UNIFIKACJA I KODYFIKACJA PRAWA
Komisja Kodyfikacyjna.
Liczne obce systemy prawne: prawo niemieckie i pruskie, prawo austriackie, prawo węgierskie, prawo francuskie, prawo rosyjskie → utrzymano je, choć uchylono przepisy przeciwko polakom oraz część przepisów antydemokratycznych.
Unifikacja i kodyfikacja - najważniejsze zadania → integracja społeczna, ujednolicenie gospodarcze, suwerenność państwa.
Komisja Kodyfikacyjna - ustawa 3.06.1919 r. - stosunkowo niezależna od rządu - przygotowane projekty przekazywała ministrowi sprawiedliwości, a ten po wprowadzeniu poprawek przekazywał do sejmu. Uchwalane w formie ustawy, wydawane w formie rozporządzenia prezydenta (na mocy upoważnienia z 1924 r.), a po 1926 r. jako dekrety prezydenta.
Skład: prezydent (I - prof. Ksawery Fierich, prezes SN Bolesław Pohorecki)
Kodyfikacja prawa i postępowania karnego.
Kodeks karny - główne osoby - Juliusz Makarewicz, Wacław Makowski oraz sędziowie Aleksander Mogilnicki i Stanisław Emil Rappaport. → 14.09.1931 przyjęto projekt → komisja ministerialna rozszerzyła zakres przestępstw skierowanych przeciwko państwu → 11.07.1932 r. jako rozporządzenie prezydenta. Dołączono do niego prawo o wykroczeniach i przepisy wprowadzające kodeks karny i prawo o wykroczeniach.
Kodeks postępowania karnego - główne osoby - prof. Edmund Krzymuski, sędziowie A. Mogilnicki i S.E. Rappaport. → 1926 przyjęto projekt → 1927 kończy pracę nad nim komisja ministerialna → 19.03.1928 jako rozporządzenie prezydenta.
Kodyfikacja prawa i postępowania cywilnego.
Prace nad kodyfikacją prawa cywilnego - wiele trudności (duże różnice między dzielnicami)
1924 - ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych (prawo patentowe)
1924 - prawo wekslowe i czekowe
1926 - prawo międzynarodowe prywatne i prawo prywatne międzydzielnicowe (choć projekty już od 1921 r.; rozstrzyganie kolizji)
1926 - ustawa o prawie autorskim (prof. Fryderyk Zoll).
1926 - ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
1929 - projekt osobowego prawa małżeńskiego (autor prof. Karol Lutostański) → przewidywał świecką formę małżeństwa w dwóch fakultatywnych formach - przed urzędnikiem stanu cywilnego lub duchownym, dopuszczono rozwody, jurysdykcja w sądach powszechnych.
wiele sprzeciwów, głównie kościoła, rząd nie zdecydował się na ten projekt.
1930 - Kodeks postępowania cywilnego jako rozporządzenie prezydenta (obowiązywał od 1.01.1933)
1932 - przepisy o postępowaniu egzekucyjnym.
1933 - kodeks handlowy i kodeks zobowiązań (rozporządzenia prezydenta) → min. prof. Ernest Till, Roman Longchamps de Berier, Maurycy Allerhand, Aleksander Doliński, Kamil Stefko, Ignacy Koschembar-Łyskowski iin.
1934 - prawo upadłościowe i o postępowaniu układowym jako rozporządzenia prezydenta.
1937 - projekt majątkowego prawa małżeńskiego (zrównanie sytuacji małżonków) → żywa dyskusja, przerwana wybuchem wojny.
1938 - projekt prawa o stosunkach rodziców i dzieci (polepszenie sytuacji dziecka pozamałżeńskiego, prawa rodzicielskie w interesie dziecka) → prace przerwane wojną.
Prawo rzeczowe - nie skończono prac, choć swój projekt zgłosili Fryderyka Zoila i Jana Wasilkowskiego w 1937.
Prawo spadkowe - nie wyszły poza wstępną dyskusję.
Część ogólna - specjalnie odkładana do czasu uchwalenia części szczegółowych.
Postępowanie niesporne - nie zakończono prac.
Projekty nieukończone bądź nie zrealizowane wykorzystano w pracach kodyfikacyjnych po 1945 r.
