NAUKA ADMINISTRACJI wykład I - 18.2.06r.

Podręczniki:

1. Nauka administr - Zbigniew Leoński 5 wydanie

2. Zarys nauki admini - Jan Łukasiewicz

3. Adm publ, zagadnienia ogólne - Hubert Izdebski, Michał Kulesza

EGZAMIN : pisemny 4 pytania otwarte refleksyjne np. czy jest administracja i na czym polega

Pojęcie nauki administracji

Def: - * Administracja - działalność organizatorska i wykonawcza w odniesieniu do politycznych decyzji władzy państwowej

Def w ujęciu podmiotowym - *Aparat powołany do prowadzenia działalności organizatorskiej i wykonawczej w odniesieniu do politycznych decyzji władzy państwowej.

Administracja pochodzi z j. łacińskiego od słowa administro -> organizować, wykonywać, kierować, zarządzać, służyć.

Rys.

Adm. - w ujęciu organizatorskim stanowi pełną całość. To zbiór pewnych obiektów, elementów, sa podporządkowane w sposób hierarchiczny. Wewnętrznie powiązana.

Wew powiązanie to : 1-kontrola, 2-kierowanie, 3-nadzór; 4-koordynacja; 5-współdziałanie

Adm - jt organizacja celowa- ma określony cel.

Organ - jako jednostka organizacyjna, wyposażona w kompetencje władcze do realizacji zadań w drodze dec., działa w zakresie przyznanych mu kompetencji (ministerstwo NIE jest organem). Organy władzy publ działają na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konsytu).

Urząd - aparat pomocniczy organu adm publ - zorganizowany zespół pracowników państwowych lub samorządowych, przydzielony do pomocy organowi admi. i powołany do merytorycznej i technicznej obsługi tego organu. Urząd sam w sobie nie ma kompetencji.

Otoczenie - społeczeństwo, obywatele, os.prawne , fizyczne, stowarzyszenia, fundacje. Adm. komunikuje się z otoczeniem w życiu społecznym (np. prawo drogowe). Adm jako organ, jako system jest podmiotem funkcjonalnym i musi być zasilana z otoczenia. Zasileniem są podatki, opłaty skarbowe.

ADMINISTRACJA jako ORGANIZACJA - 3 ujęcia organizacji:

1. atrybutowe,

2. rzeczowe,

3. czynnościowe

- Organizacja w ujęciu ATRYBUTOWYM (wg Kotarbińskiego) - cecha „rzeczy” złożonych, których elementem (części) współprzyczyniają się do powodzenia całości - metoda współzależności i współdziałania elementów złożonych w całość.

- Organizacja w ujęciu RZECZOWYM - „rzecz zorganizowana” - zespół ludzi i rzeczy powiązanych ze sobą we współdziałaniu dla osiągnięcia określonego celu.

- Organizacja w ujęciu CZYNNOŚCIOWYM - złożone przedsięwzięcie czynności organizowania rzeczy złożonych (np. produkcji, usług) - adm. samorządowa, gm działa poprzez zawarcie umowy (np. doprowadzenie wody, odprowadzanie ścieków na podstawie umowy z przedsięb komunalnym).

NAUKA administracji publ. - zespół twierdzeń i ocen odnoszących się do administracji publicznej w konkretnym miejscu, czasie, w konkretnych warunkach ustrojowych, gospodarczych, politycznych.

NAUKA administracji publ, jako DYSCYPLINA - z pkt widzenia celowości, której podstawowymi celami są:

• opisanie funkcjonowania adm. publ. „tu i teraz” oraz jej ocena;

• formułowanie twierdzeń, jaka powinna być adm. publ „tu i teraz”, aby jej organizacja i funkcjonowanie były : -racjonalne; -sprawne; -skuteczne. Adm. ma wtedy sens, kiedy działa racjonalnie. Sprawna i skuteczna - tym zajmuje się nauka PRAKSOLOGII (nauka o zasadach sprawnego i skutecznego działania).

• GENEZA nauki administracji

Podnoszenie efektywności władzy państwowej i jej wykonywania, techniki rządzenia - to myśli stale towarzyszące rozwojowi cywilizacji. Pierwotnie zakotwiczone w filozofii. Źródłem nauki admi była filozofia

Kiedy doszło do powstania genezy nauki adm ? - nauka występuje po jakimś zdarzeniu

• Geneza nauki adm w ujęciu nowoczesnym

KAMERALISTYKA XVII - XIX w. -grupa badaczy określonych jako kameralistów (kamera-skarbiec państwa) -nauka austryjacko-niemiecka.

Kameralistyka - jako dyscyplina obejmowała wątki prawne, ekonomiczne, polityczne i filozoficzne

Podłoże:

- centralizacja władzy monarchii absolutnej,

- rozrost kadry urzędniczej,

- refleksja nad jakością administrowania.

Główny cel :usprawnienie administracji publ.

POLICYSTYKA XVII-XIX w - grupa badaczy określonych jako policystów (słowo policja ozn określoną gałąź administracji (dziś np. policja skarbowa, sanitarna, budowlana itp.).

- Opis współczesnej policji.

- Wskazanie kierowane do panującego (monarchy), jak należy urządzić sprawną administrację w państwie.

„Ojciec” n. admini - LORENZO von STEIN - prof. Uniwersytetu w Wiedniu - sformułował nazwę „nauka administracji” Wg niego administracja obejmuje prawie całą działalność państwa poza ustawodawstwem (zatem i sądownictwo) N.adm. miała ukazywać ideę administracji ( to co wspólne dla wszystkich działów administracji pionowo i poziomo) oraz prezentować poszczególne działy administracji. Miała też wykazywać związki p-dzy poszczególnymi dziedzinami i całością działania administracji a kształtowaniem świadomości o najwyższym przeznaczeniu wszystkich funkcji władzy państwowej.

Rozwój n.adm Europa XXw.

Z końcem XIX i na początku XX w następuje rozwój państwa prawnego i łączy się z tym rozwój nauki prawa publ, który obejmuje naukę prawa administracyjnego.

- Presja na rozwój n.adm. spowodowana rozrostem jej organizacji i funkcji

- Konsekwencje wojen światowych (I i II)

- Państwo socjalne

Po II wojnie światowej rozbudowano oświatę, naukę, służbę zdrowia. Tworzy się nowe ministerstwa, administracja wkracza w nowe sfery życia człowieka. Rok 12945-1946 jest rokiem zwrotnym gdzie n. Adm. zaczęto wykładać na Uniwersytetach. Rozwój n.adm w Europie XXw był wiekiem demokratycznych państw prawnych.

Rozwój n.adm. USA

- N. adm., ujmowana jako nauka o zarządzaniu, sprowadza się do problemów naukowej organizacji pracy w różnych jednostkach organizacyjnych

- Wzorce pochodzące z adm. prywatnej - N.adm. wyrosła na gruncie zarządzania prywatnym przedsiębiorstwem, następnie znalazła zastosowanie w dziedzinie adm. publ.. Początek tej nauce dała wiedza ekonomiczna i doświadczenia praktyki w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem .

- Teoria decyzji w administracji - chodzi o dec.w adm, czym się kieruje dyrektor.

- HUMAN RELATIONS w administracji - stosunki między ludzkie w adm. Pokazanie się adm. publ tym komu służy. Adm. w USA opiera się na zarządzaniu.

POLSKA n. Adm.

W okresach zaborów pojawiają się opracowania polskich „policystów”, czy „kameralistów”.

W okresie zaborów jak i w okresie 20-lecia międzywojennego nie było poważniejszych ośrodków badawczych n. Adm., a istniejące wzmianki w opracowaniach sprowadzały się do powtarzania sformułowań nauki obcej, głównie austro-mniemieckiej.

• Po II wojnie światowej okres nie sprzyjał rozwojowi n. adm. Wspomnieć należy TRAKTAT - Franciszka Longchampsa „Założenia nauki adm., przygotowany do druku już w 1949 który nie został skierowany wówczas do druki. Praca ta została wydana dopiero w 1991r. - jt pierwsze w literaturze polskiej monograficzne opracowanie podstaw metodologicznych n. adm.

