Produkcja (sens materialny) - efekt działalności wytwórczej człowieka. Produkcja (sens czynnościowy) - działalność gospodarcza związana z wytwarzaniem dóbr materialnych i usług. Jest równoważna z procesem produkcyjnym. Proces produkcyjny - zbiór działań produkcyjnych, realizowanych w określonej kolejności, w celu wytworzenia produktu finalnego poprzez przetwarzanie (przekształcanie) przedmiotów pracy. Proces produkcyjny w rolnictwie- całokształt fiz i biol procesów realizowanych w określonej kolejności, niezbędnych do wytworzenia produktu o niezbędnych cechach. Cel procesu produkcyjnego w rolnictwie- uzyskanie produkcji rolniczej o wartości przekraczającej wartość wniesionych (zużytych) nakładów rozpatrywanych w kategoriach: energetycznych, biologicznych i pieniężnych. Specyfika procesu produkcyjnego w rolnictwie. Przebiega w środowisku, w którym trwają procesy biologiczne ( w tym w organizmach roślinnych i zwierzęcych) przy czynnym współudziale innych składników przyrody (słońce, temp, opady) Większość czynności technologicznych odbywa się w warunkach stałej zmienności w czasie i przestrzeni czynników zewnętrznych. Zabiegi rolnicze w dużej mierze wymagają zasilania z mobilnych źródeł energii, przy czym energochłonność tych prac jest bardzo zróżnicowana. Czas wykonywania każdej czynności technologicznej jest ściśle określony terminem agrotechnicznym oraz ograniczony do krótkiego, agrotechnicznie uzasadnionego okresu ich trwania. Cykl produkcyjny- okres , w którym realizowany jest proces produkcyjny zmierzający do uzyskania produktu finalnego. Cykl produkcyjny trwa od kilku tygodni (wybrane kierunki produkcji szklarniowej) do kliku lat (produkcja zwierząt hodowlanych, sady). Dł. Cyklu produkcyjnego zależy od: kierunku produkcji ,warunków środowiska, gatunku roślin i zwierząt. Specyfika procesu produkcyjnego decyduje o: trudniejszym doborze środków technicznych do realizacji zadań roboczych w porównaniu z warunkami produkcji przemysłowej. Praca środków technicznych i organizacja ich wykorzystania muszą spełniać wymagania agrotechniczne, które obejmują parametry: Ilościowe (zużycie materiałów, np. zużycie nawozów, dawki herbicydów) Jakościowe (zmiany w materiałach podlegających obróbce, np. równomierność rozsiewu) Czasowe (terminy kalendarzowe i okresy wykonywania prac, czas trwania i pory wykonywania czynności technologicznych w toku dnia roboczego, np. pora pojenia) Na proces produkcyjny składają się: procesy technologiczne, transport, składowanie. Technologia- nauka o sposobach przenoszenia przez człowieka różnych form energii na wytwarzany produkt , stanowiący w efekcie końcowym pewien skumulowany zasób energii. Praca środków technicznych i organizacja ich wykorzystania muszą spełniać wymagania agrotechniczne, które obejmują parametry: Ilościowe (zużycie materiałów, np. zużycie nawozów, dawki herbicydów) Jakościowe (zmiany w materiałach podlegających obróbce, np. równomierność rozsiewu) Czasowe (terminy kalendarzowe i okresy wykonywania prac, czas trwania i pory wykonywania czynności technologicznych w toku dnia roboczego, np. pora pojenia) Na proces produkcyjny składają się: procesy technologiczne, transport, składowanie. Technologia- nauka o sposobach przenoszenia przez człowieka różnych form energii na wytwarzany produkt , stanowiący w efekcie końcowym pewien skumulowany zasób energii. Technologia (produkcja rolnicza)- nauka o sposobach produkcji lub przetwarzana materiałów prowadzonych w określonych warunkach (są one zmienne, więc istnieje potrzeba poszukiwania i konstruowania zarówno uniwersalnych i indywidualnych rozwiązań technologicznych).	