkiewiczowa,
A. Okopień - Sławińska, Wrocław - Łódź 1988, s.22,52.
Bajki przygotowane przez uczniów.
Przebieg lekcji:
Ogniwo wstępne:
Pogadanka.
- Przypomnienie informacji o bajce.
- Co to jest bajka?
- Czym się charakteryzuje?
- Jakie ma cechy?
- Czy potraficie wymienić nazwiska twórców bajek?
- Proszę sformułować definicję bajki. (uczniowie zapisują definicję bajki).
BAJKA - utwór epicki pisany wierszem lub prozą, którego bohaterami są najczęściej zwierzęta lub przedmioty. Bajkę cechuje alegoryczność (poza sensem dosłownym zawiera sens przenośny). Ma charakter uniwersalny. Pełni funkcję dydaktyczną (poucza), morał zwykle jest na początku lub na końcu utworu. Sięga korzeniami do VI w p.n.e (Ezop), XVII w. - La Fontaine). Twórcy oświeceniowi tego gatunku: Ignacy Krasicki, Stanisław Trembecki.
Podgatunki bajki:
epigramatyczne - zwięzła, krótka, zazwyczaj skonstruowana na zasadzie dialogu
narracyjna - pisana prozą
Przeczytanie definicji bajki ze słownika terminów literackich.
Zapisanie tematu lekcji.
Wyjaśnienie, czym jest alegoria.
Co to jest alegoria?
ALEGORIA - motyw w utworze, który poza znaczeniem dosłownym, ma jeszcze jedno
ukryte.
Wyjaśnienie różnicy między alegorią a symbolem.
ALEGORIA - jedno znaczenie
SYMBOL - wiele znaczeń
2. Zapisanie tematu lekcji.
* Podstawowe informacje na temat „ Bajek” Ignacego Krasickiego.
W 1779 r. ukazał się tom pt.” Bajki i przypowieści”, natomiast w 1804 zostały opublikowane „ Bajki nowe” Ignacego Krasickiego.
Na dzisiejszych zajęciach będziemy rozmawiać o bajkach znajdujących się w pierwszym tomie.
Ogniwo właściwe:
1.Analiza „Wstępu do bajek” Ignacego Krasickiego.
Proszę otworzyć podręczniki na stronie 199. Tam znajduje się utwór „ Wstęp do bajek”
I. Krasickiego.
- Przeczytanie utworu.
- Analiza:
* Jak został zbudowany „Wstęp do bajek” I. Krasickiego?
Dostrzegamy anaforę (był).
Występuje w tym utworze paralelny układ struktur gramatycznych.
PARALELIZM - rodzaj powtórzenia, wypowiedzenia w ciągu wypowiedzi elementów podobnie zbudowanych.
Jakie efekty daje zastosowanie paralelizmu?
(Wprowadza monotonię, ale jednocześnie stwarza kontrast z końcową
deklaracją poety).
Co eksponuje podmiot mówiący w paralelnym układzie struktur gramatycznych?
( Eksponuje zalety poszczególnych zawodów).
Przypominam, że w utworze epickim występuje podmiot mówiący (nie podmiot liryczny).
Dlaczego został wyodrębniony ostatni dwuwiersz?
( Zakończenie utworu zaskakuje zarówno zmianą toku składniowego, ale też żartobliwą
dwuznacznością formuły odniesionej do zdań poprzednich).
W jakim znaczeniu został użyty wyraz bajka?
Wyraz „bajka” ma dwa znaczenia:
- jako gatunek literacki
- jako coś zmyślonego, w ten sposób zostaje podkreślona nieprawdziwość zdarzeń
Jaki jest sens tego utworu?
( To wyraz sceptycyzmu autora wobec możliwości oddziaływania dydaktycznego).
Analiza i interpretacja bajki Jagnię i wilcy Ignacego Krasickiego.
Jaki to jest typ bajki?
(Jest to bajka epigramatyczna. Jest to taka bajka zwierzęca, w której zwierzęta
przedstawiają określone typy ludzkie oraz relacje między nimi.
Jaką budowę ma ten utwór?
(Morał został umieszczony na początku bajki).
W jakiej sytuacji znaleźli się bohaterowie?
( Bohaterowie są w lesie. Wilki chcą zjeść jagnię).
W jaki sposób są charakteryzowane postacie?
( Wilki -silne, jagnię - słabe, samotne).
Jaki jest morał utworu?
( Słaby powinien unikać sytuacji niebezpiecznych dla siebie).
Kogo uczy ta bajka?
(Uczy „jagnię” jak się zachować, gdy jest się słabym np. jagnię nie powinno chodzić
do lasu, czyli człowiek powinien unikać sytuacji niebezpiecznych dla siebie).
( Przypominam, że bajka , podobnie jak satyra, piętnuje wady).
Analiza i interpretacja Ptaszków w klatce Ignacego Krasickiego.
Jaki to typ bajki?
( Jest to bajka epigramatyczna, bajka zwierzęca).
Jak jest zbudowana?
( Została zbudowana na zasadzie opozycji dwóch postaci i dwóch racji. Jest to bajka
czterowersowa, w której dwuwiersz poświęcony jest jednej postaci, a drugi - jej
oponentowi).
W jakiej sytuacji znaleźli się bohaterowie?
( Młody ptak urodził się w klatce, stary ptak nie mógł pogodzić się z utratą wolności).
Jaki jest morał bajki?
Jakie wartości uniwersalne odnajdujemy w bajce?
Bajka podkreśla wartość wolności.
Czego alegorią mogą być losy bohaterów?
(W czasach ówczesnych I. Krasickiemu bajkę tę odczytywano jako alegorię losów
Polaków po pierwszym rozbiorze).
Ale ta bajka ma szersze uniwersalne znaczenie, podkreśla przede wszystkim wartość
wolności.
Ćwiczenie dodatkowe:
Analiza i interpretacja bajki Przyjaciel Ignacego Krasickiego
Jak jest zbudowana bajka?
( Jest to dialog przyjaciół).
Jaką sytuację przedstawia?
( Damon prosił Arysta o pomoc w pozyskaniu przychylności ukochanej Ireny i jej
rodziców. Aryst zgodził się).
Poeta nawiązał do zdania Cezara: „ Veni, vidi, vici”- Poszedł, poznał Irenę i ożenił się z nią.
Jaki jest morał utworu?
( Każdy akt naiwności może być bezwzględnie wykorzystany . Należy uważać na
fałszywych przyjaciół).
Ogniwo podsumowujące:
Wnioski.
Jaka wizja świata wyłania się z bajek Ignacego Krasickiego?
( Bajki biskupa warmińskiego zawierają bardzo surową, pesymistyczną ocenę
społeczeństwa i człowieka. Ukazują świat niedoskonały, niesprawiedliwy, rządzony przez
złych ludzi).
* Fragment tekstu s.X .(Ignacy Krasicki o bajkach).
* Czy mogłabym prosić kogoś o przypomnienie bajki poznanej wcześniej, której morał
wpisuje się w taki obraz świata.
2