MĘSKI ROZRODCZY

JĄDRO

• Kanaliki kręte (nasienne)

• Śródjądrze

• Kanaliki proste

• Kanaliki sieci jądra

JĄDRO

• Gruczoł złożony, cewkowy

• Leży w worku mosznowym

• Na tylnej, górnej powierzchni przylega najądrze (wiszące w mosznie na powrózku nasiennym: nasieniowody + tętnica + żyły + limfatyczne)

• Osłonki

1. Pochwowa - podwójna błona otrzewnej (blaszka trzewna: na jądrze; blaszka ścienna na mosznie); nabł jednowar płaski

2. Błona biaława - bezpośrednio na jądrze (warstwa naczyniowa - luźna); tk łączna zwarta

Śródjądrze

• Zgrubienie błony białawej w tylnej części

• Tworzy przegrody łącznotkankowe dzielące jądro na płaciki (200-300)

• Płacik = (1-4) kanalików krętych + tk łączna wiotka

• Kom LEYDIGA

KANALIKI KRĘTE

• Nabłonek plemnikotwórczy

• Błona podstawna + kom spermatogenezy (4-8 warstw) + kom Sertolego

• Spermatogonie spermatocyty I rz spermatocyty II rz spermatydy pleminiki

• Błona własna

• Błona podstawna

• Warstwa środkowa z kom mioidalnymi (posiadają aktynę i miozynę oraz liczne pęcherzyki wydzielnicze)

• Warstwa zew tk łączna i fibroblasty (w pobliżu naczyń kr i lim)

• Kom SERTOLEGO

• Wysokie; od błony podstawnej do światła kanalika

• Przypodstawne jądro

• Jasna cytoplazma, dobrze rozw RE gładka, lizosomy

• Liczne, wydłużone mitochondria

• Krople tłuszczu, ziarna glikogenu, krystaloidy SPANGARO

• Kształt nieregularny: cz podst gładka; pozostałe cz wypustki i zagłębienia (obejmują kom spermatogen)

• Połączenia zamykające, neksus, hemidesmosomy z bł podst

FUNKCJE

1. otaczanie i dostarczanie sub odżywczych

2. współtworzenie bariery krew-jądro

3. udział w przesuwaniu się kom spermatog (wypustki)

4. fagocytoza ciałek resztkowych plemników i kom obumierających

5. wydzielanie płynu stanowiącego środowisko dla plemników (dużo testosteronu)

6. wydzielanie hormonów płciowych (androgenów i estrogenów); inhibiny M (hamuje wydzielanie h gonadotropowych); hormonu podobnego do luliberyny

7. wydzielanie białka wiążącego androgeny (ABP) (zapewnia wysokie stężenie testosteronu w jądrze i w najądrzu)

8. wydzielanie aktywatora plazminogenu oraz czynników wypływających na spermatog (TGF, IGF)

ŚRÓDJĄDRZE (kom Leydiga)

• leżą w małych grupach w tkance łącznej pomiędzy kanalikami krętymi (czasem w najądrzu)

• posiadają liczne mikrokosmki (kontakt z naczyniami krwionośnymi)

• wielokształtne

• okrągłe, pęcherzykowate jądro (czasami dwujądrzaste) z chromatyną o grubych ziarnach i z jednym lub dwoma jąderkami

• dobrze rozw RE gładka, mitochondria z tabularnymi grzebieniami, aparat Golgiego, kropelki tłuszczu, ziarna LIPOFUSCYNY, krystaloidy REINKEGO (białe, pałeczkowate, nieznana funkcj)

FUNKCJE

1. wydzielanie testosteronu, dihydrotestosteronu, androstenodiolu

• pobudzenie spermatogen

• powstanie II rzędowych cech płciowych

• zwiększenie masy mięśni szkielet

1. wydzielanie oksytocyny zwiększa kurczliwość kom mioidalnych w błonie własnej

2. wydzielanie hormonu melanotropowego i endorfiny pobudzenie kom Sertolego

3. wydzielanie TGF-β wpływ na wydzielanie h folikulotropowego z przysadki

KANALIKI PROSTE

• początek, gdy zanikają kom spermatogenezy

• mniejsza średnica niż kanaliki kręte

• nabł jednowar walcowaty sześcienny

• błona podstawna otoczona cienką warstwą tk łącznej

KANALIKI SIECI JĄDRA

• nabł jednowar sześcienny

• kom z mikrokosmkami i rzęskami

• błona podstawna otoczona tk łączną śródjądrza

• odchodzą od nich kanaliki odprowadzające jądra (wnikają do głowy najądrza)

