SPÓŁGŁOSKI

[p]

Stemloze, bilabiale (lippen) explosief, drie varianten:

1. harde [p] in elke positie behalve voor m, i, j oppassen

2. zachte [p,] in anlaut en inlaut voor i en j, Piet, kopje

3. harde [p] met nasale explosie voor m, opmaken

-<p> in inlaut en anlaut na gespannen vocalen en tweeklanken en ook in auslaut, Polen, hopen, koop

-<pp>in inlaut na niet gespannen vocalen, lappen, stoppen

-<b> in auslaut van morfemen en woorden en ook in inlaut voor stemloze medeklinker, clubkaart, lab

[t]

Stemloze, dentale (tongpunt) explosief, drie varianten

1. harde [t] komt voor in elke positie behalve voor i, j, n, l, laat, tand

2. zachte [t,] in anlaut en inlaut voor i en j, tien, uitje

3. harde [t] voor n en l uitnemen (nazale), uitlenen (laterale explosie)

-<t> in anlaut en inlaut na gespannen vocalen en tweeklanken en ook in auslaut, taal, ketel

-<tt> in inlaut na niet gespannen vocalen, katten, opletten

-<the> in woorden van vreemde afkomst, thee , theater

-<d> in auslaut van morfemen en woorden en ook in inlaut voor stemloze vocalen, brood, landkaart

[k]

Stemloze, velaire (achtertong) explosief, twee varianten:

1. harde [k] in elke positie behalve vor i en j, kalm, raken, zak

2. zachte [k,] in positie voor i of j, kies, hoekje

-<k> in anlaut en inlaut na gespannen vocalen en tweeklanken en ook in auslaut, kalm, rekening, tak

-<kk> in inlaut na niet gespannen vocalen, lekker, likken

-<c> in woorden van vreemde afkomst voor a, o, u, cadeau, cactus

-<ch> in sommige woorden van vreemde afkomst, christen, atichrist

-<qu> in sommige woorden van vreemde afkomst equiperen

-<ck> in woorden uit het Engels, kick, rock

[b]

Stemhebbende, bilabiale (lippen) explosief, twee varianten

1. harde [b] komt voor in inlaut en anlaut behalve positie voor i en m, gebouw

2. zachte [b,] in inlaut en anlaut voor i, biet, verbieden

-<b> in anlaut en inlaut na gespannen vocalen en tweeklanken, en ook na ә, bijbel, gebied

-<bb>in inlaut na niet gespannen vocalen babbelen, dubbel

[d]

Stemhebbende, dentale (tongpunt) explosief, twee varianten

1. harde [d] in inlaut en anlaut behalve voor i, j, l, n, bedoelen

2. zachte [d,] in anlaut en inlaut voor i, diep, en in sommige vreemde woorden voor j, djarak

-<d> in anlaut en inlaut na gespannen vocalen en tweeklanken, en ook na ә, Denmark, lijden

-<dd> in inlaut na niet gespannen vocalen, bidden, redden

[g]

Stemhebbende, velaire (achtertong) explosief, in nederlande woorden komt voor alleen als resultaat van assimilatie (k voor b of d = dikbuik). In vreemde woorden komt voor in inlaut en anlaut , goal, magazin

-<g> in vreemde woorden, goal, magazin

-<k> voor b of d tussen twee morfemen, dakbedekking

[f]

Stemloze, labiodentale (lippen) spirant, twee varianten

1. harde [f] in elke positie behalve voor i en j, fraai

2. zachte [f,] voor i en j fier, briefje

-<f> in anlaut en inlaut na gespannen vocalen en tweeklanken en ook in auslaut, fout, doof

-<ff> in inlaut na niet gespannen vocalen, boffen

-<ph> in vreemde woorden, philosophicum

-<v> in veertig, vijftig

[s]

