Prawo międzynarodowe publiczne

(ćwiczenia)

II rok, LZSSM , rok akademicki 2008/2009

Prowadzący: mgr Szymon Kardaś

Email: [e-mail]

Dyżur: środa, godz. 20.00

1. Zajęcia wprowadzające:

Zagadnienia:

• czym jest prawo międzynarodowe publiczne

• funkcje prawa międzynarodowego publicznego

• cechy prawa międzynarodowego publicznego

• zasady prawa międzynarodowego publicznego

• prawo międzynarodowe publiczne a prawo wewnętrzne

• prawo międzynarodowe publiczne a prawo europejskie

• działy prawa międzynarodowego publicznego

Literatura:

1. J. Białocerkiewicz, Prawo międzynarodowe publiczne. Zarys wykładu, Olsztyn 2003, s. 29-31.

2. R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2005, s.13-30.

3. B. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2007, s. 15-37.

4. T. Wasilewski, Stosunek wzajemny: porządek międzynarodowy, prawo międzynarodowe, europejskie prawo wspólnotowe, prawo krajowe, Toruń 2004, s. 79-140 i 253-270.

2. Źródła PMP:

Zagadnienia:

• źródła prawa w znaczeniu materialnym i formalnym

• rodzaje źródeł prawa międzynarodowego

• hierarchia źródeł prawa międzynarodowego

• pojęcie soft-law

• prawo zwyczajowe

• uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych

Literatura:

1. Art. 38 i 59 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z 26 czerwca 1945 r. w: S. Bieleń, Prawo w stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2004, s. 48-57.

2. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s.75-77; 106-116; 294-298.

3. W. Czapliński, A Wyrozumska, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2004, s. 98-110.

4. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 60-66; 97-114.

3. Prawo traktatów - omówienie zagadnienia na przykładzie Traktatu z Lizbony:

Zagadnienia:

• pojęcie umowy międzynarodowej

• zawieranie umowy międzynarodowej

• obowiązywanie umowy międzynarodowej (ważność)

• zakres czasowy obowiązywania i stosowania umowy międzynarodowej

• zakres podmiotowy obowiązywania umowy międzynarodowej

• zakres terytorialny obowiązywania umowy międzynarodowej

• zakres rzeczowy (przedmiotowy) obowiązywania umowy międzynarodowej

• interpretacja umowy międzynarodowej

Literatura:

1. Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, Dz. U. UE C-306 z 17 grudnia 2007 r.

2. Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 22 maja 1969 r. w: S. Bieleń, op. cit., s. 124-143

3. Ustawa z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych w: S. Bieleń, op. cit., s. 157-162; oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 sierpnia 2000 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o umowach międzynarodowych (Dz. U. z 2000 r., Nr 79 poz. 891)

4. J. Barcz, Przewodnik po Traktacie z Lizbony, Warszawa 2008, s. 23-45.

5. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit. , s.77-106.

6. M. Frankowska, Prawo traktatów, Warszawa 1997, s. 17-194.

7. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 66-97.

8. J. Sozański, Współczesne prawo traktatów, Warszawa- Poznań 2005.

4. Podmioty PMP (I):

Zagadnienia:

• podmiotowość prawnomiędzynarodowa

• klasyfikacje podmiotów prawa międzynarodowego publicznego

• państwa; rodzaje państw

• zasada samostanowienia w prawie międzynarodowym

• problem uznania państwa w prawie międzynarodowym

Kazusy:

• Kosowo

• Abchazja i Osetia Południowa

• Górski Karabach

• Timor Wschodni

Literatura:

1. R. Andrzejczuk, Uzasadnienie prawa narodów do samostanowienia. Prawa człowieka podstawą prawa narodów do samostanowienia, Lublin 2002.

2. R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2005, s. 117-134; 140-148.

3. B. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2007, s. 115-139; 148-154.

4. S. Kardaś, Problem uznania państwa w prawie międzynarodowym na przykładzie Republiki Górskiego Karabachu, „Stosunki Międzynarodowe” 2007, nr 1-2, s. 194-209.

