powszechna - rozdzia│ XV, XVI, XVII - Edii


Rozdział XV. Charakterystyka stosunków gospodarczych i rozwój terytorialny państw od XVII do XX wieku.

1. Zróżnicowanie ekonomiczne Europy w okresie poprzedzającym pojawienie się państwa nowożytnego.

Kapitalizm pojawił się najwcześniej w Anglii i Niderlandach już w okresie feudalizmu w bankowości, handlu i przemyśle. Wiedza techniczna rozpowszechniana była przez migrację ludności (zwłaszcza rzemieślników) prześladowaną za przekonania religijne.

Manufaktury - zakłady, gdzie w jednym pomieszczeniu i pod jednym zarządem skupiali się rzemieślnicy w celach produkcyjnych. Cechy:
- praca ręczna, później zmechanizowana,
- podział i specjalizacja pracy,
- zaspokajały zapotrzebowanie zwłaszcza na produkty branży metalowej i włókienniczej

Akumulacja kapitału :
- wynik handlu zamorskiego (protekcjonizm) i europejskiego,
- spekulacji papierami wartościowymi
- rozwoju banków
- rozwoju oszczędności i kalkulacji u mieszczaństwa

Zmiany w rolnictwie angielskim:
- likwidacja małych gospodarstw i rozwój dużych farm
- hodowla owiec i produkcja wełny
- farmy powstawały w wyniku zagarniania i ogradzania przez szlachtę ziem gminnych użytkowanych dotąd wspólnie.

Skutki praktyki ogradzania:
a) chłopi musieli zatrudniać się w manufakturach, gdyż sami nie mogli się utrzymać
b) część chłopów uzyskała swobodę gospodarowania i bogaciła się
c) rozwarstwienie wśród mieszkańców wsi
d) nowe, duże gospodarstwa zatrudniały pracowników najemnych i produkowały często jednorodne artykuły przeznaczone na rynek

Gospodarka folwarczna (na wschód od Łaby):
- powiększanie już dużych gospodarstw,
- coraz większa pańszczyzna
- rozwój folwarków
- szlachta wypracowywała nadwyżki finansowe i lokowała je w przemyśle
- państwo organizatorem pracy manufakturowej

2. Rewolucja przemysłowa
- gwałtowne przemiany gospodarcze, przewrót techniczny - produkcja masowa, przewrót ekonomiczny - zmiany w organizacji produkcji i zasadach kalkulacji; powstanie przemysłu fabrycznego i nowoczesnej cywilizacji technicznej.

Anglia:
- wpływ rewolucji w rolnictwie
- zapotrzebowanie na produkcję przemysłową za granicą (głównie w koloniach)
- nagromadzony kapitał
- mobilność siły roboczej
- zasada wolności produkcji i handlu
- rew. przem. wpłynęła na podobne przemiany w innych krajach np. Francji, Belgii, USA, Niemczech, Austrii i Rosji.
- zmechanizowanie pracy
- duża ilość zakładów zatrudniających pracowników najemnych
- wzrost wydajności pracy
- pojawiło się zróżnicowanie w rozwoju państw,
- obniżenie kosztów produkcji
- industrializacja

Francja:
- wpływ rewolucji w Anglii, rew. burżuazyjnej we Francji i przemian z okresu Napoleona,
- chłopi uzyskali ziemie na własność
- brak systemu własności wspólnej mieszkańców gmin
- zniesienie cechów i monopoli
- wolność działalności gospodarczej i handlu
- rozwój przemysłu w wyniku dużego zapotrzebowania ze strony wojska
- przewaga drobnych i średnich zakładów przemysłowych (gorsze warunki do rozwoju przemysłu w porównaniu z Anglią)

Prusy:
- rząd ingerował w politykę uprzemysłowienia - tworzył zakładu rządowe
- 1810 - zniesienie cechów i wolność przemysłowa

- rozwój gospodarczy doprowadził do ujednolicenia zasad handlowych, celnych, monetarnych i podatkowych w państwach niemieckich

- 1833 - Związek Celny

- rozwój linii kolejowych

- wytworzyły się silne powiązania między przemysłem na bankami (brak tego w Anglii i Francji)

Europa środkowo-wschodnia:

