Wykłady Bioetyka
29.10.11
Bioetyka - oddalona od kościoła
Etyka chrześcijańska (nieporozumienie) - wątpliwość z bioetyką
Deprofesjonalizm zawodów medycznych:
Utrata monopolu wiedzy lekarskiej,
Rola płatnika usług zdrowotnych,
Procesy sądowe przeciwko lekarzom,
Lekarz - jestem tym co złożył przysięgą - „Hipokratesa” profesur sum → ten co złożył przysięgę
Złożenie przysięgi przez lekarzy, kapłanów, politycy → profesjonaliści intelektualni, pracujący umysłem;
Profesjonalista - hańba użycia w pracy rąk
Wysokie standardy moralne - wymogi
Polityk, lekarze, kapłan → nie łamali tych Standarów, nie podlegali prawu (praktycznie)
Nie moralne, aby postąpić tak, aby złamać prawo.
Autorytet horyzontalny - nie było uniwersytetów. Kształcił się np. u Hipokratesa i został uznany za tego co leczy; zacna osoba mądra, nie ogranicza wolności, prowadzi mnie ku zdrowiu, jestem jemu posłuszny, nikt mnie nie zmusza.
Autorytet horyzontalny → zostaje zastąpiony Autorytetem biurowym
Autorytet biurowy - wymuszony autorytet, ja jestem lekarzem i mam dyplom i mnie musisz słuchać, ograniczenie wolności, posłuszny jemu na mocy autorytet biurowy → ludzie nie chcą być zniewoleni.
Bunt ludzi paternalizmem medycznym → relacja ojciec + małe dziecko;
Ojciec wie co jest dobre dla dziecka, a dziecko nie
Dziecko zmienia zdanie, a ojciec nie;
W medycynie Primum non cere → fizjoterapeuta wie co jest dobre dla pacjenta;
Po pierwsze nie szkodzić!
Przykład: A Magin(?)→ pacjent wie co jest dla niego dobre, jakie jest jego życie, jak chce je przeżyć, co jest cenne, a nie lekarz w tym przypadku decyduje o moim życiu.
Autonomia → prawa pacjenta
Deprofesjonalizacja → sądy przeciwko lekarzom
Tylko lekarz posiadał wykształcenie wyższe;
Lekarz jako biegły sądowy przeciwko innemu lekarzowi → jego decyzje w danym momencie były słuszne.
1950 → powstaje grupa zawodowa o wykształceniu wyższym, pielęgniarki, mogli być powołani do sądu.
Dziel i rządź → każdy może oskarżyć; lekarz - fizjoterapeuta, pielęgniarka - lekarz, itd.
Klient usług medycznych → realia ekonomiczne
Bioetyka jest amerykańska
„amerykańskość bioetyki”
Imeralizm medyczny
Zarzuty ze strony etyki feministycznej
Zarzuty ze strony środowisk religijnych
Medycyna powstaje w Ameryce, etyka również
Wskazujemy na pewny styl myślenia → jednostka jest najważniejsza
W Japonii jest inaczej → Japończyk jako część społeczeństwa, mogą od niego coś wymagać.
W Izraelu → Żyd ważny dla społeczeństwa;
We Włoszech → ja chcę aby o moim zdrowiu porozmawiać z rodziną;
W Polsce → informuje się najpierw rodzinę, a potem pacjenta;
Amerykańskie spojrzenie na świat → niszczy kulturę, narzuca się wszystkim styl patrzenia na świat;
Etyka feministyczna - Prof. M. Środa - autonomia, decydowanie o sobie jest sprzeczne z naturą kobiety, decydować sama → porzucona
Kobieta - chce decydować z innymi, z rodziną
Mężczyzna - chce decydować sam, promuje sam siebie
Sekularyzacja - autonomia pacjenta, świadoma zgoda pacjenta na wszystko → źródło norm
Etyka medyczna - źródłem jest pacjent
Etyka religijna - źródłem prawa jest Bóg
Jan Paweł II - Etyk z wykształcenia - jaki jest wkład w etykę medyczną JP II
Etyka Chrześcijańska - przeciwstawna do etyki medycznej → Wywyższa człowieka, pomniejsza Boga.
