WYKORZYSTANIE METODY PROJEKTÓW

W NAUCZANIU PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH

Kształcenie podstaw przedsiębiorczych uczniów w procesie nauczania w szkole średniej ma obecnie bardzo duże znaczenie wobec zmian jakie nastąpiły w gospodarce polskiej w latach 90-tych. Państwo nie gwarantuje miejsca pracy dla absolwenta szkoły. Absolwent szkoły powinien być przygotowany do samodzielnego kreowania swojej kariery zawodowej i dostosowywania swoich kwalifikacji do oczekiwań rynku pracy. Można przewidywać, że większość spośród absolwentów będzie musiała wielokrotnie się przekwalifikowywać lub podejmować działalność na własny rachunek. Zadania szkoły muszą się więc radykalnie zmienić w stosunku do dotychczasowych. Nauczyciel musi przewartościować swój warsztat pracy bo inna będzie jego rola w działaniach edukacyjnych. Zamiast przekazywania wiedzy jako podstawowego sposobu przygotowania ucznia do dorosłego życia, kształcenie przedsiębiorcze główny nacisk kładzie na rozwój podstaw sprzyjających osiąganiu sukcesu w życiu. Oznacza to konieczność tworzenia przez nauczyciela takich sytuacji edukacyjnych w których uczniowie mają możliwość podejmowania odpowiedzialności za swoje kształcenie, mają możliwość dokonywania wyborów oraz większą wolność w podejmowaniu działań bez obaw popełniania błędów. Nauczyciel powinien zachęcać uczniów do samodzielnego rozwiązywania problemów, które wymagają integrowania wiedzy i umiejętności z różnych przedmiotów. Problemy i zadania powinny być zbliżone do tych, z którymi uczniowie mogą spotkać się w rzeczywistości. Wymaga to stosowania odmiennych metod niż tradycyjne.

Korzystając z badań naukowych można przedstawić zmiany stylu nauczania następująco:

STYLE NAUCZANIA
Podejście tradycyjne	Podejście przedsiębiorcze
nauczyciel skupia się na treści	skupia się na procesie dochodzenia do wiedzy
nauczyciel jest centrum zainteresowania	uczeń jest w centrum zainteresowania
nauczyciel jest ekspertem	nauczyciel jest organizatorem procesu kształcenia
nauczyciel jest nieomylny	nauczyciel ciągle się uczy
uczniowie są bierni	uczniowie aktywnie uczestniczą w procesie kształcenia
poruszane na lekcji zagadnienia są z góry ustalone- realizacja programu	elastyczność w ustalaniu tematyki zajęć- osiągnie celów kształcenia
nacisk jest położony na teorię	nacisk jest położony na zastosowanie teorii w praktyce
na lekcji omawiany jest jeden temat związany z przedmiotem	realizowane są zadania interdyscyplinarne łączące wiedzę z wielu przedmiotów
strach przed błędami	uczenie się na błędach
ograniczona wymiana informacji pomiędzy uczniami	uczenie się we współpracy (interakcyjne)

Badania skuteczności uczenia się dowodzą, że metody wymagające osobistego zaangażowania się uczącego, takie jak udział w dyskusji, wykonywanie różnego rodzaju ćwiczeń oraz wykorzystywanie wiedzy i umiejętności w sytuacjach rzeczywistych lub zbliżonych o rzeczywistych charakteryzują się największą skutecznością (stopień zapamiętywania wynosi 50-90%). W tradycyjnych stylach nauczania, gdzie nauczyciel jest stroną dominującą a uczeń jedynie odbiorcą informacji, skuteczność jest znacznie mniejsza (5-30%) i zależy od dodatkowych środków pobudzających zmysł (porównania, skojarzenia, obrazy itp.).

Analiza wymagań rynku pracy również wykazuje, że nawet bardzo dobre przyswajanie sobie przez ucznia wiedzy w swoim fachu daje niewielkie szanse na zatrudnienie. Wielu pracodawców wymaga od kandydatów umiejętności i postaw niezależnych od stanowiska pracy.

Są to najczęściej:

• kreatywność(umiejętność twórczego myślenia)

• komunikatywność(łatwość nawiązywania kontaktów)

• otwartość

• umiejętność planowania i osiągania postawionych celów

• umiejętność i śmiałość podejmowania decyzji

• odpowiedzialność

• samodzielność

• umiejętność pracy w zespole i zdolności organizacyjne

• odporność na stres.

Jedną z metod kształtowania takich umiejętności i postaw jest metoda projektów.