- uprzemysłowienie tylko niektórych regionów

- długo utrzymywały się stosunki folwarczno-pańszczyźniane

- kapitał w rękach ziemiaństwa a nie mieszczaństwa

- tania siła robocza (stąd brak dążeń do mechanizacji)

- duża ingerencja władzy państwowej w industrializację

- dużo obcego kapitału

USA:

- ciągły napływ osadników - ludzi w wieku produkcyjnym

- szeroki katalog swobód i wolności polityczno-gospodarczych

- szybki rozrost terytorialny

- wysoka cena siły najemnej

- rozdział na uprzemysłowioną Północ i rolnicze Południe (latyfundia)

- problem niewolnictwa

- koncentracja i monopolizacja

Rosja:

- rozwój głownie północo-wschodnich guberni

- 1861 - reforma uwłaszczeniowa

- większość kraju pozostała rolnicza

3. Handel

Podstawowym artykułem handlu było zboże i inne płody rolne dostarczane przez folwarki Wschodu oraz wyroby metalowe, sukna i luksusowe artykuły spożywcze napływające z Zachodu. Rośnie popyt na zboże w krajach uprzemysłowionych, do takiego stopnia iż można go nazwać handlem międzynarodowym o światowym zasięgu. W handlu uczestniczą dawne związki kupców oraz nowe kompanie - spółki akcyjne. Spółki te miały przywilej monopolu w handlu towarem z konkretnymi krajami; zwalczały handel indywidualnych kupców.

W handlu międzynarodowym przoduje Anglia - rola aktów nawigacyjnych (od 1651). Zawiązywała ona też traktaty handlowe z innymi państwami.

Wynik rozwoju handlu to m. in.: rozwój miast i komunikacji lądowej i morskiej (zwłaszcza rozwój kolei)

4. Nowożytne rolnictwo

- wzrost produkcji rolnej

- powiązanie rolnictwa z przemysłem (w celu zwiększenia wydajności wprowadzano udoskonalenia techniczne)

- gospodarstwa zaczęły przekształcać się w farmy i plantacje

- wielkość gospodarstw rolnych była bardzo zróżnicowana

- koncentracja ziemi (powodowało to rozwarstwienie wsi)

- podnoszenie wydajności pracy

- praca najemna

- system dzierżaw

5. Koncentracja produkcji

- postęp techniczny był bardzo kosztowny

- przedsiębiorstwa rozrastały się, nie były zaś tworzone nowe,

- największa koncentracja była w przemyśle ciężkim i w nowych gałęziach produkcji

- powstawały kombinaty (produkcja od surowca, aż do końcowego wyrobu - koncentracja pozioma)

- obok produkcji podstawowej zajmowano się produkcją uboczną (koncentracja pionowa)

- koncentracja wymagała zwiększenia kapitału, inwestycji w nowe maszyny by ograniczyć koszty produkcji

- popularyzacja kredytów

- rozwój kapitału finansowego (oligarchia finansowa)

- zawiązywano często spółki (rola akcji)

- rozdział własności od zarządzania przedsiębiorstwem

- związki monopolistyczne - kartele, trusty i syndykaty ( porozumienia zapobiegające konkurencji, wspólna cena wyrobów, podział rynku, monopolizacja produkcji)

- powstawały koncerny i holdingi

- umowy międzynarodowe w sprawie podziały rynków zbytu i dostaw surowców

- wywóz kapitału do krajów mniej rozwiniętych

6. Główne kierunki ekspansji kolonialnej w XIX i XX wieku

- wyścig o surowce i rynki zbytu w krajach rozwijających się

- władze państwowe wprowadzały cła ochronne

- ternem ekspansji kolonialnej były Afryka i Azja

- cele kolonizacji:

Anglia:

- 1870 - kumulacyjny moment ekspansji kolonialnej

- do kolonizacji Australii używano przestępców, po 1825 - szybki napływ ludności wolnej

- liberalna polityka kolonialna (np. autonomia Kanady, równość rasowa Anglików i Hindusów)

- po 1875r. - okupacja wojskowa Egiptu, bazy wojskowe nad Morzem Czerwonym, ekspedycje wojskowe w Azji i Afryce

- polityka „większej Anglii” i „prawidłowego handlu”

Francja:

