MECHANIZACJA PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ
Źródła energii w produkcji zwierzęcej:
-elektryczna
-chemiczna (paliwa)
-paliwa odnawialne,np.biogaz
Ciągnik przyłącza do siebie maszyny przez:
-wał odbioru mocy
-układ hydrauliki zewnętrznej
Sposoby połączenia ciągnika z innymi maszynami:
-zaczepy(transportowy,polowy,rolniczy)
-trójpunktowy układ zawieszenia(TUZ)
SYSTEMY UTRZYMANIA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH
kryteria klasyfikacji systemów:
-wg.kryterium stosowania ściółki
-prowadzenie chowu w budynku lub poza nim
-sposób umieszczenia zwierząt w budynku
Sys. ściółkowy:
-słoma, wióry, trociny, piasek
-wchłania wilgoć
-oddziela zwierzę od podłoża= zwiększa komfort
-płytka lub głęboka ściółka
Sys.bezściołowy:
-odchody usuwają systemy hydrauliczne lub mechaniczne
-od podłoża zwierzę oddziela materac lub mata gumowa
Systemy utrzymania bydła
-pastwiskowy
-mieszany
-oborowy:
-wolnowybiegowy
-kojcowy
-stanowiskowy:
-ze stanowiskami długimi (210-230cm),średnimi(170-210cm), krótkimi(150-170cm)
-wolnostanowiskowy:
-obory boksowe, kombiboksowe, z wydzielonym miejscem do leżenia
Uwięzi:
-łańcuchowa (łańcuch)
-jarzmowe (wygięte rury)
-przegrody obrotowe
Żłoby:
-klasyczny
-stół paszowy
Systemy utrzymania trzody chlewnej
-w chlewni zamkniętej
-w chlewni otwartej
System:
-kojcowy (posadzka budynku podzielona na mniejsze części)
-klatkowy (dodatkowa posadzka)
-wolnostanowiskowy (nieograniczona swoboda)
Typy kojców:
-duński (najpopularniejszy, uniwersalny, dla różnych gr.funkcyjnych, centralny korytarz paszowy,2 korytarze gnojowe)
-szwedzki (dla tuczników, centralny korytarz gnojowy, 2 korytarze paszowe)
-angielski (centralny korytarz paszowy, korytarz gnojowy za korytem, a dalej legowisko)
-niemiecki
Systemy utrzymania drobiu
-ściołowy (pocięta słoma)
-ściołowo-rusztowy
-rusztowy
-klatkowy (dla jaj)
Zaopatrzenie gospodarstwa w wodę
Brak wody do picia u zwierząt powoduje:
-senność
-brak apetytu
-gorsze wykorzystanie paszy
-niedoczynność narządów
Ilość potrzebnej wody zależy od:
-temp. Otoczenia
-wilgotność
-ruch powietrza
-masa ciała zwierząt
-stanu zdrowia zwierząt
-produkcji mleka
-jakość zadawanej paszy
Systematyka wód:
-powierzchniowe: - zbiorniki sztuczne
-zbiorniki naturalne(rzeki, jeziora, bagna, torfowiska)
-podziemne: -wolne (przypowierzchniowe, gruntowe, głębinowe, wgłębne)
- (błonkowate, kapilarne, higroskopijne)
Klasyfikacja wody wg jej przeznaczenia:
-do picia i zastosowań gospodarczych
-dla przemysłu spożywczego
-dla innych gałęzi przemysłu
Jaka powinna być woda:
-nieszkodliwa dla zdrowia
-czysta
-nie powinna zawierać dużej ilości bakterii,
-zawiesiny, sole manganu poniżej 0,1 mg/dm3
-żelazo poniżej 0.3mg/dm3
-powinna mieć w niewielkim stężeniu: sole wapnia i magnezu do 7 mmol/dm3 oraz rozpuszczony CO2
-pożądana jest zawartość mikroelementów
Zapotrzebowania gospodarstwa na wodę zależy od:
-ilości odbiorców
-jednostkowe zapotrzebowanie na wodę (ile wody dziennie potrzebuje 1 zwierzę)
-nierównomierność poboru wody
-pory roku i inne
Algorytm wyznaczania zapotrzebowania na wodę:
1.Średnie dobowe zapotrzbowanie
Qdśr=A1 x q1+ A2 x q2+.....+ An x qn
An - ilość poszczególnych odbiorców
qn - jednostkowe zapotrzebowanie dobowe na wodę
2.Dobowy współczynnik nierównomierności poboru wody
a1 = Qdmax / Qdśr
a1= 1 dla pojazdów
=1,3 dla gosp. hodowlanych
=1,3-1,7 dla gosp. domowych
3.Godzinowy współczynnik nierównomierności poboru wody
a2= Qgmax / Qgśr
a2 = 1 dla pojazdów
= 3 dla gosp. hodowlanych
= 1,6-2,5 dla gosp. domowych
4.Maksymalne godzinowe zapotrzebowanie na wodę
Qgmax= a1 x a2 x (Qdśr / 24)
Ogólne dobowe zapotrzebowanie (oblicza się ilość wody gaśniczej potrzebnej do gaszenia pożaru przez 2-3 h)
