Narząd słuchu

• Ucho zewnętrzne

• Ucho środkowe

• Ucho wewnętrzne

Ucho zewnętrzne

• małżowina

• zbiera fale i kieruje do kanału

• udział w lokalizacji źródła dźwięku

• przewód słuchowy zewnętrzny

• przewodzi fale dźwiękowe

• właściwości rezonacyjne

• chroni błonę bębenkową mechanicznie, ogrzewa powietrze

• błona bębenkowa

• zamienia energię mechaniczną fal dźwiękowych w energię mechaniczną drgającego młoteczka

Ucho środkowe

• kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko, strzemiączko)

• przenoszą drgania z błony bębenkowej na drgania perilimfy (przychłonki) poprzez okienko przedsionka

• układ dźwigni wzmacniających drgania

• jama bębenkowa

• chroni kosteczki

• wypełniona powietrzem

• trąbka słuchowa - Eustachiusza

• wyrównuje ciśnienia między środowiskiem zewnętrznym a jamą bębenkową

Ucho wewnętrzne

• błędnik kostny wypełniony przychłonką

• część statyczna (narząd równowagi) - przedsionek, kanały półkoliste

• część słuchowa (ślimak)

• błędnik błoniasty wypełniony śródchłonką

• woreczek i łagiewka

• kanały półkoliste

• przewód ślimakowy

Ślimak składa się z 3 równoległych kanałów skręconych spiralnie

• schody przedsionka

• schody bębenka

• przewód ślimakowy

Narząd spiralny Cortiego

• komórki rzęsate - receptory słuchowe

• komórki rzęsate unerwione są przez komórki dwubiegunowe zwoju spiralnego ślimaka położonego w środku ślimaka

• nad narządem spiralnym leży błona pokrywająca, która łączy się z rzęskami komórek rzęsatych

Właściwości fal dźwiękowych

• Natężenie dźwięku, amplituda fali

• Wysokość dźwięku, częstotliwość, amplituda

Zakres wrażliwości ucha (częstotliwość)

• słyszy dźwięki o częstotliwości 16-20 000 Hz

• najlepiej słyszalne dźwięki od 500 - 5000 Hz

Zakres wrażliwości ucha (natężenie)

Próg słyszenia najmniejsze natężenie tonu słyszane przez badanego

• dolna granica słyszenia > 0 dB

• zmienia się w związku z wiekiem i czynnikami środowiskowymi

Górna granica słyszenia

• granica bólu < 120 - 140 dB

Proces słyszenia

1. Małżowina kieruje dźwięk do przewodu słuchowego zewnętrznego

2. Wibracja błony bębenkowej; przemieszczenie błony bębenkowej do przodu i tyłu jest uzależnione od natężenia i częstotliwości fali; im częstotliwość jest niższa tym wolniej błona bębenkowa wibruje

3. Centralna część błony bębenkowej łączy się z młoteczkiem, który również zaczyna drgać, następnie drgania są przekazywane na kowadełko i strzemiączko

4. Przemieszczanie się młoteczka do przodu i tyłu popycha błnę bębenkową okienka owalnego; okienko owalne drga około 20x silniej niż błona bębenkowa ponieważ kosteczki słuchowe przenoszą drgania z dużej powierzchni błony bębenkowej na małą powierzchnię okienka owalnego

5. Ruch okienka owalnego powoduje ruch perylimfy w ślimaku, która przy ruchu
   do przodu przemieszcza wzdłuż schodów przedsionka

6. Przekazywanie drgań ze schodów przedsionka do schodów bębenka i do okienka okrągłego

7. Drgania fali przemieszczają również ściany schodów przedsionka i schodów bębenka oraz powodują przemieszczanie endolimfy w przewodzie ślimakowym

8. Ruch endolimfy powoduje wibracje błony podstawnej, która porusza komórki rzęskowate narządu spiralnego, zamieniają one energię mechaniczną na sygnał elektryczny

Teoria fali biegnącej

Z biegiem fali rośnie jej amplituda, przy maksymalnej wysokości - załamuje się i zmienia fazę, powstają prądy wirowe powodujące wychylenie blaszki podstawnej

Im mniejsza częstotliwość fali tym wygasanie następuje w większej odległości od przedsionka, im niższy dźwięk tym dłuższa fala

Teoria miejsca

Komórki zmysłowe są pobudzane właściwymi dla nich częstotliwościami zgodnie z „mapą lokalizacji dźwięków” w ślimaku., tłumaczy zdolność rozróżniania wysokości dźwięku