Osoby :

* Pierwszą syntezę problematyki n. adm daje S. Starościak - (prawnik- szkoła gdańska) praca to - Elementy n. adm z 1964r potem Zarys n. adm.w 1966r.

• XIX w - Józef Głuchowski Uniwersytet im St. Batorego w Wilnie; B. Oczapowski - praca Historia n. adm. w XVII w.

• W.L. Jaworski „Nauka prawa admi. z 1924r. ; J.S. Langrod; F. Lpngchamps W. Dawidowicz - „Zagadnienia teorii organizacji i kierowania w adm państ „ z 1972r

• J. Służewski „Nauka adm” z 1969r

• S. Kowalski; J. Zieleniewski; J. Kurnal - przedstawiciele teorii organizacji i kierowania

• M. Elżanowski; E. Knosala; to współczesne nazwiska to współczesne nazwiska

• M. Kulesza - to współczesne nazwisko - twórca reform samochrządu terur. Gmina- 90 roku a potem powiat i wojew.

Obecny stan n. adm - 3 przesłanki, powody adm.

1 - globalizacja - problemy zw.z z globalizacją. Jest już globalizacja o charakterze kulturalnym gospodarczym.

2 - informacja - przebieg informacji (Internet, który nie jest do opanowania przez administrację, ale może pomóc w administracji)

3 - terroryzm - 11 września 2001 r. - problem terroryzmu, państwo, w tym administracja będzie się musiało uporać z wojną z terrorystami. Adm. musiała się przekształcić. Społeczeństwo jest zagrożone i prosi o pomoc państwo, administrację.

PŁASZCZYZNY BADAWCZE n. adm. wykład II 4.3.06

Nauka adm:

• koncentruje się na wykrywaniu mechanizmów pozaprawnych warunkujących działalność aparatu administracji;

• Wszechstronny obraz administracji publicznej może dać tylko nauka administracji pomyślana jako nauka kompleksowa, zawierająca spojrzenie na administrację z różnych pkt widzenia. Poza prawem (psychologia, socjologia, nauki o państwie)

PŁASZCZYZNY BADAWCZE n. adm.

• Płaszczyzna tradycyjna (socjologiczna) zw.z działaniami policystów i karamelistów

• Płaszczyzna prakseologiczna

• Płaszczyzna psychologiczna

• Płaszczyzna prawnicza (tetyczna)

* Płaszczyzna tradycyjna (socjologiczna)

Opis „rzeczywistej administracji”- sprawozdanie jak administracja działa;

Klasyfikacja i wyjaśnianie przyczyn zjawisk kształtujących adm. w celu jej usprawnienia (wskazówki dot usprawnienia adm. nie należą już do n. adm, lecz do polityki administracyjnej. Usprawnienie adm, dobre rady to polityka adm.

*Płaszczyzna prakseologiczna

PRAKSEOLOGIA - nauka o normach i zasadach skutecznego i sprawnego działania.

Wykorzystywanie pojęcia sprawności i postulowanie podporządkowania organizacji i funkcjonowania administracji prakseologicznym dyrektywom.

*Płaszczyzna psychologiczna

Badanie adm ze wg na funkcję jaką spełnia w życiu i działalności jednostki i grup społecznych. Jak wypływa na zachowanie jednostek w społeczeństwie, jak i w samym systemie adm.

*Płaszczyzna prawnicza (tetyczna)

Analiza organizacji i funkcjonowania adm publ z pkt widzenia norm prawnych, które:

• tworzą adm. (ustrój adm)

• określają jej cele i zadania,

• wyposażają w kompetencje do ich realizacji

• wyznaczają tryb, w jakim te cele i zadania mają być realizowane

METODY BADAWCZE n. adm.

Metoda badawcza - świadomy sposób postępowania dla osiągnięcia zamierzonego celu badawczego.

N. adm - jest nauką kompleksową i w zw. z tym nie wypracowała właściwych sobie metod badawczych - wykorzystuje metody stosowane przez nauki z nią związane.

N. adm wykorzystuje metody badawcze z innych dyscyplin (np. z socjologii, nauk przyrodniczych).Różnorodność zjawisk, jakimi zajmuje się n. adm., wyznacza do pewnego stopnia różnorodność technik i metod badawczych, którymi należy się posłużyć w badaniu administracji publ. stosowane metody zależą od tego co jest przedmiotem badań. Określone zjawisko można też badać jednocześnie za pomocą kilku metod.

Katalog metod badawczych wykorzystywane w n. adm:

1.Metoda porównawcza

2.Eksperyment

3.Ankieta, wywiad

4.Inne

METODA PORÓWNAWCZA - stosowana z uwagi na indywidualny charakter n.adm.

• zestawienie obserwowanych zjawisk z innymi zjawiskami w tym samym czasie, ale w innych miejscach - to metoda porównawcza w przestrzeni.

Gdy chodzi o badania dokumentów urzędowych, stosuje się technikę „ dodatkowej kopii”, która

polega na sporządzaniu dodatkowych kopii pism, zestawień, sprawozdań, dec, itp. W

określonym czasie, aby dokonać analizy pracy określonej komórki organizacyjnej organu.

• Zestawienie obserwowanych zjawisk z innymi zjawiskami w różnym czasie, ale w tym samym miejscu - to metoda porównawcza historyczna. (sięga się do danych z przeszłości

EKSPERYMENT obserwowanie przebiegu zjawisk zachodzących w strukturach i w działaniach administracji w celowo stworzonych warunkach

*świadomy wpływ na badane zjawisko (badamy, jak w zamierzonych warunkach ono przebiega)

*wysokie koszty

Ta metoda ma szerokie zastosowanie w naukach przyrodniczych a mniejsze w społecznych. W badaniu adm eksperyment może mieć zastosowanie, jeśli nie godzi w obowiązujące przepisy, bo w przeciwnym wypadku byłoby to naruszeniem zasady praworządności. (metoda ta ma zastosowanie np. w sferze badania techniki pracy biurowej) - np. tzw reforma pilotażowa -była to polowa lat 90, gdzie na podstawie ustawy pilotażowej nałożono na adm. specjalne kompetencje, przeniesione z adm. wojewódzkiej gdy był 2-wu szczeblowy ustrój -województwa i powiaty. Z 49 wojewódz wybrano 46. Ten eksperyment przymierzał się do stworzenia gmin.

ANKIETA, WYWIAD

• Ankieta - może mieć charakter anonimowy lub imienny, przeprowadzona za pomocą kwestionariusza sporządzonego na piśmie i przesłanego na do wypełnienia badanej osobie lub instytucji.

• Wywiad - odpowiednio kierowana rozmowa z badanym, prowadzona wg wcześniej sporządzonego planu

INNE

1. Metoda statystyczna - jeśli badamy zjawiska, które dadzą się ująć cyfrowo.

2. Metoda biograficzna - występuje zwłaszcza z pkt historycznego, opisywanie procesu reformowania adm. publ- np. tworzenie się adm w państwach proradzieckich.

3. Obserwacja (różne techniki obserwacji - uczestnicząca i nie uczestnicząca). Obserwacje zapożyczono z n. przyrodniczych.

• obserwacja uczestnicząca - to obserwacja pewnego zjawiska przez osobę będącą w środku. Obserwacja dokonana przez uczestnika tej grupy. Uczestnicy i obserwator są w tym samym zjawisku administracji);

• obserwacja nie uczestnicząca dokonywana przez kogoś z zew. Osoba z zew obserwuje i opisuje je dla określonych celów, np. student piszący pracę magisterską.

N.adm. zapożyczyła je z socjologii. N. adm zajmuje się administracją rzeczywistą, eksponuje to w jej badaniach techniki badawcze charakterystyczne dla socjologii.

CZYNNIKI (determinanty) KSZTAŁTUJĄCE adm. publ. Na ukształtowanie się adm. publ w danym państwie, jej strukturę, zadania i formy działania ma wpływ wiele czynników . Są to czynniki różnorodne, działające mniej lub bardziej intensywnie, zmieniające się w czasie lub działające stale.

