1.Bank (definicja , gł. rodzaje działalności)

BANK-jest to instytucja , która zajmuje się przyjmowaniem depozytów i udzielająca kredytów .

BANK-jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakiejkolwiek tytułem zwrotnym.

TRZY GRUPY CZYNNOŚCI

1.Czynności zastrzeżone wyłącznie dla banków.

1)Przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub nadejście określonego terminu oraz wprowadzenia rachunków nakładu.

2)Prowadzenie innych rachunków bankowych.

3)Udzielanie kredytów.

4)Emitowanie bankowych papierów wartościowych.

5)Udzielanie gwarancji bankowych.

6)Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych.

7)Wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w innych ustawach.

2.Czynności nazwane bankowymi - gdy wykonują je banki .

1)Udzielanie pożyczek pieniężnych.

2)Operacje czekowe i bankowe .

3)Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu.

4)Terminowe operacje finansowe.

5)Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych.

6)Przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnienie skrytek sejfowych.

7)Wykonywanie czynności obrotu dewizowego.

8)Udzielanie poręczeń.

9)Wykonywanie czynności zleconych związanych z emisją papierów wartościowych.

3.Czynności bankowe - wykonują banki ale i inne instytucje.

1)Obejmować lub nabywanie akcji i prawa z akcji , udziały innej osoby prawnej nie będącym bankiem lub jednostki uczestnictwa.

2)Zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych.

3)Dokonywanie obrotu papierami wartościowymi.

4)Dokonywanie na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika .

5)Może bank nabywać i zbywać nieruchomości zabesp. Hipoteką.

6)Może świadczyć usługi konsultacyjno - doradcze w sprawach finansowych.

7)Świadczyć inne usługi finansowe.

2.Funkcje banku centralnego.

Podstawowymi organami NBP (czyli banku centralnego) są:

1.Prezes NBP,

2.Rada Polityki Pieniężnej,

3.Zarząd NBP.

Ważnym organem NBP jest Rada Polityki Pieniężnej , która podejmuje następujące decyzje:

1)Ustala wysokość stóp procentowych NBP,

2)Ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków,

3)Określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych,

4)Zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP,

5)Przyjmuje rocznie sprawozdanie NBP,

6)Ustala zasady operacji otwartego rynku.

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO.

1)Przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej oraz informacje dotyczące realizacji tej polityki i sytuacji w systemie bankowym,

2)Współdziała z ministrem finansów w opracowaniu planów finansowych państwa,

3)Opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej,

4)Opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących działalności banków i mających znaczenie dla systemu bankowego,

5)Gromadzi rezerwy obowiązkowe banków,

6)Może udzielić bankom kredytu lombardowego , a także przyjmować od banku weksle do dyskonta i redyskonta.

3. Główne zmiany w systemie bankowym w Polsce po 89 r.

Inicjatorem był Leszek Balcerowicz

Budowanie nowego systemu prawnego normującego działalność banków- wynika to z wprowadzenia w Polsce gospodarki rynkowej, która pociągnęła za sobą radykalna i przełomową reformę prowadzenia polityki pieniężno- kredytowej przez ogniwa systemu bankowego. Powstała konieczność stworzenia warunków do kształtowania partnerstwa oraz obopólnego zainteresowania przedsiębiorstw i banków efektywnym wykorzystaniem kredytu. Wprowadzenie reformy prawa bankowego miało na celu:

• Wprowadzenie zasady konkurencyjności między bankami w wyniku odejścia od zasad ścisłego podziału terytorialnego i branżowego oraz stworzenie warunków do powołania nowych banków przez osoby prawne i fizyczne (banki mogły zakładać 3 osoby prawne lub 10 fizycznych)

• Oparcie działalności banków na podstawach ekonomicznych przez wprowadzenie rachunku ekonomicznego w poszczególnych bankach i ich oddziałach funkcjonujących na zasadach komercyjnych

• Zwiększenie samodzielności, inicjatywności i przedsiębiorczości wszystkich ogniw systemu bankowego oraz ich odpowiedzialności za realizowaną politykę pieniężno- kredytową.

Ustawa zobowiązywała banki do utrzymania płynności płatniczej oraz wprowadziła następujące rozwiązania, zapewniające bezpieczeństwo środków pieniężnych powierzonych bankom przez klientów:

• Rozwiązania zapobiegające nadmiernej koncentracji kredytów oraz nadmiernemu angażowaniu środków we wnoszeniu udziałów i wkładów do innych osób prawnych oraz w zakupy akcji i obligacji

• Nadzór nad działalnością banków

• Ustalenie zasad uzdrawiania gospodarki banków oraz ich likwidacji i upadłości.

Przekształcenie NBP w nowoczesny bank centralny nie prowadzący działalności komercyjnej - wśród zadań NBP nadrzędne miejsce zajęło umocnienie polskiego pieniądza oraz wspieranie polityki gospodarczej państwa. NBP zaprzestało bezpośrednio kredytowania jednostek gospodarki narodowej, otwierania i prowadzenia rozliczeń pieniężnych. Zadania te przejęły nowo utworzone banki. Działalność kredytowa NBP została ograniczona do refinansowania innych banków- NBP stał się bankiem banków. Ustawa o powołaniu NBP doprowadziła do likwidacji Rady Banków.

Działalność NBP:

• Współtworzenie koncepcji społeczno- gospodarczego rozwoju kraju

• Udzielanie kredytów innym bankom i kontrola ich wykorzystania

• Organizowanie i realizowanie rozliczeń gotówkowych i bezgotówkowych

• Organizacja obrotów dewizowych, a także administrowanie państwowa rezerwą dewizową

• Sprawowanie funkcji nadzoru bankowego (Główny Inspektorat Nadzoru Bankowego) poprzez nadzór nad instytucjami bankowymi na podstawie rocznych bilansów, miesięcznych sprawozdań i bieżących meldunków. Podstawowym celem tego nadzoru jest zapewnienie bezpieczeństwa środków (w złotych i walutach obcych) zgromadzonych na rachunkach bankowych oraz zagwarantowanie zgodności działalności banków z przepisami prawnymi. NBP może przekazać bankowi określone zalecenia, a w przypadku krańcowym nawet cofnąć zgodę na prowadzenie działalności.

• Współtworzenie polityki dewizowej

• Kształtowanie polityki kursowej i jej realizacja

• Obsługa kasowa jednostek budżetu centralnego

• Reprezentowanie Polski w międzynarodowych instytucjach bankowych

Doprowadzenie do powstania prywatnych banków komercyjnych, w tym banków z udziałem kapitału zagranicznego (utworzenie 9 banków komercyjnych)- na mocy rozporządzenia Rady Ministrów Z 11.04.88 r. rozpoczęły działalność: Bank Gdański w Gdańsku, Bank Śląski w Katowicach, Bank Przemysłowo- Handlowy w Krakowie, Bank Depozytowo- Kredytowy w Lublinie, Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi, wielkopolski Bank Kredytowy w Poznaniu, Pomorski Bank Kredytowy w Szczecinie, Państwowy Bank Kredytowy w Warszawie, Bank Zachodni we Wrocławiu. Banki te przejęły oddziały z sieci NBP i stały się samodzielnymi i samofinansującymi jednostkami organizacyjnymi prowadzącymi działalność bankową. Odstąpiono od zasady podziału banków na uspołecznione i nieuspołecznione- wszystkie banki są równe. Powstawanie banków z udziałem kapitału zagranicznego spowodowało powiększenie kapitałów banków , które mogły angażować się w większe operacje finansowe, zwiększyło to również bezpieczeństwo środków pieniężnych jakie powierzali bankom klienci.

Sprywatyzowanie banków komercyjnych- celem prywatyzacji było wzmocnienie kapitałowe oraz łatwiejszy dostęp do kapitału, uniezależnienie polityki banku od bieżących potrzeb, wzrost efektywności działania banku, zwiększenie wpływów budżetowych z prywatyzacji oraz pozostawienie większości kapitału w polskich rękach (skarb państwa, pracownicy, oferta publiczna)

Zliberalizowano prawo- powstanie ilościowe nowych banków- w wyniku liberalnej polityki licencyjnej NBP ponad 20 banków zagranicznych już funkcjonuje na polskim rynku, bez żadnych ograniczeń w swej działalności.

Rozpoczęcie procesów konsolidacyjnych (procesów łączenia się) w 93 r. Procesy te miały na celu zwiększenie potencjału, co pociągało za sobą możliwość udzielania większych kredytów ze względu na istniejące normy koncentracji kredytu. Ponadto zapewniało to doskonalsze rozwiązania w zakresie informacji o sytuacji rynkowej, a także możliwość zakupu lepszych produktów bankowych. Większe banki posiadają mniejsze ryzyko upadłości, większe możliwości prowadzenia różnych analiz i posiadają środki na opłacenie wysoko wykwalifikowanych kadr.

4. Działalność pasywna banków , gł. Składniki pasywów.

Wśród różnych podziałów operacji bankowych, najczęściej spotykany jest podział na operacje pasywne, aktywne i pośredniczące. Za operacje pasywne uznaje się operacje pozyskiwania pieniędzy przez bank.

Nazwa wywodzi się stąd ,że w bilansie są one ujmowane w pasywach , a pasywa przedstawiają źródła ich finansowania.

Banki są zmuszone do opracowywania kilku bilansów, różniących się znacznie między sobą: jeden dla nadzoru bankowego

( na formularzach przysyłanych przez NBP),drugi dla władz skarbowych (zgodny ze wzorami załączonymi do kolejnych ustaw o rachunkowości),trzeci na formularzach GUS. Wzory tych bilansów różnią się od siebie nie tylko merytorycznie ,ale także nazywnictwem , co powoduje , że niektóre pozycje naszą zupełnie różne nazwy. Bilanse roczne muszą być publikowane (nakazuje to ustawa o rachunkowości). Najczęściej do publikacji są przekazywane bilansy opracowane przez sam bank , zgodnie z jego interesem.

Pojęcie „bilansu” jest więc w przypadku banku niejednoznaczne , a także wyjątkowo skomplikowane jest ujęcie niektórych jego pozycji . W praktyce jednak pasywa każdego banku można ułożyć w sposób przejrzysty i zbliżony do bilansów zwykłych przedsiębiorstw. Wielkość sumy pasywów świadczy o możliwości finansowej banku i pokazuje , jak wielkimi środkami dysponuje bank w danym momencie . Pasywa można podzielić na dwie części:

- fundusze własne (kapitał założycielski brutto)

- środki obce (zobowiązania)

Pasywa Powszechnego Banku Kredytowego S.A. (stan na 31.12.1996r.,w min PLN i w %)

WyszczególnienieWartośćUdział w pasyw-ach (%)1. Zobowiązania wobec NBP 2. Zobowiązania wobec instytucji finansowych (lokaty międzybankowe) 3. Zobowiązania wobec klientów (depozyty klientów) 4. Rozliczenia międzyokresowe 431 694 6032 482 4,7 7,5 65,2 5,25. Kapitał akcyjny 6. Kapitał zapasowy 7. Kapitał rezerwowy 8. Nie podzielony zysk z lat ubiegłych 9. Zysk z roku bieżącego 10. Fundusze specjalne i inne pasywa108 157 498 0 213 6321,1 1,7 5,4 0,0 2,3 6,9Suma pasywów (suma bilansowa)9254100,0

Fundusze własne - pozycja 5-10

Środki obce _ pozycja 1- 4

Struktura pasywów polskich banków (stan na 30.09.1995 r)

WyszczególnienieUdział w pasywach (%)Fundusze własne (netto) Depozyty klientów w tym: -depozyty osób prawnych -depozyty przedsiębiorstw i instytucji Lokaty międzybankowe Zobowiązania wobec NBP Zobowiązania wobec budżetu Operacje i zobowiązania różne Pozostałe pasywa7,9 55,6 40,2 15,6 7,2 5,3 4,2 16,5 2,5

W oparciu o dokumentację NBP , można ustalić strukturę pasywów , wszystkich polskich banków. Powyższa tabelka przedstawia nam , że gdy pominiemy rozliczenia między -okresowe i przychody przyszłych okresów , to ogromne znaczenie mają trzy pozycje pasywów: depozyty klientów , lokaty międzybankowe i środki własne.