Bioetyka - odrębna dziedzina wiedzy
przyjmuje się jako czas powstania bioetyki przełom 60 i 70 lat XX wieku.
1970 Van Renselar Potter w 1970 roku a artykule „Bioethics: The science od survival”, a następnie wyd. w 1971 książkę pt. „ Bioethics: Bridge to the Future”/
Callahan 1973
-Subdyscypliny bioetyki:
etyka środowiskowa, etyka bioetyczna
Główne ośrodki:
Kennedy Institute of Ethics Gergetown Uniwer. Waszyngton DC
The Hasting Center( NY) - 1969 r
“Bioetyka 4 zasad”( Mantra z Georgtown) Etyka federalna
Twórcy innej bioetyki - krytykuje podejście Beauchamp (prencepializm) → pogardliwe wymienianie 4 zasad etycznych;
W jezyku polskim IV wydanie → nasze podejście do etyki pogardliwe.
V - pryncypializm (bezmyślnie czepia się zasad i norm)
VI - podejście IV zasad do etyki medycznej,
Etyka lekarska( Medyczna)
Deontologia lekarska - związana z Hipokratesem
Platon wymienia 7 lekarzy najlepszych w Grecji; był człowiekiem o brzydkim wyglądzie (dobro, prawda), niemoralne leczyć brzydkie dzieci, Platon→ przezwisko( szeroki w barach) →brzydki na ciele nie będzie mądry, dobry.
Hipokrates - brzydal o dużej mądrości.
Nie napisał przysięgi Hipokratesa ( napisana po jego śmierci w stylu języka kapłańskiego), są zapisy, zobowiązania, których Hipokrates nie przestrzegał.
Napisali je Pitegorajczycy → Pitagoras, element jego religii i sekta religijna→ W świecie jest porządek, a nie ma chaosu można to opisać wzorem→ Bóg to liczba, naruszenie porządku - zabijanie człowieka( zakaz aborcji, zakaz stosowania chirurgii).
Wyznaczała standardy postępowania lekarzy.
Dzisiaj
Kodeks honorowy = deontologia
Co to znaczy być członkiem korporacji lekarskich, a nie dobrym człowiekiem, lekarzem.
Główne obszary zainteresowania:
Lekarz - lekarz
Lekarz - pacjent
Lekarz - społeczeństwo ( nie ma przysiędze Hipokratesa)
Broambuła
Terapia - opisane zobowiązania lekarz - pacjent.
Lekarz - lekarz → wzajemny szacunek, rozumiany konkretnie, prof. Medyczny - jako ojciec.
W przysiędze Hipokratesa → rozstrzygnięcia dotyczące relacji pomiędzy lekarzami, zapomniana część pamiętnej przysięgi, zobowiązanie do szacunku zapomniane przez bioetykę, brak relacji pomiędzy pracownikami ochrony zdrowia.
Szacunek bezwarunkowy - przypisuje się każdej osobie jako osobie;
Radykalna różnica między osobą, a rzeczą, Dla osób → szacunek wynikający z przeciwstawiania rzeczy, będących środkami do celów i osób jako celów samych w sobie.
J. Kant, krytyka praktycznego rozumu.
Obywatel, osoba… Celów samych w sobie, należy się szacunek osobie.
Przekłamanie - każdy człowiek posiada godność, każdej osobie rozumnej należy się
godność - KANT
-Szacunek warunkowy - szanuje się daną osobę za coś (np. zasługi)
Za zasługi - lekarz określa mistrzów swojego rzemiosła - np. prof.
Szacunek pokory - pewnych spraw nie można rozwiązać, jest we mnie pokora dla życia, wybiera się najlepsze rozwiązanie z możliwych.