NAJĄDRZE

głowa + trzon + ogon

• kanaliki odprowadzające

• przewód najądrza

KANALIKI ODPROWADZAJĄCE

• wchodzą do głowy najądrza i uchodzą do zwiniętego przewodu najądrza

• nabł jednowar dwurzędowy (różna wys kom pofałdowane światło)

• komórki nabłonka

• walcowate rzęski

• sześcienne mikrokosmki, gruczołowe, jasna cytoplazma

• podstawne nie dochodzą do powierzchni nabłonka, ubogie w organella

• błona podstawna nabłonka otoczona jest tk łączną wiotką (błoną własną) z kom mięśniowymi gładkimi

PRZEWÓD NAJĄDRZA

• rozpoczyna się w głowie najądrza i wypełnia trzon i ogon; przechodzi w nasieniowód

• nabł jednowar walcowaty dwurzędowy (światło regularne; z biegiem przewodu zmniejsza się wys komórek światło staje się większe)

• komórki nabłonka

• walcowate stereocylia (mikrokosmki), jądro przypodstawne, nad nim aparat Golgiego, RE szorstka, lizosomy, pęcherzyki pinocytarne, ziarnistości wydzielnicze

• podstawne nie dochodzą do powierzchni nabłonka, ubogie w organella, kom prekursorowi dla walcowatych

• błona podstawna nabłonka otoczona jest tk łączną wiotką (błoną własną); zawiera wł kolagenowe, naczynia włosowate, zakończenia nerwowe AUN i kom mięśni gładkich (ich ilość wzrasta w kier nasieniowodu tworząc przy końcu błonę mięśniową najądrza 2-3 warstwy kom)

FUNKCJE

1. magazynowanie plemników (końcowy odc najądrza)

2. dojrzewanie plemników (wysokie stężenie androgenów dzięki białku ABP)

3. wchłanianie płynu kanalikowego uwarunkowana testosteronem (końcowy odc najądrza ciągły przepływ płynu)

4. wchłanianie testosteronu i inhibiny (kom walcowate)

5. wydzielanie sub wpływających na dojrzewanie plemników

• 
  glikoproteiny zasłaniają receptory błonowe na główkach

• glicerolfosforylocholina plemników; plemniki ulegają degeneracji

• kwas sialowy w drogach rodnych kobiety

• karnityna prawidłowe funkcjonowanie kom mięśniowych gładkich najądrze (z Ca2+ i białkiem CRBP wiążącym wit A wpływa na uzyskanie zdolności ruchu przez plemniki)

• fagocytoza zdegenerowanych plemników

NASIENIOWÓD

• parzysty kanał łączący przewód najądrza z cz sterczowi cewki

• w połączeniu z ujściem pęcherzyka nasiennego tworzy wspólny przewód wytryskowy (ten przebija środkową część gruczołu krokowego i uchodzi do cewki moczowej)

• bańka nasieniowodu - rozszerzenie nasieniowodu w pobliżu prostaty (przechowywane są tam plemniki)

• budowa ściany:

1. błona śluzowa

• nabł jednowarstwowy walcowaty dwurzędowy (kom walcowate + podstawne)

• kom nabłonka są niższe i mają mniej mikrokosmków (zanikają w pobliżu bańki) niż w przewodzie najądrza

• nabł leży na błonie podstawnej

• błona śluzowa tk łączna wiotka z wł sprężystymi

• wytwarza podłużne fałdy światło małe, nieregularne, gwiaździste

1. błona mięśniowa

• wew podłużna

• środkowa okrężna

• zew podłużna

• pozwala na szybkie przesuwanie plemników do cewki

1. przydanka (tk łączna wiotka + naczynia krw i limf + nerwy)

PRĄCIE

• budowa anatomiczna

• nasada połączona z przeponą moczowo-płciową, kośćmi łonowymi i spojeniem łonowym

• trzon

• żołądź oddzielone od trzonu rowkiem wieńcowym

• struktury wzwodowe (otoczone błoną białawą tk łączna zbita)

• dwa ciała jamiste po stronie grzbietowej

zbudowane z jam wysłanych śródbłonkiem i oddzielonych od siebie beleczkami z tk łącznej (z wł sprężystymi i kom m gładkich)

jamy w środkowej części są większe

występują połączenia tętniczo-żylne

• jedno ciało gąbczaste po stronie brzusznej

przebiega przez nie cz jamista cewki

koniec dalszy przekształca się w żołądź

zbudowane z jam (o tej samej wielkości) wysłanych śródbłonkiem i oddzielonych od siebie beleczkami z tk łącznej (więcej wł sprężystymi i mniej kom m gładkich)