1. ustrój państwa

2. poglądy i doktryny polityczne

3. prawo

4. normy techniczne

5. normy moralne

6. normy estetyczne

7. wymogi racjonalnej organizacji pracy

8. postęp techniczny

9. globalizacja

USTRÓJ PAŃSTWA

*Państwo absolutne (policyjne)

*Liberalne państwo prawne (państwo „stóż nocny”) monarchia konstytucyjna, republika

*„Państwo dobrobytu” - welfare state

*Socjalne państwo prawne (państwo opiekuńcze)

*Państwa komunistyczne

W zależności od zmian ustroju państwa następują zmiany jego administracji wykonującej funkcje publiczne.

1. Państwo absolutne (policyjne) - tworzy się aparat państwa opartego na nowych zasadach, opiera się na 3 czynnikach: na wojsku, skarbie, nowym zawodowym aparacie urzędniczym. Tj. aparat zorganizowany hierarchicznie, oparty na zawodowych urzędnikach. Aparat ten działa w imieniu panującego i jemu tylko podlega. Następuje rozdział władz sądowych i adm. Władze admini są NIEZALEŻNE od sądu i działają w oparciu o odrębne prawo - „prawo administracyjne”. Następuje podział prawa na publiczne (prawo którym kieruje się adm) i prywatne. Władza panującego i jego aparatu wkracza we wszystkie dziedziny życia społecznego i wkracza w sferę praw i obowiązków jednostki. Prawo jest wiążące dla obywatela, ale nie wiąże administracji i działa wg swobodnego uznania. Państwo Bismarka - państwo pruski „twarde prawo”- państwo ingeruje w życie społeczne.

Jest to aparat zorganizow. Hierarchicznie oparty na zawodowych urzędnikach i zależny tylko od panującego.

2.Liberalne państwo prawne (pań. stróż nocny) - Państwo występuje najpierw w monarchii konstytucyjnej a potem republice. Dla liberalnego państwa charakterystyczne jest jego określenie jako państwa pełniącego funkcję „nocnego stróża”, gdyż jego rola miała koncentrować się na zapewnieniu : obrony, bezpieczeństwa i porządku i na zabezpieczeniu działalności wolnokonkurencyjnej gospodarki.

Z idei liberalizmu płynie wniosek o ograniczenie wypływu adm. na obywateli w stopniu maksymalnym a najważniejszą zasadą staje się ochrona porządku prawnego przed naruszeniami jej ze strony adm w celu ochrony „wolności” obywatelskich. To państwo minimum adm. Adm została zredukowana do najważniejszych sfer. Maksymalne ograniczenie wpływu adm. na obywatela.

Katalog adm. w państwie minimum: (Minimum państwa to 5 ministerstw)

1. adm. spraw zagranicznych (dyplomacja);

2. spraw wew (policja)

3. adm. wymiaru sprawiedliwości

4. adm. ochrony narodowej (wojsko)

5. adm. spraw finansowych (fiskus)

Adm podporządkowuje się prawu powszechnie obowiązującemu i stanowionemu przez inny organ (Parlament) Adm jeśli wkracza w sferę prawi i obowiązków jednostki musi mieć wyraźne upoważnienie ustawy.

Szczególne znaczenie w p. liberalnym ma doktryna 3rój- podziału władz. W tym systemie adm. publ. podobnie jak wymiar sprawiedliwości staje się też wykonywaniem prawa. Adm. zostaje podporządkowana parlamentowi, parlament staje się najwyższym kontrolerem rządu, a przede wszystkim ustala i ogranicza działalność adm. poprzez stanowione przez siebie prawo. Przeciwstawienie władzy adm. społeczeństwu. Parlament ustala granice działań adm.

3.”Państwo dobrobytu” - welfare state - aktywna rola adm w sferze organizowania działań na rzecz dobra powszechnego. Państwo ma rozwijać działalność gospodarczą . to państwo, które świadczy usługi wzbogacające obywatela. Państwo z 1-str dba o obywatela, a z 2 str państwo, które stać na dbanie o obywatela, które stać na świadczenia zdrowotne, emerytalne. Założenia „pań. dobrobytu” mogą być realizowane w państwach bogatych. Państwo jest bogate bogactwem swoich obywateli. Państwo niosło świadczenia, a co za tym idzie rozrasta się adm. w różnych sferach życia publ, bo musi ona realizować cele gospodarcze i socjalne tego państwa.

* W Niemczech odmianą państwa dobrobytu jest „ socjalne państwo prawne”

Państwo ma być siłą aktywną, ma rozwijać działalność gospodarczą, ingerować tam, gdzie kapitał prywatny nie może podołać zadaniom istotnym z punktu widz. Społeczeństwa i całej gospodarki. W dziedzinie socjalnej państwo ma zapewnić opiekę zdrowotną , wypłacać renty, ubezpieczenia na wypadek bezrobocia, zapewnić opiekę nad młodzieżą.

4.Socjalne państwo prawne (pań. opiekuńcze) - pań. deklarują swoją opiekuńczość, czyli przekształca się w państwo opiekuńcze, które troszczy się o swoich obywateli (Niemcy, państwa skandynawskie).Pań ma zapewnić opiekę zdrowotną, wprowadzać renty, zapewnić opiekę nad dziećmi i młodzieżą (darmowe przedszkola i szkoły) . Państwo ma bardzo rozbudowaną adm i jest bardzo drogie i nawet najbogatszych państw na to nie stać.

5.Państwa komunistyczne - admi rozbudowana jak w „pań. dobrobytu” i socjalnych państwach prawa, ale jest nieco inaczej ukształtowana .Adm ta zajmowała się w dużej mierze gospodarką (w przeciwieństwie do pań. dobrobytu i socjal. Pań. prawnego). Gospodarka była centralnie administrowana, a nadto inwigilacja obywatela jest też charakterystyczna dla tego państwa.

POGLĄDY i DOKTRYNY POLITYCZNE

Na działalność adm w różnych okresach oddziaływała też ideologia. Z 1 str wchodziły tu - ogólne poglądy na świat a z 2 str - doktryna polityczna (poglądy na państwo, jego ustrój, cele).

Ogólne poglądy na świat oddziaływują na świat dwukierunkowo ; 1. stanowi on zazwyczaj podstawę kształtowania się poglądów na ustrój państwa i adm. Kształtują adm. poprzez poglądy i doktrynę dotyczącą państwa i jego aparatu, lub przep. prawne. 2. Oddziaływanie poprzez motyw świadomego działania adm. w rozstrzyganiu różnych spraw.

Poglądy polityczne adm. rządowej (Rada Mini) przenikają w sferę adm. przez programy polityczne i przepisy prawa oraz poprzez światopogląd pracowników aparatu administracyjnego (pracownicy zatrudnieni w adm publ mogą czerpać motywy działania z ogólnych poglądów na świat).

Problem neutralności światopoglądowej adm. - jedynie liberalizm zakłada, że państwo powinno być w kwestii poglądów na świat neutralne i każdy pogląd na świat powinien mieć równe szanse, ale urzędnik nie zawsze może pozostwać w neutralności światopoglądowej (np. utrata pracy w okresie bezrobocia wymusza określone zachowanie).

Poglądy na państwo jego ustrój i cele (doktryny polityczne i prawne). Poglądy na istotę państwa i instytucji państwo ulegają zmianom i tak:

• RACJONALIZM (XVIIIw.) - uzasadniający konieczność silnej władzy panującego prowadził do teorii absolutyzmu i doprowadził do wytworzenia się wszechwładnej administracji państwa policyjnego.

• LIBERALIZM - prowadził do idei państwa prawnego, idei wolności i równości ludzi. To poglądy, które kierują adm, która powinna być otwarta dla wszystkich.

• DOKTRYNA MARKSISTOWSKA - wpływa na adm. centralizując ją.

• DOKTRYNA FASZYSTOWSKA - scentralizowana administracja, to tzw państwo wodzowskie.

• ISLAM - tj zjawisko, które będziemy odkrywać, to kultura islamu i jak wpływa na adm publ. Wpływ kultury na administrację.