- pod koniec XVIII w. - rozpad imperium kolonialnego,

- po 1830 - penetracja ekonomiczna Afryki północnej

- protektorat nad Kambodżą i opanowanie części Wietnamu (dzięki misjom katolickim)

- polityka aktywności handlowej i finansowej

- część kolonii miała znaczne swobody polityczne i gospodarcze

- 1848 - uznanie kolonii za terytoria francuskie i zniesienie niewolnictwa

Niemcy:

- trzecie mocarstwo kolonialne

- ekspansja rozpoczęła się dość późno

- objęła Afrykę, Azję i Bliski Wschód

Rosja:

- kierunek ekspansji - Azja

- zdobyte tereny były włączane do terytorium Rosji

- zagospodarowanie Syberii

- przeszkodą był brak ludności wolnej

- próba ekspansji na Chiny i Mandżurię

Inne państwa kolonialne - Holandia, Portugalia, Włochy, USA. Kolonie były całkowicie podporządkowane metropolii, choć formalnie niepodległe. Kolonie były przyczyną konfliktów międzynarodowych o strefy wpływów i podstawą prestiżu międzynarodowego.

Rozdział XVI. Zmiany społeczne od XVII do XX wieku

1. Arystokracja

Wzrost cen spowodował obniżenie realnej wartości dochodów arystokracji. Zaczęła ona szukać dochodów w działalności gospodarczej.

Anglia:

- właściciele ziemscy to:

- długi proces znoszenia obciążeń feudalnych i opłat na rzecz króla

- 1641 - zniesienie obowiązku poddawania się pasowaniu na rycerza i związanych z tym opłat

- dobra rycerskie dobrami wolnymi

- 1656 - zniesienie opłat feudalnych spoczywających na dobrach obszarników

- nie zwolniono z opłat chłopów

- majątki arystokratów popierających króla zostały objęte sekwestrem

- amnestia dla rojalistów

- 1646 - ziemie należące do duchowieństwa miały być sprzedane a dochód ze sprzedaży przekazano na rzecz państwa

- kontrola umów dzierżawnych (pozbawienie części chłopów ziemi)

- po restauracji monarchii utrzymano wcześniejsze ustalenia dotyczące powinności rycerskich, a królowi przyznano roczną rentę za utracone dochody

Francja:

- zniesiono przywileje stanowe

- równość obywateli wobec prawa

- jednolity system podatkowy

- rozwój mieszczaństwa

- Arystokracja utraciła dotychczasowe wpływy polityczne i została doprowadzona do ruiny materialnej

Prusy i Austria:

- reforma uwłaszczeniowa

- majątek i władza w rękach średnich właścicieli ziemskich

2. Mieszczaństwo

- zwiększało swój stan posiadania

- uzyskiwało coraz większe wpływy polityczne

- walczyło z feudalizmem i absolutystycznym modelem władzy

- było w konflikcie z ubogą częścią społeczeństwa

- partie polityczne podstawą działalności politycznej

- program mieszczaństwa - partie liberalne, program arystokracji i części chłopów - partie konserwatywne

Anglia:

- radykalne mieszczaństwo wraz z robotnikami domagało sie reform demokratycznych

- reformy prawa wyborczego - 1832 i 1867

Francja:

- dążenia ku demokratyzacji

- rewolucja doprowadziła do rozdziału mieszczaństwa i robotników, którzy początkowo byli sojusznikami

- Monarchia Lipcowa (1830-48) bogate mieszczaństwo uzyskało pełnię władzy

3. Uwłaszczenie Chłopów

- XIX w. - emancypacja ludności wiejskiej

- mniejszy odsetek pracujących w rolnictwie na rzecz przemysłu

- poprawa pozycji prawnej i materialnej

- uwłaszczenie - zniesienie feudalizmu pod koniec I połowy XIX w. w Europie Zachodniej; we wschodniej nieco później

Anglia:

- 1677 - ustawa nadająca właścicielom ziemskim duże uprawnienia w stosunku do chłopów - dzierżawców

- chłop musiał posiadać pisemny dokument potwierdzający, że ziemia należy do niego; inaczej tracił ją