Na depozyty klientów przypada połowa sumy pasywów . Dla banków które znalazły się w złej sytuacji gospodarczej ważne też są środki pozyskane od NBP o budżetu.

Fundusze własne banku są to środki , które stanowią własność banku , inaczej nazwane kapitałem własnym brutto. W rzeczywistości możemy je podzielić na środki , którymi bank może dysponować dowolnie oraz na środki jakie należy utrzymać jako rezerwę na ściśle określone cele (złe kredyty, podatki, rezerwy celne).Środki nazywane są kapitałami własnymi netto lub funduszami własnymi netto. Na środki obce , czyli zobowiązania banku , składają się przede wszystkim dwie pozycje:

-depozyty (lokaty klientów) w bilansie nazwane zobowiązaniami wobec klientów.

-lokaty innych banków w bilansie określone jako zobowiązania wobec instytucji finansowych , a w innych dokumentach jako lokaty międzybankowe bierne.

5. Minimum kapitałowe, funkcje kapitałów własnych banku

Olesiak s. 23

Minimum kapitałowe

Minimum założycielskie - 5mln EURO dla spółek akcyjnych i 300tyś EURO dla banków spółdzielczych.

Funkcje kapitału w banku

Określenie „fundusze własne” (kapitał własny) jest fundamentalną i niezwykle ważną kategorią bankowości komercyjnej. Podstawowe funkcje kapitału banku są następujące:

Założycielska - odpowiednia wysokość kapitału założycielskiego jest jednym z podstawowych warunków otrzymania licencji;

Finansująca - kapitał własny stanowi podstawę do finansowania środków trwałych i długoterminowych aktywów, zarówno w początkowym okresie działania banku jak i później;

Parametryzująca - poprzez nałożone przez organy nadzorcze ograniczenia, takie jak adekwatność kapitałowa czy limity koncentracji, zapobiega osiągnięciu przez bank zbyt wysokiego poziomu aktywów i złej ich jakości;

Przejściowego wyrównywania poniesionych strat - jeśli takie powstaną na jakimś etapie działania banku;

Tworzenia zaufania do banku - wysokość kapitału jest w opinii klientów i organów nadzorczych miarą solidności banku; podstawy podziału zysków pomiędzy współwłaścicieli.

Wszystkie wyżej wymienione funkcje są ważne, niemniej jednak najistotniejszą z punktu widzenia bezpieczeństwa jest niewątpliwie funkcja parametryzująca. Omawiając poszczególne obszary działania banku często będziemy spotykali się z odniesieniami do jego kapitałów własnych.

Kategorie kapitałów

Fundusze podstawowe zależą od formy prawnej, w jakiej działa bank:

- w banku państwowym będzie to fundusz statutowy,

- w banku w formie spółki akcyjnej - kapitał akcyjny,

- w banku spółdzielczym - fundusz udziałowy i fundusz zasobowy,

Są to fundusze ogólnego ryzyka, kapitały tworzone z zysku. Kapitały te mogą być wykorzystane jedynie na pokrycie strat ponoszonych przez bank.

Minimum założycielskie - 5 mln. Euro, przy bankach spółdzielczych 300 tyś Euro - kapitałów własnych.

Fundusze uzupełniające:

- środki przyjęte przez bank na okres co najmniej 5 lat, które zgodnie z umową nie mogą być wcześniej wycofane z banku i w razie jego upadłości będą zwracane w ostatniej kolejności - po zaspokojeniu innych zobowiązań banku (dług podporządkowany)

- fundusze z aktualizacji wyceny majątku trwałego dokonywanej przez bank zgodnie z obowiązującymi w tym względzie przepisami,

- część kwoty dodatkowej - poza wniesionymi udziałami - odpowiedzialności zadeklarowanej przez członków banku spółdzielczego,

- inne pozycje bilansu banku.

W praktyce największe znaczenie dla funduszy uzupełniających ma dług podporządkowany. O uwzględnieniu długu podporządkowanego w funduszach uzupełniających banku decyduje Komisja Nadzoru Bankowego, przy czym ustawowym warunkiem jest, aby jego kwota nie była wyższa niż 50% funduszy podstawowych i aby zmniejszyła się każdego roku o 20% wartości początkowej.

6.Główne pozycje depozytów w polskim systemie bankowym

W większości banków zdecydowanie najważniejszą pozycją pasywów są depozyty, czyli lokaty klientów. Wielkość depozytów jest olbrzymia, banki bezustannie przyciągają większość pieniądza znajdującego się w obiegu. Wskazują na to tzw. bilanse skonsolidowanego systemu bankowego, oprocentowane przez NBP.

Struktura zobowiązań polskich banków komercyjnych:

- depozyty osób fizycznych 52%

- depozyty przedsiębiorstw i instytucji 20%

- lokaty międzybankowe 9%

- zobowiązania wobec budżetu 5%

- zobowiązania wobec NBP 7%

- pozostałe zobowiązania 7%

Ze względu na swoją wielkość, depozyty bankowe mają zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania polskiego systemu bankowego; odgrywają też bardzo dużą rolę w polskiej gospodarce. Warto zauważyć, że znaczną większość depozytów bankowych stanowią oszczędności osób fizycznych, czyli inaczej mówiąc - depozyty gospodarstw domowych. Są to głównie pieniądze należące do „przeciętnych obywateli” na osoby najbogatsze przypada względnie mały procent depozytów bankowych.

7. Co zawiera umowa RACHUNKU BANKOWEGO?

Rachunek bankowy- jest to rachunek, jaki bank prowadzi dla swoich klientów w celu rejestrowania na nim wnoszonych wkładów pieniężnych, udzielanych kredytów i przeprowadzanych rozliczeń. Rachunek bankowy jest uregulowany zarówno w Prawie bankowym i w Kodeksie Cywilnym.

Umowa rachunku bankowego zawiera :

Dokładne określenie stron umowy , tj. banku i klienta, którym mogą być osoby fizyczne lub osoby prawne (spółki prawa handlowego) oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, jeśli posiadają zdolność prawną (spółki cywilne).

2) Rodzaj rachunku.

3) Walutę, w jakiej prowadzony jest rachunek.

4) Czas, na jaki umowa została zawarta.

Wysokość oprocentowania środków na rachunku i kapitalizacji (dopisywana od rachunku) odsetek.

6) Sposób dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku.

Terminy, w jakich zlecenia płatnicze będą realizowane oraz zakres odpowiedzialności banku za prawidłowa ich realizację z określeniem wysokości odszkodowania w przypadku winy banku.

Tryb i warunki dokonywania zmian w umowie oraz sposób i terminy jej wypowiedzenia lub rozwiązania, w tym wypadku braku obrotów.

8. Rola Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

Ustawa o B. F. G. Została uchwalona w 1994 r.

Ustawa obejmuje gwarancją depozyty nie tylko osób fizycznych ,ale również osób prawnych.

Wcześniej gwarancje Skarbu Państwa obejmowały tylko wkłady oszczędnościowe. Rozwiązania przyjęte w ustawie nie były jednakowe dla wszystkich uczestników rynku finansowego. Do końca 1999r. zachowano gwarancję państwa dla depozytów oszczędnościowych do pełnej wysokości dla trzech banków-PKO BP,PKO S.A. i BGŻ S.A. W pozostałych bankach wysokość gwarancji dla depozytów stopniowo wzrasta w kolejnych latach, aby osiągnąć poziom gwarancji występujący w krajach Unii Europejskiej. Dyrektywa Unii Europejskiej określa wysokość gwarancji wkładów na 20tyś. euro. Z chwilą wejścia Polski do Unii ta dyrektywa będzie obejmować również i nasze banki.

Wszystkie banki krajowe tworzą Gwarancyjny Fundusz Obowiązkowy w wysokości do 0,2 % sumy zgromadzonych wkładów. B. F. G. Udziela także pożyczek dla banków mających trudności w utrzymaniu płynności. Środki na ten cel wpłacają banki, które są obligatoryjnie członkami funduszu. Wpłaty wynoszą rocznie od 0,2% do 0,4% sumy aktywów ważonych ryzykiem.

9. Rodzaje rachunków bieżących i główne cechy tych rachunków.

Rachunki bieżące są to rachunki prowadzone przez banki na rzecz podmiotów gospodarczych. Podmioty gosp. mają obowiązek otwarcia w banku rachunku bieżącego i dokonywania za jego pomocą rozliczeń z dostawcami i odbiorcami. Numer rachunki musi być podany do wiadomości urzędowi skarbowemu. Na rachunek dokonywane są wpłaty gotówkowe pochodzące np. z utargów, a także pobierane pieniądze na gotówkowe potrzeby płatnicze.

Rachunki bieżące podmiotów gospodarczych prowadzone są wyłącznie przez banki komercyjne. Rachunki jednostek i zakładów budżetowych, a także rachunki urzędów skarbowych prowadzone są przez oddziały NBP.

Banki mają swoje rachunki bieżące prowadzone przez NBP. Rachunki te służą do przeprowadzania operacji wynikających z rozrachunków międzybankowych, a także odprowadzania nadwyżek i zasilania banków w gotówkę.

Banki, konkurując między sobą, oferują wraz z rachunkiem bieżącym:

- możliwość lokowania środków na dłuższe lub krótsze okresy,

- kredyt płatniczy,

- kredyty płatnicze krajowe i międzynarodowe,

- faktoring należności (polega on na wypłaceniu przez bank środków należnych wierzycielom od ich dłużników).

10. Co to są rezerwy obowiązkowe, jakie pełnią funkcję, ich wysokość.

Rezerwy obowiązkowe są to środki, jakie bank zobowiązany jest utrzymywać w dwóch podstawowych formach:

• na rachunku bankowym w NBP.

• jako zapas gotówki w kasach banku ;

w wysokości wynikającej z pomnożenia stanu określonych grup depozytów przez stopę rezerwy obowiązkowej dla danej grupy. Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej oraz dopuszczalny udział gotówki w całości rezerwy obowiązkowej określa Rada Polityki Pieniężnej.

Podstawowym celem rezerwy jest regulowanie strumienia pieniądza, jaki banki mogą wykorzystać na swoją akcje kredytową. Poprzez oprocentowanie stopą rezerwy obowiązkowej Rada Polityki Pieniężnej wpływa na podaż pieniądza - jej obniżenie zwiększa podaż pieniądza i tym samym banki mogą więcej zgromadzonych środków przeznaczyć na kredytowanie, podwyższenie stopy rezerwy ma działanie ma działanie odwrotne. W ostatnich latach regulowanie rynku pieniężnego za pomocą stóp rezerwy obowiązkowej było często wykorzystywane - wcześniej przez NBP a ostatnio przez RPP.

Aktualnie obowiązująca stopa rezerw obowiązkowych wynosi 5% stanu zgromadzonych przez bank środków.

Rezerwy obowiązkowej nie odprowadza się od środków pożyczonych z innych banków i od lokat niektórych innych podmiotów finansowych.

11.Co to jest płynność finansowa banku , rodzaje płynności .

Płynność - jest związana ze zdolnością do regulowania zobowiązań .

Do analizy płynności stosuje się wskaźniki :

Aktywa płynne

Aktywa netto

Gdzie : aktywa płynne = gotówka + nadwyżka środków NBP + krótkoterminowe środki w bankach + łatwo zbywalne papiery wartościowe

Wskaźnik ten obrazuje wielkość środków płynnych w odniesieniu do sumy bilansowej banku . Im wskaźnik wyższy , tym łatwiej bank może sprostać nieoczekiwanym wypłatom środków czy zapotrzebowaniu na kredyt ze strony klientów.

stopień finansowania aktywów depozytami

Wartość średnia depozytów

Wartość średnia aktywów netto

Dla płynności banku istotne znaczenie ma wskaźnik przedstawiający udział kredytów , czyli aktywów zazwyczaj o dłuższym okresie zapadalności , w aktywach ogółem . Wyższy wskaźnik oznacza zazwyczaj niższy poziom płynności .