5. M. Perkowski, Samostanowienie narodów w prawie międzynarodowym, Warszawa 2001.

6. Oświadczenie prezydenta Dmitrija Miedwiediewa w sprawie uznania niepodległości Abchazji i Osetii Południowej; strona internetowa: http://www.rusembcanada.mid.ru/pr2008/078.pdf .

7. Russia vs Georgia: The Fallout, Europe Report Nr 195, 22 August 2008, strona internetowa: www.crisisgroup.org

8. Komunikat prasowy z 2851 posiedzenia Rady ds. ogólnych i stosunków zewnętrznych, Bruksela, 18 lutego 2008 r., http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=PRES/08/41&format=HTML&aged=1&language=PL&guiLanguage=en .

9. Konkluzje z nadzwyczajnego posiedzenia Rady Europejskiej, Bruksela, 1 września 2008 r., http://www.consilium.europa.eu/ueDocs/cms_Data/docs/pressData/PL/ec/102552.pdf .

5. Podmioty prawa międzynarodowego publicznego (II):

Zagadnienia:

• organizacje międzynarodowe: nabycie podmiotowości i atrybuty podmiotowości

• inne podmioty

• jednostka wobec prawa międzynarodowego

Kazusy:

• Wspólnoty Europejskie i Unia Europejska

• Sprawa Alicji Tysiąc przeciwko Polsce przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka

Literatura:

1. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s. 134-140.

2. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 139-148.

3. Case of Tysiąc v. Poland, orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 20 marca 2007 r., http://osaka.law.miami.edu/~schnably/TysiacVPoland.rtf .

4. Opinia ETS, z dnia 15 listopada 1994 r. 1/94, Zb. Orz. 1994, s. I-5267.

6. Stosunki, zdarzenia i akty prawnomiędzynarodowe. Organy państwa w stosunkach międzynarodowych:

Zagadnienia:

• stosunki prawnomiędzynarodowe i zdarzenia prawnomiędzynarodowe

• akty prawnomiędzynarodowe

• akty jednostronne państw

• organy wewnętrzne i zewnętrzne państwa w stosunkach międzynarodowych

Kazusy:

• Casus Ihlena

• oświadczenie kanclerza RFN Gerharda Schroedera z dnia 1 sierpnia 2004 r.

• wyrok MTS z 1974 r. w sporze australijsko-francuskim w sprawie francuskich doświadczeń nuklearnych (ICJ Reports 1974, s. 263)

Literatura:

1. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s.157-171.

2. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 155-166.

3. M. Frankowska, Oświadczenie kanclerza Gerharda Schroedera złożone 1 sierpnia 2004 r.  w Warszawie w świetle prawa międzynarodowego, w: W. M. Góralski (red.), Transfer-obywatelstwo-majątek. Trudne problemy stosunków polsko-niemieckich. Studia i dokumenty, Warszawa 2005, s. 201-228.

4. J. Menkes (red.), Wybór kazusów z prawa międzynarodowego. Zagadnienia ogólne. Zeszyt 1, Warszawa 2008.

7. Prawo dyplomatyczne i konsularne:

Zagadnienia:

• stosunki dyplomatyczne i służba dyplomatyczna

• stosunki konsularne i służba konsularna

Kazusy:

• zbombardowanie przez siły wojskowe USA ambasady chińskiej w Belgradzie

• zerwanie przez Gruzję stosunków dyplomatycznych z Rosją po konflikcie zbrojnym z sierpnia 2008

Literatura:

1. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s.172-192.

2. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 266-289.

3. Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 18 kwietnia 1961 r. w: S. Bieleń, op. cit., s. 164-173.

4. Konwencja wiedeńska o stosunkach konsularnych z 24 kwietnia 1963 r. w: S. Bieleń, op. cit., s. 173-192.

8. Terytorium:

Zagadnienia:

• terytorium państwa

• problem zwierzchnictwa terytorialnego i jego ograniczeń

• sposoby nabycia terytorium państwowego

• problem wytyczania granic państwowych

• rzeki międzynarodowe

• obszary podbiegunowe

Kazusy:

• wytyczanie granic państwowych na obszarze WNP (Kaukaz Południowy, Azja Środkowa)

• sprawa statku „Lotus”, Francja v. Turcja STSM, ICPJ (A) 10

Literatura:

1. R. Bierzanek, J. Symonides,op. cit., s.193-219.

2. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 176-197.

