Ad 14) Co to jest otoczenie organizacji? Jakie wyróżnia się rodzaje otoczeń? Co to jest segment rynku, domena rynku, sektor. Omów koncepcję Michaela Portera analizy konkurencji wewnątrz sektora. Przedstaw wybraną organizację w kontekście otoczenia ogólnego „jej” interesariuszy, scharakteryzuj jej kluczowych konkurentów, ich strategie i konkretne działania. Wskaż, na konkretnych przykładach, możliwe sposoby oddziaływania organizacji na jej otoczenie bliższe. Przedstaw różne mechanizmy alokacji zasobów we współczesnych organizacjach.
Otoczenie
Są to składniki rzeczywistości, w których funkcjonuje dana organizacja, które wywierają na nią wpływ i (lub) podlegają jej oddziaływaniom.
Organizacja powinna dostosowywać się do otoczenia, w zależności od sytuacji w jakiej się znajduje. W różnych okresach czasu i w różnych sytuacjach różne rozwiązania mogą okazać się najlepsze dla organizacji.
Zależności pomiędzy strukturą organizacji a otoczeniem badali Burns i Stalker (początek lat 60):
Otoczenie: |
Struktura: |
stabilne |
|
zmienne |
|
burzliwe |
|
Możemy wyróżnić otoczenie bliższe (celowe) - specyficzne dla danej, konkretnej organizacji i dalsze (ogólne) wspólne dla firm w danej branży, na danym terenie itp.
Wymiary otoczenia ogólnego (PESTEM):
polityczno - prawne (system polityczny, ilość przepisów, aktualność norm prawnych, dostosowanie przepisów do potrzeb organizacji, stabilność itp.),
ekonomiczne (system finansowo - bankowy, cechy gospodarki, bezrobocie, inflacja, stopy procentowe itd.)
społeczno - kulturowe (normy, wartości, wierzenia itp.)
technologiczne (postęp, patenty, wynalazki itp.)
ekologiczne
międzynarodowe
Z punktu widzenia powiązań firmy ze środowiskiem otoczenie można podzielić na życzliwe i wrogie.
Otoczenie życzliwe to otoczenie, które firma może kontrolować i manipulować jego elementami na swoją korzyść, charakteryzuje je słaba konkurencja, niewiele barier, bogate środki finansowe i sposobności rynkowe. Otoczenie wrogie (nieżyczliwe) - to otoczenie wymagające i stresujące, w którym inicjatywy firmy znaczą niewiele wobec ogromnej konkurencji, sił politycznych lub uwarunkowań technologicznych; firmie jest się w nim trudno utrzymać, fałszywy krok może oznaczać krach.
W otoczeniu życzliwym możliwe są takie słabości firmy jak: mechanistyczne struktury, konserwatywna postawa strategiczna i unikające ryzyka zarządzanie, nacisk na doraźną zyskowność oraz rozwój i doskonalenie dotychczasowych wyrobów i form marketingowych. W otoczeniu wrogim te słabości oznaczają klęskę. Tutaj potrzebne są takie cechy jak: płaska struktura, przedsiębiorcza strategia, totalna innowacyjność, agresywny marketing, wysoka jakość, produkcja ,,akurat na czas” itp.
Segment rynku - względnie jednolita (homogeniczna) grupa nabywców, którzy mają podobne potrzeby i podobnie reagują na określone działania marketingowe. Każdy segment rynku, będący w polu zainteresowań przedsiębiorstwa powinien być szczegółowo wyprofilowany. Powinien uwzględniać dodatkowo takie elementy jak cechy demograficzne, cechy psychologiczne, sposoby reakcji konsumentów na środki strategii marketingowych, postawy i zachowania.
Przedsiębiorstwo dokonuje oceny różnych segmentów rynku i decyduje się na działanie w jednym lub kilku segmentów. Jest kwestią wyboru tzw. rynku docelowego, który składa się z pewnej grupy nabywców o podobnych potrzebach lub cechach charakterystycznych i na obsługę którego przedsiębiorstwo się decyduje.
Domena rynku (domena działania organizacji) - (fr. domaine - zakres, zasięg działania, dziedzina, teren); najważniejszy bądź znaczący obszar działania firmy, najważniejsza grupa potrzeb, które firma zaspokaja bądź zamierza zaspokajać na danym segmencie rynku. Domena działania określa, gdzie i komu firma zamierza sprzedawać swoje wyroby lub usługi.