• struktury otaczające ciało jamiste i gąbczaste

• powięź głęboka prącia - tk łączna włóknista z wł sprężystymi

• powięź powierzchowna prącia - tk łączna wiotka z wł spręż, naczyniami i nerw

• błona mięśniowa - kom gładkie ułożone w sieć

• skóra - owłosiona przy nasadzie, bez tk podskórnej i tłuszczowej

• żołądź

• stożkowate przedłużenie ciała gąbczastego

• wypełnia go skomplikowany splot żylny

• osłonki prącia: brak błony białawej, obecna skóra nieowłosiona z gruczołami łojowymi (nabłonek wielowar płaski nierogowaciejący)

• napletek

• ruchomy fałd skóry pokrywający żołądź

• składa się z dwóch blaszek wew i zew

• wew blaszka przylega do żołędzi i zawiera gruczoły łojowe TYSONA

MOSZNA

• worek o specyficznej skórze otaczający jądra, najądrze i początkowe odcinki nasieniowodu

• zbudowana ze skóry, tk podskórnej, osłonek jądra, najądrza i powrózka nasiennego

• skóra owłosiona; zawiera gruczoły potowe małe i dużo, łojowe przywłośne i samodzielne

• mięsnie gładkie w warstwie siateczkowatej skóry właściwej i w tk podskórnej (zdolność kurczenia się przy zbyt niskiej temperaturze dla prawidłowego funkcjonowania jąder)

• liczne kom barwnikowe

GRUCZOŁY

• Prostata

• 3 płaty: lewy, prawy i środkowy (ulega przerostowi w zaawansowanym wieku)

• Zrąb: torebka + mieśnie gładkie i włókna kolagenowe (dzielą miąższ na zraziki)

• Miąższ: 30-50 gruczołów cewkowo-pęcherzykowych

• Przewody odprowadzające: przewody dwóch sąsiadujących gruczołów często łączą się i powstaje ich 25-30; nabł jednowar walcowaty jednowar sześcienny / przejściowy

• Ujście: cewka moczowa przy ujściu przewodów wytryskowych

• Podział gruczołów:

• Błony śluzowej uchodzą bezpośrednio do cewki moczowej (nieliczne)

• Błony podśluzowej uchodzą do cewki moczowej krótkimi przewodami odprowadzającymi (liczne)

• Gruczoły główne leżą najbardziej obwodowo; posiadają najdłuższe przewody odprowadzające (najbardziej liczne)

• Nabłonek

• Zróżnicowany: jednowar walcowaty dwurzędowy / jednowar walcowaty / jednowar sześcienny / jednowar płaski

• Androgeny zwiększają wysokość kom, pobudzają wydzielanie

• Estrogeny zmniejszają wysokość, hamują wydzielanie

• Leży na cienkiej błonie podstawnej

• Błona śluzowza: tk łączna wiotka + wł kolagenowe + wł sprężyste + otoczona pęczkami kom mieśniowych gładkich

• Ciałka sterczowi owalne twory o budowie warstwowej; skład: zwapniałe białka i węglowodany; liczba wzrasta z wiekiem

• Sok sterczowy (20% nasienia):

• Białka: spermina (charakterystyczny zapach)

• Wolne aminokwasy

• Kwas cytrynowy

• Fosfataza kwaśna i zasadowa

• Fruktoza

• Fibrynolizyna

• Hialuronidaza

• Transaminazy

• Cynk (dużo), sód, potas, wapń

• Pęcherzyki nasienne

• Uchyłki nasieniowodu w kształcie cewek

• Dalszy odc (wydzielniczy) bańkowaty; bliższy uchodzi do bańki nasieniowodu

• Budowa ściany:

• Kom wydzielnicze kom walcowate z mikrokosmkami i ziarnami wydzielniczymi

• Androgeny pobudzają wydzielanie, estrogeny hamują

• Wydzielina (70-80% nasienia):

• Jasna, lepka, słabo zasadowa

• Pobudza plemniki do ruchu

• Fruktoza

• Tłuszcze

• Białka (globuliny)

• Sole mineralne

• Wit C

• Kwas cytrynowy

• Prostaglandyny A₂, B₂, F₂

• Gruczoły opuszkowo-cewkowe

• Parzyste gruczoły w przeponie moczowo-płciowej na wysokości błoniastej cz cewki