Proces technologiczny produkcji- ustalone dla konkretnych warunków następujące po sobie (w określonej kolejności) operacje i czynności technologiczne, niezbędne do wytworzenia pożądanego produktu. Czynność technologiczna- jednorodne, odrębne, ściśle określone i zakończone działanie wywołujące zmianę stanu, właściwości lub miejsca położenia przedmiotu pracy, łączone z działaniem jednej maszyny. Podział czynności technologicznych w procesie produkcji rolniczej: Czynności podstawowe- celem jest odtworzenie zdolności produkcyjnych gleby, a wykonanie ich jest niezbędne do uprawy większości roślin. Do wykonania tych prac stosowane są środki uniwersalne. (uprawa podstawowa i nawożenie). Specjalistyczne- do ich wykonania wymagane jest stosowanie narzędzi i maszyn o wąskiej specjalizacji, np. siew, sadzenie, pielęgnacja. Uzupełniające- są głównie związane z transportem środków produkcji i płodów, a także ich obróbką (sortowanie, czyszczenie). Związki zachodzące między czynnościami technologicznymi: Czynności technologiczne wykonywane są równolegle w ramach operacji technologicznych, np. zbiór słomy- wykonywana są równolegle: gromadzenie, załadunek, przewóz, rozładunek, magazynowanie. Są wykonywane kolejno ze ściśle określonym przesunięciem czasowym, np. zespół uprawek pożniwnych. Są wykonywane kolejno bez ściśle określonego przesunięcia w czasie Sposób wykonywania czynności poprzedniej warunkuje sposób wykonania czynności następnej. Wydajność użytego agregatu maszynowego zależy lub nie zależy od sposobu wykonywania czynności poprzedzającej. Operacja technologiczna- Czynności technologiczne wykonywane równolegle tworzą grupę realizującą wspólny cel, np. nawożenie mineralne, zbiór słomy. Czynność bezpośrednio realizująca cel operacji technologicznej określana jest jako czynność wiodąca lub zabieg, a stosowana maszyna -maszyna wiodąca. Czynności technologiczne realizowane równolegle wymagają doboru agregatów maszynowych pod względem ilościowym i jakościowym. Konstruowany na tej podstawie układ współdziałających ze sobą maszyn określa się jako linia technologiczna. Linia technologiczna- ciąg współdziałających obiektów technicznych (maszyn) zapewniający pożądany ciąg funkcji (czynności technologicznych). Sprawność procesów produkcyjnych i realizowanych technologii zależy od ich organizacji. Organizacje procesu produkcyjnego- dobór, zgromadzenie i celowe rozmieszczenie w czasie oraz przestrzeni sił i środków będących w dyspozycji gospodarstwa (przedsiębiorstwa), a także ich wykorzystanie do przekształcenia dóbr przyrody zgodnie z potrzebami człowieka. Zestawienie celów stawianych w stosunku do : Procesu produkcyjnego- pozyskiwanie surowców i ich przetwarzanie w produkty finalne Organizacji procesu produkcyjnego- takie ustawienie procesu produkcyjnego , aby efekty końcowe były zbliżone do optymalnych, możliwych do osiągnięcia w danych warunkach, przy założeniu najbardziej efektywnego wykorzystania zaangażowanych sił i środków. Założenia przyjmowane w organizacji procesów produkcyjnych: Istnieje optymalne zestawienie środków produkcji i pracy Istnieje optymalna zależność między poziomem nakładów i uzyskiwaną produkcją, Organizacja mam za zadanie zbliżenie się do optimum poprzez poszukiwanie odp. Na pytania: co, ile, dla kogo i jak produkować? Organizacja procesów produkcyjnych- stanowi złożony problem ze względu na występowanie w jednostkach (gospodarstwach, przedsiębiorstwach) wielu wzajemnie powiązanych i równocześnie przebiegających procesów zarówno wewnątrz działów jak i między działami produkcji (roślinnej, zwierzęcej, przetwórstwa).	