Kredyty i pożyczki netto

Aktywa netto

Wskaźnik pokazuje stopień finansowania aktywów kredytowych depozytami .Niski wskaźnik jest oznaką dobrej płynności . Im wyższy tym niższy poziom płynności , ponieważ większy procent depozytów finansuje długoterminowe aktywa .

Płynność - zdolność do terminowego regulowania zobowiązań. Brak płynności może doprowadzić podmiot gospodarczy do bankructwa niezależnie od poziomu osiąganej rentowności (zdolność ulokowanego lub zainwestowanego kapitału do wytworzenia dochodu. Wskaźnik rentowności przedsiębiorstwa- stosunek wyniku finansowego brutto do kosztów uzyskania przychodów ogółem). Traci on bowiem wiarygodność w otoczeniu swojego działania. Zewnętrznym wyrazem płynności banku- ze względu na specyficzny charakter działalności- jest zdolność do pokrycia w każdej chwili wszystkich płatności z tytułu zobowiązań wynikających z kontraktów zawartych z klientami oraz zgłaszanego popytu na kredyt. Gotowość do pokrycia tych płatności wyznacza pozycję banku na rynku usług finansowych, ma wpływ na jego reputację i sprawność funkcjonowania. Utrzymanie płynności finansowej ma dla banku równorzędne znaczenie z osiąganiem zysku w rozmiarach niezbędnych dla rozwoju działalności. Zachowanie stałej płynności finansowej jest uzależnione od racjonalności i skuteczności zarządzania bilansem banku. W bilansie banku znajdują wyraz operacje dokonane w celu pozyskiwania kapitału z zewnątrz i jego inwestowania. Skuteczne zarządzanie płynnością wymaga z jednej strony racjonalnego koordynowania portfeli aktywów i pasywów z punktu widzenia terminów płatności, a z drugiej- realnego prognozowania strumienie pieniężnych. Skalę podejmowanego ryzyka płynności wyznaczają natomiast możliwości absorpcji jego skutków oraz możliwości pozyskiwania niezbędnych środków na rynku pieniężnym.

Pierwotne ryzyko płynności- wynika z samego gospodarowania aktywami i pasywami bilansu, a w konsekwencji stanowi źródło zagrożenia wyniku finansowego.

Wtórne ryzyko płynności- jest z kolei związane z poniesionymi stratami w wyniku niekorzystnych zmian „cen” i utraty kapitału. Redukcja ryzyka wyniku finansowego obniża niebezpieczeństwo utraty płynności.

Aktywne ryzyko płynności- niebezpieczeństwo opóźnienia dopływu strumieni pieniężnych w stosunku do terminów umownych.

Pasywne ryzyko uzupełniające refinansowanie- w sytuacji świadomie zamierzonego niedopasowania pozycji bilansu w określonych terminach zapadalności i wymagalności- nie można uruchomić źródeł zastępczego refinansowania.

Zarządzanie płynnością

„Złota reguła bankowa”- terminowi płatności pasywów powinny odpowiadać odpowiednie kwoty i terminy aktywów.

Reguła „osady we wkładach”- uwzględnia możliwość przedłużenia okresu utrzymania wkładów na rachunkach, a także nowych wkładów, które zastępują dotychczasowe.

Reguła przesunięć- aktywna polityka inwestowania prowadzona przez bank powinna być tak zorganizowana, żeby w przypadku powstania wyraźnego napięcia w zakresie płynności likwidacja aktywów przed ich umownie przewidzianym terminem płatności mogła nastąpić bez większych strat.

Reguła „maksymalnego obciążenia”- suma strat, która musi być wzięta pod uwagę przy przedwczesnym odstępowaniu określonych aktywów nie może być większa niż kapitał własny.

12. Co to jest wypłacalność banku (adekwatność kapitałowa) , jakie są wymogi w tym zakresie , wskaźniki .

Wypłacalność - jest to stosunek funduszy własnych netto do aktywów objętych ryzykiem .

Ważnym współczynnikiem w działalności banku jest współczynnik adekwatności kapitałowej (współczynnik Cooka) ,określający w jakiej proporcji muszą pozostać kapitały banku do rozmiarów prowadzonej działalności .

wsp. Cooka = Kapitały własne netto

Ważona ryzykiem wartość

aktywów i zob.

pozabilansowych

Przy wyliczaniu kapitałów netto sumę funduszy podstawowych i uzupełniających pomniejszamy o nie pokrytą stratę z lat ubiegłych i roku bieżącego , brakującą kwotę niezbędnych rezerw na należności oraz o wartość akcji i udziałów banku w innych instytucjach finansowych .

Mianownik powyższego wzoru oblicza się z sumy poszczególnych grup aktywów z bilansu oraz pozycji pozabilansowych mnoży się przez określone im wagi ryzyka (odzwierciedlają one stopień zagrożenia poszczególnych elementów dla wypłacalności banku ).

Wyróżniamy sześć wag ryzyka :

waga ryzyka 0% - środki w kasie

-należności od : NBP i budżetu państwa

waga ryzyka 10% - papiery wartościowe NBP i rządowe

- należności zabezpieczone papierami wartościowymi NBP i rządowymi

waga ryzyka 20% -należności od banków krajów należących do OECD

waga ryzyka 30% -należności od banków centralnych i rządów krajów spoza OECD

waga ryzyka 50% -należności od innych banków i zabezpieczone gwarancjami tych banków

waga ryzyka 100% - należności od pozostałych podmiotów finansowych i nie finansowych

˘Bank jest zobowiązany utrzymać sumę funduszy własnych na takim poziomie , aby współczynnik wypłacalności wynosił nie mniej niż 8% . Jeżeli bank dopiero rozpoczyna działalność obowiązuje go utrzymanie współczynnika na poziomie 15% przez pierwsze 12 miesięcy działalności i nie niższym niż12% przez następne 12 miesięcy .

˘Banki są zobowiązane do przestrzegania określonych reguł przy nabywaniu akcji czy udziałów . Łączna ich wartość nie może przekroczyć 60% jego funduszy własnych . Jednocześnie nie więcej aniżeli 15% funduszy może być zaangażowana w transakcje z jednym podmiotem .

13. Co to są lokaty międzybankowe, funkcje?

Funkcjonowanie rynku międzybankowego umożliwia bankom komercyjnym wyrównanie nadmiarów i niedoborów środków płynnych. Chroni on przede wszystkim banki przed bieżącą niewypłacalnością poprzez stworzenie możliwości pożyczania pieniędzy w przypadku przejściowych kłopotów. Z drugiej strony obniża koszty utrzymania płynności poprzez możliwość uzyskania dochodów z przejściowo nie zagospodarowanych w działalność kredytową środków oraz pozwalają na utrzymanie niższych nadwyżek na utrzymanie płynności.

Międzybankowy rynek pieniężny jest segmentem całego rynku pieniężnego, uczestniczą w nim banki komercyjne, Narodowy Bank Polski, instytucje finansowe i firmy brokerskie. Podstawowymi instrumentami rynku międzybankowego są wzajemne lokaty banków, bony skarbowe i bony pieniężne NBP. Dominują transakcje krótkoterminowe dokonywane między bankami.

Overnight (O/N)- pieniądze są pożyczane w dniu umowy a zwracane następnego dnia.

Tom/next (T/N)- pieniądze są pożyczane następnego dnia po zawarciu umowy i zwracane po następnym dniu.

Spon/next (S/N)- pieniądze otrzymuje pożyczający w drugim dniu po zawarciu umowy i ma je zwrócić następnego dnia roboczego.

Bank- uczestnik rynku pieniężnego podaje do wiadomości pozostałych banków stopy procentowe, po których gotów jest udzielić lokaty innemu bankowi, lub przyjąć taką lokatę. Na podstawie tych kwotowań obliczane są, a następnie publikowane, indeksy rynku pieniężnego. Najbardziej znane indeksy w Polsce:

WIBOR- oferowana stopa, po jakiej banki gotowe są udzielić lokaty

WIBID- oferowana stopa, po której banki są gotowe pożyczyć pieniądze od innego banku. Indeksy te są dodatkowo coraz częściej stosowane jako wskaźnik wysokości oprocentowania kredytów, w ten sposób, że po dodaniu do nich marży banku uzyskuje się stopę oprocentowania kredytu dla poszczególnych okresów odsetkowych.

14. Co to są operacje aktywne banku i główne ich rodzaje?

Aktywa pokazują w co zostały zainwestowane pieniądze, czyli majątek banku. Szeroko rozumiany majątek banku wcale w pełni nie należy do banku, jest on bowiem obciążony różnymi zobowiązaniami stanowiącymi znaczną większość sumy bilansowej.

Podział operacji aktywnych:

Operacje zwiększające majątek trwały banku oraz wartości niematerialne i prawne (do majątku trwałego banku należą: budynki bankowe, wyposażenie centrali i oddziałów, środki transportu, a także nieruchomości przejęte przez bank jako zabezpieczenie kredytów i nie sprzedane)

Przechowywanie środków pieniężnych - są głównie środki znajdujące się w formie gotówki w skarbcach bankowych (do operacji tych zaliczane są także operacje związane z kształtowaniem rezerwy obowiązkowej w NBP),

Działalność kredytowa,

Operacje lokat międzybankowych czynnych (dokonywanie lokat w innych bankach)

Inwestycje w papiery wartościowe,

Inne operacje aktywne (w tym - rozliczenia międzyokresowe).

15. Co to są aktywa pracujące i niepracujące?

Aktywa, których zadaniem jest generowanie zysku, zostały nazwane aktywami pracującymi. Zaliczono do nich kredyty, lokaty międzybankowe i papiery wartościowe. Aktywa, które w zasadzie zysku nie przynoszą, zostały nazwane aktywami niepracującymi. Należą do nich: rzeczowy majątek trwały, wartości niematerialne i prawne, środki pieniężne w kasie i NBP oraz pozostałe aktywa (w tym - rozliczenia międzyokresowe).

Największe dochody przynoszą dwa typy operacji aktywnych: akcja kredytowa i inwestycje w papiery wartościowe, istotnym źródłem dochodów mogą też być lokaty międzybankowe. Operacje związane z innymi pozycjami aktywów najczęściej nie przynoszą zysku. W przypadku rzeczowego majątku trwałego, jako dochód można przyjąć wzrost wartości, z drugiej jednak strony następuje zużycie części tego majątku (komputerów, mebli, skarbca, urządzeń bankowych, środków transportu itp.).

16. Co to jest kredyt i jego rodzaje?

Kredyt jest przekazaniem kapitału przez wierzyciela, zwanego w tym przypadku kredytodawcą, dłużnikowi (kredytobiorcy). Kredyt bankowy polega na przekazaniu kapitału pieniężnego, w odróżnieniu od kredytu kupieckiego (płatniczego, towarowego), gdzie udostępniony jest towar bez natychmiastowego uiszczenia zapłaty.

Jeśli za kryterium podziału kredytów przyjmiemy formę płatności, dzieli się je na gotówkowe i bezgotówkowe. Kredyty gotówkowe są w całości wypłacane w gotówce. Przykładem mogą być: kredyt lombardowy, „kredyt pod choinkę”, „kredyt wiosenny” PKO BP.

Przy kredytach bezgotówkowych, pieniądze są przelewane na konto dostawcy lub wykonawcy usług. W pewnych warunkach umowa może przewidywać wypłatę w gotówce określonej części kredytu.

Rodzaje kredytów:

Kredyty złotowe i dewizowe. Wszystkie kredyty dewizowe są nominowane (wyrażane) w określonej walucie, np. dolarach, markach, frankach i kilkunastu innych walutach.

Kredyty komercyjne - kredyty, których koszt wynika z rachunku ekonomicznego, przepr4owadzonego przez bank, uwzględniający koszt pieniądza i konkurencję innych banków.

Kredyty preferencyjne to kredyty to kredyty udzielane na korzystniejszych warunkach, niż wynikające z rachunku ekonomicznego.