- mieszczanie i szlachta uczestniczyły razem w ogradzaniu ziem gminnych

- grodzenie stało się polityką państwową, ustawowo tłumiąc opór chłopów

- komasacja gruntów

- właściciele wielkich latyfundiów wydzierżawiali części bogatym chłopom jako farmy (pracowali tam najemnie zubożali chłopi)

Francja:

- 1789-93 - likwidacja feudalizmu

- wolność osobista chłopów

- prawo swobodnego dysponowania własnością prywatną i jej ochrona

- wolność wykonywania zawodu

- znoszono wspólnoty gminne

- 4 VIII 1789 - zniesiono przywileje szlachty

- rodzaje obciążeń:

- świadczenia zakwalifikowane do f. dominującego zniesiono bez odszkodowania

- chłopi od czynszu mogli się wykupić

- 1792 - zniesienie prawa własności panów do ziemi chłopskiej bez odszkodowania

- ustawa o konfiskacie dóbr kościelnych i dóbr szlachty - emigrantów (zdrajców)

- dobra te sprzedano, rozparcelowano

- Ludwik XVIII ogłosił nieodwracalność sprzedaży dóbr narodowych (likwidacja wielkiej własności ziemskiej)

Europa środkowo-wschodnia:

- opóźnione uwłaszczenie

- chłopi zobowiązani byli do odszkodowania za zniesienie powinności feudalnych

- pozbawiono ich praw do wykupu ziem gminnych

- majątek chłopów został uszczuplony

Prusy:

- 1807 - zniesienie poddaństwa osobistego i nadanie wolności osobistej

- 1811 - edykt regulacyjny (ziemie na własność mogli uzyskać tylko ci, którzy użytkowali ją dziedzicznie; musieli oddać 1/3 tytułem odszkodowania - indemnizacja)

- pozostali chłopi musieli oddać ½ swoich ziem

- 1816 - ustawa zaostrzyła warunki regulacji wyłączając z procedury mniejsze gospodarstwa

- ta tzw. Regulacja pozostawiona była dowolnej umowie między chłopem a panem

- wielcy właściciele ziemscy jeszcze powiększyli swoje majątki

- chłopi bezrolni pracowali jako pracownicy najemni w folwarkach

Austria:

- 1848 - chłopi uzyskali ziemie na własność

- odszkodowania (na wzór Prus)

- połowę właścicielom płaciło państwo i połowę chłopi (dla nich spłatę rozłożono na 20 lat)

Rosja:

- system czynszowy jedynie w guberniach północnych (w pozostałych - stosunki poddańcze)

- w najlepszej sytuacji byli chłopi będący poddanymi państwowymi

- reforma wiejska Aleksandra II powodowana była kryzysem gospodarczym po wojnie krymskiej

- wystąpienia chłopskie

- 1861 - ustawa o reformie rolnej:

- reforma wzbogaciła obszarników, a chłopi niemogący wykupić ziemi zatrudniali się w przemyśle

- obszarnicy uzyskali środki na przebudowę gospodarki (podstawa dla rozwoju kapitalizmu)

- na początku XX w. 80% gospodarstw wchodziło z skład wspólnot gminnych, stąd dekret (1906) przewidujący możliwość przekazania ziemi na własność, jeśli wniosek taki złoży użytkujący ją chłop

- dekret o ziemi (1917) -> ziemia mieniem ogólnonarodowym w dyspozycji komitetów rolnych; chłopi mieli tylko prawo jej użytkowania

- dekret (1918) -> ziemia własnością „ludu pracującego”

4. Robotnicy i warstwy średnie

- grupa robotników najemnych uformowała się z rzemieślników i drobnych chłopów

- zatrudniali się w fabrykach i zakładach nowego typu

- wraz z koncentracja przemysłu nastąpiła koncentracja ludności w ośrodkach przemysłowych (urbanizacja)

- rozwój ruchu robotniczego (pracodawcy swobodnie ustalali czas pracy i płace - stąd ucisk robotników)

- zatrudniano także kobiety i dzieci

- najgorsze warunki mieli robotnicy w Rosji

- od połowy XIX w. pojawia się ustawodawstwo socjalne

- na poprawę warunków robotników wpłynęły idee socjalistyczne i rozwój organizacji robotniczych

Anglia:
- związki zawodowe (reprezentowały interesy robotników wobec przedsiębiorców) - działały legalnie od 1871