Wśród powiązań produkcji roślinnej i zwierzęcej za najważniejsze uznawane są powiązania przez obornik, pasze, bilans pracy, środki finansowe. Organizacja procesów produkcyjnych uwarunkowana umiejętnością wiązania problematyki i wiedzy z wielu dyscyplin, w przypadku rolnictwa obejmujących: agrotechnikę, zootechnikę, technologie produkcji, mechanizację, stosowanie zasad ekonomiki produkcji. Organizacja produkcji w gospodarce naturalnej- wynika z doświadczenia i tradycji przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Organizacja produkcji w nowoczesnych gosp. Towarowych- uwzględnia konieczność przeprowadzenia analizy celowości zmierzającej do zbilansowania wyniku użytecznego (zysku) i kosztów działania (nakładów). Gospodarstwo- jest jednostką wyodrębnioną pod względem: Organizacyjnym- stanowi odrębny podmiot gospodarczy o własnej nazwie i strukturze organizacyjnej. Terytorialnym- zajmuje określony teren charakteryzowany przez strukturę rozłogu gruntów i inne cechy. Gospodarstwo, za które uważa się jednostkę o pow. Przekraczającej 1ha (prawny pkt widzenia) prowadząc produkcje rolniczą wykorzystuje ją na: potrzeby własne producentów (samozaopatrzenie), sprzedaż ukierunkowaną na osiągania zysków. Gospodarstwo, a przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo stanowi jednostkę gospodarczą, której produkcja: skierowana jest na zewnątrz, przeznaczona wyłącznie na sprzedaż, służy osiągnięciu możliwe najwyższego zysku. Przedsiębiorcą jest osoba, która: Prowadzi przedsiębiorstwo, a działając w samej jednostce i jej otoczeniu ukierunkowuje się na osiągnięcie korzyści dla przedsiębiorstwa. Wykazuje się intuicją przy poszukiwaniu szans na zyskowną działalność gosp., szczególnie tam, gdzie inne osoby takiej możliwości nie widzą, a także potrafi podjąć decyzję strategiczną i wprowadzić ją w życie z sukcesem ekonomicznym. Podstawowe cechy różnicujące gospodarstwa pod względem racjonalnego używania sprzętu rolniczego obejmują: Wielkość gospodarstwa- określana przez areał ogólny, obszar użytków rolnych, gruntów ornych, trwałych użytków zielonych. Lokalizacja gosp.- np. tereny płaskie, pagórkowate. Skala i kierunek produkcji- uniwersalny lub specjalistyczny. Podział gospodarstw ze względu na skalę produkcji: Gosp. Wielkoobszarowe lub duże - areał kilkuset, kliku tysięcy hektarów, obejmujące klika obiektów rozmieszczonych w terenie. Gosp. Typu farmerskiego lub średnie- areał kilkudziesięciu lub kilkuset hektarów Gosp. Typu rodzinnego (małe)- areał kilku lub kilkunastu hektarów, określane dawniej jako gospodarstwa indywidualne. Strategie w eksploatacji maszyn rolniczych/leśnych: użytkowania maszyn, odnowy sprzętu. Podstawowe kryterium strategii użytkowania maszyn - czas pracy maszyn. Strategie użytkowania sprzętu rolniczego/leśnego Strategia jednej zmiany- stosowana powszechnie w dużych gospodarstwach, zatrudniających pracowników najemnych, polega na wykorzystaniu maszyny w ciągu ustalonej liczby godzin każdego dnia. Strategia wielu zmian- odpowiadająca warunkom pracy w przemyśle jest rzadko stosowana w rolnictwie; polega na kolejnym zatrudnieniu operatorów tego samego agregatu pracujących w dzień i w nocy. Strategia przedłużonej zmiany- typowa dla małych i średnich gosp. Rodzinnych; polega na wykorzystaniu maszyny tak długo, jak jest to potrzebne w danym dniu do zakończenia prac, które muszą być wykonane ze względów agrotechnicznych. Strategia kierunku usług- jest brana pod uwagę przy ustalaniu liczby i asortymentu maszyn potrzebnych w gospodarstwie. Strategia usług dla siebie- trzeba mieć maszyny potrzebne do zaplanowanej produkcji; z reguły będzie wystarczające posiadanie po jednej maszynie danego typu; w strategii tej można wyróżnić: pełne umaszynowienie gospodarstwa (głównie gosp. Specjalistyczne) i częściowe umaszynowienie gosp. (często zmieniany profil produkcji).
