WIRUSOWE ZAPALENIE JAMY NOSOWEJ I PŁUC KONI ORAZ RONIENIE KLACZY Rhinopneumonitis aequorum
Zaraźliwa choroba koni, o charakterze enzootycznym, wywołująca nieżytowe zapalenie błon śluzowych głowy i górnych dróg oddechowych, a u klaczy ciężarnych - ronienie.
Etiologia: Herpesvirus koni, rodzina Herpesviridae rodzaj Varicellovirus
(EHV-1) wywołuje ronienia; (EHV-4) - zakażenia układu oddechowego, rzadko ronienia
Źródła i drogi zakażenia - bezpośrednie i pośrednie klacze, ogiery, wtórne źródło zakażenia
Objawy kliniczne zależą od wieku i postaci: zapalenia nosa i gardła, odoskrzelowe zapalenie płuc; ronienia, nerwowej
Źrebięta, odsadki i roczniaki
Nieżyt górnych dróg oddechowych (wypływ surowiczy z nozdrzy, spojówek), Objawy ogólne (40-410C przez 2-3 dni), Bez powikłań: objawy ustępują po 2-3 dniach, .Powikłania: duszność kaszel, opryszczka na błonach śluzowych.
Klacze źrebne
Brak objawów układu oddechowego, Ronienia u 50-80% klaczy (7-11 m-cu), Błony płodowe niezmienione, Porody źrebiąt (giną w ciągu 3 dni z objawami zapalenia płuc), Odporność po przechorowaniu - 3 tyg-3-9 m-cy.
Postać nerwowa -Ataksja, porażenia kończyn, atonia pęcherza moczowego.
Zmiany anatomopatologiczne
Postać oddechowa -Zaczerwienienie i obrzęk błon śluzowych, zmiany zapalne w płucach, zmiany posocznicowe, zwyrodnienie miąższowe wątroby, nerek, obrzęk śledziony.
Ronienia -Błony płodowe niezmienione a poroniony płód nie wykazuje zmian autolitycznych tylko Obrzęk tkanki podskórnej płodu, zażółcenie błon śluzowych i tkanki podskórnej, wybroczyny w błonie śluzowej i pod błonami surowiczymi, płyn w jamach ciała.
Rozpoznanie -wywiad, objawy kliniczne i zmiany sekcyjne. Badania wirusologiczne -izolacja wirusa z wymazów z nosa, z narządów płodu; Badania serologiczne ( ID, SN, OWD), PCR i histopatologiczne.
W postaci nerwowej - izolacja wirusa z wymazów z nosa, z płynu mózgowo-rdzeniowego.
Rozpoznanie różnicowe - choroby przebiegające z ronieniem.
Leczenie objawowe, immunomodulatory, środki wykrztuśne, antybiotyki.
Profilaktyka ogólna oraz często szczepienia ochronne.
ZALECANY SCHEMAT SZCZEPIEŃ
|
Szczepionki inaktywowane |
Szczepionki żywe |
KLACZE |
5,7 i 9 miesiąc ciąży powtarzać corocznie |
4 i 9 miesiąc ciąży |
ŹREBIĘTA |
4,5,7 i 10 miesiąc życia |
|
ROCZNIAKI |
Kwiecień i wrzesień |
|
ROCZNIAKI nie szczepione wcześniej |
I. w dowolnym czasie II. po 6-9 tygodniach III. po 6 miesiącach |
|
OTRĘT (Exanthema coitale vesiculosum)
Choroba krycia, przebiegająca z zapaleniem osutkowym narządów rozrodczych.
Etiologia -Wirus otrętu koni EHV-3, Herpesviridae -
Źródła i drogi zakażenia - bezpośrednie- poprzez krycie i pośrednie- przez ściółkę, sprzęt.
Objawy kliniczne - inkubacja choroby wynosi 1 -10 dni.
Klacze -zaczerwienienie błony śluzowej pochwy lub szyjki macicy i okolic łechtaczki. Grudki przechodzą w pęcherzyki i płytkie owrzodzenia pokryte nalotem. Wycieki wyciek śluzowo-ropne z pochwy.
Ogiery -obrzęk napletka, jąder i moszny, pęcherzyki, krosty, owrzodzenia.
Rozpoznanie -Badanie kliniczne, serologiczne ( SN, IF), izolacja wirusa, PCR.
Leczenie- objawowe, ok.10 dnia samowyleczenie; Zapobieganie swoiste -brak szczepionek
WIRUSOWE ZAPALENIE TĘTNIC U KONI -(Arteritis virosa equorum,
EquineViral Arteritis - EVA)
Choroba zakaźna koni przebiega z poronieniem. .
Etiologia -wirus z rodzimy Arteriviridae s wykazuje powinowactwo do naczyń krwionośnych i wywołuje w nich swoiste zmiany wsteczne Okres inkubacji 3-14 dni
Objawy kliniczne -U ogierów często niewidoczne- zakażenie przebiega bezobjawowo
U klaczy jedynym objawem mogą być ronienia.. Objawy kliniczne - gorączka (40 -41,50C), zapalenie spojówek, światłowstręt, zapalenie błon śluzowych nosa - surowiczy wyciek oraz patognostyczne obrzęki w okolicy wymienia, worka mosznowego, na szyi, duszność, biegunki i morzyska
CIĘŻARNE KLACZE -resorpcja płodu lub poronienia w 5-6 mies. ciąży lub rodzenie słabych źrebiąt, które giną po 1-2 dniach. Źrebieta zakażone śródmacicznie wykazują niechęć do ssania i giną z objawami duszności, biegunek; zapaleń ścięgien mięśni zginaczy.