Ucho

• część przewodzeniowa (ucho zewnętrzne i środkowe)

• część odbiorcza (ślimak, nerw słuchowy, ośrodki podkorowe i korowe w płacie skroniowym)

Audiometria progowa metoda służąca do badania słuchu

• polega na nadawaniu sygnałów dźwiękowych odbieranych przez badanego przez słuchawkę

• badanie rozpoczyna się od nadawania sygnałów podprogowych i stopniowym ich wzmacnianiu aż do usłyszenia ich przez badanego, który sygnalizuje to odpowiednim przyciskiem

Audiogram wykres zależności między siłą nadawanych sygnałów a ich częstotliwością (wysokością tonów)

Upośledzenie słuchu lub głuchota

• zaburzenia przewodnictwa dźwięków (procesy zapalne)

• zaburzenia recepcji bodźców dźwiękowych (uszkodzenie komórek rzęsatych)

• zaburzenia ośrodkowych dróg słuchowych (procesy nowotworowe)

• utratę słuchu wyraża się w decybelach - wartość ta wskazuje o ile decybeli obniżony jest próg słyszalności danego sygnału

Przewodnictwo powietrzne

• bada się za pomocą słuchawek

Przewodnictwo kostne

• bada się za pomocą kamertonu umieszczonego na wyrostku sutkowatym kości skroniowej po stronie badanej

Porównanie progowych krzywych dla przewodnictwa kostnego i powietrznego można odróżnić upośledzenie słuchu związane z uszkodzeniem ucha środkowego od uszkodzenia ucha wewnętrznego

Równowaga

• statyczna utrzymywanie pozycji ciała (głównie głowy) w stosunku do siły ciężkości

• dynamiczna utrzymywanie pozycji ciała (głównie głowy) w stosunku do nagłych ruchów (rotacji , przyśpieszenia)

Narządem receptorowym równowagi jest narząd przedsionkowy

• statolitowy narząd: woreczek i łagiewka

• kanały półkoliste

Narząd równowagi

• trzy kanały półkoliste zakończone bańkami

• pionowy w płaszczyźnie czołowej

• pionowy w płaszczyźnie strzałkowej

• poziomy

• woreczek

• łagiewka

Plamki woreczka i łagiewki

• receptory równowagi statycznej (informacja o pozycji głowy w utrzymywanie postawy ciała i równowagi)

• receptory równowagi dynamicznej (wykrywają przyśpieszenie liniowe, opóźnienie)

Budowa plamek woreczka i łagiewki

• komórki podporowe

• komórki rzęskowe w typu I butelkowato rozszerzone

• komórki rzęskowe w typu II wydłużone

Komórki rzęskowe

• 60-80 rzęsek (stereocilia)

• 1 rzęska grubsza i dłuższa (kinocilia)

• pokryte błoną kamyczkową (otolitową), która zawiera kamyczki błędnikowe

Pobudzenie plamek - ruch

• błona kamyczkowa ślizga się po nabłonku czuciowym

• rzęski ulegają odchyleniu

• odchylenie rzęsek w kierunku kinocilii aktywuje włókno nerwowe dośrodkowe zwiększając częstotliwość impulsów

• odchylenie pęczka w stronę przeciwną powoduje zmniejszenie impulsów

Przy pochyleniu głowy do przodu cięższa błona kamyczkowa ześlizguje się po nabłonku czuciowym co stanowi bodziec dla receptora statycznego

Pobudzenie plamek woreczka

• odbywa się w podobny sposób

• przy normalnej pozycji głowy plamka ma położenie prawie pionowe i reaguje na ruchy boczne

Kanały półkoliste

• receptory równowagi dynamicznej

• są usytuowane w trzech prawie prostopadłych względem siebie płaszczyznach (przedni
  i tylny w pionowej strzałkowej i czołowej, boczny w poziomej)

• każdy kanał półkolisty kończy się bańką, w której leży grzebień bańkowy ustawiony poprzecznie do płaszczyzny każdego przewodu

Grzebień bańkowy

• osklepek - galaretowata błona, do której wnikają komórki rzęskowe

• sklepek styka się ze śródchłonką kanału pólkolistego

Pobudzenie - ruch obrotowy

• śródchłonka wskutek bezwładności odchyla rzęski w kierunku przeciwnym ruchowi okrężnemu aktywując komórki czuciowe

• bodźce napływające z trzech kanałów półkolistych informują o kierunku ruchów głową

Woreczek i łagiewki przyspieszenie liniowe w poziomie i w pionie

Kanały półkoliste przyspieszenie kątowe

---