1.Kryteria odbioru odlewów:
1.Ustalenie dopuszczalnej zgodności wymiarowej.
2. Ustalenie najkorzystniejszej tolerancji zmienności
składu chemicznego.
3. Ustalenie jakości powierzchni(gładkości)-zależy od
technologii stosowanej w danej odlewni.
4. Ustalenie zwartości materiału- poziomu zwartości,
czyli dopuszczalnego poziomu wtrąceń( żużli, tlenków),
Porowatości skurczowej, porowatości gazowej.
5. Uzgodnienie wymaganego poziomu właściwości mech.
6. Ocena struktury.
2.Rysunek surowego odlewu:
Rysunek sur. Odlewu przygotowują technolodzy odlewni.
Jest to pierwszy etap opracowania technologii wytwarzania odlewu.
Ustala się: 1. Powierzchnie podziału: ( tak, aby powierzchnia była płaska
żeby zapewniała łatwe wyjście z formy modelu, zapewniała zadawalającą jakość)
Oznaczenie powierzchni podziału. 2. Oznaczenie łączników i żeber
Skurczowych dla uniknięcia odkształceń odlewów. W odlewach podczas ich
Stygnięcia pękają naprężenia odlewnicze, które mogą spowodować
Odkształcenia odlewów, a w skrajnych przypadkach ich pękniecie.
3. Naprężenia odlewnicze:
Suma naprężeń cieplnych, fazowych i skurczowych.
Naprężenia skurczowe-zanikają po wybiciu rdzenia,
Są efektem różnic w temp. Ścianek i obecności współczynnika
Liniowego rozszerzalności cieplnej.
Naprężenia cieplne- powstają w ściankach o różnej grubości
(stygnące z różną szybkością)
Naprężenia fazowe- podczas chłodzenia przemianie jednej
Struktury w drugą, np. austenitu w perlit towarzyszy skok
Objętości w określonej temperaturze.
Dla usunięcia naprężeń odlewniczych wykonuje się obróbkę
Cieplną,(wyżarzanie odprężające) albo poddaje się je wibracji.
4. Typy układów wlewowych( wady i zalety)
Układ wlewowy jest to system kanałów wykonanych we wnęce
Formy mający na celu doprowadzenie metalu do wybranego miejsca
Wnęki formy i zatrzymanie płynących zanieczyszczeń.
Zbiornik wlewowy- umożliwia wprowadzenie ciekłego metalu
Wlew główny-pionowy kanał łączący belkę ze zbiornikiem wlewowym
Belka żużlowa- ma za zadanie zatrzymać płynące z metalem zanieczyszczenia
Wlewy doprowadzające- to kanały, przez które metal wpływa już do wnęki formy.
Układ wlewowy zamk.- w którym najmniejsze pole przekroju ma
Wlew doprowadzający, metal do wnęki formy wpływa szybko, co sprzyja
Zagazowaniu metalu.
Układ wlewowy otwarty- pole przekroju wlewu doprowadzającego
Jest większe od pola przekroju wlewu głównego. W układzie wlewowym
Belka żużlowa nie pracuje
Układ wlewowy klinowy
Układ wlewowy syfonowy
Układ wlewowy kaskadowy
5. Lejność
Zdolność do zapobiegnięcia metalu w kanały wnęki formy, czym
Wyższa lejność tym lepiej zostaną odtworzone cienkie ścianki,
Lejność rośnie ze wzrostem temp. Ciekłego metalu i ze wzrostem ciśnienia
Mentalistycznego(wys. Układu wlewowego)
6. Modyfikacja
Dla rozdrobnienia struktury ciekły stop tuz przed odlaniem poddaje sie modyfikacji.
Modyfikacja polega na wprowadzeniu pierwiastków lub zapraw (stopów) z których
Powstają sztuczne zarodki krystalizacji, są one nietrwale. w przypadku stopow
aluminium z tlenem modyfikatorem jest stront lub sód, w przypadku żeliwa jest
żelazokrzem .
7. Rafinacja
Z uwagi na jakość odlewu( porowatość gazowa, wtrącenia niemetaliczne)
Należy stosować rafinacje ciekłego metalu, unikać nadmiernej ilości polewania
Metalu i preferować układy wlewowe zapewniające spokojne płynięcie metalu.
Rafinację wykorzystujemy poprzez przedmuchiwanie ciekłego metalu gazami
Obojętnymi.
