PATOFIZJOLOGIA 30.11.2009

WYKŁAD 9

„NOWOTWORY - PODZIAŁ, PATOLOGIA SUTKA”

1. nie każdy nowotwór jest złośliwy

2. nie każdy nowotwór jest rakiem

3. każdy rak jest nowotworem złośliwym

Nowotwory klasyfikacja ze względu na tkankę z której się wywodzą:

1. zarodkowe

2. nabłonkowe

3. mezenchymalne i mezodermalne

4. struktur układu nerwowego

5. przyzwojaki

6. złożone

NOWOTWORY ZARODKOWE:

1. rozrodcza (jajnik)

2. nasieniak (jądra)

3. rak zarodkowy

4. nabłoniak kosmówkowy

5. potworniaki

6. nowotwór zatoki endodermalnej

NOWOTWORY NABŁONKOWE:

1. zróżnicowane (gruczolak, brodawczak, torbielak)

2. niezróżnicowane (raki - płaskonabłonkowe, gruczołowe)

NOWOTWORY MEZENCHYMALNE/MEZODERMALNE:

1. mezenchymalne dojrzałe/niedojrzałe

2. mazodermalne zróżnicowane 1-kierunkowo łagodne/złośliwe

MEZENCHYMALNE:

1. dojrzałe - mesenchymoma benignum - guzy z tkanki tłuszczowej, mięśniowej, łącznej, naczyniowej np. angiomyolipoma, lipomyoma (okolice dużych naczyń)

2. niedojrzałe - m.malignum-tumor mixtur

Niedojrzałe utkanie:

1. kostniaka mięsakowego

2. włókniaka mięsakowego

3. chrzęstniaka mięsakowego

4. śluzaka mięsakowego

Rozwijają się w kończynie dolnej, górnej i przestrzeni pozaotrzewnowej. Bardzo złośliwy.

MEZODERMALNE:

1. ŁAGODNE z tkanki łącznej

1. włókniak (fibroma)

2. elastofibroma

3. histiocytoma

4. tłuszczak

5. zimowisk (hibernoma)

2. ZŁOŚLIWE z tkanki łącznej

1. włókniak mięsakowy

2. fibrosarcoma

3. dermatofibrosarcoma

4. lipoma infiltrans (złośliwość miejscowa)

5. liposarcoma

3. ŁAGODNE z naczyń

1. naczyniak krwionośny (haemangioma)

2. limfatyczny (lymphangioma)

3. prosty i jamisty

4. obłoniak

4. ZŁOŚLIWE z naczyń

1. śródbłoniak (haemangioendothelioma)

2. naczyniak mięsakowy (haemangiosarcoma)

3. mięsak Kaposiego

4. kłębczak

5. naczyniak limfatyczny mięsakowy (lymphangiosarcoma)

6. obłoniak złośliwy

5. ŁAGODNE z tkanki mięśniowej

1. gładkiej (leyomyoma)

2. prążkowanej (rhabodomyoma)

6. ZŁOŚLIWE z tkanki mięśniowej

1. gładkiej (leyomyosarcoma)

2. prążkowanej (rhabdomyosarcoma)

7. ŁAGODNE z mesothelium - mesothelioma

8. ZŁOŚLIWE ze szpiku, grasicy, układu chłonnego

1. przewlekłe

2. białaczki limfoblastyczne-ostre, przewlekłe

3. szpiczak mnogi

4. ziarnica złośliwa

5. chłoniaki

NOWOTWORY STRUKTUR UKŁADU NERWOWEGO:

1. łagodne (glejaki, oponiaki, nowotwory z komórek nerwowych, szyszyniak)

2. złośliwe (rozeniaki, sarkoma menigeale - złośliwa forma oponiaka, pinealoblastoma - szyszyniak złośliwy)

3. czerniak złośliwy - tkanka barwnikowa

PRZYWOJAKI (z kom. grzebienia nerwowego)

1. chromochłonne (wydzielają katecholaminy)

1. barwiak (rdzeń nadnerczy)

2. przyzwojak chromochłonny (w zwojach wzdłuż aorty brzusznej)

2. niechromochłonne - przyzwojaki (paraganglioma):

1. z kłębka nerwu błędnego

2. z kłębków aortalnego, szyjnego (chemodectoma)

NOWOTWORY ZŁOŻONE:

1. włókniakogruczolak

2. gruczolakochłoniak

3. mielolipoma

4. fibroepithelioma

5. carcinosarcoma

PATOLOGIA SUTKA - objawy kliniczne:

1. palpacyjnie badalne guzki lub zgrubienia

2. zmiany makroskopowe na skórze sutka

3. wydzielina z brodawki

4. zmiany zapalne lub widzialne w metodach obrazowania (USG, mammografia), (do 35 r.ż - USG, po - mammografia)

Co powinno zaniepokoić:

1. maleńki guzek lub stwardnienie piersi

2. wciągnięta brodawka

3. pomarszczona skóra

4. zmiana kształtu, powiększenie jednej piersi

5. obrzęk zapalny

6. wydzielina

7. powiększone węzły chłonne pod pachami

8. odmienny wygląd piersi podczas równomiernego podnoszenia obu rąk do góry

Zmiany patologiczne w sutku:

1. nienowotworowe

2. n. łagodne

3. n. złośliwe

ZMIANY NIENOWOTWOROWE:

1. wady rozwojowe:

