MEDYCYNA SPORTOWA

Wykład I wprowadzający

- miejsce medycyny sportowej wśród dyscyplin medycznych oraz jej miejsce w wychowaniu fizycznym, sporcie wyczynowym i rekreacyjnym. Nowa ustawa o sporcie z dnia 5 lipca 2010r.- definicja sportu, miejsce medycyny sportowej w sporcie

- cele i zadania medycyny sportowej

- historia medycyny sportowej w Polsce i na świecie- ważniejsze dane

- organizacja opieki medycznej nad sportowcami

- organizacja poradnictwa sportowo- lekarskiego w świecie obowiązujących przepisów

- badania sportowo- lekarskie i ocena zdolności do wykonywania wysiłków fizycznych

- przeciwwskazania względne i bezwzględne do uprawiania ćwiczeń fizycznych o charakterze sportowym

Aktywność fizyczna- sprawność fizyczna- wydolność fizyczna

- rodzaje aktywności fizycznej o charakterze sportowym, aktywność sportowa- zdrowy styl życia, aktywność sportowa- działanie prozdrowotne, sport rekreacyjny, sport wyczynowy

- fizjologia wysiłku fizycznego

- trening fizyczny- mechanizmy i efekty fizjologiczne

- wpływ ćwiczeń fizycznych na poszczególne układy i narządy

- zmęczenie i jego rodzaje, przetrenowanie, odpoczynek czynny

- fizjologia bezczynności ruchowej

- zdolności przystosowawcze organizmu a wiek człowieka

- problemy żywienia w sporcie

- dozwolone wspomaganie w sporcie

- doping

- sport osób niepełnosprawnych

- aspekty medyczne sportu dzieci i młodzieży

- aspekty medyczne sportu osób w starszym wieku

- zagadnienie internistyczne

Traumatologia sportowa

- traumatologia sportowa: wprowadzenie (epidemiologia, specyfika urazów sportowych)

- terminy, definicje, rodzaje urazów i uszkodzeń sportowych, urazy i obrażenia narządu ruchu w sporcie

- obrażenia tkanek- fazy gojenia, odpowiedź tkanek na uraz

- sportowiec po urazie- zasady postępowania przedlekarskiego i lekarskiego

- ciężkie obrażenia sportowe zagrażające życiu (głowa. Klatka piersiowa, brzuch, układ moczowo- płciowy). Zasady postępowania: diagnostyka, postępowanie medyczne.

- postępowanie lecznicze w urazowych uszkodzeniach układu mięśniowo- szkieletowego, diagnostyka, leczenie zachowawcze, operacyjne, usprawniające.

- przegląd najczęstszych ostrych i przewlekłych urazów i obrażeń tkanek w wybranych dyscyplinach sportu

- zaopatrzenie ortopedyczne mające zastosowanie w sporcie

- sportowiec po urazie- aspekty psychologiczne

- sportowiec po urazie- badanie lekarskie i określenie jego zdolności do uprawiania sportu

- bezpieczeństwo ćwiczeń fizycznych, zapobieganie urazom sportowym

LITERATURA

• Literatura podstawowa

Medycyna sportowa, pod redakcją Anna Jaglarz, Krystyna Nazar, Artur Dziak, Polskie Towarzystwo Medycyny Sportowej, Warszawa 2005

Medycyna sportowa- współczesne metody diagnostyki i leczenia, redakcja naukowa Patrick J. McMahon, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009

Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, pod redakcją Stanisława Kozłowskiego i Krystyny Nazar, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1995.

• Literatura uzupełniająca

- Medycyna sportowa

- Medicina Sportiva

- Chirurgia kolana, Artroskopia, Traumatologia sportowa

• Polskie serwisy poświęcone medycynie sportowej

- http://www.medycynasportowa.pl

- http://www.medicinasportiva.pl

- http://www.medsport.pl

MEDYCYNA

(łac. Medicina „sztuka lekarska”)

- nauka empiryczna (oparta na doświadczeniu) obejmująca całość wiedzy o zdrowiu i chorobach człowieka oraz sposobach im zapobiegania oraz ich leczenia

- ostatnio wprowadza się zasady medycyny opartej na faktach

Evidence- based medicine

- medycyna oparta na faktach, medycyna oparta na dowodach

- postępowanie kliniczne oparte o najlepsze dostępne dowody naukowe dotyczące skuteczności, efektywności i bezpieczeństwa

SPORT

Marszałek Sejmu Bronisław Komorowski, pełniący obowiązki Prezydenta RP, w poniedziałek 5 lipca 2010 r podpisał nową ustawę o sporcie.

„Sportem są wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach:.

KULTURA FIZYCZNA

Sport

Wychowanie fizyczne

Rehabilitacja ruchowa

REHABILITACJA RUCHOWA - jest procesem mającym na celu przywrócenie, poprawę lub utrzymanie psychofizycznej sprawności osób czasowo lub trwale niepełnosprawnych za pomocą specjalnych zabiegów i ćwiczeń fizycznych w oparciu o wiedzę medyczną.