PRAWO I POSTĘPOWANIE CYWILNE
Źródła prawa cywilnego.
Kodeks Napoleona (ze zmianami z lat 1818, 1825, 1836 r.); t. X Zwodu Praw z 1915 r. (ze zmianami wprowadzonymi przez Polskę po 1918 r.); ABGB (1811 r); BGB (1900 r.)
Polskie prawa → kodeks zobowiązań z 1933 r., kodeks handlowy z 1933, prawo wekslowe i czekowe z 1924 r., prawo autorskie z 1926 r., prawo patentowe z 1924 r., prawo prywatne międzydzielnicowe i prawo prywatne międzynarodowe z 1926 r.
Zasady prawa cywilnego.
Prawo cywilne - regulowało sytuację rodziny i stosunki między jej członkami (osobiste i majątkowe), oraz własność, wymianę dóbr i świadczenia usług.
Zasada nienaruszalności własności prywatnej - konstytucja marcowa nie uznawała prawa własności jako prawa bezwzględnego, pomimo, że uznawała je za podstawę ustroju społecznego i porządku prawnego. Ograniczano je jednak, min. ustawą o reformie rolnej.
Zasada formalnej równości podmiotów prawa cywilnego - utrzymana ze wszystkim ograniczeniami wynikłymi ze zdarzeń faktycznych.
Zasada swobody umów - potwierdzona przez kodeks zobowiązań, ograniczona przez porządek publiczny i dobre obyczaje → ograniczenia wynikające z rozładowywania napięć społecznych (np. reglamentacja cen, klauzule generalne, prawo pracy i inne przepisy, np. dotyczące lokatorów)
Zasady bezpieczeństwa obrotu i harmonijnego współżycia ludzi - miała zastosowanie też w przepisach zaborczych i nowych polskich, np. w ustawodawstwie waloryzacyjnym (przeliczanie wartości walut)
Przepisy ogólne prawa cywilnego.
normowały podstawowe pojęcia stosunków cywilnoprawnych: podmioty i ich zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, przedmioty oraz zasady powstawania/wygasania tych stosunków.
Podmioty: osoby fizyczne (ograniczenia praw ze względu na wiek, płeć, narodowość, stan psychiczny, zawód) i osoby prawne → prawa publicznego (państwo, instytucje państwowe, organizacje samorządu) i prawa prywatnego (powstawały z inicjatywy jednostek i realizowały cele prywatne, S.A. i sp. z .o.o.).
Prawo podmiotowe - prawo przysługujące podmiotom stosunków - zespół uprawnień; trzon konstrukcji prawa cywilnego.
Przedmiot: dobra lub rzeczy mające byt niezależny od prawa, którego były przedmiotem - najszersze ujęcie w kodeksie austriackim (rzecz to też prawa niematerialne), w polskich kodeksach węższe ujęcie, a prawa niematerialne regulowane osobno (prawo autorskie, patentowe).
Prawo rodzinne.
Rozbieżności w przepisach zaborczych (głównie zawieranie i rozwiązywanie małżeństwa) - 3 formy:
Świecki - (b. zabór pruski) → małżeństwo to umowa zawieraną przed urzędnikiem stanu cywilnego; możliwość rozwodu; sądy powszechne.
Wyznaniowy (b. Królestwo Polskie - prawo małżeńskie z 1836 r.)→ małżeństwo wg. prawa danego wyznania; rozwód różnie; niemożliwe dla innowierców i ateistów
Świecko-wyznaniowy - (b. Galicja); małżeństwo to umowa zawierana przed duchownym danego wyznania lub urzędnika cywilnego, rozwód możliwy (nie dla katolików); sądy powszechne.
Pozycja męża lepsza, choć prawa kobiet (ograniczanie praw rodzicielskich, zdolności do czynności prawnych, nakaz posłuszeństwa i in) stopniowo polepszane od 1921 r.
Regulacja stosunków majątkowych - dwa systemy: ustawowy i umowny.
ustawowy - gdy nie było umowy majątkowej → oparty na zasadzie separacji dóbr, choć mąż miał zarząd i użytkowanie majątku żony.
umowny - w razie zawarcia umowy przedślubnej - np. ustanowienie współwłasności, użytkowania lub zarządu części lub całości majątków dla każdego z małżonków.