Rola prawa w adm publ.

PRAWO - w poważnym stopniu kształtuje adm. Działalność adm publ musi być uregulowana prawem.

Art. 7 Konstytucji RP stanowi „ Organy władzy publ działają na podstawie i w granicach prawa”

Prawo:

1.tworzy strukturę adm (ustrój) - prawo stanowi istotny elem ustroju państwa i wraz ze zmianą ustroju, adm ulega przekształceniu dostosowując przy tym instytucje prawne do potrzeb nowego ustroju społeczno-politycznego i ekonomicznego. ;

2.określa zadania adm, organizację aparatu adm, jak też formy czynności podejmowanych przez organy adm i jej aparat. Sama adm nie tylko stosuje prawo, ale też je tworzy - zazwyczaj pr. typu wykonawczego..

3.Wyposaża adm w kompetencje

4.Wyznacza tryb działania adm - pr określa procedury, w jaki sposób należy przeprowadzać kontrolę, czy stosować dec.

Prawo kształtuje funkcjonowanie adm i wyznacza standardy dla adm.

Rola norm moralnych, obyczajowych, technicznych w adm. publ.

NORMY TECHNICZNE - to normy, które regulują stosunek człowieka do przyrody, procesy korzystania z maszyn i urządzeń, chodzi o racjonalne wykorzystanie na podstawie istniejącego poziomu wiedzy i techniki sił przyrody i narzędzi pracy.

Państwo albo sankcjonuje w dr. przep. prawnego istnienie i potrzebę przestrzegania NT , albo samo włancza je do systemu obowiązującego prawa . Wówczas NT przybiera postać N prawnej , ale szczególnego rodz. bo zawiera dyrektywy techniczne.

*determinują działania adm.

*są tworzone, chronione przez adm.

*administracji powierzone zostało egzekwowanie stosowania norm technicznych.

NT - to pewne reguły postępowania, tworzenia, których zapis jest jednoznaczny.

Normy tech określają :

• konkretnie określone wymogi, typu Polskie Normy, które określają kształt maszyny,

• standardy, określone parametry wg jakich należy wznosić obiekty budowlane;

NT zw są z adm, bo adm stoi na straży przestrzegania tych norm.

Organy adm -podmioty adm publ powołane do przestrzegania NT - to Pań. Insp. Sanitarna -np. bada, czy dany produkt nadaje się do spożycia; Inspekcje Handlowe; Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów itp. Adm. uwikłana jest w tworzenie NT jak również adm jest determinowana NT (np. windy dla niepełnosprawnych).

NORMY MORNALNE (czy obyczajowe) - n. postępowania, które nie są usankcjonowane przez prawo. Normy te mają zabezpieczenie opinii w danej grupie społecznej To katalog norm, który nie jest nigdzie zapisany, ale nieprzestrzeganie tych norm powoduje wykluczanie ze środowiska (grupy społecznej).

• Kultura administrowania -relacje m-dzy ludzkie. Część norm postępowania w adm są zapisane .Lista norm etycznych . Normy mor zapisane w polskim prawie

1-EUROP. KODEKS DOBREJ ADM.- przyjęty przez Parm. Europ 06.09.2001r daje wskazówki mające znaczenie z pkt widzenia kultury administrowania. Wprowadza zasadę „uprzejmości” w kontaktach z jednostką, zasadę bezstronności.

2- Ust. z 18.12.1998r o służbie cywilnej art. 67 pkt 1 Obowiązki członka korpusu służby cywilnej Członek korpusu służby cywilnej jest obowiązany w szczególności:

1) przestrzegać Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów prawa,

2) chronić interesy państwa oraz prawa człowieka i obywatela,

3) racjonalnie gospodarować środkami publicznymi,

4) rzetelnie i bezstronnie, sprawnie i terminowo wykonywać powierzone zadania,

5) dochowywać tajemnicy ustawowo chronionej,

6) rozwijać wiedzę zawodową,

7) godnie zachowywać się w służbie oraz poza nią.

3- Ust. o pracownikach samorządowych z dnia 22.3.1990r. (Dz.U. 142,poz 1593) art. 15 - Obowiązki i prawa pracownika samorządowego - Do podstawowych obowiązków pracownika samorządowego należy dbałość o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne, z uwzględnieniem interesów państwa oraz indywidualnych interesów obywateli.

Do obowiązków pracownika samorządowego należy w szczególności:

1. przestrzeganie prawa,

2. wykonywanie zadań urzędu sumiennie, sprawnie i bezstronnie,

3. informowanie organów, instytucji i osób fizycznych oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu urzędu, jeżeli prawo tego nie zabrania,

4. zachowanie tajemnicy państwowej i służbowej w zakresie przez prawo przewidzianym,

5. zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach ze zwierzchnikami, podwładnymi, współpracownikami oraz w kontaktach z obywatelami,

6. zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim.

4-Ust. Kodeks postępo adm - art.8,9,11- rodz. zasady ogólne

art.8 - Ograny adm. publ - obowiązane są prowadzić postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli;

art.9 - Organy adm. publ - są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wypływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania adm. Ograny czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek- (zdanie drugie -przyjazna adm.);

art. 11 - Organy adm. publ - powinny wyjaśnić stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.

4- zarządzenie Nr 114 Prez Rady Mini z 11.10.2002r w spr ustanowienia KODEKSU ETYKI SŁUŻBY CYWILNEJ Władza pań. jest władzą służebną w stosunku do pr obywateli i prawa w ogóle. Członek korpusu służby cywilnej traktuje pracę jako służbę publ, ma zawsze na względzie dobro Rzeczypospolitej Polskiej, jej ustrój demokratyczny oraz chroni uzasadnione interesy każdej osoby (itd..)

• Etyka administracji łączy się ze stylem działania administracji, zwalczaniem biurokracji jako ujemnego zjawiska polegającego na bezdusznym podchodzeniu do spraw obywatela przewlekłością załatwiania spraw - art. 8 Kpa nakłada obowiązek prowadzenia postępow adm. w taki sposób, aby pogłębić zaufanie obywateli do organów państwa.

• Kontrola przestrzegania norm moralnych w społeczeństwie - przep prawa wprowadzają niekiedy obowiązek stosowania norm etycznych, czy obyczajowych przez jednostkę, przewidując za ich naruszenie określone sankcje ; art. 96 Kpa przewiduje sankcje grzywny, za „niewłaściwe zachowanie w czasie rozprawy. Owe niewłaściwe zachowanie na rozprawie adm polega zazwyczaj na naruszaniu norm obyczajowych -- art. 96 kpa - policja sesyjna - za niewłaściwe zachowanie w czasie rozprawy strony, świadkowie, biegli, inne osoby uczestniczące w rozprawie mogą być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone z miejsca rozprawy przez kierującego rozprawą oraz ukarane grzywną do 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie.

Z przytoczonych przykładów wynika, że normy prawne obowiązujące w aparacie administracji sankcjonują istnienie norm społecznych takich jak normy obyczajowe, czy etyczne, nakazują ich przestrzeganie i przewidują sankcje za ich naruszenie.

NORMY MORALNE biorą się z naszych zachowań kulturowych i cywilizacyjnych.

NORMY ESTETYCZNE - przep prawa adm nakazują też adm stosowanie norm estetycznych - np. prawo budowlane- nakazuje by obiekt budowlany był utrzymany w należytym stanie estetycznym

* Kierowane do administracji - ubiór urzędnika, rozmowa z petentem (bez oddzielających okien urzędnika od petenta, ustawienie biurka, gabinet kierownika na wprost wejścia)

* Kontrola przestrzegania norm moralnych w społeczeństwie. Normy te mają wpływ na organizację funkcjonowania adm. Normy estet. Są kierowane do adm, a adm. przestrzega pewnych norm moralnych i estetycznych (np. spożywanie alkoholu w miejscu publ nie jest aprobowane przez społeczeństwo i adm przeciwdziała takiemu zachowaniu - jt wykroczenie) )

WYMOGI RACJONALNEJ ORGANIZACJI PRACY

• Sprawność pracy adm - ozn że ma ona działać sprężyście i elastycznie, a zarazem odznaczać się dużą wydajnością pracy, którą można mierzyć tak kryteriami finansowymi (tania adm.) jak i czasem zużytym na wykonanie zadania. Sprawność działania zależy od *struktury organizacyjnej działającego zespołu *racjonalizacji procesu zarządzania (np. prawidłowy obieg dokumentów; *zmechanizowania pewnych procesów;

• Efektywność działań adm. publ - mierzy się stosunkiem użytych nakładów materialnych do osiągniętego efektu działania.