WYCHOWANIE FIZYCZNE

- jest procesem kształtującym harmonijny rozwój psychofizyczny dzieci i młodzieży

MEDYCYNA SPORTOWA

(medycyna aktywności ruchowej)

• Interdyscyplinarna- dziedzina wiedzy lekarskiej wykorzystująca osiągnięcia:

- antropologii

- biologii- gałąź nauki zajmująca się badaniem życia

- biochemii- nauka zajmująca się chemią w organizmach żywych, nauka badająca skład chemiczny organizmów żywych i zachodzące w nich procesy metaboliczne

- fizjologii

- teorii treningu sportowego

TRENING SPORTOWY

• Proces polegający na poddaniu organizm stopniowo rosnącym obciążeniom, w wyniku czego następuje adaptacja i wzrost poziomu poszczególnych cech motorycznych

• Pojęcie treningu obejmuje także naukę nawyków ruchowych związanych z daną dyscypliną sportu

• Poprzez odpowiedni trening połączony z właściwym odżywianiem można również kształtować pewne cechy morfologiczne np. zwiększać masę mięśniową czy redukować poziom tkanki tłuszczowej

• Medycyna sportowa zajmuje się człowiekiem aktywnym ruchowo w zdrowiu i chorobie we wszystkich okresach jego życia

• Najważniejszym celem medycyny sportowej jest profilaktyka

• W praktyce obejmuje to kwalifikację do podjęcia aktywności fizycznej oraz orzeczenia o zdolności osobnika do udziału w konkretnej dyscyplinie sportowej i kontroli wpływu jej usprawniania na organizm człowieka

MEDYCYNA SPORTOWA

- pomaga w osiągnięciu maksymalnych wyników sportowych

- analizuje zmiany zachodzące w organizmie pod wpływem ćwiczeń

- rejestruje zakłócenia w stanie zdrowia

• Bada zagadnienia

- racjonalnego odżywiania

- higieny ćwiczeń, ubioru, stanu urządzeń sportowych

- zapewniania bezpieczeństwa w czasie treningu i imprez sportowych

• Kontrola medyczna w przypadku uprawiania sportu wyczynowego musi być oparta na wiedzy o przeciążeniach całego organizmu

- w szczególności narządu ruchu oraz układu krążenia ćwiczących

- zagrożeniach dla ich zdrowia w wyniku błędów w dostosowaniu charakteru i wielkości obciążeń fizycznych do wieku rozwojowego dzieci i młodzieży

- poziomu sprawności i wydolności fizycznej osób dorosłych

• „ W zajęciach wychowania fizycznego bierze się udział po to, aby być zdrowym, ale sport wyczynowy uprawiać mogą tylko osoby zdrowe” Ta myśl sprzed lat nic nie straciła na aktualności, a wręcz we współczesnej dobie nabrała szczególnego znaczenia, ponieważ patologiczne obciążenia, do jakich obecnie dochodzi w sporcie wyczynowym, zarówno amatorskim i profesjonalnym, wręcz wymuszają systematyczną kontrolę lekarską.

• Medyczna kwalifikacja i kontrola lekarska w sporcie funkcjonuje od lat pod pojęciem badań sportowo- lekarskich

ORZECZNICTWO SPORTOWO- LEKARSKIE

- kiedyś koncentrowano się wokół aspektów negatywnych- ustalanie przeciwwskazań do tych zajęć co w konsekwencji prowadziło do wypisywania zbyt dużej ilości zwolnień lekarskich

- niestety głęboko utrwaliło się w społeczeństwie przekonanie o zagrożeniach zdrowotnych związanych z aktywnością fizyczną

• Współczesne orzecznictwo sportowo- lekarskie powinno uwzględniać aspekty pozytywne

- tzn dobór odpowiedniej formy ruchu korzystnych dla zdrowia i rozwoju

- proponowanie odpowiednich dyscyplin sportowych w zależności od rodzaju motorycznego młodego człowieka

ROZWÓJ MOTORYCZNY

• Rozwój motoryczny uwarunkowany jest dojrzałością morfologiczną i czynnościową narządu ruchu oraz sterującym wpływem układu nerwowego i hormonalnego

Okres przedszkolny

- „złoty okres motoryczny”

- „pierwsze apogeum motoryczne”

Okres szkolny

- „drugie apogeum rozwoju motoryczności”

- „złoty okres motoryczności”

Okres młodzieńczy

- mutacja motoryczności

- ociężałość ruchowa i niechęć do zajęć ruchowych („lenistwo ruchowe”)

- dysmorfofobia

- we współczesnym sporcie, szczególnie sporcie dzieci i młodzieży, winna obowiązywać zasada „po pierwsze nie przeszkadzać biologii”

Od rozpoczęcia 7 roku życia

- dyscypliny sportu oparte na naturalnych formach ruchu, kształtujące koordynację ruchu, nie przeciążające wybiórczo narządu ruchu: pływanie, piłka nożna, tenis stołowy

Od rozpoczęcia 11 roku życia

- dyscypliny sportu kształtujące wytrzymałość i siłę: boks, kick-boxing, zapasy, wioślarstwo trening ogólnorozwojowy, dwubój zimowy, kolarstwo, lekkoatletyka biegi średnie, długie, skoki, rzuty, piłka ręczna, narciarstwo, rugby

Od rozpoczęcia 14 roku życia

- dyscypliny sportu polegające na wyprowadzeniu w pełnym zakresie treningu wytrzymałościowego: boks, karate, kick-boxing, zapasy, trójskok, rzut młotem, łyżwiarstwo figurowe, podnoszenie ciężarów, skoki spadochronowe, wioślarstwo, pięciobój nowoczesny, płetwonurkowanie

Od rozpoczęcia 18 roku życia

- dyscypliny sportu polegające na wprowadzeniu statycznych ćwiczeń siłowych: alpinizm, kick-boxing full contact. szybownictwo

4

---