ETAPY PRAC PROJEKTOWYCH

1. Wybór przez nauczyciela zagadnień do realizacji metodą projektów

2. Wprowadzenie uczniów w zagadnienie

3. Dobór grup do realizacji zadań

4. Przygotowanie opisu projektu- zawarcie kontraktu

5. Planowanie pracy w zespole

6. Realizacja prac projektowych

• gromadzenie i selekcja informacji

• opracowanie zebranych informacji

• ocena prac na poszczególnych etapach

• przygotowanie sprawozdania z projektu

• przygotowanie i realizacja prezentacji projektu

7. Ocena projektu

• procesu wykonywania projektu

• sprawozdania z projektu(ew. wytworów materialnych)

• prezentacja projektu

Ad.1

Analiza programu i zawartych w nim celów powinna doprowadzić nauczyciela do realizacji, że zastosowanie metody projektów a nie innych metod aktywnego kształcenia, jest najkorzystniejsze. Swoje zamierzenia nauczyciel powinien skonsultować z nauczycielami innych przedmiotów aby uczniowie nie byli w tym czasie obciążeni wykonywaniem kilku projektów oraz aby znaleźć ewentualne związki międzyprzedmiotowe.

Ad.2

Nauczyciel powinien dokonać krótkiego wprowadzenia w temat, aby zainteresować uczniów problematyką projektu, wskazać potencjalne problemy i możliwości ich rozwiązywania oraz zmotywować ich do podjęcia działań.

Ad.3

Uczniowie samodzielnie powinni dobrać się w grupy 4-5-cio osobowe, a do mniejszych projektów 2-3 osobowe tak aby każdy mógł aktywnie działać w ramach grupy. Uczniowie mogą dobrać się w grupy a następnie określić temat projektu lub wspólnie wypracować interesujące ich tematy a następnie dobrać się w grupy do realizacji wybranych tematów.

Ad.4

Konspekt (opis) projektu pozwala precyzyjnie ustalić cel, zakres oraz zagadnienia istotne do wykonania projektu. Nauczyciel powinien jasno określić czego od projektu oczekuje i jakie są jego wymagania wobec uczniów. Opis projektu nie powinien być zbyt szczegółowy i określać wszystkie kroki jakie muszą wykonać uczniowie aby nie ograniczać inicjatywy uczniów i ich zapału do pracy. Opis powinien zawierać informacje o sposobie i kryteriach oceny uczniów. Tak sporządzony opis projektu jest podstawą do zawarcia kontraktu między nauczycielem a grupą uczniów. Kontrakt zawierany jest w formie pisemnej i powinien zawierać: określenie tematu projektu, zakres prac projektowych, terminy wykonania poszczególnych etapów pracy, ustalenie kar za niedotrzymywanie terminów itp. Kontrakt należy tworzyć przy współudziale uczniów wykonujących projektów. Uczniowie mają prawo do projektowania kontraktu, jego uszczegółowienia i negocjowania zapasów.

Ad.5

Plan działania zespołu opracowują uczniowie, oni też dzielą się zadaniami do wykonania. Plan powinien określać: czynność do wykonania, osobę odpowiedzialną, termin wykonywania zadania i ewentualne koszty. Plan taki jest pomocny dla nauczyciela bo pozwala na ustalenie planu konsultacji, oceny etapowej oraz oceny faktycznego wkładu pracy poszczególnych członków zespołu.

Ad.6

Projekt wykonywany jest częściowo w ramach godzin lekcyjnych (konsultacje), a częściowo w czasie pozalekcyjnym jako praca domowa. Końcowym rezultatem pracy uczniów jest sprawozdanie z projektu (ewentualnie wytwór materialny), prezentacja projektu na forum klasy oraz dyskusja w celu wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości.

Sprawozdanie powinno zawierać:

1. Pierwszą stronę z tytułem projektu i nazwiskiem autorów

2. Spis treści

3. Streszczenie projektu

4. Podziękowania

5. Wstęp

6. Warunki projektu

7. Procedurę badań

8. Odkrycia i informacje

9. Wnioski

10. Rekomendacje

11. Bibliografię

10. Załączniki

Ad.7

Na końcową ocenę składają się oceny cząstkowe otrzymane na poszczególnych stopniach pracy oraz oceny za sprawozdanie (ewentualnie materialnego wytworu) i za prezentację na forum klasy. Oceny dokonuje nauczyciel (w proces oceniania mogą być również zaangażowani uczniowie, inni nauczyciele - gdy praca ma charakter interdyscyplinarny oraz ewentualnie zaproszeni eksperci).

Autor: mgr inż. Robert Stasiak

---