Rafinację intensyfikuje się poprzez wprowadzenie drgań mechanicznych
Z odpowiednią częstotliwością czy też zastosowanie podciśnienia.
Rafinacja-oczyszczanie substancji w celu nadania im odpowiednich
Właściwości np. pozbawienia zabarwienia.
8. Krzepnięcie kierunkowe
Rozpoczyna się w częściach o najmniejszym przekroju, następnie
Obejmuje części coraz grubsze i kończy się na częściach najgrubszych tzw Nadlew
Podobnie jak krzepnięcie jednoczesne, także kierunkowo zależy od 2 czynników.
Pierwszy z nich to konstrukcja odlewu, cechująca się brakiem lub minimalną
Objętością węzłów cieplnych, wzrostem grubości ścian postępującym w kierunku
Nadlewów. Drugi to właściwy sposób odlewania, polegający przede wszystkim na:
- doprowadzenie metalu do lub w pobliżu nadlewu, który w czasie krzepnięcia
odlewu powinien być jego częścią o najwyższej temperaturze
- stosowanie materiałów formy o zróżnicowanych właściwościach termofizycznych
lub ochładzalników.
9. Węzły cieplne
10. Zasilacze, ochładzalniki
Ochładzalnik, w odlewnictwie wkładka metalowa
(np. pręt) umieszczana w formie odlewniczej
(przeważnie w miejscach zgrubienia ścianek);
Dzięki większej przewodności cieplnej niż przewodność masy formierskiej
i dużej pojemności cieplnej przyspiesza odprowadzanie ciepła.
Zasilacze- do zrekompensowania ubytku metalu w obszarze węzła cieplnego
Projektuje się tzw. Zasilacze. Standardowe zasilacze mają kształt klinów i
Stanowią bardzo dużą objętość w stosunku do odlewu. Warunkiem skutecznego
Działania zasilacza jest to, aby metal w zasilaczu zakrzepł jako ostatni.
11. Metody odlewania:
Odlewanie niskociśnieniowe- polega ono na zapełnieniu metalem formy przylegającej
do tygla przez działanie na jego powierzchnię gazu obojętnego pod ciśnieniem 0,1-0,2
MPa. Zaletą tej metody w porównaniu z odlewaniem grawitacyjnym do form metalowych
Jest: lepsze wypełnienie wnęki, co pozwala na wykonanie odlewu z cienkimi ściankami,
Zwiększenie wydajności.
Odlewanie ciśnieniowe- jest to wtłaczanie ciekłego metalu do formy metalowej
Pod ciśnieniem kilku do kilku dziesięciu megapaskali wytworzonym przez zespół
Prasujący maszyny odlewniczej. Duża dokładność wymiarowa i gładkość powierzchni
Pozwala na znaczną eliminację obróbki mechanicznej. Metodą tą wykonuje się koła
Samochodowe, głowice silników.
Odlewanie odśrodkowe- Jest to odlewanie do form wirujących, przeważnie metalowych.
W wyniku działania siły odśrodkowej, wywołanej obrotem, metal wprowadzony do formy
Jest dociskany do ścian i szybko krzepnie. Forma może się obracać wokół osi poziomej,
Pionowej, nachylonej. Zaletą metody jest mały rozchód metalu.
Odlewanie kokilowe- to odlewanie grawitacyjne(pod działaniem siły ciężkości) do formy
Metalowej. Forma taka(kokila) umożliwia wykonanie nawet kilku tys. Odlewów.
Trwałość kokili zależy od tworzywa odlewu, temperatury zalewania, temp. Pracy.
Zużycie kokili uwidacznia się pojawieniem siatki pęknięć, nadtopień, uszkodzeń mech.
12. Piece do topienia metalu
Żeliwiak- jest to piec szybowy opalany koksem, do pieca przez okno wsadowe ładuje się
Paliwo(kokos) na przemian ze wsadem metalowym i topikiem. Gazy żeliwiakowe o temp
Ok. 1800 stopni, powstałe podczas spalania koksu, przemieszczają się ku górze nagrzewają
I topią wsad metalowy.
Piec łukowy- źródłem ciepła jest łuk elektryczny tworzący się między elektrodami
Grafitowymi i wsadem metalowym.
Piec indukcyjny- materiał nagrzewa się w wyniku wyidukowania w metalowym wsadzie
Prądów wirowych.
Piec oporowy- ciepło jest wytwarzane przez elementy grzejne pieca.