Zmiany anatomopatologiczne -zwiększona ilość płynu w jamach ciała; zapalenie krwotoczne lub dyfteroidalne okrężnicy i jelita ślepego; zawały w śledzionie, obrzęk i przekrwienie węzłów chłonnych; obrzęki i wybroczyny w narządach wewnętrznych.
zmiany histopatologiczne -szklista martwica błony środkowej małych tętniczek mięśniowych w jelicie ślepym, okrężnicy, śledzionie i węzłach chłonnych
Rozpoznanie. Badać nasienie, wymazy z jamy nosowej, worka spojówkowego, krew z EDTA. Z płodów pobrać do badań wycinki narządów miąższowych.
Badania wirusologiczne (z nasienia), badanie serologiczne par surowic (SN, IF) --próby pobrane w odstępie 3-4 tygodni, test ELISA, PCR, próba biologiczna.
Histopatologia-zmiany zwyrodnieniowe i nacieki zapalne w środkowej warstwie tętniczek
Zapobieganie -Izolacja chorych, odkażanie stajni, eliminacja ogierów- nosicieli, szczepienia
Postępowanie z ogierami -używać do rozrodu wyłącznie ogiery serologicznie ujemne. Potwierdzić brak siewstwa ogiera próbą biologiczną. Można stosować szczepionki inaktywowane ale w wielu krajach obecność przeciwciał uniemożliwia import/eksport. Stosować kwarantannę 3-tyg. dla koni importowanych lub wprowadzanych do stadniny.
ZAKAŹNE ZAPALENIE MACICY U KLACZY -Metritis contagiosa equorum,
ang. CONTAGIOUS EQUINE METRITIC -( CEM)
Wysoce zaraźliwa choroba układu rozrodczego koni przenoszona głównie przez krycie .Etiologia -Taylorella equigenitalis -pałeczka
Drogi zakażenia -jatrogenna , przez krycie naturalne, inseminację
Źródłem są konie chore lub częściej bezobjawowi nosiciele zarazka np. zakażone ogiery lub rzadziej klacze. Źrebię zakaża się podczas porodu i staje się bezobjawowym nosicielem T. equigenitalis. Siewstwo może być okresowe lub stałe i utrzymywać się przez kilka lat
Inkub. 2-12 dni Objawy kliniczne u KLACZY - są typowo, atypowo, subklinicznie
Postać typowa obrzęk i przekrwienie warg sromowych; obfity, biało-szarym, śluzowo-ropny wyciek z pochwy ; błona śluzowa pochwy, szyjki macicy i macicy zaczerwieniona, obrzękła, pokryta pasemkami śluzu oraz ropy; po 11-14 dniach wypływ z pochwy zanika, ale utrzymuje się stan zapalny macicy; powtarzanie rui; w kolejnych rujach wypływ pojawia się ponownie, a okres międzyrujowy ulega skróceniu.
Postać atypowa. skąpy śluzowo-ropnym wyciek z pochwy oraz ogniskowe zmiany zapalne pochwy i szyjki macicy.Po 5-7 dniach kilkakrotne powtarzanie rui mimo samoistnego zaniku zmian; okresowa, kilku tyg. Niepłodność, czasmi wczesna zamieralność zarodków lub sporadyczne poronienia w pierwszych miesiącach ciąży. po 4-6 tygodniach następuje samoistne wyleczenie endometritis - nosicielstwo zarazka utrzymuje się przez wiele lat; po reinfekcji - objawy kliniczne bardzo słabe lub brak
OGIERY - nie wykazują dostrzegalnych objawów klinicznych; sporadycznie - skąpy, śluzowy wyciek z cewki moczowej;zakażenie pozostawia długotrwałe nosicielstwo i siewstwo przy braku odpowiedzi immunologicznej.
Rozpoznanie po badaniu bakteriologicznym z wymazów z dróg rodnych (z błony śluzowej środkowej zatoki łechtaczki klaczy; u ogierów badanie wymazów z uchyłka cewki moczowej, wypłuczyny z worka napletkowego oraz próbki spermy i wydzieliny przedejakulacyjnej; błony śluzowej macicy biopsja oraz tkaeknki łożyska i poronione płody,
Inne badania serologiczne (OA, OAG, OWD, bierna hemaglutynacja, PCR
Rozpoznanie różnicowe
Zakażenia Moraxella urethralis, Streptococcus sooepidemucus, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa.
Leczenie. Antybiotykoterapia - ampicylina, penicylina , gentamycyna, erytromycyna,
wcierki miejscowe 2-4 % wodnych rozt. Chlorheksydyny lub 0.2% maści nitrofurazonowej przez 5-7 dni.
Konia uznaje się za wyleczonego-po uzyskaniu 3-krotnego ujemnego wyniku badań bakteriologicznych. Klacze -w trzech rujach
4