Strategie usług dla siebie i obcych- wymaga posiadania pewnego nadmiaru liczby typów maszyn w stosunku do potrzeb własnego gospodarstwa; strategia stosowana zwykle do maszyn najdroższych, np. kombajnów. Strategia usług częściowo dla siebie i częściowo dla obcych- typowa strategia w małych gospodarstwach, przy zespołowym wykorzystaniu sprzętu rolniczego/leśnego; zaleta: możliwość osiągnięcia oszczędności. Strategia okresu optymalnego- zakłada wykonanie wszystkich prac w relatywnie krótkim czasie, optymalnym ze względów rolniczych, powoduje to konieczność zwiększenia liczby posiadanych maszyn. Strategia okresu agrofenologicznego- dopuszcza wykonywanie prac również w okresach przedłużonych w stosunku do okresu optymalnego, lecz pozwalających jeszcze na wykonanie danego zabiegu. Przyjęcie jednej ze strategii jest szczególnie ważne na etapie planowania wyposażenia gospodarstwa w maszyny. Strategia rozmieszczenia maszyn- istotna w przypadku dużych gosp. Złożonych z kliku jednostek rozmieszczonych w terenie. Strategia koncentracji maszyn- zakłada zgrupowanie maszyn w jednym ośrodku, z którego wyjeżdżają do poszczególnych rejonów ich użytkowania. Zaleta: lepszy nadzór nad sposobem użytkowania maszyn. Wada: większe straty czasu na przejazdy maszyn. Strategia dekoncentracji maszyn- urządzenia są przydzielone do poszczególnych ośrodków i tam samodzielnie dysponowane przez ich kierowników. Wymagania: należyta koordynacja działań, aby uniknąć przestojów maszyn w jednym z ośrodków w czasie, gdy mogłyby one być wykorzystane w innym miejscu. Strategia częściowej koncentracji maszyn- maszyny główne zostają skoncentrowane w jednym ośrodku i centralnie dysponowane, a inne maszyny są przydzielone do dyspozycji i stałego miejsca postoju w innych ośrodkach danego gospodarstwa. Strategia koncentracji decyzji i dekoncentracji maszyn- wszystkie maszyny mają stałe miejsce postoju w poszczególnych ośrodkach jednak ich użytkowanie jest kierowane centralnie wg dyspozycji kierownika całego gosp. Strategie oparte na różnym wykorzystaniu mocy ciągnika- stosowane w bezpośrednim sposobie użytkowania maszyn w pracach polowych. Strategia maks wydajności pracy-dąży się zawsze do pełnego obciążenia ciągnika, stosując odpowiednio szerokie narzędzia, łącząc je w zestawy wieloczynnościowe lub zwiększając prędkość roboczą do maksymalnie możliwej; umożliwia to uzyskanie dużej wydajności pracy i zapewnienie najkrótszych terminów realizacji potrzebnych zabiegów agrotechnicznych. Strategia minimalnego zużycia paliwa- może wymagać częściowego wykorzystania mocy przy założeniu utrzymania wydajności pracy na poziomie odpowiadającym potrzebom realizacji zabiegów w wymaganych okresach i przy obciążeniu silnika ciągnika, gwarantującym najmniejsze zużycie paliwa. W systemie eksploatacji maszyn, wyróżniając zakres odnowy (obsługi technicznej) wyróżnia się strategie: Strategia przeglądów planowo- zapobiegawczych- ciągniki i maszyny muszą być kierowane w określonym czasie na przeglądy. Podczas przeglądów zostają wymienione oleje, przeprowadzone niezbędne regulacje i naprawy poszczególnych elementów roboczych. W przypadku ciągników układ przeglądów jest ściśle określony - ich terminy są