Domeny mogą być główne, specjalne bądź marginesowe. Przedsiębiorstwo powinno się koncentrować na domenach (domenie) głównych, tzn. rozpoznawać atrakcyjność przyszłych rynków lub nabywców i weryfikować pod kątem ich potrzeb swoją siłę kreatywną niezbędną do walki konkurencyjnej. Powinno stale doskonalić swoje warianty programów i środków, a w ślad za tym weryfikować zakres i lokalizację tworzenia wartości; od uwarunkowań popytu, konkurencji, czynników i dostawców w każdej branży i w każdym miejscu i przenosić nawet całe domeny do innych przedsiębiorstw lub na inne miejsce, a przede wszystkim tworzyć własny rynek i własnych klientów.
Dobrze wybrana domena działania powinna zapewnić firmie powodzenie na rynku i przewagę strategiczną.
Sektor - grupa przedsiębiorstw wytwarzających wyroby lub usługi o podobnym przeznaczeniu. Poprawna definicja sektora, do którego należy dane przedsiębiorstwo jest trudna do określenia. Każda taka definicja jest w istocie sprawą wyboru, gdzie wyznaczyć granicę między istniejącymi konkurentami, a wyrobami substytucyjnymi, między istniejącymi firmami a potencjalnymi nowo wchodzącymi, między istniejącymi firmami a dostawcami i odbiorcami. Przy definiowaniu sektora ważne jednak jest, aby nie pominąć utajonych źródeł konkurencji, które mogłyby pewnego dnia zagrozić temu sektorowi. M. Porter jako podstawowe typy sektorów stwarzających różne warunku konkurencji wymienia sektory różniące się stopniem koncentracji (sektory rozproszone, sektory skoncentrowane) oraz stopniem podatności na konkurencję międzynarodową (sektory globalne, sektory nieglobalne).
Sektory rozproszone to takie, które składają się z dużej liczby przedsiębiorstw małej i średniej wielkości, z których żaden nie ma znaczącego udziału w rynku i nie może silnie oddziaływać na wyniki całego sektora. Sektory te wytwarzają produkty zróżnicowane lub identyczne i występują w takich dziedzinach, jak handel detaliczny, usługi, przetwórstwo metali i drewna, produkcja rolna i sektory ,,twórcze”.
Sektory globalne, to takie, w których sytuacja strategiczna konkurentów na podstawowych rynkach regionalnych lub krajowych zależy w znacznym stopniu od ich ogólnej sytuacji w skali światowej. Konkurencja w sektorach globalnych wymaga skoordynowanego konkurowania w skali światowej. O globalnym charakterze sektora decydują względy strategiczne. Warunki i strategie konkurencji w skali globalnej podobnie jak w skali krajowej są różne. Różnice te uwidaczniają się zazwyczaj przy opracowywaniu międzynarodowych strategii konkurencji, a wynikają one z faktu, iż w poszczególnych krajach różne są koszty wytwarzania, warunki rynkowe, polityka rządów, różne cele, zasoby i możliwości konkurencji.
PORTER
Porter wyróżnił 4 podstawowe składniki analizy konkurencyjnej:
przyszłe cele (1)
założenia (2)
obecna strategia (3)
szanse (4)
(1)
Jest to wiedza o celach innych uczestników rynku, o tym na ile są oni usatysfakcjonowani ze swojej obecnej pozycji i czy jakie są możliwości zmiany ich celów. Elementy jakościowe, jakie powinna posiadać diagnoza celów konkurencji, powinny dotyczyć pozycji technologicznej przeciwników, pozycji rynkowej oraz statusu firmy w otoczeniu społecznym.
(2)
Analiza założeń polega na zadaniu sobie pytań:
jak konkurenci postrzegają samych siebie?
Jakie mają założenia dotyczące innych firm oraz branży, w której działają?
Każda firma funkcjonuje na rynku opierając się na zbiorze pewnych założeń dotyczących otoczenia i jej samej w tym otoczeniu.
(3)
Strategia powinna być zdefiniowana jako skuteczny program, sformułowany dla każdego obszaru działania organizacji, koordynujący różnorodne funkcje.
(4)
Na tym etapie analizujemy silne i słabe strony naszej organizacji a także szanse i zagrożenia, które towarzyszą jej działaniu.
M. Porter wyróżnia pięć sił określających pozycję firmy na rynku i świadczących o jego atrakcyjności. Są to:
bariery wejścia na rynek
aktualny stan konkurencji na rynku
możliwości substytucji
nabywcy
dostawcy
Wybrana organizacja w kontekście otoczenia ogólnego „jej” interesariuszy:
Otoczeniem ogólnym dla linii lotniczych (niech to będzie np.: Air France), mogą być np. lotniska, dostępne również dla innych przewoźników, dostawcy sprzętu lotniczego (samolotów, systemu informatycznego, urządzeń związanych z konserwacją samolotów itp.), klienci (indywidualni i przedsiębiorstwa), wskaźnik demograficzny, poziom wykształcenia wśród ludności, prawne regulacje rynku itp.