Stemloze, dentale (tongpunt) spirant, twee varianten

1. harde [s] in elke positie behalve voor i, samen, eisen, kus

2. zachte [s,] in anlaut en inlaut voor i, versieren

-<s> in anlaut en inlaut na gespannen vocalen en tweeklanken en ook in auslaut, impresario

-<ss> in inlaut na niet gespannen vocalen, interessant

-<sch> in achtervoegsel -isch, technisch, Belgisch

-<sc> in vreemde woorden voor e, i, y, scenario, fascist

-<c> voor voorklinkers en εi, cynisch, cijfer

-<z> zestig, zeventig

[∫,]

Stemloze, alveolaire (voortong) spirant, een variant, zachte [∫,]

-<sj> in inlaut van vreemde woorden en ook in diminutieven, sjoelen, tasje

-<ch> in woorden uit het Frans, chocolade

-<sh> in woorden uit het Engels sherry

-<sch> in woorden uit het Duits kirsch

-<stj> in diminutieven beestje

-<ti>in woorden van vreemde afkomst nationaal, station

[x]

Stemloze, velaire (achtertong) spirant, twee varianten

1. harde [x] in elke positie behalve voor i en j, lach, chaos

2. zachte [x,] in anlaut en inlaut voor i of j, vliegie, chimaerisch

-<ch> in an, in en auslaut, charisma, pochen, lach

-<g> in auslaut van morfemen en woorden, Belg, prettig

[h]

Stemloze, glottale / laryngale spirant, komt voor alleen in inlaut en anlaut

-<h> ham, alcohol

[v]

Stemhebbende labiodentale (lippen) spirant, twee varianten

1. harde [v] in elke positie behalve voor i, komt voor alleen in anlaut en inlaut, vader

2. zachte [v,] in inlaut en anlaut voor i vieren

-<v> geloven

[z]

Stemhebbende, dentale (tongpunt) spirant, twee varianten

1. harde [z], komt voor in anlaut en inlaut behalve positie voor i, lozen, zuiden

2. zachte [z,] in an en inlaut voor i, inzien

-<z> in in en anlaut zeggen

-<s> in woorden van vreemde afkomst fantasie, risico

-<s> in sommige nederlandse woorden boosaardig, andersom

[З,]

Stemhebbende, alveolaire (voortong) spirant, een variant

-<g> voor e en i, etage, energie

-<j> jury

-<s> door assimilatie tussen woorden lees je nog?

[γ]

Stemhebbende, velaire (achtertong) spirant, twee varianten

1. harde [γ] in elke positie behalve voor i in inlaut en anlaut, gulden, vergadering

2. zachte [γ,] in inlaut en anlaut voor i, gierig, begieten

-<g> in in en anlaut , geel, zegen

-<ch> in inlaut voor b of d, lachduif

[m]

Stemhebbende, bilabiale (lippen) neusklank, drie varianten

1. harde [m] in elke positie behalve voor i, j, f, v

2. zachte [m,] voor i of j, mier, kom je ook? (auslaut ook!)

3. labiodentaal [m] voor f en v, stoomvaart

-<m>in anlaut en inlaut na gespannen vocalen en tweeklanken en in auslaut, maand, zomer

-<mm> in inlaut na niet gespannen vocalen immers

[n]

Stemhebbende dentale (tongpunt) neusklank, twee varianten

1. harde [n] in elke positie behalve voor i, j, l etnologie, annemen

2. zachte nasale [n]voor i en j, oranje, ben je mal?

-<n> anlaut en inlaut na gespannen vocalen en tweeklanken en in auslaut, nevel, lonen

-<nn> in inlaut na niet gespannen vocalen, kennis, zonnebloem

[ŋ]

Stemhebbende velaire (achtertong) neusklank, twee varianten

1. harde [ŋ] komt voor alleen na niet gespannen vocalen, bang, tong

2. zachte [ŋ]. komt voor in inlaut voor i, angina, en in auslaut tussen morfemen of woorden, zing je mee?

-<n> voor k bank, dank

-<ng> bang, ding

---