Kredyty gospodarcze mają dla banków znaczenie podstawowe, w znacznej większości banków stanowią one ponad 80%, a w niektórych bankach - ponad 90% ogólnej masy kredytów gospodarczych:

Kredyty w rachunku bieżącym,

Kredyty obrotowe,

Kredyty inwestycyjne.

Oprócz tego banki udzielają przynajmniej kilkanaście innych typów kredytów gospodarczych. Należą do nich m.in. kredyty płatnicze (krótkookresowe kredyty na pokrycie potrzeb w zakresie rozliczeń) i kredyt wekslowy.

Ad a) kredyt w rachunku bieżącym jest zawierany na mocy umowy zezwalającej kredytobiorcy na debet, czyli ujemne saldo rachunku, w określonym czsie i do określonej wysokości.

Ad b) kredyty obrotowe służą zaspokojeniu potrzeb przedsiębiorstw w zakresie środków trwałych.

Ad c) kredytami inwestycyjnymi nazywamy kredyty przeznaczone na wydatki związane z rzeczowymi środkami trwałymi.

Kredyty dla ludności dzielą się na dwie części:

Kredyt gotówkowe,

Kredyty ratalne,

Ad a) do kredytów gotówkowych zaliczamy m.in. kredyty dla ludności w rachunku bieżącym, drobne pożyczki gotówkowe o bardzo zróżnicowanych nazwach i kredyty i kredyty lombardowe. Kredyty w rachunku bieżącym dla ludności są udzielane tylko właścicielom rachunków bieżących i w istocie są prawem do względnie wysokiego debetu (ujemnego salda).

Ad b) w ciągu ostatnich lat obserwujemy bardzo szybki wzrost liczby kredytów ratalnych. Największe znaczenie mają kredyty ratalne na zakup samochodów i kredyty na zakup trwałego sprzętu gospodarstwa domowego.

Kredyty budowlano-mieszkaniowe

Kredyty mieszkaniowo - budowlane można podzielić na dwa typy:

Kredyty budowlane, udzielane na budowę domu (niekoniecznie mieszkalnego)m, ich wielkość jest zwykle znaczna, a zabezpieczeniem jest hipoteka na nieruchomości (gruncie, na którym rozpoczęto budowę),

Kredyty mieszkaniowe, udzielane najczęściej na zakup już zbudowanego mieszkania, ich wielkość jest zróżnicowana, a zabezpieczeniem jest hipoteka na mieszkaniu.

17 UDZIAŁ KREDYTÓW W AKTYWACH BANKU I ICH ROLA W FINANSACH BANKU.

UDZIAŁ KREDYTU W AKTYWACH BANKU.

Rola odgrywana przez kredyty w poszczególnych bankach nie jest jednakowa.

Zaprezentowana tablica wyraźnie wskazuje, ze w obu największych polskich bankach: PKO BP i Pekao S.A., udział kredytów w aktywach jest ciągle jeszcze bardzo niski. Nie mogąc odpowiednio rozszerzyć swojej akcji kredytowej, oba te banki inwestują znaczne sumy w papierach wartościowych, a także lokują je w bankach mniejszych ( w tym - w bankach zagranicznych), a te z kolei wykorzystują je do udzielania kredytów. W niektórych średnich i małych bankach oraz w większości banków zagranicznych udział kredytów w aktywach jest bardzo wysoki, często przekracza 45%, a nawet 55%.

Można zadać sobie pytanie: dlaczego dynamiczne polskie banki angażują obecnie tak wysoki procent swoich środków w kredyty? Wynika to z prostego faktu: kredyty przynoszą teraz znacznie większe dochody niż inne formy inwestycji. Jedynym znaczącym wyjątkiem mogą być inwestycje w akcje, odznaczają się one jednak także wyjątkowo wysokim ryzykiem.

ROLA KREDYTU W FINANSACH BANKU.

Rachunki zysków i strat banków wskazują wyraźnie, że najważniejszym źródłem ich dochodów jest kredyt. Jeśli pominiemy bardzo krótkie okresy przejściowe (np. lata 1990-1992), a w czasach bardziej odległych - okresy wojen i recesji, kredyty zawsze stanowiły podstawę finansową systemu bankowego, branego jako całość, zapewniały mu największe zyski. Oczywiście zawsze też były pewne banki, które gros zysków czerpały z innych typów działalności. Sytuacja w tym zakresie zmieniała się, w niektórych okresach szczególnie dochodową formą działalności banków mogły być np. operacje walutowe (w tym wymiana pieniądza ), w innych - bankowość inwestycyjna lub transfery. W krajach zachodnich wiele banków wyspecjalizowało się w określonych dziedzinach działalności , niektóre nawet zupełnie nie zajmują się kredytem. Na te banki przypada jednak tylko mała część sumy bilansowej i zysków osiąganych przez cały system bankowy.

Zarządy banków często zadają sobie pytanie: czy tak musi być w przyszłości? Można wskazać czynniki, które bardzo silnie ograniczają rolę kredytu dla dużych przedsiębiorstw, będących do niedawna najlepszymi klientami banków. Przedsiębiorstwa te zamiast zaciągać kredyt w banku mogą emitować własne obligacje lub inne papiery wartościowe o charakterze zbliżonym do obligacji. Oprocentowanie takich papierów wartościowych jest niższe od oprocentowania kredytów, ale wyższe od oprocentowania depozytów w banku, w związku z czym znajdują one wielu nabywców, a równocześnie - są chętnie emitowane. Jednakże nie ulega wątpliwości, że banki przystosowują się do zachodzących zmian. Zmniejszeniu ich roli w obsłudze kredytowej wielkich przedsiębiorstw towarzyszy większe zaangażowanie w stosunku do małych przedsiębiorstw, a przede wszystkim - klientów indywidualnych.

Można sądzić, że w Polsce sytuacja będzie powoli upodobniać się do tej, jaka występuje w krajach zachodnich i tocząca się w tych krajach dyskusja na temat przyszłej roli kredytu jest dla nas interesująca. Jeśli jednak chodzi o okres obecny, nie ulega wątpliwości, że znaczenie kredytu dla systemu bankowego szybko rośnie i będzie jeszcze zwiększać się przez najbliższe lata. Zwiększa się zapotrzebowanie przedsiębiorstw na kredyt, a równocześnie - skłonność banków do udzielania kredytu. Stabilizacja gospodarki sprzyja inwestycjom , a te są w coraz większym zakresie finansowane przez kredyt. Z kolei banki obserwują malejącą dochodowość inwestycji w papiery wartościowe i po prostu uznają , że jeśli chcą nadal osiągać wysokie zyski , nie mają innego wyjścia niż szybki rozwój akcji kredytowej.

Statystyki wskazują , że w latach 1993 - 1995 przeciętny udział środków obcych w bilansie polskich przedsiębiorstw wzrósł z około 40 % do około 50 % , a większość osiągniętego przyrostu przypada na kredyt. Zwiększyła się też ogólna masa kredytów dla ludności. Można spodziewać się, że ta tendencja będzie występowała także w najbliższych latach. Co prawda, niektóre z największych przedsiębiorstw będą - podobnie jak na Zachodzie - zastępować zaciąganie kredytu emisją własnych papierów wartościowych, ale inne przedsiębiorstwa w coraz większym stopniu będą ubiegać się o kredyty gospodarcze, a równocześnie będą wzrastać kredyty dla ludności. Można się też spodziewać, że zmiana przepisów doprowadzi do upowszechnienia się trzeciego rodzaju kredytów, odgrywającego olbrzymią rolę w krajach zachodnich, ale bardzo małą w Polsce, a mianowicie kredytów budowlano - mieszkaniowych (niepoprawnie, ale powszechnie zwanych kredytami hipotecznymi).

Ważnymi wskaźnikami świadczącymi o polityce danego banku są: udział kredytów w sumie aktywów (czyli w sumie bilansowej) oraz stosunek masy kredytów udzielonych do kapitałów własnych banku i do depozytów. W skali całego polskiego systemu bankowego stan kredytów udzielonych na koniec 1995 roku wynosił około 43 mld PLN. Ponieważ suma bilansowa wszystkich polskich banków (bez NBP) wynosiła około 130 mld PLN, udział kredytów w aktywach wynosił 33 %. Potwierdza to fakt, że już obecnie kredyty odgrywają bardzo dużą rolę dla polskich banków.

Świadczą o tym również dalsze porównania. Kapitały własne polskich banków mogą być szacowane ( według stanu na koniec 1995 roku) na 11 mld PLN. Oznacza to, że udzielone kredyty były prawie czterokrotnie wyższe od sumy kapitałów własnych. Suma depozytów wynosiła około 75 mld PLN, z czego możemy wywnioskować, że kredyty stanowiły 57 % tych depozytów. Nie oznacza to, że dokładnie 57 % pieniędzy z depozytów było przeznaczone na kredyty, bowiem banki wykorzystywały do akcji kredytowej także część pieniędzy pochodzących z innych źródeł , np. część lokat międzybankowych.

18. CO TO JEST ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA I JAK SIĘ JĄ OKREŚLA

Aby kredyt był udzielony, podmiot musi posiadać zdolność kredytową (zdolność do spłaty kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie ).

Aby uzyskać kredyt gospodarczy, potencjalny kredytobiorca musi wypełnić wniosek kredytowy. Formy wniosków kredytowych opracowane przez banki różnią się znacznie między sobą. Do formularza wniosku potencjalny kredytobiorca musi załączyć wiele dokumentów, a niekiedy wypełnione dodatkowe formularze. Całą tę składaną przez klienta dokumentację kredytową można nieformalnie podzielić na cztery części.

Przebieg postępowania kredytowego:

W pierwszej części dokumentacji są zawarte podstawowe informacje o kredytobiorcy. Najważniejsze z nich wynikają z załączników, m.in. bilansów i rachunków zysków i strat przedsiębiorstwa ubiegającego się o kredyt ( zwykle muszą być złożone dokumenty za ostatni rok i jeden z ostatnich miesięcy roku bieżącego), dokumenty udowadniające celowość kredytu, wyciąg z rejestru handlowego, aktualna opinia banku, w którym przedsiębiorstwo ma konto bankowe, zaświadczenia o braku zaległości podatkowych i wobec ZUS, oświadczenie o obecnej wysokości zobowiązań przedsiębiorstwa. Na podstawie tych informacji bank wstępnie ocenia aktualną zdolność kredytową przedsiębiorstwa.

Wysokość i zamierzone wykorzystanie kredytu (wnioskowana kwota kredytu i cel kredytu), a także korzyści, jakie przedsiębiorstwo ma nadzieje osiągnąć dzięki temu kredytowi, są przedstawiane w drugiej części dokumentacji. Przy kredytach obrotowych często wystarczy bardzo krótka informacja o tym, na co zostaną wydane pieniądze, natomiast przy kredytach inwestycyjnych potencjalny kredytobiorca musi przedstawić szerszą dokumentację ( często tzw. Biznes plan przedsięwzięcia inwestycyjnego).

W trzeciej części dokumentacji są przedstawione możliwości i formy spłaty ( źródło spłaty kredytu). Ta część obrazuje przyszłą zdolność kredytową przedsiębiorstwa i ma znaczenie rozstrzygające. Zdolność kredytowa jest to zdolność do spłaty kredytu wraz z należnymi odsetkami w całym okresie kredytowania. Brak zdolności kredytowej nie eliminuje całkowicie osoby czy podmiotu gospodarczego z możliwości uzyskania kredytu. Bank może udzielić kredytu podmiotowi nie posiadającemu zdolności kredytowej pod warunkiem przedstawienia szczególnego, czyli wyższego aniżeli zazwyczaj zabezpieczenia kredytu oraz programu naprawczego zapewniającego w określonym czasie odzyskanie zdolności kredytowej. Kredytobiorca podaje tu proponowany rozkład spłat kredytu i wypełnia tablicę ( lub kilka tablic), pokazującą zysk, jaki przedsiębiorstwo będzie osiągać w określonym czasie, pokrywającym się z terminem spłat. Bank porówna wysokość zysku z wielkością przypadających spłat ( kapitału i oprocentowania) i wyciągnie stąd oczywiste wnioski na temat przyszłej wypłacalności klienta. Ta część wniosku powinna także zmusić klienta do zastanowienia nad realnością możliwości spłat. Istotne jest bowiem nie tylko to, aby w czasie kredytowania osiągnął on zyski przekraczające sumę spłat, ale także - aby w każdym z okresów spłat występowała odpowiednia nadwyżka.

