Hormony regulujące:
kalcytonina (tarczyca) - obniża poziom Ca we krwi, zmniejsza resorpcję kości
parathormon (przytarczyca) - zwiększa resorpcję kości, oszczędza wapń, zwiększa wchłanianie w przewodzie pokarmowym i zwiększa wchłanianie przez nerki
hormon wzrostu - sprzyja odkładaniu wapnia w kości
prolaktyna - przy karmieniu piersią
glikosterydy - powodują rozpad białka i budowę kości
Wchłanianie Ca - wit D3 - w jelitach; resorpcja zwrotna w kanalikach nerkowych
Źródła D3: cholesterol, wątroba, mleko, tłuszcz, żółtko jaja. Witamina ta nie magazynuje się, małe ilości w wątrobie.
Wzrost kości regulują: czynniki genetyczne, dokrewne (hormony), skł pożywienia, czynniki mechaniczne, ukrwienie.
Kości zbudowane są z:
osteoklasty - uszkadzają tkankę kostną, olbrzymie komórki
osteoblasty - rozbudowa kości
osteocyty - znajdują się między beleczkami kostnymi
Krzywica (rachitis) - choroba ogólnoustrojowa, występuje u niemowląt i małych dzieci, spowodowana niedoborem Ca i fosforanów we krwi. Utrzymanie stałego poziomu Ca i P mineralizacji kości. Następstwo niedoboru wit D3.
Rozwojowi krzywicy sprzyja: niehig tryb życia, karmienie sztuczne, mało promieni słonecznych.
Objawy krzywicy:
wczesnej: dziecko jest płaczliwe, niespokojne, nadmiernie się poci (na potylicy), osłabienie napięcia mięśni (żabi brzuch - miękki powiększony), opóźniony rozwój motoryczny;
rozwiniętej: rozmiękanie k potylicy, duże ciemiączko, poszerzanie obrysów przynasad kości (przedramion i podudzi tworzą bransolety krzywicze), zniekszt kręgosłupa (gdy dziecko siada) - łukowate wygięcie, wciągnięcie żeber w miejscu przyczepu przepony, zniekształcenie k długich (szpotawość kolan, zniekształcenie miednicy), opóźnione ząbkowanie.
Leczenie: podanie wit d3 w dużych dawkach.
Profilaktyka: stosowanie dawek wit D3, od 3 tyg. do 1,5 roku od 400-1000 jednostek, u wcześniaków - 2500tys
Krzywicy zapobiega karmienie naturalne.
Osteomalacja - rozmiękanie kości, choroba dorosłych. Analogiczna do krzywicy, charak ją brak mineralizacji tk osteodalnej z powodu niedoboru wit D3.
Przyczyny: okresy głodu, dieta beztłuszczowa, brak nasłonecznienia, spożywanie dużych ilości prod zbożowych z łuskami, zaburzenia wchłaniania tłuszczów i wit D3, liczne ciąże, długotrwałe karmienie, nieprawidłowe odżywianie.
Obraz histologiczny. Obecność dużego obrzeża osteoidalnego stanowiącego subst poprzedz powst kości, wytworz przez osteoblasty i nieuwapnioną kość (subst macierzy).
Obraz kliniczny (objawy): bóle kostne, utrudnienie ruchu, zniekształcenie kości, złamania (dotyczą miednicy), bóle w klatce piersiowej - wiążą się ze zmianami w kręgach i żebrach, utrudnienie chodu, kifoza piersiowa.
Objawy ogólnoustrojowe: osłabienie, wychudzenie.
Rozpoznanie: badanie przedmiotowe, zdjęcie rentgenowskie, badanie radiologiczne.
Leczenie: dieta pełnowartościowa (D3, Ca), preparaty farmakologiczne. 3-4 msc.
Osteoporoza - ch ogólnoustrojowa, objawy z kości, choroba ludzi starych. Ubytek masy kostnej (wapnia), podatność na złamania, beleczki są cieńsze - łamliwe. Uszkodzenie struktur beleczek kostnych, zanik tkanki kostnej.
Przyczyny: nieprawidłowy styl życia, uwarunkowania genetyczne, przeciążenia ruchu.
Czynniki ryzyka: *płeć (4-5 razy częściej chorują kobiety), *rasa (biała, żółta, czarna - najmniej), *czynniki genet (skłonność dziedziczna), *poziom szczytowej masy kostnej (najwyższe wysycenie po zakończeniu wzrostu od 20-30 rż, zależy od sposobu odżywiania, aktywności fizycznej), *szybkość ubytku masy kostnej z wiekiem (większa u kobiet, *zw ze stylem życia (osoby otyłe, chude, niska aktywność fizyczna, dłuższe unieruchomienie z powodu choroby, stosowanie używek, duże ilości soli kuchennej), *brak macierzyństwa i okresu laktacji, *długotrwałe leczenie sterydami, *niekóre ch (nadczynność tarczycy, ch nerek, szpiczak), *zaburzenia hormonalne (przekwitanie, andropauza), *środowiskowe (mała ilość słońca).
Do osteoporoz pierwotnych zalicza się te, których etiopatogeneza nie jest całkowicie poznana, a zmiany osteoporotyczne są głównym i jedynym objawem zaburzeń homeostazy wapnia i patologii tk kostnej. Do tej grupy zalicza się: *ost idiopatyczną, wyst u dzieci i młodzieży, *ost pomenopauzalną - dotyczy przede wszystkim kobiet w wieku 50-70 lat, *ost inwolucyjna - zmiany typowe dla procesu starzenia się org.
Osteoporozy wtórne towarzyszą m.in. nadczynności nadnerczy, przytarczyc, tarczycy, unieruchomieniu, alkoholizmowi, marskości watroby, przewlekłej niewydolności nerek.
Objawy ost: ból pleców, zmiana postawy ciała, uwypuklenie brzucha (wzdęcia, ucisk, obniżenie żeber), szybkie męczenie, duszności, złamania kości (zebra, szyjka k udowej, kręgi - złam kompresyjne).
Badanie: rentgen, densytoneria (gęstość kości).
Leczenie: podawanie wapnia i wit D3, podawanie kalcytoniny.
Profilaktyka: nauczenie profilaktyki złamań, nauczenie w jakich okolicznościach może dojść do złamania (jak dostosować dom, aby był bezp), dobrze dopasowane obuwie, odpowiednie odżywianie, dbałość o masę ciała, unikanie nałogów, przebadanie lekarskie narządu ruchu.