• Oszczędność

• Elastyczność

• Jakość międzynar (ISO) - w połowie lat 90ubiegały się o normy ISO przedsiębiorstwa prywatne (produkcyjne, hotele). W Pl na początku lat 90 i pod koniec XXw. Coraz częściej organy adm. samorządowej ubiegały się o uzyskanie certyfikatu ISO. Na poziomie samorządu teryt - na 2,5 tys gmin są różne opłaty od nieruchomości i są gminy tańsze i droższe, jedne gminy działają sprawniej od innych. Miernik Jakości Międzynar ISO powoduje, że gminy starają się o to, ażeby jak największa ilość przedsiębiorców chciała zainwestować swój kapitał w danej gminie a certyfikat ISO jest właśnie tym czynnikiem, który przyciąga tych przedsiębiorców, nadto ten czynnik wpływa na poprawę pracy adm. (szybkość, załatwienia spraw, efektowność itp.).

Adm publ w dużej mierze jest monopolistą w zakresie swojego działania

POSTĘP TECHNICZNY - jest zjawiskiem, które oddziaływuje na adm.

• Wykorzystywanie rezultatów postępu technicznego w administracji

• Rezultaty postępu technicznego a nowy obszar administrowania.

Udogodnienia techniczne wynikające z postępu wiedzy i techniki wprowadzają pewne ułatwienia w zakresie kontaktowania się obywatela z organami adm., pozwalają na łatwiejsze przekazywanie informacji płynących od organu do obywatela. (informacja działalności adm przez Internet, adm. jest obowiązana do prowadzenia Biuletynu Inform. Publ.)

Postęp tech z 1 str daje instrument adm a z 2 str wpływa na rozrost adm. Stosowanie postępu tech. prowadzi do zmiany profilu kształcenia pracowników adm. publ. (informatyka) oraz wpływa na sposób wydawania dec. adm. dot to sfery, gdzie dec wydawane są masowo. Wykorzystywanie postępu tech. (informatyki) w spr ewidencjonowania i przechowywania dokumentów urzędowych w organach adm. rządowej i samorządow., czego wyrazem są postanowienia tzw instrukcji kancelaryjnej, które przewidują wykorzystanie informatyki i zabezpieczenia danych przechowywanych w pamięci komputerowej.

GLOBALIZACJA

„Globalne administrowanie”, czy liberalizacja funkcji administracji???

Globalizacja jako zjawisko odnosi się do każdej naszej sfery życia. Zlikwidować globalizacji NIE DA się. Globalizacja przyczynia się do zdecentralizowania adm i nie będzie już takiej hierarchii w adm.

Uwarunkowania organizacji i funkcjonowania adm. publ. Mimo postępującej globalizacji życia publ nie jest możliwe działanie jednego systemu adm.. Istnieje wiele czynników wpływających na kształt i zadania adm. publ w różnych państwach i regionach świata.

Są to czynniki np.:

• czynnik klimatyczny,

• czynniki kulturowe (cywilizacyjne).

Do tych czynników determinujących kształt adm publ należy zaliczyć m.in.: *Religię; *Ustrój

państwa; *Prawo.

Czynniki te wykazują specyfikę tworzenia adm. w różnych miejscach i czasie.

• Organizacja systemu administracji publicznej wykład III 18.3.06

• Budowa struktur administracji publicznej

• Przy kształtowaniu struktur aparatu administracji należy uwzględniać zalecenia teorii organizacji, która

• daje wskazówki m.in. dotyczące modelu instytucji działania zespołowego (Z. Leoński)

Na budowę aparatu adm. publ. ma wpływ wiele czynników, które można podzielić na 2 grupy : 1. polityczne - sprowadzają się do konsekwencji płynących z zasad ustroju państwa. ; 2. techniczne - liczne postulaty , niezależne od ustroju państwa . Aby budowa aparatu adm. zapewniała specjalizację prowadzącą do intensyfikacji prac , a z drugiej str. By specjalizacja ta nie przekreślała jednolitości aparatu adm. państwowej.

• Tworzenie modelu instytucji - Aparat (organy, urzędy itp.) adm. publ stanowi jeden z przykładów działania zespolonego, zorganizowanego. Tak więc przy kształtowaniu struktur tego aparatu należy brać pod uwagę zalecenia teorii organizacji, która daje wskazówki m.in. dot. tzw modelu instytucji działania zespolonego, które można wykorzystać w budowie struktur adm. publ. Co prawda struktury adm. publ są w dużym stopniu ukształtowane przez przep. prawa, ale niekiedy przep. prawa dają swobodę w tym zakresie.

• Pierwszą czynnością w tworzeniu modelu instytucji jest określenie celu, któremu jego realizacja ma służyć. Od celu bowiem zależy konstrukcja tworzonej instytucji (organ, fundusz, zakład administracyjny, jak bibliotek, muzea itp.). Odpowiednio do zmieniających się celów różnych instytucji zbiorowych inaczej będzie wyglądała konstrukcja tworzonej instytucji (inne cele są przy tworzeniu instytucji cywilnych, inne przy wojskowych), tak więc tworzona instytucja ma do spełnienia różne cele.

Zawsze cel tworzenia jednostki organizacyjnej musi być punktem wyjściowym tworzenia jej konstrukcji.

• W przypadku różnych celów należy ustalić cel podstawowy . Jak się coś tworzy to trzeba określić

• cel co ma ten nowo utworzony „twór” realizować i jeżeli jt np. organ doradczy to powinien być kolegialny, utworzony organ, który ma być szybki, żeby był to organ jednoosobowy. Nasuwa się

• wniosek, że obok celu podstawowego przy tworzeniu danej instytucji powstają jeszcze cele dodatkowe

• - np. celem podstawowym gm jest świadczenie usług komunalnych, ale jeśli gmina za pośrednictwem

• organów adm. rządowej realizuje cele adm to została powołana do realizacji też tych celów. Tak więc

• nie zawsze można ustalić który cel jest podstawowy, a który tylko uboczny.. Wówczas musimy

• dokonać hierarchii celów i jako punkt wyjściowy przyjąć jeden, naszym zdaniem, istotny cel, który ma

• spełnić dana instytucja i wziąć go za pkt wyjścia przy tworzeniu modelu instytucji opartego na logicznej i zwartej konstrukcji.

• * Drugą czynnością w tworzeniu modelu instytucji jest - Podział celu całościowego na cele częściowe (następuje proces konkretyzacji celu podstawowego na mniejsze całości, aż do jednoosobowych stanowisk - zwanych stanowiskami organizacyjnymi). Celem tego zabiegu jest tworzenie tylko takich jednostek organizacyjnych i stanowisk, które realizują cel podstawowy. Podział celu całościowego na cele częściowe, potem na zbiory działań, a następnie na działania. Tworzenie każdego stanowiska organizacyjnego musi być oparte na wyraźnie określonym dla tego stanowiska celu oraz rodzaju i zakresu działania. Etap konkretyzacji celu podstawowego prowadzi często do wyodrębnienia wieli podobnych lub takich samych stanowisk organizacyjnych (np. stanowisk zajmujących się rejestracją pojazdów w rozbudowanym wydz. Komunikacji).

Wyodrębnienie stanowisk organizacyjnych kończy I fazę procesu organizowania działania zespolonego. Faza ta wypełniona była procesami dzielenia .

Dalszym etapem prac nad modelem organizacyjnym instytucji jest łączenie stanowisk w komórki organizacyjne.