- robotnicy zabiegali o poprawę płac i warunków pracy

- prowadzili działalność polityczną w celu reform ustrojowych

- czartyzm - (1836-48) ruch robotniczy, pierwszy niezależny od mieszczaństwa, dążył do demokratyzacji Anglii,

- czartyzm wywarł wpływ na rozwój org. robotniczych na kontynencie,

- podzielony na nurt ugodowy (wygrał) i rdykalny

- 1837 - „Karta Ludu” - postulaty wprowadzenia powszechnego prawa wyborczego, stworzenie możliwości wchodzenia do Parlamentu przedstawicieli robotników

- 1839 - Parlament odrzucił Kartę Ludu; podobnie odrzucono w 1842 drugą kartę i trzecią z 1848.

- 1848 - załamanie się czartyzmu

- 1864 - Międzynarodowe Stowarzyszenia Robotników (I Międzynarodówka)

- Anglia miała postępowe ustawodawstwo społeczne (ubezpieczenia)

- 1900 - powstanie Partii Pracy

Kontynent:

- ruch robotniczy miał postać działalności konspiracyjnej przeciwko władzy państwowej

- represjonowano wystąpienia rewolucyjne

- późno zniesiono zakazy zrzeszania się robotników

- koniec XIX i początek XX w. to okres rozwoju związków zawodowych robotników o masowym charakterze

- związki organizowały samorządy robotnicze, wysnuwały żądania ekonomiczne i 8-mio godzinny dzień pracy

- oprócz Anglii i Australii wszędzie obowiązywał 10-cio godzinny dzień pracy

- związki zawodowe miały prawo do strajku

- partie polityczne robotników:

- II Międzynarodówka - w skład weszły wszystkie europejskie partie socjalistyczne i socjaldemokratyczne

Rosja:

- „Wyzwolenie Pracy” - kierownictw w ruchu robotniczym (G. Plechanow)

- 1903 - Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji

USA:

- niezłe warunki pracy i możliwość zajęcia się rolnictwem ze względu na kolonizowanie wolnych terenów

- z czasem jednak następował wzrost ucisku w związku rozwojem wielkiego przemysłu

- 1881 - Amerykańska Federacja Pracy

- 1886 - strajk i uzyskanie 8-mio godzinnego dnia pracy

- w związku z kryzysem gospodarczym (1929-33) nastąpiło wzmożenia interwencjonizmu państwowego (poprawa położenia robotników)

- „Nowy Ład”

- liczebny wzrost warstw średnich (urzędnicy, nauczyciele, pracownicy handlu)

- rentierzy - żyli z dobrze ulokowanych pieniędzy

- arystokracja robotnicza - wykwalifikowani i dobrze opłacani robotnicy - kierownicy w zakładach pracy

- duża ruchliwość społeczna

Rozdział XVII. Nowożytne doktryny polityczne

1. System prawa natury Hugona Grocjusza (1583-1645)

- autor : „O prawie wojny i pokoju”

- pr. Natury : „nakaz czystego rozumu, wskazujący, że pewien czyn wskutek samej zgodności z naturą rozumną ma cechy konieczności”

- pr. Nat. Jest niezmienne; jego twórca oddzielił je od treści religijnych

- zasady prawa natury:

- o ustroju państwa decyduje lud

- zawiera z monarchą wiążącą umowę

- Grocjusz stworzył koncepcję praw podmiotowych

- prawo to uprawnienie człowieka do zrobienia lub posiadania czegoś

2. John Locke (1632 -1704) - koncepcja praw naturalnych i umowy społecznej

- autor: „Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego” „Myśl o wychowaniu”

- pr. Nat. „wieczna zasada dla wszystkich ludzi i ustawodawców”

- katalog praw naturalnych:

- państwo może powstać tylko z woli jednostek

- powinno pozostawić jednostce swobodę działalności gospodarczej, politycznej i religijnej

- ustawodawstwo stanowi reprezentacja społeczeństwa (powinno ochraniać prawa natury)

- państwo powstaje dwuetapowo:

- Locke jest twórcą teorii podziału władz

3. Karol Montesquieu (1689 - 1755) - koncepcja trójpodziału władzy

- autor: „Listy perskie” „O duchu praw”