Obowiązek utrzymania i wychowania dzieci aż do pełnoletniości. Decydujący głos ojca.
Dyskryminacja dzieci nieślubnych → pozbawienie prawa do nazwiska, utrudnienie uzyskania alimentów czy spadku. → duża krytyka tego stanu, bo rodziło się bardzo dużo dzieci nieślubnych i dużo z nich umierało przed 1 rokiem życia, a mało ślubnych.
Prawo rzeczowe.
Nie zmieniano szybko tych przepisów, bo nie zmieniono ustroju społeczno-gospodarczego.
najważniejsze - prawo własności - jednolite, choć znano nadal własność podzieloną.
w II RP lokal uznano za odrębną własność, a grunt pod budynkiem i części budynku poza lokalami jako wspólne
od 1933 r. akty notarialne w obrocie nieruchomościami
Hipoteka - nie zdołano zrealizować wprowadzenia dla wszystkich nieruchomości ksiąg wieczystych. W kredytów zabezpieczanych hipoteką korzystała wielka własność rolna i właściciele nieruchomości miejskich.
Prawo spadkowe.
przepisy sprzed 1918 r → kombinacja zasad typowych dla prawa burżuazyjnego - spadek powinien przypaść najbliższej rodzinie zmarłego, ale testator miał znaczną swobodę - istniał zachowek lub cześć majątku wydzielona do rozporządzenia przez spadkodawcę.
W różnych dzielnicach różne zwyczaje - instytucja dożywocia, czasem połączona z zastrzeżeniem użytkowania części ziemi, różne warianty w różnych częściach Polski → dożywocie uregulowane dopiero w kodeks zobowiązań.
Prawo zobowiązań.
kodeksy: niemiecki, austriacki i Napoleona do 1.07. 1934 r.
nowy kodeks przejmował większość dotychczasowych rozwiązań uzupełniając je nowymi;
zasady: formalna równość stron, wolność umów i bezpieczeństwo obrotu.
źródła zobowiązań: umowy i czyny niedozwolone → konstrukcja odpowiedzialności oparta na zasadzie winy, ryzyka lub słuszności.
Prawo handlowe.
1933 - kodeks handlowy (1934 - uzupełniony przepisami o spółkach, domach składowych i sprzedaży na raty)
definicja kupca - ten, kto we własnym imieniu prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe, czyli zawodowo i stale trudnił się czynnościami handlowymi.
kupcy rejestrowi - ci, którzy prowadzili większe przedsiębiorstwa czy spółki handlowe. Wpisywani do specjalnego rejestru handlowego prowadzonego przez sądy.
kupcy nierejestrowi
regulowało powstawanie, organizację i funkcjonowanie S.A.(duży kapitał, mniejszy wpływ udziałowców na spółkę), sp. z o.o. (mniejszy kapitał, ale większy wpływa na spółkę i prostsza organizacja), komandytowych i jawnych.
surowe wobec dłużników, ułatwienie egzekucji.
przepisy zwalczające nieuczciwą konkurencję.
Prawo spółdzielcze.
ustawa z 1920 r.
Spółdzielnia - dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób o zmiennym kapitale i składzie osobowym, mające na celu podniesienie zarobku lub gospodarstw członków przez prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa.
Udziały niezbywalne, tworzące fundusz zakładowy
osobowość prawna z chwilą wpisu do rejestru sądowego
strukturę wew. określał statut
walne zgromadzenie, rada nadzorcza i zarząd.
łączyły się w związki rewizyjne → kontrola i dawanie instrukcji
centrale zrzeszające pion spółdzielni (spożywców, kredytowe, mieszkaniowe, rolno-handlowe, mleczarskie, pracy).
Państwowa Rada Spółdzielcza przy ministrze skarbu → koordynacji ruchu spółdzielczego i kontakt jego z rządem.
tendencje liberalne, szeroka swoboda, od nowelizacji z 1934 r tendencja podporządkowania rządowi.
Postępowanie cywilne.
kodeks postępowania cywilnego z 1930 r → cel: ochrona interesów jednostkowych (praw podmiotowych).
Zasada dyspozycyjności - prawo stron do swobodnego rozporządzania swymi roszczeniami, dochodzonymi w procesie cywilnym (np. zrzeczenia się swych roszczeń), swoboda dysponowania środkami odwoławczymi.