Część czwarta dokumentacji dotyczy form zabezpieczenia zwrotności kredytu. Gdy zabezpieczeniem będą nieruchomości, niezbędne jest przedstawienie wyceny wartości takich nieruchomości ( dokonanej przez biegłego) i aktualny wypis z księgi hipotecznej.

19. Rodzaje kredytów według stopnia ryzyka.

Umowa kredytowa- musi być zawarta pisemnie i zawierać :

Strony umowy, kwotę kredytu, termin lub terminy (transze) postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, termin spłaty i oprocentowanie kredytu oraz wysokość prowizji. Umowa może określać sposób wykorzystania kredytu.

Operacje kredytowe:

• Krótkoterminowe- do 1 roku (termin spłat)

• Średnioterminowe- od 1 do 3 lat

• Długoterminowe- powyżej 3 lat

Terminy spłat kredytu, jego wysokość i oprocentowanie stanowią przedmiot negocjacji.

Kredyty mogą być udzielane 2 metodami:

• Kredyt w rachunku otwarty/ bieżącym (overdraft)- w tym trybie udzielane są kredyty otwarte i kredyty płatnicze zwane również kasowymi. Na rachunku bieżącym koncentrują się operacje przedsiębiorstwa, a przy zmianach zapotrzebowania na kredyt i nierównomiernych wpływach należności może występować saldo debetowe lub kredytowe tego rachunku. Przykłady : kredyt obrotowy- związany z działalnością eksploatacyjną.

• Kredyt w rachunku kredytowym- polega na prowadzeniu odrębnych rachunków kredytów obok rachunku bieżącego. Wymaga oddzielnych dyspozycji i przeksięgowań między tymi rachunkami, dotyczących wykorzystania i spłaty kredytu. Wykorzystanie kredytu może występować w transzach (kilka części rozłożonych w czasie). W razie nie spłacenia kredytu zostaje on przeksięgowany na rachunek kredytu (zadłużenia) przeterminowanego. Przykłady kredytów : inwestycyjne (długoterminowe)- na określone cele. Kredyty celowe (np. sezonowe, eksportowe.

I Kredyty w rachunku bieżącym:

Kredyt płatniczy (zwany kasowym lub przejściowym)- udzielany w związku z przejściowym brakiem na rachunku środków do pokrycia bieżących płatności. Kredyt ten wywołuje przejściowe powstanie na rachunku bieżącym salda debetowego, które powinno być zlikwidowane w najbliższych dniach z bieżących wpływów. Kredyt kasowy umożliwia stałemu klientowi banku zachowanie bieżącej zdolności płatniczej w przypadku krótkookresowej utraty płynności.

Kredyt otwarty- udzielany na podstawie oddzielnej umowy, zawieranej na okres od kilku miesięcy do roku. Upoważnia on klienta do wystawienia dyspozycji płatniczej i zobowiązuje bank do zapłaty dokumentów płatniczych, których płatnikiem jest kredytobiorca. Jest to kredyt krótkoterminowy odnawialny, wywołujący powstanie salda debetowego rachunku bieżącego, co oznacza zadłużenie przedsiębiorstwa wobec banku. Spłata kredytu następuje automatycznie z wpływów na rachunek bieżący.

II Kredyt dyskontowy

Weksel- dokument zobowiązujący wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia określonej kwoty pieniężnej w oznaczonym terminie.

• Własny (sola)- wystawca zobowiązuje się do zapłaty na rzecz remitenta.

• Ciągniony lub trasowany (trata)- wystawca (trasant)zleca wskazanej w wekslu osobie- płatnikowi (trasatowi) zapłacenie określonej kwoty remitentowi (beneficjentowi).

Funkcje weksla:

Kredytowa- odroczenie nabywcy zapłaty, gdy dostawca sprzedaje towar na kredyt kupiecki, a z kolei on może skorzystać z kredytu dyskontowego w banku komercyjnym, bank może się refinansować w banku centralnym.

Gwarancyjna- zabezpiecza zapłatę, za co odpowiedzialne są osoby na nim podpisane.

Płatnicza- wykorzystuje się jako forma zapłaty, zwłaszcza w transakcjach kupna- sprzedaży, gdy nabywca reguluje należność z opóźnieniem, korzystając z kredytu kupieckiego.

Cechy weksla- samoistność i abstrakcyjność zobowiązania oderwanego od przyczyny jego wystawienia. Kolejna cecha- możność przenoszenia płynących z niego praw na drodze indosu- polegającego na umieszczeniu na odwrocie weksla odpowiedniej formuły. Indos- kwalifikowana cesja, umożliwiająca szybkie przeniesienie praw z weksla na inne osoby przy odpowiedzialności osób podpisanych na tym dokumencie. Dodatkowym zabezpieczeniem jest poręczenie osoby trzeciej zwanej Awalem.

Operacje dyskonta weksli- nabycie weksli przez banki. Weksel staje się instrumentem płatniczym, który w operacji dyskonta bankowego zostaje przekształcony przez kredyt bankowy na natychmiast płatny pieniądz wkładowy. Weksel może zdyskontować wystawca, jak i następni posiadacze.

Banki dyskontują głównie weksle handlowe- wynikające z działalności gospodarczej. Przeciwieństwem są weksle finansowe- wynikające z udzielonej pożyczki pieniężnej (rzadko dyskontowane przez banki).

Weksle dyskontuje się według następujących zasad:

• Przyjmuje się stopę dyskontową w dniu dyskonta

• Przy obliczaniu odsetek przyjmuje się rok równy 360 dniom, a miesiąc =30 dniom.

• Do liczby dni wlicza się dzień dyskonta a pomija się dzień jego płatności

• Oprócz odsetek bank pobiera prowizję naliczaną każdorazowo od sumy weksli złożonych do dyskonta

Wykupienie weksli- powoduje spłatę kredytu dyskontowego, gdyż zainkasowaną kwotę przelewa się na dobro rachunku „kredyt dyskontowy. Jeśli weksel nie może być wykupiony z braku środków następuje:

Protest- upoważnia bank do przymusowego egzekwowania należności bez procesu sądowego. Protest powinien być dokonany w ciągu 2 dni powszednich po dniu płatności.

Kredyt akceptacyjny- wiąże się z operacjami wekslowymi. Banki odpłatnie akceptują ciągnione a nie traty i zobowiązują się do udzielenia kredytu na wykupienie tych trat. Podstawę uzyskania akceptu bankowego i korzystania z kredytu akceptacyjnego stanowi umowa, w której klient zleca bankowi akceptowanie weksli a bank przyjmuje to zlecenie. W przypadku niedostarczenia środków przez klienta na wykup weksli, bank udzieli mu kredytu akceptacyjnego. Bank akceptuje weksle stałych klientów, których termin płatności nie przekracza 6 m-cy, a kwota weksli nie przekracza sumy wymienionej w umowie o kredyt akceptacyjny.

Linia kredytu akceptacyjnego- limit kredytowy przeznaczany kredytobiorcy. Może on być udzielany jako kredyt odnawialny, gdy po każdym wykupieniu weksla odnawia się do pierwotnej wysokości, więc może być wykorzystywany wielokrotnie. Przy kredycie nieodnawialnym każdy wykupiony weksel zmniejsza wysokość przyznanego kredytu. Bank akceptujący weksel zobowiązany jest do wykupienia go w terminie płatności, niezależnie od tego czy wystawca na czas dostarczył odpowiednie środki.

Faktoring- czynna operacja bankowa, która w odniesieniu do przedsiębiorstw może zastępować inkaso dokumentów handlowych i dyskonto weksli. Faktoring jest przeniesieniem wierzytelności handlowych z wierzyciela na faktora (bank), który równocześnie zobowiązuje się do ściągnięcia tych wierzytelności nawet w przypadku trudności płatniczych występujących u dłużników. Faktoring jest więc formą kredytowania należności, gwarancją zabezpieczającą przedsiębiorstwo przed ryzykiem ich ściągnięcia, a także operacją rozliczeniową polegającą na inkasowaniu należności. Za przejmowane należności faktoranta bank wypłaca mu do 100% kwoty faktur.

Z każdej wypłaty dokonanej przez bank (faktora) potrąca on:

• Odsetki za cykl rozliczeniowy

• Umowną prowizję

Kredyt lombardowy- jest udzielany pod zastaw papierów wartościowych, towarów i przedmiotów wartościowych. Charakterystyczną cechą tego kredytu jest posiadanie przez bank przedmiotu zastawu. Przeważnie banki nie dysponują magazynami do przechowywania towarów, jednak mogą udzielać kredytu lombardowego pod ich zastaw reprezentowany warrantem, będącym szczególnym dowodem składowym.

Kwota udzielanego kredytu jest z reguły niższa od wartości zastawu (możliwość spadku ceny towary, obniżenia jego jakości). Banki oferują pożyczki lombardowe na okres od 7 dni do 3 m-cy.

Kredyt hipoteczny- zazwyczaj średnio lub długoterminowy, udzielany na cele inwestycyjne, ale ich charakterystyczną cechą jest zabezpieczenie hipoteczne. Przed udzieleniem kredytu bank analizuje planowaną inwestycję. Najczęściej warunkiem udzielenia kredytu jest udział własnych środków inwestora. Hipoteczne zabezpieczenie zwrotności kredytu wiąże gwarancję jego spłaty z określoną nieruchomością. Pozwala ono bankowi na zaspokojenie roszczeń z tej nieruchomości także wówczas, gdy zmieni ona właściciela, zapewniając równocześnie bankowi pierwszeństwo przed wierzycielami kolejnych właścicieli nieruchomości. Właściciel nieruchomości może ją zbywać dodatkowo obciążając długami, co nie pozbawi banku pierwszeństwa w zaspokajaniu roszczeń.

Hipoteka powstaje przez wpis do księgi wieczystej nieruchomości, prowadzonej przez sądy rejonowe. Bank może zażądać ustanowienia hipoteki:

• Zwykłej- stosuje się ją do jeż udzielonych kredytów, a wniosek o wpis powinien zawierać wysokość udzielonego kredytu, oprocentowanie i warunki spłat.

• Kaucyjnej- zabezpiecza spłatę określonych kredytów, ale o nie ustalonej wysokości (np.: kredyt w rachunku bieżącym), a także kredytów, które będą udzielane w przyszłości.

• Przymusowej- bank może zażądać od kredytobiorcy, będącego właścicielem danej nieruchomości, gdy ten nie spłacił kredytu w terminie. Zaspokojenie pretensji banku z nieruchomości obciążonej hipoteką następuje w trybie sądowego postępowania egzekucyjnego. Nieruchomość zostaje wystawiona na licytację, ale może być przejęta przez wierzyciela, którym jest bank.

Leasing- polega na dostarczeniu przez leasingodawcę leasingobiorcy ustalonego umownie wyposażenia, urządzenia, budynku itp. Leasingobiorca zobowiązuje się do płacenia określonej opłaty rozłożonej na raty. Właścicielem przedmiotu jest leasingodawca, ale może on przejść na leasingobiorcę- wówczas raty leasingowe obok opłaty leasingowej, obejmują także część zapłaty za nabywany obiekt. Leasingodawcą może być wyspecjalizowana firma, producent, a także bank.

• Leasing bezpośredni- producent oddaje bezpośrednio swoje wyroby w użytkowanie przedsiębiorstwom.

• Leasing pośredni- między producentem a użytkownikiem pojawia się pośrednik- przedsiębiorstwo leasingowe. Zakupuje ono przedmiot od producenta i przekazuje użytkownikowi na podstawie umowy leasingowej.