- wolność podstawowym prawem człowieka

- w państwie musi istnieć kilka władz równorzędnych

- podział na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą

- powinny być „rozdzielone i zlane ze sobą”

- istnieją hamulce między tymi władzami i wewnątrz nich

- najlepszy ustrój posiada monarchia o charakterze umiarkowanym

- idea Monteskiusza łączyła założenia liberalizmu i konserwatyzmu

- była wykorzystywana w praktyce konstytucyjnej, została powszechnie przyjęta

4. J. Jakub Rousseau (1712 - 1778) - koncepcja umowy społecznej i suwerenności ludu

- autor: „Rozprawa o pochodzeniu nierówności między ludźmi” „Umowa społeczna”

- stan natury stanem przedspołecznym

- podstawowe prawa: wolność i bezpieczeństwo

- własność nie jest prawem naturalnym a stanowionym

- państwo na prawo swobodnie regulować ustrój własności

- popierał zniesienie daleko idących różnic majątkowych

- koncepcja powstania państwa i władzy

- państwo powinno zabezpieczyć wolność i równość obywateli

- struktura państwa opiera się na wspólnym interesie

- zasada suwerenności ogółu

- zasada równości społecznej

- władzę stworzyła „wola powszechna” jest niezbywalna i należy do ogółu

- krytykował rządy demokratyczne i monarchistyczne

- najlepszym jest rząd arystokratyczny wykonujący wolę suwerena (we Francji największą władzę ma parlament)

- Rousseau wpłyną na treść Deklaracji Para Człowieka i obywatela (1791)

5. Liberalizm

- XVIII w. zainicjowany przez przedstawicieli oświecenia

- koncepcja fizjokratyzmu - pewne prawa są obiektywne, naturalne; państwo nie może ingerować w sprawy społeczne i ekonomiczne

- ograniczenie ingerencji państwa sposobem przeciwstawiania się absolutyzmowi

- reformy na podstawie fizjokratyzmu przeprowadzono w Prusach i Austrii (nie udało się to we Francji)

- szkoła manchesterska - (A. Smith) czynnikiem sprawczym postępu gospodarczego jest dążenie do zysku; jednostce należy pozostawić swobodę, „non nocere” pierwszą zasadą dobrego rządu

- Liberalizm gospodarczy - źródłem bogactwa jest ilość wytwarzanych dóbr, polityka państwa ograniczona do minimum, wolna konkurencja

- podstawowe wolności: wolność osobista, przemysłu i handlu

- w tej rzeczywistości gospodarczej powstawały liczne, nieduże przedsiębiorstwa

- kryzysy nadprodukcji wywołane wolna konkurencją, eliminowały przedsiębiorstwa słabe

- Liberalizm polityczny - doktryna odnosząca się do ustroju państwa i praw wolności

- rząd powinien być jak najtańszy i powinien dbać o bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne

- koncepcja państwa „nocnego stróża” - za naruszenie spokoju należy karać; zasady ustroju powinny być przemyślane i gwarantować prawa obywatelskie

- liberałowie opracowali system gwarancji praworządności

- myśl liberalna dominowała w XIX w. w Europie i USA

- Liberalizm klasyczny - zabiega o uniezależnienie i wolność jednostki od państwa

5.1 Adam Smith (1723-1790)

- klasyk liberalnej ekonomii politycznej

- autor: „Teoria uczuć moralnych”, „badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”

- państwo powstało z chwila podziału ludzi na bogatych i biednych

- zadania panującego:

- dochód społeczeństwa powinien wyrównywać deficyt poszczególnych gałęzi gospodarki

- praca własnością każdego człowieka (święta i nienaruszalna)

- Smith przeciwny był ustawowemu regulowaniu płac

- popierał wolną konkurencję

5.2 Beniamin Constant (1767 - 1830)

- popierał poglądy średniego mieszczaństwa

- autor: „O monarchii konstytucyjnej i rękojmiach publicznych” „Zasady polityki”

- najlepszy ustrój - monarchia konstytucyjna

- władza nie ingeruje w sprawy jednostkowe

- wolność to podleganie tylko ustawom i nie przynoszenie szkody społecznej

- wszystko czego nie zabrania prawo jest dozwolone

- wolność prasy podstawową formą gwarantującą jawność życia politycznego

- wyższość woli powszechnej nad jednostkową

- suwerenność narodu musi mieć swoje granice

- podział władzy:

6. Doktryny polityczne II połowy XIX w. i I połowy XX

6.1 Liberalizm

- liberalizm łączył się z innymi ideologiami

- celem dalszy rozwój demokracji

- szukano sposobów na rozwiązanie konfliktów społecznych i gospodarczych

Liberalizm demokratyczny:

- Aleksis de Tocqueville - teoria społeczeństwa masowego, konieczność decentralizacji władzy

- John Stuart Mill:

- Rząd reprezentacyjny najlepszym (udział ludu)

- Rząd powinien być kontrolowany przez parlament

- Ustawodawstwo powinno być w rękach kompetentnych komisji

- rozwinięta działalność kontrolna

- rządzić powinna inteligencja

- robotników należy poddać opiece warstw bogatszych

Liberalizm socjalny

- państwo powinno ingerować w życie gospodarcze i społeczne, powinno być aktywne, dać warunki do realizowania wolności jednostki

- podatki instrumentem sprawiedliwego podziału dóbr

- społeczny charakter własności

- J. S. Mill prekursorem

Liberalizm konserwatywny

- Herbert Spencer - przeciwnik interwencjonizmu państwowego

- przeciwny radykalnemu rozwojowi demokracji

- prawa i wolności wywodzą się z tradycji

6.2 Społeczna nauka Kościoła

- próba połączenia założeń liberalnych z demokratycznym socjalizmem

- koncepcja własności jako funkcji społecznej

- własność naturalnym prawem osoby, podstawą wolności

- próba pogodzenia interesów klasowych

- ustrój - demokracja chrześcijańska

- nienaruszalność istoty własności chyba że dla dobra publicznego

- zasada pomocniczości państwa

6.3 Liberalizm I połowy XX wieku

- weszły w życie idee socjalizmu

- kryzys liberalizmu

- 5-cio przymiotnikowe wybory

- prawa dla mniejszości narodowych

- próba ograniczenia szerzącego się komunizmu

- dopuszczano ingerencję państwa w ruch cen i płac oraz wzrost sektora państwowego (wg niektórych miał być to obowiązek państwa

6.4 Komunizm

- państwo to instytucja klasy panującej

- państwo burżuazyjne dyktaturą

- Lenin: komunizm oznacza zniesienie państwa

- system rad

- prawdziwa demokracja bo rządy sprawuje większość społeczeństwa

6.5 Faszyzm

- przeciwny liberalizmowi, tradycji demokratycznej i komunizmowi

- państwo miało być totalne, stoi ponad jednostką,

- likwidacja życia politycznego

- kontrola światopoglądu a nawet życia prywatnego obywateli

- szczególna rola partii faszystowskiej i jego wodza

- państwo najwyższym dobrem

9


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Katalog aktov XIV XV XVI i XVII veka P A Muhanovym 1865
powszechna - rozdzia│ XVIII - Kamil , XVIII - Anglia od XVII do XX wieku
RENESANS (od XIV w do XVI w w Europie Zach Od XV w do XVII w w Polsce)
architektura francuska XVI - XVII wiek, ODK, Nowożytna powszechna
powszechna xvi xvii w
POLSKA XVI-XVII wieczna
Antologia literatury sowizdrzalskiej XVI i XVII wieku
polska myśl ekonomiczna XVI i XVII w, Ekonomia
Rozdzial XV pilch
166 USTAWA księga III (tytułu XV i XVI) KODEKS CYWILNY
powszechna - rozdzia│ XIV i XX - Iwcia
Rodzaje miłości w literaturze XVI i XVII wieku Kochanowski Morsztyn Szarzyński
Cherchill Britaniya v novoe vremya XVI XVII vv 263861
8. Życie codzienne w podróżach po Europie w XVI i XVII w, 17, A
historia-odkrycia geograficzne europejczykow, historia-odkrycia geograficzne europejczykow, ODKRYCIA
Kierkegaard i filozofia egzystencjalna, 15-ROZDZIAŁ XV
Antologia literatury sowizdrzalskiej XVI i XVII - Peregrynacja Maćkowa - streszczenie

więcej podobnych podstron