wyznaczone przez liczbę przepracowanych godzin+ rutynowe przeglądy codzienne. W przypadku maszyn stosuje się zwykle przeglądy codzienne i przegląd po sezonie agrotechnicznym dla danego rodzaju prac. Strategia te jest podstawą niezawodnej realizacji prac w danym sezonie, gdy istnieje maksymalne zapotrzebowanie na maszyny. Strategia napraw doraźnych- wymaga bardzo dobrej organizacji zaplecza technicznego, która zapewnia bardzo sprawne usuwanie uszkodzeń i usterek maszyn bezpośrednio w okresie ich wykorzystania. Rodzaje przewozów: pasażerskie, towarowe (ładunków drobnych i masowych), indywidualne, specjalne. Przewozy ze względu na odległości : bliskie(lokalne) i dalekie (międzymiastowe). Przewozy ze względu na użytkowników: własne i usługowe. Baza użytkowa w transporcie: drogi, po których pojazdy są użytkowane; miejsca postoju pojazdów; punkty spedycyjne: stanowiska załadunku/rozładunku; inne stanowiska specjalne. Kryteria klasyfikacji dróg i ich nawierzchni: asfalt, beton; drogi bite; drogi gruntowe; bezdroża. Profil drogi: płaskie, górskie, w terenie pofałdowanym, z wybojami.	Stan nawierzchni: sucha, mokra, gołoledź. Modele procesów użytkowania pojazdów w transporcie: System wahadłowy- polega na przemieszczaniu ładunków między stałymi punktami wyładunku i załadunku. System ten jest na ogół stosowany na krótkich odległościach przewozowych. Przebieg pojazdu z ładunkiem zajmuje nie więcej jak 50% całości przejazdu, ponieważ powrót odbywa się bez ładunku. Jest to system często spotykany w rolnictwie, leśnictwie, budownictwie. System wahadłowo ciągły- ciągniki współpracują z przyczepami, z których jedna jest załadowywana, druga wyładowywana, a trzecia załadowana lub pusta ciągniona na trasie między punktami załadunku i wyładunku. Takie rozwiązanie organizacyjne umożliwia skrócenie przestojów ciągnika w trakcie załadunku i wyładunku. System promienisty- jest wielokrotnością kilku systemów wahadłowych z tym, że przemieszczanie ładunków odbywa się z jednego miejsca załadunku do kilku miejsc rozładunku, bądź z kilku miejsc załadunku do jednego miejsca wyładunku. System obwodowy- jest stosowany gdy punkty załadunku i wyładunku tworzą trasę o obwodzie zamkniętym. System może mieć miejsce wtedy, gdy przewozy są realizowane z jednego punktu załadunku do wielu punktów wyładunku i odwrotnie. Sztafetowy- może być stosowany na dużych odległościach, przy wykorzystaniu ciągników z naczepami. Trasa przewozu między punktem załadunku i wyładunku jest dzielona na etapy o takiej długości, którą ciągnik może pokonać w obie strony w ciągu roboczego czasu pracy operatora. W punktach pośrednich naczepa z ładunkiem jest przekazywana z jednego ciągnika na następny. Podział i zakres prac w transporcie rolniczym: Lokalny (przemieszczenie produktów wew. Obiektów produkcyjnych, magazynów) Transport drogowy: zewnętrzny (gosp.-rynek. dostawy produktów rolniczych, zaopatrzenie w środki produkcji, przewóz pracowników, maszyn) i wewnętrzny(w obrębie gosp.), który dzieli się na polowy(pole- podwórze i pole. przewozy środków produkcji, produktów, ludzi do pracy, przejazdy maszyn do pracy) i podwórzowy (w obrębie podw. Przewozy produktów i środków produkcji, przejazdy maszyn). Organizacja produkcji na podstawie systemu gospodarki żywnościowej Obszary działania: organizacja łańcucha zaopatrzenia konsumentów w produkty żywnościowe: Organizacja procesów produkcji roślinnej, produkcji zwierzęcej, transportu wspomagającego produkcję rolniczą, przetwórstwa (produkcji wyrobów wysokoprzetworzonych), dystrybucji produktów pochodzenia rolniczego.

---