Zależnie od treści umowy rozróżnia się:

• Leasing operacyjny- zawierany jest na krótkie okresy, a przedmiot leasingu nie przechodzi po upływie okresu na własność użytkownika (zastosowanie- większe urządzenia elektroniczne)

• Leasing finansowy- zawierany na długi okres (kilka lat), a po jego upływie przedmiot przechodzi na własność leasingobiorcy.

Zabezpieczenia zwrotności kredytów.

Prawne formy :

• Zabezpieczenia osobiste- np.: weksel in blanco, poręczenie wekslowe. Udzielający zabezpieczenia osobistego odpowiada całym swoim majątkiem.

• Zabezpieczenia rzeczowe- np.: blokada środków na rachunku bankowym, zastaw bankowy, zabezpieczenie hipoteczne.

• Poręczenie spłaty kredytu- poręczyciel zobowiązuje się do spłaty kredytu, gdy kredytobiorca nie wykonał zobowiązania. Poręczycielem może być również bank, instytucja ubezpieczeniowa. Poręczenie może być:

• Terminowe- oznacza termin odpowiedzialności za spłatę kredytu

• Bezterminowe- poręczyciel nie ustala okresu, w którym ponosi odpowiedzialność

• Zastaw:

• Ogólny- wymaga wydania zastawionej ruchomości bankowi

• Bankowy zastaw rejestrowy- pozwala na pozostawienie rzeczy zastawionej u kredytobiorcy

• Przelew wierzytelności (cesja należności od odbiorców)- na mocy umowy między kredytobiorcą a bankiem, kredytobiorca ceduje (zrzeka się) na bank swoje wierzytelności(należności) od osoby trzeciej.

• Cesja globalna- kredytobiorca ceduje na bank wszelkie istniejące i przyszłe wierzytelności wynikające z działalności gospodarczej

• Cesja jednostkowa- dotyczy konkretnej, określonej wierzytelności.

20. Rezerwy na złe kredyty

Minister finansów został zobowiązany do przekazania bankom państwowym oraz bankom będącym jednoosobową spółką Skarbu Państwa obligacji skarbowych i środków pieniężnych. Pozwoliło to utworzyć rezerwy na „złe kredyty”.

Podział udzielonych kredytów i rezerwy na nie przeznaczone.

Należności normalne- nie ma nieprawidłowości w spłatach tego kredytu.

Należności poniżej standardu- opóźnienie w spłacie wynosi do 3 m-cy. Sytuacja finansowa dłużników ulega pogorszeniu. Rezerwy banku wynoszą 20%

Należności wątpliwe- opóźnienie w spłacie wynosi od 3 do 6 m-cy. Straty dłużników naruszają ich fundusz statutowy. Rezerwy banku wynoszą 50% sumy kredytu.

Należności stracone- opóźnienie wynosi ponad 6m-cy. Sytuacja dłużników uniemożliwia spłacenie długu. Rezerwy banku wynoszą 100% sumy kredytu.

21 .Funkcje kredytu preferencyjnego

(na jakie cele są udzielone).

KREDYTY PREFERENCYJNE -to takie kredyty , w których część należności głównej lub -najczęściej - odsetek jest spłacana nie przez kredytobiorcę , lecz przez inny podmiot.

Istnieje wiele rodzajów preferencyjnych linii kredytowych , zarówno dla podmiotów gospodarczych , jednostek komunalnych , jak i dla osób fizycznych .

Można wymienić kilka typów kredytów:

Obrotowe

Inwestycyjne

Kredyty są udzielane:

-dla rolnictwa z dopłatami z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

-na realizację przedsięwzięć proekologicznych z dopłatami Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska

-dla inwalidów ze wsparciem Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Pewną odmianą kredytów preferencyjnych są tzw. kredyty klęskowe , uruchamiane w przypadku pojawiania się jakichś sytuacji ekstremalnych . Istnienie tego typu linii kredytowych jest wyrazem realizacji określonych celów polityki państwa . W udziale kredytów preferencyjnych są na ogół wyspecjalizowane konkretne Banki np. Bank Ochrony Środowiska S. A. Znany jest powszechnie z kredytów na realizacji przedsięwzięć proekologicznych , takich jak nowoczesne kotłownie , oczyszczalnie ścieków , odnawialne źródła energii , a banki Zrzeszenia Krajowego Banków Spółdzielczych z kredytów preferencyjnych dla rolnictwa .

22. Wg jakich kryteriów banki różnicują oprocentowanie kredytów?

Większość wpływów banku z kredytów wynika z ich oprocentowania. Przy kredytach dla ludzkości oprocentowanie najczęściej jest podawane z góry i nie zależy od oceny klienta. Przy kredytach gospodarczych w większości banków publikowana jest tylko tzw. podstawowa stopa procentowa. Do tej podstawowej stopy procentowej dodawane są punkty procentowe związane z ryzykiem kredytowym ponoszonym przez bank. Im wyższe jest ryzyko kredytowe, tym wyższy jest koszt kredytu, inaczej mówiąc - za ryzyko bankowe płacą klienci.

Ryzyko rośnie w miarę wydłużania się okresy kredytowania. Pracownicy bankowi mogą sumiennie zbadać obecną sytuację finansową kredytobiorcy i dobrze przewidzieć zmiany w ciągu najbliższych tygodni, najczęściej jest jednak bardzo trudno dokładnie ocenić ewolucję sytuacji w skali miesięcy, a praktycznie niemożliwe w dłuższych terminach. Sprawia to, że przy prawie wszystkich kredytach oprocentowanie rośnie wraz z okresem kredytowania.

Drugim ważnym czynnikiem określającym ryzyko kredytowania jest tzw. jakość kredytobiorcy. Przedsiębiorstwu silniejszemu, bardziej dochodowemu, jest łatwiej spłacić kredyt niż przedsiębiorstwu słabszemu, dlatego też z kredytem dla tego pierwszego wiąże się mniejsze ryzyko niż z kredytem dla drugiego. W dobrych bankach ma to znaczny wpływ na oprocentowanie kredytu.

Ryzyko kredytowe może wzrastać także w związku z obiektywną sytuacją, w jakiej znajduje się bank. Wyobraźmy sobie mały bank regionalny, koncentrujący swoją działalność na kredytach dla rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego. Bank taki ma kilku inspektorów kredytowych, każdy z nich zna problemy rolnictwa. Oceniając wnioski kredytowe dotyczące innych dziedzin (np. budownictwo mieszkaniowe), mogą oni oczywiście popełniać błędy, co zwiększa ryzyko kredytowe. Nie oznacza to wcale, że taki bank automatycznie odrzuci wniosek o kredyt na budowę domu lub hali fabrycznej, po prostu ryzyko zostanie wkalkulowane w koszt kredytu i klient będzie musiał zapłacić więcej. Upraszczając, mówimy o związku między ceną kredytu a polityką banku pamiętając, że polityka ta wynika najczęściej z obiektywnej sytuacji banku.

Reasumując, możemy mówić o czterech czynnikach określających koszt konkretnego kredytu. Są to:

• Czas okres kredytu - im dłuższy okres kredytu, tym oprocentowanie jest wyższe,

- indywidualna ocena klienta przez bank - niektóre banki, chcąc pozyskać- dobrze ocenianego klienta, nawet odejmują pewne punkty procentowe z tego tytułu,

- jakość- zabezpieczeń - im bardziej dyskusyjna jest jakość- zabezpieczeń, tym więcej punktów procentowych jest dodawanych,

- polityka banku - nie dodaje się punktów procentowych, jeśli kredyt nie wychodzi poza dziedzinę leżącą w sferze zainteresowań banku, w innych przypadkach kredyt jest droższy.

23. Główne składniki dokumentacji kredytowej.

Początkiem postępowania kredytowego jest złożenie przez klienta wniosku o udzielenie kredytu. Wniosek taki zawiera:

• dokładne określenie podmiotu ubiegającego się o kredyt,

• status prawny przyszłego kredytobiorcy,

• wnioskowaną kwotę kredytu,

• cel kredytowania,

• źródła spłaty kredytu,

• propozycje terminów spłaty kredytu,

• proponowane formy zabezpieczenia zwrotności kredytu,

Złożony przez kredytobiorcę wniosek kredytowy podlega analizie przez inspektora kredytowego tzw. oficer kredytowy. Analiza jest wielowątkowa i obejmuje min:

• sprawdzenie statusu prawnego kredytobiorcy

• posiadanie przez kredytobiorcę stosownych uprawnień i zezwoleń

• sytuacje finansową kredytobiorcy - przeszła, aktualną i prognozowaną

• przebieg dotychczasowej współpracy z bankiem - adresatem wniosku oraz innymi bankami

• wywiązywanie się ze zobowiązań o charakterze publiczno-prawnym

• kwotę kredytu w relacji do przedsięwzięcia oraz możliwości generowania dochodów

• ocenę i wycenę proponowanych zabezpieczeń

Zakres i stopień szczegółowości przeprowadzonej analizy zależy przede wszystkim od :

• kwoty kredytu i okresu kredytowania

• stopnia dotychczasowej znajomości kredytobiorcy

• przeznaczenia kredytu

Ostatnim elementem dokumentacji kredytowej jest podpisanie umowy kredytowej. Podstawowymi elementami jej poza dokładnym określeniem stron są :

• kwota kredytu, terminy i warunki jej udostępnienia kredytobiorcy

• rodzaj stosowanego oprocentowania

• wysokość stawki oraz - w przypadku oprocentowania zmiennego dokładne okoliczności dokonania zmiany tej stawki i sposób powiadamiania klienta i poręczycieli o dokonanej zmianie

• terminy zmiany kredytu oraz terminy płatności odsetek

• stawki oprocentowania stosowane w przypadku nie dotrzymania terminu płatności przez kredytobiorcę

• wysokość pobieranej przez bank prowizji za udzielenie kredytu

• warunki wypowiedzenia przez bank umowy kredytowej

• prawne zabezpieczenie zwrotności kredytu

• obowiązki informacyjne kredytobiorcy w stosunku do banku

• cel , na który kredyt został udzielony i zobowiązanie do wykorzystania zgodnie z przeznaczeniem.

24 Rodzaje prawnych form zabezpieczenia kredytów

Zabezpieczenie wierzytelności banku polega na stworzeniu takiej sytuacji, aby w przypadku nie wywiązania się przez dłużnika ze zobowiązania, bank mógł zrealizować swoje uprawnienia bez jego zgody.

Zabezpieczenie kredytu jest dwa razy wyższe od sumy kredytu. Wyróżniamy dwa typy zabezpieczeń:

1o osobiste ® osoba zobowiązana odpowiada całym swoim obecnym i przyszłym majątkiem za wierzytelność banku. Zabezpieczenia osobiste realizowane są w następujących formach:
- weksel własny in blanco
- poręczenie wekslowe ® bank może dochodzić swoich wierzytelności także od poręczycieli
- poręczenie według prawa cywilnego ® poręczyciel bierze na siebie odpowiedzialność za zobowiązanie dłużnika, wraz z należnymi bankowi odsetkami i ewentualnymi innymi kosztami
- gwarancja bankowa
- cesja wierzytelności ® kredytobiorca ceduje na bank swoją wierzytelność wobec osoby trzeciej

oraz ubezpieczenie kredytu, przejęcie długu.

2o rzeczowe ® majątek dłużnika lub innej osoby trzeciej, które bank zgodził się przejąć

- hipoteka ® jest rodzajem ograniczonego prawa rzeczowego ustanowionego na nieruchomości poprzez wpisanie tego prawa do księgi wieczystej prowadzonej przez sąd dla danej nieruchomości. Hipoteka jest związana z nieruchomością i zmiana właściciela nie powoduje żadnych zmian w jej ważności
- zastaw ® dłużnik przenosi na bank posiadanie przedmiotu zastawu aż do momentu całkowitego wygaśnięcia wierzytelności, którą zabezpiecza
- przewłaszczenie ® zabezpieczenie polega na przeniesieniu na bank własności rzeczy ruchomej należącej do kredytobiorcy
- kaucja ® złożenie w banku określonej sumy pieniędzy
- blokada środków na rachunku bankowym.