*Trzecią czynnością w tworzeniu modelu instytucji jest - Łączenie stanowisk w komórki organizacyjne (ten etap polega na procesach łączenia mniejszych jednostek w większe zespoły, co w rezultacie powinno doprowadzić do utworzenia całości organizatorskiej danej instytucji. Celem jest stworzenie struktury organizacyjnej.

• (Stanowiska organizacyjne jednoosobowe => zespołowe komórki =>całość organizacyjna zespołu działania)

• 3 - Kryteria procesu łączenia mniejszych jednostek w większe zespoły jest:

• 1- Rodzajowe podobieństwo (czy ich tożsamość) - np. zespół urzędników wykonujący takie same lub podobne czynności.

• 2- Wspólne zadanie (realizacja wspólnego zadania przez zespół osób wykonujących różne czynności) - np. brygada remontowa w przedsiębiorstwie budowlanym.

• 3- Cechy fizyczne danych osób - np. dobór do patrolu policyjnego; lub ich cech psychicznych, posługiwanie się tymi samymi narzędziami pracy (- np. ludzie obsługują jedną maszynę w fabryce.

• Łącząc stanowiska organizacyjne w większe całości dochodzimy do stworzenia układu strukturalnego określonej instytucji. Układ ten musi tworzyć określoną hierarchię organizacyjną (nie może być przypadkowy).

Układ strukturalnie określonej instytucji polega na tym, że NIE wszystkie elementy całości są równorzędne i opierają się na pewnej zależności (jedne komórki wchodzą w skład większych całości). W wyniku tego powstaje swego rodz. drabina organizacyjna w której mamy do czynienia z 2 rodz. stanowisk: kierowniczymi i wykonawczymi.

• Powstawanie więzi . Kategoriami więzi są:

• * Typu hierarchicznego - (stanowiska kierownicze i stanowiska wykonawcze), ktoś jest wykonawcą a ktoś autorem poleceń, powiązania pomiędzy poszczególnymi komórkami jednej całości, polegające na podporządkowaniu i nadrzędności prowadzą do tworzenia w obrębie tej całości więzi typu hierarchicznego

• * Typu specjalistycznego - (powiązania wynikające z podziału pracy), chodzi o to, by stworzyć całość organizacyjną w której łączność między poszczególnymi komórkami będzie się opierać na kryteriach specjalizacji (np. wydziały urzędu wojewódz opierają się na specjalizacji resortowej).

• *Czwartą czynnością w tworzeniu modelu instytucji jest zapewnienie odpowiedniej informacji mdzy komórkami wchodzącymi w skład danej instytucji (chodzi o zbudowanie odpowiedniego systemu informacyjnego, który będzie zapewniał łączność mdzy wszystkimi komórkami całości i wymianę informacji mdzy nimi) - w celu właściwego informowania o własnym działaniu, przepływu poleceń, rozkazów. *System wew informacji wprowadza trzeci elem więzi organizacyjnej - więź informacyjną (zależna w dużym stopniu od przeprowadzonego podziału pracu - więzi specjalizacyjnej, oraz więzi hierarchicznej w obrębie danego modelu.)- System informacji wewnętrznej ułatwia lub utrudnia (jak jest wadliwy) realizację więzi hierarchicznej i podziału pracy (więzi specjalizacyjnej) w danej instytucji.

• Tworzone przez nas modele instytucji aby miały byt bardziej trwały ulegają formalizacji.

• *Piątką czynnością w tworzeniu modelu instytucji jest formalizacja. Instytucje państ, czy inne instyt adm. publ zostały sformalizowane poprzez przep. prawa. Przepisy dot. tych zagadnień mają charakter norm ustrojowych (organizacyjnych) i są to

• Statuty danych jednostek organizacyjnych (np. statut gminy, wyższej uczelni). Statut powinien rejestrować cel podstawowy instytucji, wszystkie istotne komórki organizacyjne, zasady więzi mdzy poszczególnymi komórkami, zadania tych komórek itp. Statut przedstawia role poszczególnych komórek w ramach całości organizacji.

• Regulaminy - to inny typ formalizowania działów danej jednostki organizacyjnej. Regulamin zawiera normy postępowania obowiązujące w danej jednostce organizacyjnej (np. regulamin obrad Sejmu, regulamin wojskowy, studiów). To bardziej uszczegółowiony zespół przepisów, określa tryb pracy, jakie kompetencje do kogo należą, wskazuje kwestie personalne, kompetencje delegacji przekazywanych przez kierownika

• Instrukcje służbowe i kancelaryjne - akty , które regulują działania w obrębie poszczególnych instytucji. Mają różny charakter : wyjaśniają obowiązujące przepisy, stanowią rodzaj instruktażu; zawierają polecenia; ustalają w sposób ogólny pewne zadania dla całego zespołu lub jego części

• Taryfikatory płac - akt formalizujący działanie - zawierają wskazówki dot. wysokości wynagrodzenia za daną pracę, zaszeregowanie do określonych stanowisk itp. (np. w przedsiębiorstwach)

• **Sformalizowanie nie powinno przekraczać stopnia dopuszczającego pewne swobody, ale powinno wprowadzać ład, ograniczać funkcje koordynacji, konkretyzować odpowiedzialność

• Wewnętrzny podział struktur w adm. w ujęciu makro i mikro dzielimy na:

• *jednostki sztabowe i liniowe . Każda Większa jednostka organizacyjna ulega wewnętrznemu zróżnicowaniu i winna oprzeć się na takich podstawach, które by ułatwiły funkcjonowanie tych jednostek. Z pkt widzenia zasad racjonalnej organizacji pracy dzieli się wew. struktury organizacyjne na jednostki liniowe i jednostki sztabowe. Podział ten oparty jest na wzorach wojskowych i zakłada, że

* komórki LINIOWE - to podstawowe jednostki, uczestniczące bezpośrednio w realizacji celu głównego instytucji. W przedsiębiorstwie przemysłowym - komórki produkcyjne, a handlowym - punkty sprzedaży.

• * Komórki SZTABOWE - to komórki spełniające funkcje usługowe w stosunku do komórek liniowych. Bezpośrednio NIE realizują celów instytucji, ale poprzez doradztwo pomagają kierownictwu instytucji w realizacji jego zadań. Są to komórki organizacyjne zlokalizowane przy stanowiskach kierowania.

• Inną koncepcją podziału wewnętrznego jest podział komórek na tzw. :

• komórki ruchu - to komórki wykonujące w danej instytucji zadania o charakterze operatywnym oraz komórki zarządu - to komórki wykonujące zadania i działania o charakterze administracyjno biurowym).

Inna koncepcja podziału dużych przedsiębiorstw jest koncepcja pionów org.:

• piony organizacyjne - koncepcja pionów organizacyjnych polega na tym, że całą jednostkę organizacyjną dzieli się na piony (departamenty, wydziały), sięgające od szczytu piramidy organizacyjnej do najniższych jednostek. Zajmują się określoną dana kategorią spraw.

• Rodzaje podmiotów administracji publicznej

• Składające się z czynnika obywatelskiego albo zawodowego

* Organ obywatelski (społeczny) - to jednostka organizacyjna w skład której wchodzą osoby traktujące pracę honorowo. Powoływanie organów obywatelskich - wybór przez społeczeństwo lub organ składający się z czynnika społecznego. To przedstawiciele społeczeństwa. Organ obywatel - to rada gm, rada powiatu, sejmik wojewódz., komitet społeczny itp.).

• * Organy zawodowe składają się z osób, które traktują swą pracę w organie jako źródło zarobku, są zatrudnione na podstawie stosunku pracy, czy stosunku służbowego. Organy zawodowe to organy składające się z funkcjonariuszy państwowych lub samorządowych. Do organu zawodowego zaliczmy komendantów policji ,dyrektora urzędu skarbowego).

W adm. publ samorządu teryt lub zawodowego czynnik społeczny reprezentuje społeczność lokalną ( w samorządzie teryt) lub grupy zawodowe ( samorząd zawodowy)

• Organy kolegialne i jednoosobowe (monokratyczne). - kryteria składu osobowego

*Kolegialność występuje w dwóch znaczeniach 1-kolegialność jako metoda działania; 2-kolegialność jako cecha strukturalna organu.