• Gruczoły złożone o budowie cewkowo-pęcherzykowej

• Zrąb: tk łączna wiotka + kom mięśniowe gładkie + wł mięśniowe poprz prążkowane (dzielą gruczoł na zraziki)

• Odcinki wydzielnicze nabł jednowar walcowaty (wys kom zależy od stanu czynnościowego; wypełnione są niższe)

• Kom wydzielnicze = budowa kom śluzowych

• Odcinki odprowadzające: długie i uchodzą do cz błoniastej cewki; wysłane nabł jednowar walcowatym wielowar walcowaty przy ujściu

• Wydzielina śluz z galaktozą i kwasem sialowym (podczas wytrysku wydzielina wydalana najwcześniej)

UKRWIENIE




WZWÓD

1. T. spiralne podczas wzwodu wyprostowują się i poszerzają napływ krwi do jam (podczas spoczynku są obkurczone i skręcone).

2. Anastomozy pod wpływem ukł przywspółczulnego zamykają się (podczas spoczynku są otwarte i krew omija struktury wzwodowe).

3. Zaciskanie światła żył odprowadzających krew z jam (odpływ krwi z ciała gąbczastego nie jest tak silnie hamowany, co pozwala na zachowanie drożności cewki).

BARIERA KREW-JĄDRO

• Izolacja środowiska wewnętrznego kanalika krętego (plemników) od antygenów, przeciwciał, sub szkodzących

• Nieszczelność pojawienie się przeciwciał przeciw własnym plemnikom bezpłodność

• Elementy:

1. ciągły śródbłonek naczyń włosowatych jądra

2. błona własna kanalika krętego

3. wypustki kom podporowych z połączeniami zamykającymi

SPERMATOGENEZA

• zachodzi pod wpływem hormonów: folikulotropowego, luteinizującego, testosteronu

• spermatogonia (leżą na błonie podstawnej kanalika krętego)

• spermatogonia Ad (ciemne jądra) - kom rezerwowe, rzadko ulegają podziałom

• spermatogonia Ap (jasne jądra, równo rozproszona chromatyna) - dzielą się mitotycznie bez całkowitej cytokinezy (obecność mostków cytoplazmatycznych) powstanie 4 spermatogonii B po drugim podziale połączonych mostkami

• spermatogonia B (grudki chromatyny przy błonie jądrowej i wokół jąderka) - po podziałach przekształcają się w spermatocyty I rzędu

• spermatocytogeneza: spermatogonie spermatydy (początek 10 r.ż)

• spermatocyty I rz MEJOZA I spermatocyty II rz (23 ch złożone z 2 chromatyd + mostki cyt) MEJOZA II spermatydy (23 ch złożone z 1 chromatydy)

• spermiogeneza: spermatydy plemniki (trwa 3 tygodnie)

• powstanie akrosomu

• wytwarzanie witki

• przekształcanie jądra kom

BUDOWA PLEMNIKA

(wyspecjalizowana kom niezdolna do podziału o dł 60μ)

• główka - „spłaszczona gruszka” z jądrem kom bez porów; pokryta akrosomem

• szyjka - zawiera centriole ciałka podstawowego i cz łączącą (z 9 włóknami wstawki i witki)

• wstawka - obecność aksonemy (9 par obwodowych i 1 para centralna mikrotubul) otoczonej przez wydłużone mitochondria o układzie spiralnym (błona kom wstawko = pochwa mitochondrialna)

• witka (45μm) - szkieletem jest aksonem otoczona przez osłonkę włóknistą zawierającą białka kurczliwe (flaktyna i spermiozyna) falisty ruch witki

• w najądrzu pod wpływem testosteronu dochodzi do dojrzewania plemników, jednak ostatecznie dojrzewają w drogach rodnych kobiety (kapacytacja ~ 7dni) pod wpływem enzymów hydrolitycznych płynu zwilżającego drogi rodne (modyfikacja składu chemicznego błony kom główki plemnika)

• reakcja AKROSOMALNA plemnika - przy zbliżeniu plemnika do kom jajowej uwalniają się enzymy akrosomalne, które rozpraszają kom wieńca promienistego i rozpuszczają kom osłonki przejrzystej

DROGI WYPROWADZAJĄCE NASIENIE

• Najądrze

• Nasieniowód

• Cewka moczowa

t. prącia

t. grzbietowe

t. spiralne

t. głębokie

Anastomozy t-ż

żż. odprowadzające krew z prącia

ciała jamiste

ciała gąbczaste

żż. odprowadzające krew z jam ciał gąbczastego i jamistych

---