Interesariuszami linii lotniczych, będą wówczas przede wszystkim klienci, na których przedsiębiorstwo może w oczywisty sposób wpływać ustalając cenę oferowanego produktu i, którzy mogą wpływać na organizacje poprzez kształtowanie popytu. Równie ważną grupą, uogólniając ją, będą dostawcy wszelkich produktów, jak chociażby części do samolotów. W tym przypadku ogólne tendencje rynkowe wpływają na ceny oferowanych przez nich produktów, a finansowa sytuacja firmy może wpłynąć w dużym stopniu na finanse dostawców. Duże znaczenie dla firmy ma w tym przypadku sytuacja konkurencji i jej poczynania. Istnieją bowiem trzy główne sojusze powietrzne: Star Alliance, One World i Sky Team. Sojusze te należą do największych na świecie, dlatego walczą ze sobą o uzyskanie, choćby niewielkiej, dominacji na rynku. Sojusz taki nie jest jednolity pod względem prawnym, dlatego możliwe jest również konkurowanie ze sobą linii należących do danego sojuszu. Air France należy do trzeciego pod względem wielkości - Sky Teamu. Konkurencja rynkowa odbywa się w zasadzie na całej płaszczyźnie, jednak oddziałuje głównie na członków wrogiego sojuszu. Linie lotnicze na całym świecie powoli wychodzą z kryzysu, który zaistniał po atakach terrorystycznych na Stany Zjednoczone. Teraz coraz więcej firm decyduje się na przyjęcie agresywnej i ekspansywnej strategii przeprowadzania fuzji w celu łączenia kapitału i mocy przewozowych. Tak też postąpiło Air France, które jako jedna z największych firm na Starym Kontynencie postanowiło połączyć się, a w zasadzie przejąć kontrolę nad Holenderskim KLM, tworząc Air France - KLM. To bezprecedensowe posunięcie nie tylko stworzyło jedną z największych linii lotniczych na świecie, ale także przesunęło Sky Team na drugie miejsce za Star Alliance. Reakcją konkurencji jest w tym przypadku ogłoszenie planów włączenia Swiss Airlines w szeregi sojuszu Oneworld. Duże zmiany zapowiada również British Airways (należące do Oneworld ), które planuje dywersyfikację swojej oferty poprzez wprowadzenie możliwości prowadzenia wycieczek i pełnienia pośrednictwa w załatwianiu wszelkich formalności związanych z pobytem w danym miejscu (np.: zakwaterowanie ).
Otoczenie bliższe (zadaniowe).
Jak organizacje reagują na swoje otoczenie?
zarządzanie informacją (techniką): obejmują wyznaczenie łączników z otoczeniem, badanie otoczenia, systemy informacyjne
odpowiedź strategiczna (reakcja): może ona polegać na braku jakichkolwiek działań na pewnej korekcie strategii lub wreszcie na przyjęciu strategii zupełnie nowej
fuzje, przejęcia, zakupy, sojusze
- projektowanie organizacji: struktura:
- mechanistyczna- formalne i sztywne przepisy i powiązania np. urzędy
- organiczna- bardziej elastyczna, pozwala organizacji szybciej reagować na zmiany otoczenia)
- bezpośredni wpływ na otoczenie
Dla różnych organizacji jest różne, wiąże się bowiem z konkretną misją realizowaną przez organizację w wybranej domenie rynku. Otoczenie to analizujemy, posługując się kategorią interesariuszy (stakeholders). Interesariusze, są to wpływowe osoby, grupy nacisku, organizacje pozarządowe itp. mające własne interesy związane z funkcjonowaniem konkretnej organizacji.
Przykłady:
Otoczeniem bliższym dla linii lotniczych może być np.: rząd USA, czy komisja antymonopolowa UE, które jak to było np.: w przypadku Air France - KLM, często interweniowały i od nich uzależniony był dalszy los fuzji ze względu na zagrożenie powstania monopolisty w Zachodniej i Środkowej Europie. Tu oficjalne sposoby oddziaływania na otoczenie bliższe były ograniczone i skupiały się na wprowadzaniu prawnych regulacji, czy też deklaracji nie blokowania dostępu do lotnisk innym firmom. Mocnym argumentem mogły być również zapewnienia ekonomiczne np.: zwiększenie zatrudnienia oraz wpływ na rozwój gospodarki w regionie.
Ingerencja rządu może mieć również konstruktywny efekt. Niektóre przedsiębiorstwa należeć mogą do gałęzi mających duże znaczenie dla państwa. Wtedy regulacje prawne będą wspomagać działalność takiej organizacji. Np.: polski przemysł spirytusowy dostał nieoczekiwane wsparcie ze strony rządu, który wprowadził ustawę o bio-paliwach. Korzystna dla przedsiębiorców ustawa, na szczęście uznana przez TK za niezgodną z Konstytucją, mogła zostać wydana dzięki działalności silnego lobby przemysłowego.