*Koleg. jako metoda działania - ozn konieczność współpracy wielu osób, ale nie ozn to konieczności wydania dec przez zespól osób.

*Koleg- jako cecha strukturalna organu - organ składający się z wielu osób powołanych do łącznego podejmowania rozstrzygnięć lub innych czynności Cały zespół lub określone quorum, jest upoważniony do działania i na „zewnątrz” liczy się działanie całego zespołu, a nie poszczególnych osób wchodzących w jego skład.

Zaletą organu kolegialnego jest to, że rozstrzygnięcia są bardziej przemyślane i wyważone, spełniają się jako organy doradcze, pomocnicze, wyklucza się subiektywne podejście do sprawy. WADY- organ kolegialny jest „ociężały” i kosztowny trudno jest umiejscowić odpowiedzialność.

*organ jednoosobowy - jedna osoba jest upoważniona do podejmowania rozstrzygnięć. Osoba to ma zespół do pomocy (tj biuro, urząd), ale jt tylko aparat pomocniczy. W wydawaniu rozstrzygnięć zastępują organy jednoosob osoby z tego aparatu, ale robią to w jego zastępstwie lub z upoważnienia. Ich działanie liczy się na „zewnątrz” jako działanie organu jednoosob.

Organ jednoso- jest szybki w działaniu, operatywny, elastyczny i jest umiejscowiona odpowiedzialność.

• Organy o kompetencjach generalnych i specjalnych. Chodzi tu o zakres administracji, czy ma należeć do organów wyspecjalizowanych, czy do organów o kompetencjach generalnych (ogólnych). W aparacie terenowym tworzy się organy o kompetencji generalnej a potrzebną specjalizację zapewnia się przez tworzenie odpowiednich komórek w urzędach tych organów i same organy adm. specjalnej tworzy się wtedy, gdy jakieś szczególne względy za tym przemawiają (np. adm. wojskowa, celna).

• Wyodrębnione według zasady prowincjonalności i resortowości

*zas. prowincjonalności -wytworzyła się już w ustrojach starożytnych (imperium rzymskie podzielone było na prowincje, na czele których stali namiestnicy). Wg zas. prowincjonalności na jednym terenie sprawy z różnych działów adm należą do jednego organu. Nie ma tu podziału na organy centralne i terenowe, gdyż „centralny” organ działa w terenie. Zas ta zapewnia jednolitość działania organu adm. na danym terenie

*zas. resortowości- jest stosowana powszechnie. Funkcje adm. państwowej dzieli się wg pokrewieństwa spraw. W jednym resorcie grupuje się sprawy rzeczowo pokrewne, a na czele resortu stoi minister, który z reguły posiada swoje ogniwa terenowe. System ten opiera się na specjalizacji zadań.

• Więzi zachodzące pomiędzy podmiotami administrującymi

• *Kontrola *Nadzór *Kierowanie *Koordynacja *Współdziałanie

• Kontrola W ramach kontroli uprawniony organ (podmiot) bada, czy dane podmioty działają zgodnie z obowiązującymi je wzorcami, tj zgodnie z prawem, zgodnie ze stanem wiedzy lub techniki, czy działają gospodarnie. Kontroler ocenia i wyciąga wnioski z przeprowadzonej kontroli. Nie może natomiast nakazać określonego działania czy zachowania.

• działanie polegające na:

• a) zbadaniu istniejącego stanu rzeczy,

• b) zestawieniu tego co istnieje w rzeczywistości z tym, co powinno być, tzn. co przewidują odpowiednie wzorce czy normy postępowania i ustaleniu ewentualnych rozbieżności,

• c) wyjaśnieniu przyczyn powstania tych rozbieżności,

• d) sformułowaniu zaleceń pozwalających na uniknięcie podobnych rozbieżności w przyszłości

• Mierniki poprawności działania kontrolowanego:

• *legalność; *celowość * rzetelność *gospodarność *uwzględnienie interesu społecznego *uwzględnienie interesu indywidualnego * zgodność z polityką rządu *inne

• Typy kontroli:

• Inspekcja - kontrola wykonywana poprzez bezpośrednią obserwację zachowania badanej jednostki i porównywania tego zachowania z odpowiednimi wzorcami zachowania poprawnego.

• Lustracja - kontrola skierowana na określony przedmiot (nie podmiot kontrolowany) na jego rzeczywisty stan, jego cechy w porównaniu z odpowiednimi wzorcami określającymi stan pożądany.

• Rewizja - kontrola w dziedzinie finansów, polegająca na bezpośredniej konfrontacji stanu faktycznego środków finansowych i innych składników majątkowych jednostki kontrolowanej z odpowiednią dokumentacją i na ocenie prawidłowości dysponowania tymi składnikami. Kontrola polega na przeszukaniu pomieszczeń, odzieży itp. W celu wykrycia nielegalnego działania danej osoby.

• Wizytacja - kontrola mająca na celu bezpośredni wgląd w działalność jednostki kontrolowanej w jej całokształcie.

• Rozpatrywanie sprawozdań jednostki kontrolowanej (najmniejsza aktywność organu kontrolującego)

• Rodzaje kontroli

• 1) zupełna - (całość działania jednostki i wiele kryteriów)

• 2) ograniczona - (fragment)

• 3) wstępna - (badanie zamierzeń podjęcia określonego działania przez organ kontrolowany np. przedstawienie dokumentacji jeszcze przed podjęciem działań - zapobiega powstaniu błędów i nadużyć)

• 4) faktyczna - wykonywana w czasie trwania działania (np. prokurator w art. 182kpa -występuje na pr. strony i służy mu prawo zwrócenia się do właściwego organu adm publ o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem, pr udziału w każdym stadium postępowania, pr wniesienia sprzeciwu itd)

• 5) następcza (typowa) - bada zakończone etapy działania, a więc wnioski na przyszłe działania

• 6) wewnętrzna - w ramach jednostki komórki adm. Kierownik z racji zwierzchnictwa dysponuje kompetencjami kontrolnymi wobec swoich podwładnych; w dużych instytucjach kierownictwo dysponuje osobną komórką ds. kontroli poległych pracowników danej jednostki; organy wyższego stopnia z racji podporządkowania im organów niższego stopnia dysponują kompetencjami kontrolny, mi wobec podległego im organizacyjnie aparatu. Szczególny rodzaj kontroli wew, finansowej jest AUDYT wew.- dot sektora finansów publ odnośnie gromadzenia i rozdysponowania środków publ i gospodarowania mieniem, a funkcje kontroli prowadzi audytor wew (nie kierownik jednostki)

• 7) zewnętrzna - (NIK, sądowa, prokuratorska, parlamentarna, RPO) - do kontroli powołany jest podmiot stojący poza jednostką kontrolowaną i od nie organizacyjnie niezależny.

• Postulaty optymalnej kontroli

• 1. zapewnienie systemu zróżnicowanych form kontroli (każdy przełożony z racji swej funkcji dysponuje kompetencjami do badania sposobu działania podległych pracowników. Z tej samej racji wyższe organy adm. kontrolują organy im podległe. Adm. publ kontrolują też organy państwowe nienależące do pionu admi. państwowej -sądy, NIK. Adm. publ kontroluje czynnik społeczny- kontrola opinii publ, kontrola prasy, kontrola obywatela przez składane skargi i wnioski).).

• 2. charakter wtórny, albowiem pierwotną jest sama działalność administracji publicznej

• 3. wypełnienie swojego podstawowego zadania (zapobieganie błędom administracji)

• 4. proporcjonalność

• 5. bezstronność

• 6. fachowość

• 7. efektywność

• 8. oszczędność

• 9. skuteczność

• Nadzór Układ zależności między organami sprawującymi funkcje administracji publicznej o charakterze ciągłym, polegający na sprawdzaniu zachowania podmiotu nadzorowanego i możliwości podejmowania władczych działań w razie stwierdzenia nieprawidłowości w zachowaniu tego podmiotu.