Szacunek uczciwości - wywiązanie się ze zobowiązań. Wypełnianie zawartych umów.
Szacunek instytucjonalny - potrzebujemy symboli jako ludzie, jeżeli został wybrany ktoś, jego szanujemy bo jest wybrany przez społeczeństwo.
Symbol → w medycynie
Szacunek dla instytucji, w której pracuje, szanuję wszystkich pracowników tej
instytucji.
Szacunek opieki i troski - to co słabe wzbudza zobowiązanie do opieki. Szacunek dajemy temu co delikatne, niepowtarzalne, z racji swej niepowtarzalności.
Lekarz - lekarz → znaczenie dla pacjenta
Łatwiej zaufać człowiekowi, o którym się wie, że jest szanowany przez innych ludzi, czyli lekarzom łatwiej zaufać, gdy jest szanowany przez innych lekarzy.
np. skracanie pobytu pacjenta w szpitalu - zaufanie pacjenta do lekarza gwałtownie rośnie;
brak szacunku między lekarzami(okazywany publicznie) będzie skutkował brakiem szacunku i zaufania pacjenta do lekarza co może mieć wpływ na wyniki leczenia.
Szacunek racjonalny - upomnienie jako wyraz szacunku.
„prawo gwizdka” - są ludzie, którzy nie zasługują na warunkowy.
Charakter wzajemny - norma
„Szanuj tych, którzy na to zasługują”
„Żyj tak, aby godnym szacunku”
Duże znaczenie dla pacjenta - okazywanie szacunku lekarz - lekarz
30.10.11
Zasada postępowania w relacji lekarz - pacjent.
Świadoma zgoda - pacjent chce sam wszystko kontrolować.
Spełnione są 3 warunki:
Adekwatna wiedza na temat działania terapeutycznego ( nie musi być pełna, ale zrozumiale przekazana istota działania względem pacjenta)
Paradygmatyczna (optymalna, ma być jak tylko się da)
Nie podlega przymusowi
intencjonalnie wprost ( słownie lub forma pisemna) upoważnia lekarza do wykonania bądź zaniechania wykonania określonej procedury medycznej,
Pacjent nie może być zniewolony zewnętrznie do podejmowania decyzji.
Kontrolowany przez jakąś instytucje np. Kościół Jehowy
Presja najbliższej rodziny
Czyny intencjonalne i dopuszczalne (zgadzamy się, ale nie chcemy skutków jakie te działania spowodują)
Actus humanus - chciane działanie
Pacjent nie może tylko dopuszczać, ale i chcieć.
Koncepcja świadomej zgody zakłada zatem, że pacjentowi:
Przekazane są odpowiednie informacje
Te które ten rozumie
Podejmuje dobrowolne decyzje
Świadomy wybór pacjenta - wybór alternatywnych metod leczenia np. antybiotyki - zamiast operacji.
W praktyce medycznej dopuszcza się możliwość innego wyrażenia zgody przez pacjenta.
Zgoda niejawna (milcząca zgoda) polega na zastosowaniu w swoim postępowaniu określonych poleceń czy wskazań
Zgoda implicite lub założona w działaniu - stosowana jest wówczas gdy zgoda na jakiś zabieg jest implicite założona w zgodzie na wykonanie innego zabiegu, nie wybudza się pacjenta podczas operacji celem podjęcia rozszerzenia zabiegu operacyjnego. - na korzyść pacjenta podejmuje się decyzje o zoperowaniu innego miejsca
Zgoda domniemana - (na podstawie, co wiemy o danej osobie twierdzimy, że wyraziła by bądź nie wyraziła by zgody na dany zabieg, w szczególności jeżeli chodzi o przeszczepy narządów, od tzw. Zmarłych dawców, opinia męża może być inna od opinii żony.