25 Rola banków na rynku papierów wartościowych

Warunkiem uzyskania zezwolenia od KPW jest organizacyjne i finansowe wydzielenie działalności maklerskiej w banku, polegające na prowadzeniu tej działalności wyłącznie w formie odrębnej jednostki organizacyjnej.
Trzeba mieć określoną ilość pracowników (kwalifikacje) czyli maklerzy, doradcy inwestycyjni, ...
Czynności wykonywane przez bankowe biura maklerskie:

• oferowanie papierów wartościowych w publicznym obrocie pierwotnym

• nabywanie lub zbywanie papierów wartościowych na cudzy rachunek

• nabywanie lub zbywanie papierów wartościowych na własny rachunek w celu wykonywania zadań związanych z regulowaniem rynku

• zarządzanie cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie

• doradztwo w zakresie obrotu papierami wartościowymi

• prowadzenie rachunków papierów wartościowych oraz rachunków pieniężnych służących do ich obsługi

• pośrednictwo w nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych będących w obrocie na rynkach zagranicznych.

Gdy bank ma nadpłynność to może nabywać papiery wartościowe na własny
rachunek ® operacje lokacyjne.

Inne czynności wykonywane przez banki na rynku kapitałowym:

• pośrednictwo w nabywaniu bonów skarbowych

• pośrednictwo w emisji i wprowadzaniu na rynek papierów wartościowych

• organizowanie i prowadzenie rynku wtórnego dla wyemitowanych papierów

• depozytariuszom aktywów funduszu inwestycyjnego, emerytalnego ® prowadzenie rejestru aktywów funduszu na poszczególnych rachunkach uczestników, czuwanie nad przestrzeganiem prawa przy nabywaniu i zbywaniu jednostek funduszy, obliczanie wartości jednostek uczestnictwa

• doradztwo w zakresie kształtowania struktury kapitału firmy i ich restrukturyzacji a także fuzji i przejęć.

26. Co to są operacje pośredniczące i czym się charakteryzują?

Zasadniczą cechą operacji pośredniczących jest to, że bank realizując je, działa na koszt, ryzyko i rachunek klienta, bezpośrednio nie angażując własnych pieniędzy. Te operacje są coraz bardziej zróżnicowane i w coraz większym zakresie powiązane z operacjami czynnymi i biernymi., stąd też zaliczanie niektórych z nich do pośredniczących może być uważane za arbitralne. Przykładem jest zaliczanie operacji związanych z kartami kredytowymi. Są one przecież nie tylko instrumentem rozliczeń, ale także umożliwiają zaciągnięcie swoistego kredytu, a więc dokonanie operacji czynnej.

Operacje pośredniczące odgrywały ważną rolę w bankowości w początkowym okresie istnienia banków. Szczególnie ważne były rozmaite operacje rozliczeniowe. Dzięki nim mógł się rozwijać handel zagraniczny w niespokojnych czasach średniowiecza. Przykładowo, w XII i XIII w. właściciele warsztatów włókienniczych z Włoch zakupywali znaczne ilości wełny w północnej Europie. Płatności odbywały się dzięki papierom wartościowym wystawionym przez włoskie banki, a te papiery można było realizować w bankach, których właścicielami byli włoscy finansiści w Brugii, Amsterdamie, Londynie, Paryżu i innych miastach. Dzięki tym papierom wartościowym kupcy nie musieli przewozić pieniędzy ani złota.

Innym typem operacji pośredniczących była wymiana walut, co przy bardzo wielu walutach będących równocześnie w obiegu musiało być dokonywane często, a bankom przynosiło spore zyski. Z czasem dochodziły coraz to nowe rodzaje operacji pośredniczących, a dawne najczęściej traciły na znaczeniu, choć były nadal realizowane.

27. Formy pośrednictwa banków w zakresie obrotu papierami wartościowymi.

Bank, po uzyskaniu zezwolenia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, może wykonywać czynności związane z obrotem papierami wartościowymi dopuszczonymi do publicznego obrotu. Warunkiem uzyskania zezwolenia jest organizacyjne i finansowe wydzielenie działalności maklerskiej w banku, polegające na prowadzeniu tej działalności wyłącznie w formie odrębnej jednostki organizacyjnej, przy wykorzystaniu pomieszczeń i urządzeń specjalnie do tego wydzielonych oraz podlegających odrębnej ewidencji.

Zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej przez bank obejmuje wykaz czynności, jakie mogą być wykonywane, a także niezbędną liczbę posiadających specjalistyczne przygotowanie pracowników, a więc maklerów, doradców inwestycyjnych, specjalistów ewidencji papierów wartościowych itp. Czynnościami z zakresu publicznego obrotu papierami wartościowymi wykonywanymi przez bankowe biura maklerskie mogą być:

- oferowanie papierów wartościowych w publicznym obrocie pierwotnym,

- nabywanie lub zbywanie papierów wartościowych na cudzy rachunek,

- nabywanie lub zbywanie papierów wartościowych na własny rachunek w celu wykonywania zadań związanych z regulowaniem rynku,

- zarządzanie cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie,

- doradztwo w zakresie obrotu papierami wartościowymi oraz rachunków pieniężnych służących do ich obsługi,

- pośrednictwo w nabywaniu lub zbywaniu papierów wartościowych będących w obrocie na rynkach zagranicznych.

Obsługiwanie przez bank operacji z zakresu obrotu papierami wartościowymi poszerza ofertę banku kierowaną do jego klientów zwiększając tym samym jej atrakcyjność, przynosi dodatkowe korzyści w postaci pobieranych opłat i prowizji, poprawia wykorzystanie posiadanej infrastruktury i tym samym obniżenie kosztów stałych. Biuro maklerskie banku jest wykorzystywane także do przeprowadzania przez bank operacji lokacyjnych, a więc nabywania papierów wartościowych na własny rachunek.

Prowadzenie biur maklerskich i operowanie na rynku papierów wartościowych nie jest jedyną czynnością wykonywaną przez banki na rynku kapitałowym. Banki mogą być także:

- Pośrednikami w nabywaniu bonów skarbowych - banki pośredniczą w rejestracji i rozliczaniu pieniężnym transakcji kupna-sprzedaży na rynku pierwotnym i wtórnym.

- Pośrednikami w emisji i wprowadzaniu na rynek papierów wartościowych - zadaniem takiego pośrednika jest przygotowanie emisji i pomoc w rozprowadzeniu papierów na rynku. Obejmuje to takie czynności jak opracowanie koncepcji warunków emisji, sporządzenie memorandum informacyjnego i gwarantowanie emisji.

- Organizatorami i prowadzącymi rynek wtórny dla wyemitowanych papierów - bank prowadzący taki rynek wtórny pośredniczy między tymi, którzy chcą sprzedać- dany papier i tymi, którzy gotowi są taki papier nabyć- .

- Depozytariuszami aktywów funduszu inwestycyjnego - rola depozytariusza polega na prowadzeniu rejestru aktywów funduszu na poszczególnych rachunkach uczestników, czuwanie nad przestrzeganiem prawa przy nabywaniu i zbywaniu jednostek funduszy oraz przy obliczaniu wartości jednostki uczestnictwa, występowaniu w imieniu uczestników funduszu w przypadku pojawienia się szkód wynikających z niewłaściwego zarządzania środkami funduszu.

- Depozytariuszami aktywów funduszu emerytalnego - rola depozytariusza, czyli przechowującego aktywa funduszu, jest podobna jak w przypadku funduszy inwestycyjnych. Wykonując tę funkcję bank współpracuje z Urzędem Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi.

- Doradcą w zakresie kształtowania struktury kapitału firm, ich restrukturyzacji a także fuzji i przejęć- - oferują klientom instytucjonalnym usługi z zakresu szeroko rozumianego doradztwa dotyczącego fundamentalnych i długofalowych działań kształtujących ich kapitał i strukturę organizacyjną.

Banki są również właścicielami czy współwłaścicielami instytucji rynku finansowego jak GPW, Centralna Tabela Ofert, a także spółek zarządzających funduszami inwestycyjnymi, powierniczymi, czy emerytalnymi.

28.Gwarancje bankowe i ich rodzaje

Banki - na zlecenie podmiotu gospodarczego - moga udzielac gwarancji bankowych .

Gwarancja bankowa jest nieodwolalne zobowiazanie banku do wyplacenia beneficjentowi gwarancji okreslonej kwoty pienieznej w przypadku, gdyby zleceniodawca gwarancji nie wypelnil swiadczenia, do wykonania którego byl zobowiazany.

Zakres, wysokosc zobowiazania banku, termin waznosci gwarancji bank okresla na podstawie umowy (oferty)bedacej podstawa wystawienia gwarancji.

Nie moga byc odwolane przed terminem (lub zmienione) bez zgody beneficjenta - sa nieodwolalne.

Rodzaje gwarancji bankowych:

- kredytowe

- sprzedazy emitowanych papierów wartosciowych

- zabezpieczajacych zaplate za zakupione towary i uslugi

- zaplaty cla

- akredytywy

- przetargowe (wadialne)

- rat leasingowych

- dobrego wykonania umowy

- zwrotu zaliczki

Charakter operacji: bank nie angazuje w szerokim zakresie wlasnych srodków finansowych, natomiast przyjmuje na siebie odpowiedzialnosc za konkretna operacje finansowa i pobiera za to prowizje / jej wysokosc zalezy od rodzaju gwarancji i czasokresu-im dluzszy okres gwarancji tym wyzsza prowizja/.Stawki za gwarancje podlegaja negocjacjom miedzy bankiem, a klientem.

Najwieksze znaczenie maja gwarancje kredytowe - bank gwarantuje, ze jego klient splaci kredyt zaciagniety w innym banku /gwarancja dotyczy terminowej splaty pozyczki i odsetek/.

Prowizje od gwarancji kredytowych wynosily w latach 1990-1993 1-2% wartosci kredytu, co bylo niewspólmierne do ryzyka ponoszonego przez bank udzielajacy gwarancji, natomiast na poczatku 1998 r. wynosily najczesciej od 2 do 6 % . Wiekszosc banków nadal udziela takich gwarancji niechetnie, poniewaz ryzyko ponoszone przez bank przy gwarancji kredytowej jest w praktyce takie samo jak przy kredycie, natomiast przychody sa znacznie nizsze. Gwarancje sa trudne do uzyskania przez klienta i znacznie podrazaja koszt kredytu, bank udzielajacy gwarancji domaga sie tez zabezpieczenia,

29. Rozliczenia zagraniczne

Rodzaje zagranicznych operacji rozliczeniowych

Najczęściej stosowaną formą rozliczeń zagranicznych jest transfer pieniędzy za pośrednictwem banków - klienci wydają bankowi polecenie przetransferowania odpowiedniej ilości dewiz, a bank robi to przelewając pieniądze na konto banku zagranicznego lub zapisując na koncie klientów przelewy z zagranicy. Od transferu pieniędzy za granicę pobierane są opłaty, banki czerpią z tego tytułu duże korzyści.

W Polsce nadal jeszcze znaczna część transakcji handlu zagranicznego jest finansowana przez płatności w gotówce, jednak ponad 80 % tych transakcji przechodzi przez banki.

Transfery zagraniczne odbywają się zwykle bezgotówkowo, tylko salda są w pewnych warunkach wypłacane w formie pieniężnej. Dokonywanie takich transakcji wiąże się z ryzykiem tym bardziej, że dotyczą one dużych sum. Aby zabezpieczyć się przed tym ryzykiem banki angażują spore sumy i podejmują odpowiednie kroki - pierwszym z nich jest podpisanie umowy z wybranymi bankami zagranicznymi, które stają się bankami-korespondentami. Dokonuje on z nimi wymiany rachunków i określa zakres świadczonych usług. Bank musi otworzyć rachunek w banku-korespondencie i wpłacić do niego określona kwotę w dewizach. R-ek ten nazywany jest „rachunkiem nostro”, natomiast gdy bank-korespondent otworzy w naszym banku swój r-ek to nazywamy go „rachunkiem loro”. Banki muszą tez mieć techniczne możliwości transferowania pieniędzy bez zakłóceń i nadmiernego ryzyka, możliwość taką daje międzynarodowy system rozliczeniowy - SWIFT

Jedna z form transferów zagranicznych pieniądza jest międzynarodowy obrót czekowy. Polskie banki wydają tzw. czeki turystyczne i karty płatnicze, które można realizować za granicą (np. karty VISA).