• Władcza ingerencja nie może przekształcić się w permanentne zastępowanie działań podmiotu nadzorowanego przez interwencje nadzorującego.

• Rodzaje nadzoru :

• 1) bezpośredni sprawowany przez organ bezpośrednio nadrzędny w stosunku do organu nadzorowanego

• 2) zwierzchni, sprawowany przez organ stojący na szczycie danego układu organizacyjnego w stosunku do wszystkich innych organów w tym układzie

• 3) prewencyjny - wkroczenie organu nadzorczego jeszcze przed rozpoczęciem działalności przez organ nadzorowany w celu zapobieżenia nieprawidłowościom

• 4) weryfikacyjny - organ ma prawo weryfikować (zmieniać, uchylać) rezultaty działań nadzorowanego

• 5) represyjny - organ nadzoru ma prawo wyciągania konsekwencji w stosunku do osób postępujących niewłaściwie

• 6) pozytywny - stosowany w celu przeciwdziałania nieprawidłowym stanom rzeczy, który służy przymusowemu wykonaniu obowiązków przez jednostkę nadzorowaną

• 7) kształtujący - wpływa na zmianę sytuacji prawnej jednostki nadzorowanej przez nałożenie obowiązków lub wydanie zakazu podejmowania działalności przez tę jednostkę. Przyczyna podjęcia tego nadzoru nie miałaby wynikać z analizy działalności jednostki nadzorowanej i stwierdzenia ewentualnych nieprawidłowości. Przesłanką ma być istniejąca obiektywnie potrzeba podjęcia tego typu wkroczenia.

Nadzór jest charakterystyczną więzią dla adm zdecentralizowanej. Nadzór ma organiczone środki i kryteria

Przykłady kryteriów nadzoru:

• 1) legalności

• *Art. 171.  konstytucji - 1. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności. Organami nadzoru nad działalnością j.s.t. są Prez Raddy Mini. i wojewodowie as w zakresie spraw finansowych region. izby obrachunkowe

• *Art. 85. Nadzór nad działalnością gminną sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem.

• 2) gospodarności

• 3) rzetelności

• 4) zgodności z polityką rządu

• *Art. 11. 1. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością wojewody i dokonuje okresowej oceny jego pracy. 2. Nadzór nad działalnością wojewody sprawowany jest pod względem zgodności jego działania z prawem oraz polityką rządu, a także pod względem rzetelności i gospodarności.

• Nadzór - środki -Limitowane: Personalne Rzeczowe (merytoryczne)

Kierowanie

• Kierowanie -jako relacja mdzy podmiotami - więź łącząca podmioty administracji publicznej, która charakteryzuje się oddziaływaniem podmiotu kierującego na podmiot kierowany wszelkimi możliwymi środkami do granic sprzeczności z prawem. Obejmuje całość konsekwencji wynikających z organizacyjnej nadrzędności jednego podmiotu nad drugim w ramach systemu administracji publicznej

• Kierowanie - jako zdefiniowanie treści kierowania - Kompetencja nadrzędnego podmiotu do kierowania podmiotem podporządkowanym mieści w sobie obowiązek obserwowania całokształtu zachowania się podporządkowanego podmiotu i oddziaływania w różny sposób na różne przejawy zachowania, tak aby w sumie zachowanie podporządkowanego podmiotu można było ocenić pozytywnie pod tymi wszystkim względami, które w takich wypadkach są zwykle brane pod uwagę, np. pod względem legalności działania, skutków politycznych itp.

• Podstawowe różnice pomiędzy

• kierowaniem i nadzorem

• W kierowaniu nie ma potrzeby ustanawiania enumeratywnego katalogu środków władczych. W relacji tej brak jest niezależności (swobody) podmiotu kierowanego przy realizacji powierzonych mu zadań, bądź też niezależność ta jest znacznie ograniczona.

• Wg Fayola do funkcji kierowniczych, zalicza się -planowanie; -organizowanie; -pobudzanie do działania; -kontrola; -koordynacja.]

• Koordynacja - więź między podmiotami administracji publicznej, z której wynika uprawnienie podmiotu koordynującego względem podmiotów koordynowanych, które nie są mu bezpośrednio podporządkowane. Podmiot koordynujący ma stałą możliwość oddziaływania na podmioty koordynowane przy użyciu różnego rodzaju środków w celu zharmonizowania działalności tych podmiotów. Podmioty koordynowane są jednak nadal podległe innym organom, bądź ze swego założenia są podmiotami działającymi samodzielnie

• * Podmiot koordynujący odpowiada za efekty działalności koordynacyjnej, natomiast jego odpowiedzialność za działalność jednostek koordynowanych ogranicza się do zakresu, w jakim może on wiążąco wpływać na tę działalność.

• Koordynujący może stosować środki władcze wobec podmiotów koordynowanych tylko wtedy, gdy prawo to przewiduje i tylko takie jakie są mu prawem nadane. W przypadku milczenia prawodawcy w tym zakresie należy przyjąć, iż podmiotowi koordynującemu przysługują wyłącznie niewładcze środki.

Klasyfikacja koordynacji wg r różnych kryteriów:

Ze wg na terytorium:

• koordynacja terenowa - ogranicza się do podmiotów działających w skali pewnej jednostki podziału terytorialnego (np koordynacja instytucji komunalnych przez organy danej gminy)

• koordynacja w skali całego państwa - (np. koordynacja realizowana przez Radę Mini wobec całej adm. państwowej)

Ze wg na kryterium organizacyjne:

• koordynacja wewnętrzną - ogranicza się do działań w danej komórce organizacyjnej (np. koord. pracy w danym urzędzie);

• koordynacja zewnętrzną

- jako koordynację sprawowaną przez organ stojący „na zewnątrz” innych organów, jednak podporządkowanych organizacyjnie podmiotowi koordynującemu;

- jako koordynację sprawowaną przez organ nienależący do danego pionu organizacyjnego.

*Koordynacja pozioma - występuje wtedy, gdy realizować ją będzie organ tego samego szczebla co jednostka koordynowana, a więc organ znajdujący się w tej samej jednostce podziału terytorialnego i mogą to być jednostki podległe organizacyjnie lub niezależne pod względem organizacyjnym.

*Koordynacja pionowa - jest realizowane przez organ wyższego szczebla wobec podległych mu jednostek, czy organów znajdujących się na niższych szczeblach podziału terytorialnego

• Współdziałanie - współdziałanie mdzy podmiotami adm. publ wynika z zasad racjonalnej organizacji pracy. Pewne jednostki organizacyjne mają wspólne lub podobne cele np. ekonomiczne i większe osiągną efekty jeżeli będą sobą współdziałały i udzielały wzajemnej pomocy, albo określonych zadań nie może wykonać jedna jednostka organizacyjna z uwagi na naturę tych zadań.

• Działania wspólne administracji:

• działalność organów doradczych (opiniujących),

• „pomoc prawna” - Kpa przewiduje możliwość korzystania z twz. pomocy prawnej w toku toczącego się postępowania administracyjnego (polega na tym, że inny organ niż prowadzący postępowanie adm. pomaga w jego prowadzeniu przyjmując wyjaśnienia stron, zeznania świadków lub innej czynności jeśli zamieszkują na terenie innego miasta lub gminy

• uzgadnianie

• działalność „w porozumieniu” - współdziałanie w organach samorządu teryt przewiduje tworzenie zw. międzygminnych w celu wspólnego wykonywania zadań publ. gmin oraz stowarzyszeń gminnych dla obrony wspólnych interesów. Współdziałanie może odbywać się poprzez zawieranie porozumień. Na szczeblu wojewódzkim - występuje „współpraca województwa ze społecznościami regionalnymi innych państw

• Współdziałanie i koordynacja są pojęciami bliskoznacznymi, gdyż w obu przypadkach chodzi o

• zharmonizowanie działań. Są jednak mdzy nimi różnice:

• * przy koordynacji chodzi - organ koordynujący posiada pewną nadrzędność, czy uprawnienia władcze wobec podmiotów, których działanie ma być skoordynowane

* przy współdziałaniu - występuję równorzędność partnerów.

4

---