De facto o zgodzie domniemanej należy mówić także w przypadku tzw. Zgody zastępczej, gdy o leczeniu pacjenta nie przytomnego decyduje ktoś( najczęściej członek rodziny), który zna uprzednio wyrażone przez pacjenta preferencje
3 typy własności:
Dobro niezbędne do życia( bez nich nie można żyć) np. bez mojej pomocy bezdomny zginie - daje mu płaszcz na zime.
Dobro godziwe - (majątek) np. pozwolę bezdomnemu spać u siebie w domu( dom dobro godziwe)
Dobro zbędne( zbędne, z których nie korzystamy)
W Polsce pyta się rodzinę o zgodę na pobranie narządów.
Zgoda poczytywana - zgoda na pobranie krwi do badania HIV. Pacjent musi być poinformowany o tym → ochrona personelu medycznego → w odróżnieniu od zgody implicite - personel musi poinformować pacjenta o instytucji zgody poczytywanej;
Dla dobra pracownika ochrony zdrowia.
Standard działań w najlepszym interesie pacjenta, który zakłada, że osoba podejmująca za pacjenta decyzje wybiera takie rozwiązanie , które przyniesie pacjentowi maksimum korzyści, tzw. Korzyść netto., tzn. tych które pozostają do odliczenia szkód związanych.
Korzyści netto - zagrożenie związane z operacją, korzyści związane z operacją. Na ile operacja zmieni życie człowieka operowanego.
Korzyści powinny być ocenione z perspektywy jakości życia pacjenta.
Najczęściej standardowe działanie jest zgoda rodziców na leczenia dziecka- noworodka.
Paternalizm mocny - Lekarz podejmuje działanie według autonomicznej decyzji pacjenta;
Paternalizm słaby - decyzja personelu za pacjenta, który nie może tej decyzji podjąć. Lekarz sam za niego decyduje, kierując zasadami dobroczynności i nieszkodzenia.
Ustawa bioetyczna w Polsce + Owiedo w Hiszpani
Wprowadza w Europie - mamy prawo udzielać zgody z wyprzedzeniem, dyrektywa medyczna na przyszłość.
Z postaci
Testament życia - zapis: proszę mnie nie reanimować, nie mam zaufania do żony; z wyprzedzeniem.
Przykład Margo→ matka umiera demencja starcza.
Ustanowienie trwałego przedstawiciela medycznego; wybiera się z pośród rodziny jedną osobę, która będzie decydować o moim losie; Podejmuje decyzje z aktualną możliwością medyczną.
Etyka lekarska - paternalizm mocny nieupoważniony dopuszczony przywilej, że nie muszą informować pacjenta o złym stanie pacjenta i leczenie nie da pozytywnych skutków, może być szkodliwe na dla pacjenta.
Zgodnie z „deklaracją Helsińska” przez badanie naukowe na ludziach należy rozumieć:
Bezpośrednio na pacjencie
Zbieranie materiału biologicznego pochodzenia od pacjenta( o ile można go zidentyfikować z danym pacjentem)
Na danych pacjentach
Eksperymentalna terapia - lekarz wobec braku skutecznych metod leczenia ma prawo zastosować za zgodą pacjenta leczenie metodami, które nie zostały do tej pory sprawdzone.
Eksperymentalna terapia nie stanowi badania naukowego, może jednak stanowić rację dla podjęcia odpowiednich badań naukowych.
Stosowanie placebo w badaniach naukowych - tylko do takiej sytuacji, w któ®ej nowa terapia stosowana jest w leczeniu osób cierpiących na chorobę wobec której do tej pory nie znaleziono skutecznej metody terapeutycznej.
Kwestia zachowań poufności informacji uzyskanych w czasie leczenia, prowadzenia badań naukowych.
Do zachowania tajemnicy lekarskiej zobowiązuje zarówno deontologiczne dokumenty o zasięgu międzynarodowym( deklaracja Genewska, Helsińska, w Polsce w środowisku lekarskim KEL)