Część transferów zagranicznych wiąże się z wymianą walut, w tym ze skupem i sprzedażą walut zagranicznych na potrzeby odbiorców krajowych. Podstawową korzyścią tego typu operacji są różnice kursowe: banku skupuje waluty zagraniczne po kursie zakupu, a sprzedaje je po wyższym kursie sprzedaży.

Wystawca czeku (trasant powinien dysponować w banku środkami na pokrycie czeku w okresie jego ważności. Zagraniczny czek jest płatny w Polsce, jeśli został wystawiony w kraju europejskim, powinien być przedstawiony do wykupienia w ciągu 20 dni, natomiast czek wystawiony w kraju pozaeuropejskim w ciągu 70 dni.

W rozliczeniach zagranicznych czeki używane są w ruchu turystycznym. W polskiej praktyce bankowej występują najczęściej czeki bankierskie i podróżnicze. Zagraniczny czek bankierski jest wystawiany przez bank (zagraniczny) , który poleca innemu bankowi (krajowemu) wypłacenie określonej kwoty pieniężnej osobie wskazanej w tekście czeku, i odwrotnie - banki krajowe wystawiają czeki na banki zagraniczne (korespondentów). Czeki podróżne emitują banki, instytucje finansowe i wielkie biura podróży, ostatni wypierane są jednak przez karty kredytowo-płatnicze.

Banki starają się ułatwiać także rozliczenia w zakresie handlu zagranicznego, m.in. poprzez operacje akredytywy i inkasa. Zasadnicze znaczenie mają akredytywy dokumentowe i inakaso dokumentowe.

Akredytywa dokumentowa jest pisemnym zobowiązaniem banku do wypłacenie eksporterowi należności w zamian za złożenie dokumentów reprezentujących towar. Występują tutaj 3 strony: eksporter, importer i bank importera.

W sytuacji gdy importer nie dotrzymuje warunków umowy (np. odmowa zapłaty lub niedotrzymanie terminu zapłaty) zwraca się on do swojego banku o udzielenie mu akredytywy dokumentowej, którą można porównać z warunkową gwarancją, na rzecz eksportera nazywanego beneficjentem akredytywy. Bank importera, który otrzymuje zlecenie otwarcia akredytywy, korzysta za granicą z pomocy banku pośredniczącego, będącego na ogół bankiem eksportera. Najczęściej, gdy tylko towar zostanie przywieziony na teren kraju importera, pracownik banku udzielającego akredytywy otrzymuje dokumentacje towaru, jeśli dokumenty odpowiadają warunkom akredytywy, bank wypłaca eksporterowi należność, którą potrąca z konta importera (lub udziela mu kredytu). Samoistność zobowiązania banku, który zlecił otwarcie akredytywy oznacza, że beneficjent akredytywy bezwzględnie otrzyma zapłatę, jeśli spełni warunki zawarte w akredytywie. Wypłata następuje tu po złożeniu przez eksportera dokumentów reprezentujących towar i stwierdzających jego wysłanie.

Akredytywa pieniężna - jest dokumentem, na którym wystawiający ją bank upoważnia inne banki do dokonywania wypłat na rzecz beneficjenta akredytywy do wysokości kwoty i w granicach terminu określonego w akredytywie / beneficjent przedstawia ją osobiście w banku /

Inkaso dokumentowe polega na wydaniu przez bank dokumentów importerowi w zamian za zapłatę lub jej zabezpieczenie. Formą zabezpieczenia może być np. akcept weksla. Bank eksportera przesyła przyjęte od eksportera dokumenty do banku importera, w zamian za zapłacenie żądanej przez eksportera kwoty. Bank importera pobiera tę kwotę z rachunku bankowego importera ( może też udzielić importerowi kredytu ). Przedmiotem inkasa mogą być dokumenty handlowe potwierdzające dostawy towarów lub świadczenia usług albo dokumenty finansowe w postaci czeków, weksli, czy uszkodzonych banknotów.

Inkaso dokumentowe i finansowe / w zależności od rodzaju inkasowanych dokumentów/

Inkaso akceptacyjne - przy sprzedaży towarów na kredyt, bank przyjmuje weksel akceptowany przez importera

Inkaso a vista lub terminowe / w zależności czy zaplata następuje na bieżąco czy po określonym terminie /

Inkaso importowe lub eksportowe / w zależności od rodzaju transakcji/

Weksel w obrotach zagranicznych może być traktowany jako forma rozliczeń, ale może równocześnie pełnić funkcję kredytową. Wystawiony w obcej walucie jest dewizą poszukiwaną na rynkach krajowych i zagranicznych. W obrotach zagranicznych weksle występują w krótkoterminowych transakcjach kredytowych.

Forfaiting - jest to skup naleznosci terminowych w postaci weksli, z wylaczeniem prawa regresu wobec odstepujacego weksel. Operacje te przynosza korzysci eksporterom (moga wliczyc koszty w ceny) i importerom (otrzymuja towar na kredyt) oraz bankom (stosuja wysokie oplaty)

Najczesciej stosowana forma rozliczen miedzynarodowych sa polecenia wyplaty, realizowane glównie metod teletransmisji. Polecenia wyplaty zleca bankowi jego klient lub bank korespondent. Jest to wyplacenie lub zapisanie na rachunek wskazanej osoby fizycznej lub prawnej okreslonej kwoty pienieznej. Kwota ta jest wyplacana ze srodków zleceniodawcy lub w ciezar rachunku w jego banku.

Polecenia wyplaty realizowane sa najczesciej za granica przez siec banków korespondentów. Banki krajowe zlecaja im wyplate okreslonej kwoty na rzecz beneficjenta wymienionego w dokumencie rozliczeniowym. Wykonanie polecenia wyplaty przez bank polega na wyplaceniu beneficjentowi gotówki, lub wreczeniu mu czeku. Najczesciej jednak bank posredniczacy dokonuje przelewu na wskazany w zleceniu rachunek beneficjenta. Przelewy pieniezne sa wygodniejsze od czeków bankierskich, poniewaz maja dluzszy okres waznosci siegajacy do roku.

Rozliczenia bezdewizowe

Barter wymiana barterowa - bezpośrednia wymiana towaru na towar, każda ze stron umowy barterowej jest jednocześnie nabywcą i sprzedawcą, a ekwiwalentem - towar.

Wymiana barterowa jest skomplikowana, kosztowna i czasochłonna. Wymaga bowiem zetknięcia się dwóch kontrahentów, dysponujących wzajemnie potrzebnymi rodzajami towarów w odpowiednich ilościach. Współcześnie barter występuje czasem w wymianie międzynarodowej, gdy jedna ze stron (lub obie) wykazuje niedobór dewiz. Clearing, forma rozliczeń finansowych między podmiotami gospodarczymi, polegająca na kompensowaniu w przyjętych okresach wzajemnych należności i zobowiązań oraz regulowaniu (w postaci bezgotówkowej lub kredytu) jedynie salda (różnicy) między nimi. Umowa clearingowa może mieć charakter dwustronny (clearing bilateralny) lub wielostronny (clearing multilateralny). Najpowszechniej rozwinął się on w rozliczeniach międzybankowych. Występuje także w rozliczeniach międzynarodowych, między krajami cierpiącymi na brak wolnych dewiz. Może pojawić się także w rozliczeniach między przedsiębiorstwami (warunkiem jest występowanie wzajemnych dostaw). A teraz wszystko w skrócie.....

Rozliczenia zagraniczne przebiegaja glównie bezgotówkowo.

Rodzaje rozliczen zagranicznych:

a. dewizowe;

b. bezdewizowe.

Charakterystyka form rozliczen dewizowych:

a. polecenie wyplaty - wydaje bankowi jego klient lub bank-korespondent; polega na wyplaceniu lub zapisaniu na r-ku wskazanej osoby okreslonej kwoty pochodzacej ze srodków wplaconych bankowi lub w ciezar r-ku zleceniodawcy;

b. czek - w obrocie zagranicznym jest zleceniem wyplacenia okreslonej kwoty lub uznania r-ku posiadacza czeku udzielonego bankowi zagranicznemu przez bank krajowy; czeki w obrocie zagranicznym moga byc skupowane oraz przyjmowane do inkasa;

c. weksel - w obrocie zagranicznym to weksel trasowany o dluzszych terminach platnosci; weksel w obrocie zagranicznym wykorzystywany jest w funkcji platniczej kredytowej i refinansowej;

d. inkaso dokumentowe - polega na pobraniu przez bank naleznosci klienta lub zabezpieczeniu jej przyszlej zaplaty w zamian za wydanie dokumentów reprezentujacych dostawe (dokumenty te to: Fa, list przewozowy, polisa ubezp. itd.); zasady inkasa reguluja jednolite zasady dot. inkasa dokumentowego okreslane przez Miedzynarodowa Izbe Handlowa w Paryzu;

e. akredytywa dokumentowa - jest pisemnym zobowiazaniem Banku importera do wyplacenia eksporterowi naleznosci w zamian za zlozenie dokumentów reprezentujacych dostawe.

Charakterystyka rozliczen bezdewizowych:

a. barter - polega na wymianie: towar za towar; banki dokonuja rozliczenia pienieznego ewentualnego salda;

b. clearing - polega na kompensowaniu naleznosci miedzy kontrahentami z róznych krajów:

* clearing dwustronny czyli bilateralny - polega na kompensowaniu naleznosci kontrahentów z dwóch krajów;

* clearing wielostronny (multilateralny) polega na kompensowaniu naleznosci kontrahentów z kilku krajów.

30.Rodzaje transakcji terminowych , krótka charakterystyka .

Transakcje terminowe zwane pochodnymi instrumentami finansowymi.

Można powiedzieć , że transakcje terminowe są instrumentami ochrony przed niekorzystnymi zmianami cen w przyszłości .

Sprzedawcy , którymi są często producenci surowców i artykułów rolno-spożywczych , obawiają się spadku cen . Chcą być pewni , że przynajmniej część ich produktów zostanie sprzedana po godziwej cenie i zawierają na tę część transakcje terminowe. Nabywcy z kolei obawiają się gwałtownego wzrostu cen i też zawierają transakcje terminowe .

Uczestnikami transakcji terminowych są też często przedsiębiorcy , którzy chcą wykorzystać zmiany cen do osiągnięcia wyjątkowo wysokich zysków .

Wyróżniamy transakcje terminowe :

typu forward - zostały wprowadzone w XVII wieku . Polegają na tym , że obie strony umawiają się na określony termin i określoną cenę . Dostawa towaru i płatności następują w momencie podanym w umowie .

typu futures - obie strony podają przyszłe ceny danego towaru jednak w momencie określonym w umowie towar nie jest fizycznie dostarczany , a jedynie następuje rozliczenie różnic cen między stronami (jeżeli cena będzie wyższa np. o 22% niż w kontrakcie , to kupujący wypłaci sprzedającemu równowartość tych 22% )

opcyjne - przedmiotem tych transakcji są opcje , czyli prawa do zakupu lub sprzedaży określonego towaru w podanym terminie i po określonej cenie ( sprzedawca opcji pobiera za nie pieniądze , a zaciąga zobowiązanie , którym jest obowiązek kupna lub sprzedaży towaru , nabywca opcji może , ale nie musi zrealizować transakcję - musi tylko zapłacić za opcję )

W Polsce coraz więcej banków podejmuje się przeprowadzania rozmaitych transakcji terminowych , jednym z towarów są waluty i w tej dziedzinie rola banków jest największa.

Zarobkiem banku jest dość wysoka cena opcji , jej wysokość jest ustalana przez wykwalifikowanych specjalistów , aby się dodatkowo zabezpieczyć , banki zwykle pobierają od klientów depozyty gwarancyjne od 5% do 15% wartości transakcji .

---