1. dodatkowa brodawka

2. nadmierny przerost 1 sutka

3. przemieszczanie tkanki gruczołowej poza pierś

2. zapalenia

1. ropne (leukocyty obojętnochłonne)

2. plazmatyczno-komórkowe (plazmocyty)

3. pourazowa martwica tkanki tłuszczowej

3. Zmiany włóknisto-torbielowate

1. torbiele (cystes) - rozdęcie przewodów, metaplazja apokrynowa nabłonka, spłaszczenie lub jego zanik

2. gruczołowatość (adenosis) - zwiększona liczba cewek, ich światło poszerzone

3. zwłóknienie (fibrosis) - rozrost włóknistej tkanki łącznej

4. rozszerzenie przewodów (ectasia dictum)

4. choroby rozrostowe sutka (choroby o zwiększonym ryzyku zachorowania na raka sutka):

1. umiarkowany lub nasilony rozrost nabłonka z atypią lub bez (epithelioplasia) - wzrost liczby warstw komórek nabłonka

2. gruczołowatość z włóknieniem zrębu (adenosis sclerosans) - zwiększona liczba zniekształconych małych i uciśniętych cewek

NOWOTWORY ŁAGODNE

1. gruczolakowłókniak (fibroadenoma)

1. guz liściasty (tumor phyllodes)

2. mięsak (mesenchymoma malignom)

2. brodawczak wewnątrzprzewodowy (papilloma intraductale) - pojawia się wydzielina surowiczo-krwista

3. tłuszczak (lipoma)

4. gruczolak (adenoma)

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

1. raki

2. mięsaki

3. przerzuty do sutka

RAKI:

1. rak przewodowy (carcinoma ductale)

2. zrazikowy (c. lobulare)

3. rak pageta (związany z nabłonkiem wielowarstwowym płaskim)

Kwadranty:

1. górny wew 20%

2. górny zew 55%

3. dolny wew 10%

4. dolny zew 15%

RAKI PRZEDINWAZYJNE:

1. PRZEWODOWY (c.ductale In situ, carcinoma intraductale) 80%:

1. rak czopiasty (comedo carcinoma)

2. rak lity (carcinoma inductale solidum)

3. rak sitowaty (carcinoma cribniforme)

4. rak brodawkowaty (carcinoma papillare)

2. ZRAZIKOWY (carcinoma lobulare In situ) 20%

RAKI NACIEKAJĄCE:

1. PRZEWODOWY (carcinoma ductale infiltrans)

2. ZRAZIKOWY (carcinoma lobulare infiltrans)

Komórki układają się w postaci koncentrycznych pierścieni wokół normalnych przewodów.

RAK PRZEWODOWY NACIEKAJĄCY

1. śluzowy (c.mucinosum)

2. rdzeniasty (c.medullare)

3. brodawkowaty (c.papillare)

4. kanalikowy (c.tubulare)

5. gruczołowo-torbielowaty

6. rak apokryfowy (c.apocrinale)

MIĘSAKI:

1. angiosarcoma (z naczyń)

2. liposarcoma (z tkanki tłuszczowej)

3. leiomyosarcoma (mięśnie gładkie)

4. chondrosarcoma (tkanka chrzęstna)

5. osteosarcoma

PRZERZUTY DO SUTKA:

1. czerniaki

2. raki narządu rodnego

3. raki żołądka

4. raki płuca

5. u mężczyzn rak stercza (prostaty)

DIAGNOSTYKA:

1. samokontrola (badanie palpacyjne)

2. USG

3. mammografia

4. BAC (CYTOLOGICZNE!!!)

5. badanie histopatologiczne - śródoperacyjne

6. badanie histopatologiczne - pooperacyjne

7. markery nowotworowe - antygen rakowopłodowy (CEA), CA 153

MAMMOGRAFIA:

Radiologiczne badanie sutka (gruczołu piersiowego) przy użyciu promieniowanie rentgenowskiego. Nie jest ono obojętne dla organizmu.

• Pozwala wykryć raka w najwcześniejszej fazie, nawet guzki o średnicy 3mm

• Widać na zdjęciu 3-5 lat zanim będzie wyczuwalny

• Pozwala na uwidocznienie mikrozapaleń - znaczenie w diagnostyce

Wskazania: profilaktycznie 35+, ból sutka itd.

CZYNNIKI RYZYKA:

1. wiek

2. choroba rozrostowa sutka

3. rak drugiego sutka lub endometrium

4. wpływ geograficzny - USA, Europa północna

5. wczesna pierwsza miesiączka, późna menopauza

6. liczba porodów

7. u kobiet, które nie rodziły, nie karmiły

8. późny poród po 35 r.ż

9. otyłość - po menopauzie źródło estrogenów

10. hiperestrogenizm

11. rodzinne występowanie

12. długotrwale stosowana hormonoterapia zastępcza

13. antykoncepcja przed pierwszym porodem

MUTACJE W GENACH

Rak piersi i jajników - mutacje w genie BRCA1, BRCA2

Można określić predyspozycje genetyczne do rozwoju raka piersi i jajników na podstawie analizy mutacji w tych genach.

LECZENIE:

1. zabiegi chirurgiczne

2. mastektomia lub częściowe usunięcie sutka

3. pooperacyjne naświetlenie

4. leczenie hormonalne lub chemioterapia przed lub po mastektomii

5. hamowanie receptora czynnika wzrostu proteaz zrębu i angiogenezy

Badanie na obecność receptorów estrogenowych i progesteronowych.

55

---