Państwo może wystąpić w charakterze inwestora przeznaczając środki budżetowe lub powołując do życia organizacje państwowe. Najczęściej spotykanym sposobem oddziaływania tych organizacji na rząd jest organizowanie strajków i manifestacji, a także tworzenie związków zawodowych, skutecznie paraliżujących nawet racjonalne decyzje rządzących.
Do otoczenia bliskiego organizacji zaliczamy także akcjonariuszy firmy. Np.: Pekao S.A. (można tu podać jakaś inną spółkę akcyjną), dzięki efektywnemu prosperowaniu zwiększa cenę swoich akcji, zwiększa się również wysokość dywidend, ale po wypuszczeniu na sprzedaż większej ilości akcji pozyskane w ten sposób pieniądze można przeznaczyć na np.: niezbędne inwestycje.
Alokacja zasobów
Przez alokację zasobów w gospodarce rozumiemy wykaz lub wyczerpujący opis tego, co kto robi oraz co kto dostaje.
ZASÓB ORGANIZACYJNY; to czego ludzie pozdają i czego nie wystarcza dla każdego, pożądanie to zaszczepione jest przez uniwersalny system kulturowy społeczeństwa, możemy podzielić zasoby na;
- materialne (produkcyjne, ludzkie)
- niematerialne(wiedza ,prestiż, czas)
Alokacja zasobów odbywa się przez koalicje zawierane najczęściej w celu gry o organizacyjne zasoby, a koalicje zawierane są najczęściej w wyniku negocjacji i przetargów.
Przedstaw różne mechanizmy alokacji zasobów we współczesnych organizacjach.
Zasoby organizacyjne jest to ogół rzeczy, ludzi, informacji i środków finansowych, jakie organizacja posiada lub którymi może dysponować, chociaż prawnie nie stanowią jej własności.
Można wyróżnić następujące rodzaje zasobów organizacyjnych:
- dobra materialne, szczególnie pieniądze
- różnego rodzaju usługi, zezwolenia, ulgi, koncesje, przydziały
- prestiż, pozycje (stanowiska) organizacyjne
- informacje (wiedza)
- pewne pożądane w organizacji formy zachowań, np.: lojalność, okazywanie szacunku
- warunki i możliwości działania, jak poczucie bezpieczeństwa, układy, wpływy oraz specyficzne umiejętności
- czas wolny oraz organizacyjna władza
Dążąc do uzyskania dodatkowych korzyści, zasobów lub możliwości dostępu do nich, większych niż te, które bezpośrednio wiążą się z zawartą umową o pracę, liczni uczestnicy organizacji zawiązują między sobą różne nieformalne porozumienia tzw. organizacyjne koalicje.
Mechanizmy alokacji zasobów: ?(nie wiem czy to jest dobrze)
· przetarg - to proces porozumienia, które ustala warunki współdziałania różnych osób lub grup. Polega przede wszystkim na wypracowaniu kryteriów i zasad udziału w koalicji, podziału obciążeń, czyli wzajemnych zobowiązań i szeroko rozumianych kosztów oraz podziału nadzwyczajnych korzyści
· negocjacje - to zwrotny proces komunikowania się w celu osiągnięcia porozumienia w sytuacji, gdy my i druga strona związani jesteśmy pewnymi interesami, z których jedne są wspólne, a inne przeciwne. Jest to podstawowy sposób uzyskania od innych tego, czego chcemy (szeroko stosowany w Polsce)
Ogólna wartość dodatkowych korzyści i zasobów uzyskanych przez koalicję, zależy przede wszystkim od tego kto w niej uczestniczy i jak sprawnie działa.
W każdej organizacji istnieją różne koalicje, które mogą wpływać na alokację (rozmieszczenie) ograniczonych zasobów. Im większy jest niedobór tych zasobów w stosunku do oczekiwań, tym większą rolę w ich podziale odgrywa władza i wpływy. Jeżeli zasoby są łatwo osiągalne, to potrzeba uruchomienia procesu politycznego w organizacji jest niewielka. Jednocześnie im bardziej ograniczone i trudno dostępne zasoby, w tym większym stopniu postrzegane są jako cenne, tym większe mają znaczenie dla uczestników organizacji.
Deficytowość zasobów ma charakter relatywny, zasoby są deficytowe tylko w stosunku do oczekiwań z nimi związanych.
Jednymi z najważniejszych kryteriów branych pod uwagę w procesie alokacji zasobów organizacyjnych jest maksymalizacja zysku.
Z mojej strony, w tym pytaniu to by było na tyle!!! Nara!!! Komentarze (nie)mile widziane!!!