Zasada kontradyktoryjności - sąd bada dowody przedstawione przez strony i na ich podstawie wydaje wyrok.
Zasada równości - równe prawa uczestników procesu (każdy ma być wysłuchany).
początek procesu - pozew (spełnienie wymogów formalnych - określenie przedmiotu sporu) → rozprawa i postępowanie dowodowe → wydanie wyroku → apelacja → kasacja.
Wyjątki od zasady trójinstancyjności dla przyspieszenia rozstrzygnięcia spraw drobnych.
Dążenie do zapewnienia dokładnego rozpoznawania sporów + niski stan etatowy sądownictwa = przewlekły tryb postępowania.
Kosztowność procesu, a instytucja „prawa ubogich" (możliwość zwolnienia z opłat sadowych) tylko częściowo łagodziła tę sytuację.
Postępowanie egzekucyjne (sądy grodzkie i komornicy) - miało umożliwiać wierzycielowi realizację świadczeń od dłużnika. → zajęcie i sprzedaż ruchomości, rzadziej nieruchomości (wyłączono przedmioty zapewniające minimum egzystencji oraz zarobki poniżej pewnego minimum).
w praktyce częste egzekucje, szczególnie w stosunku do chłopów, eksmisje lokatorów → przepisy o moratoriach - odraczały płatność długów, wstrzymywały eksmisję bezrobotnych czy sądową egzekucję w celu nie doprowadzenia do całkowitej ruiny wielu obywateli.
PRAWO I POSTĘPOWANIE KARNE
Źródła prawa karnego.
kodeks karny rosyjski z 1903 r., ustawa karna austriacka z 1852 r. kodeks karny niemiecki z 1871 r. ze zmianami wprowadzonymi przez władze polskie.
od 1932 r kodeks karny i prawo o wykroczeniach, nowelizowane w latach następnych przez ustawy karne specjalne.
Zasady polskiego prawa karnego.
Cechy: ścisłość, jasność i syntetyczność sformułowań.
Zasada subiektywizmu - indywidualizacja winy i kary - sprawca nie odpowiadał za okoliczności i następstwa czynu, których nie mógł przewidzieć, uzależnienie odpowiedzialności od stanu umysłowego, wieku (wykluczenie do 13, warunkowo 13-17 lat).
konstrukcja usiłowania
odrzucenie wszelkie pozostałości winy zbiorowej lub tzw. akcesoryjnej (za cudze czyny)
podżegacz i pomocnik odpowiadali w granicach swego zamiaru i niezależnie od sprawcy.
Zasada humanitaryzmu - indywidualizacja odpowiedzialności i kary, ograniczeniu środków represji karnej (min. kara śmierci jako wyjątkowa), rozbudowa środków wychowawczych i poprawczych, instytucji warunkowego zawieszenia lub zwolnienia części kary. Tez zatarcie skazania.
Wprowadzenie środków zabezpieczających - lecznicze dla psychicznie chorych (całkowicie lub częściowo niepoczytalnych); lecznicze dla alkoholików i narkomanów; przymusowe, stosowane wobec osób dopuszczających się czynów wynikających ze wstrętu do pracy; przymusowe, stosowane wobec recydywistów i przestępców zawodowych. Jako kary dodatkowe, rozpoczynające się po odbyciu kary. → krytyka z powodu ograniczania zasady humanitaryzmu, nullum crimen sine lege i praw obywatelskich.
uznano, że recydywa to skutek psychiczny, a nie społeczny.
Przestępstwo i kary.
Przestępstwo (def. formalna) - czyn zawiniony, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia → nullum crimen sine lege i lex retro non agit, wykluczenie analogi.
Czyn = proces psychiczny sprawcy (winę), działanie (też zaniechanie) i skutek.
Przestępstwa dzielą się na zbrodnie (przestępstwo zagrożone karą śmierci lub więzienia powyżej lat 5), występki (przestępstwa zagrożone karą więzienia do lat 5, aresztu powyżej 3 miesięcy lub grzywną powyżej 3000 zł) i wykroczenia (prawo o wykroczeniach).
Przestępstwa - umyślne i nieumyślne
Wyłączenie odpowiedzialności - niepoczytalności, stan wyższej konieczności, obrona konieczna, istotny błąd, przymus fizyczny.
