46. Czym zajmuje się epistemologia genetyczna? S.182
Epistemologia genetyczna zajmuje się wyjaśnianiem struktur poznawczych człowieka. Epistemologia genetyczna zajmował się Piaget, który za pomocą metod psychologicznych , badał sposób w jaki dzieci przyswajają sobie podstawowe narzędzia wiedzy oraz przekształcają je w coraz bardziej złożone środki przystosowania się do środowiska.
47. które aspekty teorii J. Piageta zostały podane krytyce? S.207
Pierwszy aspekt dotyczył tego, iż Piaget nie doceniał możliwości małych dzieci. Wiele późniejszych badan wykazało, ze wiek, który Piaget wskazywał jako moment osiągnięcia kolejnych kamieni milowych rozwoju był błędny.
Jak wiadomo Piaget niewiele dbał o normy wiekowe- bardziej skupiał się na kolejności zdobywania umiejętności. Niemniej jednak, rozbieżność wieku często była taka duża, ze wymagała wyjaśnienia. Np. jeśli chodzi o stałość przedmiotu to Piaget uważał, ze dziecko nie może posiąść tego przed ukończeniem 1 r.ż . ilustrował to eksperymentami polegającymi na ukrywaniu przedmiotu, co w wykonaniu późniejszych badaczy przyniosło takie same rezultaty. Jednakże przy użyciu innych technik udało się wykazać, ze nawet o wiele młodsze dzieci rozumieją iż przedmioty nie przestają istnieć, gdy znikają z pola widzenia.
Drugi aspekt dotyczył etapowego charakteru procesu rozwoju. W modelu etapowym wyróżniamy 3 kryteria:
- zmiany jakościowe - w pewnych momentach rozwoju zachowanie i sposób myślenia dziecka ulęgają zmianom (np. zastosowanie nowego rodzaju strategii myślenia)
- nagłość zmian- każdego rodzaju zmiana następuje raptownie, a nie stopniowo
- zmiana powszechna- np. nowy etap rozumowania wpłynie na wszystkie a nie na wybrane aspekty rozwiązywania problemów
Psychologowie coraz częściej, dochodzą do przekonania, ze rozwój przyjmuje bardziej złożone, nieoczekiwane formy. Np. egocentryzm - zdaniem Piageta dzieci do 7 r.ż. nie są zdolne zrozumieć, ze inni ludzie mogą mieć własny punkt widzenia. Dopiero na początku stadium operacji konkretnych zaczynają wyzbywać się tego podejścia. Jednak wiele innych prac wykazało, ze dzieci dużo młodsze zachowują się w pewnych okolicznościach nieegocentrycznie. Dużo zależy od zadania i wymagań stawianych dziecku. Dokładniejsze badania ujawniają istnienie ciągłości czego nie uwzględnia teoria oparta na okresowo pojawiających się zmianach jakościowych
48. podaj charakterystyczne cechy rozwoju poznawczego dzieci w ujęciu L. Wygotskiego. S.218
Teoria rozwoju poznawczego dzieci wg Wygotskiego nie polega stwierdzeniu iż dzieci są biernie „karmione” wiedza przez dorosłych , lecz na tym, ze dzieci aktywnie interpretują otaczający je świat. Dzieci stanowią również element swej kultury społecznej i ich rozwój w sposób nierozerwalny związany jest z ta kultura. Rozwój poznawczy jest wiec procesem społecznym i należy go pojmować jako polaczenie 3 aspektów: kulturalnego, interpersonalnego i indywidualnego.
49. Przedstaw aspekt kulturowy teorii L. Wygotskiego. S.219
Zdaniem Wygotskiego charakter człowieka jest zasadniczo produktem społeczno- historycznym. Czyli dzieci mogą korzystać z mądrości nagromadzonej przez poprzednie pokolenia oraz poprzez wzajemne relacje z opiekunami . aby opisać istotę dziedziczenia kultury przez dziecko, Wygotski używał pojęcia narzędzi kulturowych. Narzędzie kulturowe SA to wpracowane przez każde społeczeństwo przedmioty i umiejętności służące przekazywaniu tradycji, które w tym celu musza być przejmowane z pokolenia na pokolenie. Tymi narzędziami SA książki, zegary, rowery, kalendarze itp., a także takie pojęcia i symbole jak: język, umiejętność czytania i pisania, oraz wartości tj. prędkość, skuteczność i siła. Z ich pomocą dzieci uczą się pojmować zasady funkcjonowania otaczającego świata. Np. jaka role odgrywa w naszym życiu czas- od najmłodszych lat dzieci uczą się ze codzienne działanie dzieli się na konkretne jednostki czasu, a język jest pełen słów tj. rano wieczorem, wkrótce…Tym narzędziom psychologicznym przychodzą z pomocą narzędzia technologiczne - zegarki, kalendarze. Jednakże najważniejszym narzędziem kulturowym przekazywanym dzieciom jest język, który wg Wygotskiego odgrywa kluczową rolę:
- jest głównym środkiem przekazywania doświadczeń społecznych
- umożliwia dzieciom kierowanie własnymi działaniami
- w późniejszym okresie (ok. końca wieku przedszkolnego ) zostaje zinternalizowany i przekształcony w myśl
50. Przedstaw aspekt interpersonalny teorii L. Wgotskiego. S.222
Aspekt interpersonalny dotyczy konkretnych mechanizmów, dzięki którym kultura przekazywana jest dzieciom na drodze kontaktów z osobami dysponującymi większą wiedzą. Osoby te muszą przekazać dziecku narzędzie kulturowe potrzebne do jego aktywności intelektualnej. Zdaniem Wygotskiego, korzenie wiedzy tkwią w społeczeństwie, które objawiają się najpierw we wspólnych działaniach z kompetentnym dorosłym, dopiero później zostają przez dziecko przejęte i zinternalizowane. Rozwój poznawczy zatem to postęp od interpsychicznego do intrapsychicznego , od regulacji wspólnej do autoregulacji. Praktykując u boku dorosłej osoby, dzieci mogą funkcjonować na wyższym poziomie niż mogłyby tego dokonać same. Dopiero wtedy można rzetelnie ocenić ich prawdziwy potencjał. Różnica pomiędzy wynikiem samodzielnym, a uzyskanym w efekcie współpracy nosi nazwę sfery najbliższego rozwoju- czyli jest to obszar, w którym dzieci mogą najlepiej wykorzystać kierowane do nich instrukcje, i w którym dorośli powinni podejmować wysiłki instruktażowe.