prawo, prawo od beni mini, Propedeutyka prawa


I Państwo

Państwo jest organizacją polityczną, wyposażoną w suwerenną władzę, a przy tym organizacją terytorialną i taką do której przynależność ma charakter sformalizowany. Państwo jest organizacją polityczną, w obrębie której występuje element władztwa i podporządkowania: organy państwa są w stanie władczo zachowywać się wobec członków grupy państwowej, stwarzając i utrzymując określony ład społeczny.

Suwerenność-zwierzchnictwo.

Dwa aspekty suwerenności państwa:

Terytorium państwa- jest to obszar, na którym państwo wykonuję władze suwerenną. Wszystkie osoby włącznie z obywatelami innych państw podlegają prawu państwa, na terytorium którego się znajdują. Wyjątkiem są osoby posiadające immunitet dyplomatyczny. Za obszar państwa uważa się nie tylko obszar lądowy, ale także wody przybrzeżne, strefę powietrzną nad lądowym i morskim obszarem państwa, a także statki wodne i powietrzne należące do państwa oraz ambasady i inne placówki tego państwa znajdujące się poza jego granicami.

Obywatelstwo-przynależność jednostki do państwa.

Przynależność do grupy państwowej wyznaczana jest przez fakt urodzenia z rodziców będących obywatelami danego państwa (prawo krwi) lub przez fakt urodzenia się na terytorium danego państwa (prawo ziemi). W niektórych przypadkach dopuszczalne jest posiadanie podwójnego obywatelstwa.

Apatrydzi-bezpaństwowcy.

Cudzoziemiec-osoba stale mieszkająca w danym państwie, a nie będąca jego obywatelem.

Prawo obywatelskie-określone prawa i obowiązki z tytułu bycia obywatelem danego państwa.

Społeczność państwowa-należą do niej wszyscy ludzie, którzy dłużej przebywają na obszarze państwa i na tym obszarze wchodzą z innymi w różnego rodzaju stosunki społeczne, a przy tym większość stosunków społecznych, którymi są związani zachodzą w obrębie tej właśnie społeczności.

Naród jest grupą wspólnotowa, opartą na wspólnym dla jej członków odniesieniu do pewnych wartości związanych z tradycją wspólnych losów, ze wspólnymi elementami kultury oraz dążeniami do zachowania ich odrębności.

Mniejszość narodowa-grupa stanowiąca liczebnie mniejszość społeczeństwa, znajdująca się w nie dominującej sytuacji w państwie, różniąca się od większości mieszkańców kraju cechami narodowościowymi, językowymi lub kulturowymi, mające poczucie solidarności grupowej i wykazujące wspólną wolę zachowania swojej odrębności.

Ustrój państwa-urządzenie państwa, określony jest przez następujące elementy:

  1. wskazania suwerenne-podmiot, od którego wywodzi się wszelka władza w państwie

  2. wskazania organów państwa, ich upoważnień oraz obowiązków

  3. określenie relacji miedzy organami państwa.

Konstytucja jest ustawą zajmującą naczelne miejsce wśród innych aktów prawnych. Bywa nazywana ustawą zasadniczą państwa, ponieważ normuje sprawy dla społeczności państwowej najistotniejsze.

-konstytucja jako ustawa zasadnicza-(z łaciny constitutio- ustanowienie), akt prawny o najwyższy znaczeniu, zwany też ustawą zasadniczą w celu podkreślenia jego wyjątkowego

charakteru. Konstytucję wyróżnia:

l) szczególna treść określa podstawy ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa, zasady organizacji i powoływania oraz strukturę i kompetencje centralnych i lokalnych ogniw aparatu państwowego, a także normuje

podstawowe prawa i obowiązki obywatelskie;

2) najwyższa moc prawna wszystkie inne akty prawne niższego rzędu muszą być z nią zgodne. Gwarancję szczególnej mocy konstytucji zapewnia Trybunał Konstytucyjny;

3) szczególny tryb zmiany może nastąpić tylko drogą ustawy uchwalonej przez Sejm większością co najmniej 2/3 głosów (inne ustawy wymagaj ą zwykłej większości) w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów (większość głosów) w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Ponadto jej zmiana może nastąpić także przez ogólnonarodowe referendum.

Obecnie większość państw posiada tzw. konstytucje pisane, obejmują one jeden lub kilka aktów prawnych

-konstytucyjne zasady ustrojowe:

* zasada demokratycznego państwa prawnego

*zasada sprawiedliwości społecznej

* zasada zwierzchnictwa narodu

*zasada unitarnej (jednolitej) formy państwa

*zasada trójpodziału władz

* zasada pluralizmu

*zasada subsydiarności

II Klasyfikacja państw.

1. Ze względu na strukturę:

  1. państwo unitarne (jednolite)-to takie państwo, w którym władza suwerenna dotyczy całego obszaru w takim samym zakresie (np. polska).

  2. Federacja (państwo złożone)- to państwo składające się z wielu państw, które ograniczyły wykonywanie swojej suwerenności na rzecz powołanego przez siebie państwa złożonego (związkowego) lub uzyskały ograniczoną suwerenność w wyniku przekształcenia państwa unitarnego w państwo federalne. W federacji istnieją organy władzy federalnej obok organów władzy poszczególnych państw składowych. Z reguły organy władzy federalnej mają ściśle wyznaczony zakres kompetencji-najczęściej jest to polityka zagraniczna, sprawy obronnościowe, polityka monetarna. (np. USA, Szwajcaria)

Związki państw:

    1. Konfederacja-związek kilku państw, z których każde ograniczyło wykonywanie swojej suwerenności przez uzgodnienie wspólnej polityki, ale które w zasadzie nie powołały wspólnego organu, zdolnego skutecznie ograniczać władzę państw wchodzących w skład konfederacji. Konfederacja działa głównie przez różnego rodzaju konferencje ministrów, prezydentów itp.

    2. Unia:

  1. personalna-związek państw polegający na podleganiu wspólnemu władcy

  2. realna-związek państw posiadających wspólne instytucje.

Podział państw ze względu na głowę państwa:

    1. monarchie-głową państwa jest dożywotnio jedna osoba

    2. republiki-na czele państwa stoi jedna lub kilka osób wybieranych na określony czas.

Podział państw ze względu na suwerena (na tego, od którego wywodzi się wszelka władza w państwie):

  1. autokratyczny ustrój państwa-organy państwa wywodzą się i sprawują władzę z woli jednego człowieka lub pewnej wyraźnie wyodrębnionej grupy osób:

    1. monarchia patrymonialna-władca był traktowany jako właściciel państwa

    2. monarchia absolutna-tylko król był źródłem prawa i suwerenem

  2. ustrój demokratyczny-władza zwierzchnia należy do ludu, władza ludu oznacza, że wszystkie organy państwa wywodzą się z woli ludu i nie tylko w tym sensie, że lud je powołał, ale dlatego, że lud określił ich zakres władzy:

    1. demokracja bezpośrednia-zachodzi wówczas gdy wszyscy obywatele mają prawo brać udział w sprawowaniu władzy państwowej, czy to przez podejmowanie decyzji, czy nawet przez ich wykonywanie. Współcześnie praktykowaną formą demokracji bezpośredniej są:

W Polsce można przeprowadzić referendum o zasięgu terytorialnym oraz ogólnokrajowe, które odbywa się na wniosek sejmu albo prezydenta za zgodą senatu; referendum jest wiążące, gdy wzięło w nim udział ponad 50% uprawnionych.