Kary - zasadnicze (kara śmierci - zawsze w alternatywie z więzieniem, tylko 5 razy, kara więzienia - uważana za hańbiącą, kara aresztu i grzywna) i dodatkowe (utrata praw obywatelskich, obywatelskich praw honorowych, prawa wykonywania zawodu, praw rodzicielskich i opiekuńczych, ogłoszenie wyroku w pismach, przepadek przedmiotów majątkowych i narzędzi)
zakaz tortur.
nieletni (13-17 lat) - tylko środki poprawcze.
szeroki zakres swobody sędziego do wymierzania kar; instytucja nadzwyczajnego złagodzenia czy zaostrzenia kary; szerokie możliwości warunkowego zawieszenia wykonania kary.
Postępowanie karne.
rosyjska ustawa postępowania karnego z 1864 r., austriacka ustawa o postępowaniu karnym z 1873 r., niemiecki kodeks postępowania karnego z 1877 r.
1928 r. (wszedł w życie 1929 r.) - kodeks postępowania karnego + przepisy o postępowaniu doraźnym.
Tendencje liberalne, dążenie do stworzenia rękojmi, zabezpieczających niewinnego od postawienia przed sądem i skazania, min. tymczasowe aresztowanie tylko po decyzji sądu, prawo do obrony, jawność, domniemanie niewinności, apelacja, zakaz reformationis in peius (zakaz zaostrzenia kary przez II instancję, jeśli oskarżyciel nie złożył apelacji).
proces mieszany - skargowo-inkwizycyjnego
element skargowy - wszczynanie sprawy na żądanie uprawnionego oskarżyciela i rozróżnienie funkcji sądzenia, oskarżania i obrony.
element inkwizycyjny - ściganie większości przestępstw z urzędu i trybie prowadzenia postępowania przygotowawczego.
Przestępstwa - ścigane z urzędu lub z oskarżenia prywatnego.
Tryb postępowania zwykłego - jeśli ścigane z urzędu → początek to postępowanie przygotowawcze {dochodzenie (prokurator lub policja) lub śledztwo (sędzia śledczy pod kontrolą prokuratora)} → akt oskarżenia wnosił prokurator do odpowiedniego sądu → rozprawa jawna, wyjątkowo przy drzwiach zamkniętych. Cel - dojście do prawdy materialnej przy użyciu swobodnej oceny dowodów. → wydanie wyroku → apelacja → kasacja.
Postępowanie doraźne - szczególny tryb postępowania w sprawach karnych: przyspieszony i uproszczony proces, zaostrzone sankcje karne, brak możliwości apelacji, natychmiastowa wykonalność wyroku; konieczne było uprzednie ujęcie sprawcy.
w II RP prawie cały czas obowiązywały przepisy o postępowaniu doraźnym.
PRAWO PRACY
Pojęcie prawa pracy.
Prawo pracy - ogół norm regulujących stosunki związane i wynikające z zarobkowego wykonywania pracy najemnej.
Stosunek pracy - całokształt stosunków między pracownikiem a pracodawcą, wynikających z umowy o pracę i przepisów prawa (stosunek prawny)
Stosunek pracy najemnej - charakteryzował się osobistą zależnością pracownika od pracodawcy, dot. wykonywanej pracy (miejsce, czas, metoda, sposób); powstawał w rezultacie umowy o pracę (zobowiązanie do świadczenia pracy za wynagrodzeniem)
Nie podlegały im osoby zatrudnione w urzędach i w instytucjach państwowych - charakter publicznoprawny
Wyodrębnienie prawa pracy z prawa cywilnego i prawa administracyjnego - w II RP.
Znaczne odrębności w zakresie regulacji stosunku pracy poszczególnych kategorii pracowników najemnych → podział na pracowników umysłowych i fizycznych (robotników).
Źródła prawa pracy.