3. Central Asia: Border Disputes and Conflict Potential, Asia Report Nr 34, 30 May 2002, strona internetowa: www.crisisgroup.org .

4. P. P. Kremniew, Raspad SSSR.- meżdunarodno-pravovyje probliemy, Moskwa 2005.

5. J. Menkes (red.), op. cit.

9. Międzynarodowe prawo morza:

Zagadnienia:

• klasyfikacja obszarów morskich i ich charakterystyka

• statki morskie

• cieśniny i kanały morskie

• współpraca międzynarodowa w dziedzinie korzystania z obszarów morskich i ochrony środowiska morskiego

Kazusy:

• sprawa szelfu kontynentalnego Morza Północnego, RFN v. Dania, RFN v. Królestwo Niderlandów, MTS ICJ Reports 1967

• sprawa dotycząca delimitacji granicy morskiej a także zagadnień terytorialnych pomiędzy Katarem a Bahrajnem, Katar v. Bahrajn; MTS ICJ Reports 1994, 1995, 2001

Literatura:

1. Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza sporządzona w Montego Bay w dniu 10 grudnia 1982 r., w: M. Sykulska, Prawo międzynarodowe publiczne, Sopot 1997, s. 144-217.

2. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s.219-244.

3. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 198-234.

4. J. Menkes (red.), op. cit.

10. Międzynarodowe prawo lotnicze i kosmiczne:

Zagadnienia:

• przestrzeń powietrzna

• statki powietrzne

• międzynarodowa żegluga powietrzna

• prawo kosmiczne

Kazusy:

• problem orbity geostacjonarnej

Literatura:

1. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s.244-254.

2. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 235-248.

11. Ludność państwa:

Zagadnienia:

• obywatelstwo

• traktowanie cudzoziemców

• ekstradycja i azyl

• międzynarodowa ochrona praw człowieka (uwagi ogólne)

Kazusy:

• Europejski Nakaz Aresztowania - przypadki zastosowania przez Polskę

• pozew Gruzji przeciw Rosji o naruszenie konwencji dotyczącej eliminacji wszelkich form dyskryminacji rasowej

Literatura:

1. Europejska konwencja o ekstradycji z 13 grudnia 1957 r.

2. art. 34, 55, 55, 56 i 137 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.

3. Decyzja ramowa Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi (2002/584/WsiSW), Dz. U. L 190, s. 1-20, http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32002F0584:PL:HTML .

4. Europejska o obywatelstwie z 6 listopada 1997 r.

5. R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2005, s.255-284.

6. B. Góralczyk, S. Sawicki, Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie, Warszawa 2007, s. 249-265.

7. J. J. Preece, Prawa mniejszości, Warszawa 2007.

12. ONZ jako przykład organizacji międzynarodowej:

Zagadnienia:

• podstawy prawne

• członkostwo

• cele i zasady

• struktura

Literatura:

1. Karta Narodów Zjednoczonych z 26 czerwca 1945 r. (z późn. Zmianami), w: S. Bieleń, op. cit., s. 30-47

2. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s.285-336.

3. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 290-326.

4. J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy, Warszawa 2006.

13. Dyplomatyczne środki pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych:

Zagadnienia:

• rokowania

• dobre usługi i mediacja

• komisje śledcze

• koncyliacja

• postępowanie przed organami ONZ

Kazusy:

• proces pokojowy kończący wojnę domową w Tadżykistanie

• zaangażowanie UE w sprawie kryzysu na Kaukazie Południowym

Literatura:

1. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s.337-350.

2. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 373-382.

3. M. Lang, Wojna domowa i proces pokojowy, w: T. Bodio (red.), Tadżykistan. Historia-Społeczeństwo-Polityka, Warszawa 2002, s. 147-183.

14. Sądowe środki pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych. Środki odwetowe

Zagadnienia:

• arbitraż

• sądownictwo międzynarodowe

• środki odwetowe

Kazusy:

• Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości

• Amerykańsko-Irański Trybunał Skargowy

Literatura:

1. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s.350-378.

2. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 382-396.

3. Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z 26 czerwca 1945 r. (z późn. zm.) w: S. Bieleń, op. cit., s. 48-57.

4. Oficjalna strona Amerykańsko - Irańskiego Trybunału Skargowego http://www.iusct.org/index-english.html

15. Prawo przeciwwojenne:

Zagadnienia:

• dopuszczalność użycia siły w prawie międzynarodowym przed powstaniem ONZ

• zakaz użycia siły w systemie ONZ

• definicja agresji i zakaz agresji

• zagadnienie tzw. humanitarnej interwencji

• prawo do zbiorowej i indywidualnej samoobrony

• dopuszczalność użycia siły w świetle rozdziału VII Karty Narodów Zjednoczonych

• operacje pokojowe ONZ w świetle prawa międzynarodowego

Kazusy:

• interwencja NATO w Kosowie

• operacja „Iracka Wolność”

• konflikt gruzińsko-rosyjski (sierpień 2008 r.)

Literatura:

1. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s.380-394.

2. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 397-409.

3. K. Pawłowski, Kosowo. Konflikt i interwencja, Lublin 2008.

4. J. Zajadło, Dylematy humanitarnej interwencji, Gdańsk 2005.

5. Operation Iraqi Freedom: Strategies, Approaches, Results, and Issues for Congress, CRS Reports for Congress, March 2008, http://www.fas.org/sgp/crs/natsec/RL34387.pdf .

6. Prawo kontra polityka, w: J. Zajadło (red.), Fascynujące ścieżki filozofii prawa, Gdańsk 2008, s. 175-189.

16. Prawo konfliktów zbrojnych:

Zagadnienia:

• źródła międzynarodowego prawa konfliktów zbrojnych

• pojęcie konfliktu zbrojnego

• stosowanie norm międzynarodowego prawa konfliktów zbrojnych

• ochrona ofiar wojny

Kazusy:

• sprawa militarnych i paramilitarnych działań w Nikaragui i przeciwko niej, Nikaragua v. USA, MTS ICJ Reports 1986

• sprawa działań wojennych na terytorium Kongo, Demokratyczna Republika Konga v. Uganda, MTS ICJ Reports 2005

Literatura:

1. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s.379-380; 394-411; 418-440.

2. M. Flemming, Międzynarodowe prawo konfliktów zbrojnych. Zbiór dokumentów, Warszawa 1991.

3. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 410-437.

4. J. Menkes (red.), op. cit.

5. T. Jasudowicz (red.), Międzynarodowe prawo humanitarne we współczesnym świecie. Osiągnięcia i wyzwania, Toruń 2007.

6. J. Pieńkos, Wpływ wojny na obowiązywanie umów międzynarodowych, Warszawa 1973.

17. Odpowiedzialność międzynarodowa:

Zagadnienia:

• odpowiedzialność państw

• odpowiedzialność jednostek

• funkcjonowanie Międzynarodowych Trybunałów Karnych

Kazusy:

• Sprawa Cieśniny Korfu, Wielka Brytania v. Albania, MTS ICJ Reports 1947

• Proces Slobodana Miloszewica

• Proces Saddama Husejna

Literatura:

1. R. Bierzanek, J. Symonides, op. cit., s.148-156; 411-418.

2. B. Góralczyk, S. Sawicki, op. cit., s. 167-175.

3. P. Grzebyk, Iracki Trybunał Nadzwyczajny - nieudana hybryda, w: Rocznik Strategiczny 2006/2007, Warszawa 2007, s. 370-389.

4. D. Heidrich-Hamera, Międzynarodowe Trybunały Karne, w: J. Symonides (red.), op. cit.

5. J. Menkes (red.), op. cit.

6. E. Zielińska (red.), Międzynarodowy Trybunał Karny. USA i UE: dwa różne podejścia, Warszawa 2004.

7. Materiały dotyczące procesu Slobodana Miloszewicia: http://www.un.org/icty/glance/milosevic.htm

18. Kolokwium końcowe:

10

---