Postępowe przepisy w latach 1918-1925; po przewrocie majowym uporządkowano i ujednolicono wiele przepisów prawa pracy; do 1939 objęto regulacjami prawnymi najważniejsze działy prawa pracy (poza stosunkiem pracy robotników rolnych i służby domowej)
przepisy wydawane w II RP nie obowiązywały w województwie śląskim (ustawodawstwo niemieckie)
ustawowe - zespół przepisów wewnętrznie zróżnicowany. W konstytucji marcowej wskazania do szczegółowego unormowania rozwiązań ustawowych (jak prawo do wyboru zajęcia, do ochrony pracy i ubezpieczeń społecznych) → kolejne ustawy szczegółowe normowały pewne elementy prawa pracy (części składowe stosunku pracy, jak czas, urlopy, ochronę i bezpieczeństwo pracy); konstytucja kwietniowa - traktowała problem bardzo ogólnie
umowne - układy zbiorowe pracy - umowy między pracodawcami a związkami zawodowymi, ustalające warunki indywidualnych umów o pracę. Szeroko stosowane w praktyce.
regulaminy pracy - jednostronnie i szczegółowo normujące zobowiązania wynikające z umowy o pracę.
Stosunek pracy.
Stosunek pracy - całokształt stosunków między pracownikiem a pracodawcą, wynikających z umowy o pracę i przepisów prawa (stosunek prawny)
Umowy indywidualne musiały być zgodne z bezwzględnie obowiązującymi postanowieniami ustaw i układów zbiorowych. Warunki mniej korzystne uważane za nieważne.
Strajk - zbiorowe zaprzestanie wykonywania przez robotników pracy w celu wymuszenia od pracodawcy określonych korzyści - czasem traktowany jako wina pracownika i umożliwiający zwolnienie.
Prawo pracy - ustawodawstwo ochronne:
pewne warunki niemożliwe do zmienienia przez indywidualne czy zbiorowe układy o pracę, np. czas pracy.
udogodnienia dla pracowników, np. rozwiązania umowy o pracę uniemożliwiane ustawami w określonych okresach (urlop, choroba, ciąża itp.); płatne urlopy wypoczynkowe
Specjalna ochrona młodocianych (od 15 do 18 lat), kobiet (szczególnie ciężarnych) → dzieci do 15 lat nie mogły być zatrudnione.
tworzenie pośrednictwa pracy
Ubezpieczenia społeczne
cel: udzielanie świadczeń w przypadku choroby, niezdolności do pracy, bezrobocia.
obowiązkowe - dla wszystkich prócz robotników rolnych.
ustawa z 1934 - pogorszyła sytuację robotników.
Środki: składki ze strony pracownika i pracodawcy i dopłaty ze Skarbu Państwa.
Organy - terytorialne Ubezpieczalnie Społeczne i ZUS.
Związki pracowników
tworzone od XIX w. związki zawodowe (kryterium zawód)
II RP - swoboda zrzeszania → obowiązek rejestracji, a rozwiązanie tylko na mocy postanowienia sądu.
ograniczone w 1932 r. gdy poddano zrzeszenia pod ograniczenia stowarzyszeń.
Centrale związkowe - koordynacje działań związków (kryterium społ.-polit.) → np. Związek Stowarzyszeń Zawodowych związany z PPS i komunistami; Związek Związków Zawodowych - od 1926 - sanacyjny; Chrześcijańskie Zjednoczenie Zawodowe.
Związki uzyskały uprawnienia na mocy prawa pracy - jako strony w układach zbiorowych, udział w rozstrzyganiu zatargów, delegowały swych przedstawicieli na ławników do sądów pracy i komisji rozjemczych.
Kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy.
Minister pracy i opieki społecznej
Inspekcja pracy (główne, obwodowe i okręgowe inspektoraty pracy) - nadzór poprzez wizytacje i karanie.
sądy pracy
1939 r. ustawa o sądach ubezpieczeń społecznych - niepowołane. Utworzone w 1946 r.
komisje rozjemcze
instytucje rozjemcze - komisje polubowne (dobrowolne) oraz zwyczajne i nadzwyczajne komisje rozjemcze (przymusowe, w przypadku zagrożenia interesów państwa). → ich orzeczenia zastępowały układ zbiorowy.
Społeczne funkcje prawa pracy.
prawny wyraz kompromisu → stanowiły pewną ochronę dla pracowników, ale ich praktyka ich stosowania odbiegała od litery prawa, szczególnie w okresie kryzysu gospodarczego, kiedy wielokrotnie pracownicy sami godzili się na pogorszenie ich sytuacji, z obawy przed chronicznym w tamtym czasie bezrobociem. Organy administracji państwowej jedynie w jaskrawych przypadkach interweniowały.