Pog dob= Qdśr +Ppoż
Ppoż= 3600q x t
q- zużycie wody gaśniczej w l/s (q = 5-10l/s)
t- czas gaszenia pożaru w h
Systemy dostarczania wody
- z własnego ujęcia:
-studnie szybowe (kopane) do ok 15m
- studnie wbijane do 6 m, podłaże piaszczyste lub żwirowe
-studnie wiercone do kilkunastu metrów
-instalacje wodociągowe (np. gminna)do dostarczenia wody wykorzystuje się różne rodzaje pomp
Do podnoszenia wody ze źródła lub podwyższania ciśnienia wody pobieranej z wodociągu stosuje się:
-pompy
-zestawy do podnoszenia ciśnienia
-urządzenia hydroforowe
Pompy:
-wyporowe (skrzydełkowe, przeponowe,tłokowe, rusznikowe)
-wirowe(ośrodkowe, śmigłowe,diogonalne,helikoidalne)
Parametry charakteryzujące pompy:
-wydajność
-wysokość podnoszenia
-wysokość ssania
-max ciśnienie robocze
-zakres temperatur
-średnica tłoczenia
-średnica ssania
POIDŁA
dla bydła:
-miskowe
-komorowe
-smoczkowe (przede wszystkim dla cieląt)
dla trzody chlewnej:
-smoczkowe (z przyciskiem podniebiennym, dźwigniowe, teleskopowe)
-miskowe
-zraszacze (szczelinowe, rozpylające)
dla drobiu:
-klonowe
-odwracalne
kropelkowe (bez miseczki, z miseczką)
Pasze objętościowe
Kryteria uznania produktu za pasze:
-pobieralność
-przydatność trawienna
-użyteczność metaboliczna
-zgodność z regulacjami prawnymi
Cele przetwarzania surowców paszowych:
-uzdatnianie surowców
-zwiększanie wartości pokarmowej
-ułatwienie i uproszczenie technologii żywienia (np.granulowanie)
-ochrona materiałów paszowych (wzrost trwałości przy magazynowaniu)
PASZE (kryteria podziału)
-koncentracja skł.pokarmowych (treściwe, objętościowe suche i soczyste, syntetyczne dodatki)
-pochodzenie pasz ( roślinne, zwierzęce, syntetyczne- mineralne)
-miejsce powstawania (przemysłowe, produkowane w gosp. rolnym, produkty uboczne przemysłu)
Pasze objętościowe- pasze roślinne zawierające śr. w stanie surowym >18% surowego włókna i wykazują niską koncentrację skł. Odżywczych ( <0.8 j.o.)
1.objętościowe soczyste (zawartość wody >40%):
-zielonki- rośliny pastewne z łąk i pastwisk lub pól uprawnych, zbierane w stanie świeżym do bezpośredniego skarmienia lub spasane na pastwisku
-kiszonki i sianokiszonki-pasze soczyste zakonserwowane przez bakterie kw.mlekowego powstające w wyniku fermentacji mlekowej
-okopowe- cenna pasza ma dużó łatwostrawnych węglowodanów, a mało białka, tłuszczów i soli mineralnych
2.objętościowe suche (zawartość wody<40%, włókna >19%):
-siano- wysuszone rośliny zielone z łąk i pastwisk lub upraw polowych.Dobre ma stosunkowo dużo białka o wysokiej wartości biologicznej
-słoma-dużo włókna. W celu ułatwienia trawienia, poddaje się ją dodatkowej obróbce.
Technologia przygotowania pasz objętościowych
Objętościowe soczyste (kierunki wykorzystania zielonek):
-pastwisko- bezpośredni wypas
-zbiór na siano
-na sianokiszonkę
-na kiszonkę lub do bezpośredniego skarmiania
-zbiór na susz
Sposoby konserwowania zielonek:
-suszenie- obniżenie zawartości wody poniżej 15% (produkcja siana i suszu)
-kiszenie -obniżenie pH przez zakwaszenie kw.mlekowym
-zamrażanie- obniżenie temperatury w celu zahamowania reakcji enzymatycznych
Procesy technologiczne zbioru zielonek
Na siano |
Na sianokiszonkę |
Na kiszonkę |
Do bezpośredniego skarmiania |
koszenie |
koszenie |
Koszenie z jednoczesnym załadunkiem |
Koszenie z jednoczesnym załadunkiem (bez rozdrabniania |
Przetrząsanie (wielokrotne) |
przetrząsanie |
|
|
zgrabianie |
zgrabianie |
|
|
Zbiór siana |
Rozdrabnianie + zbiór |
|
|
Z czego produkować kiszonki?
-kukurydza-całe rosliny o zawartości s.m 25-35%
-porost łąkowy o podwyżzonej zawartości sm.25-35%, nie więcej niż 45%
-trawy z upraw polowych podsuszone do 30% sm.
-motylkowe-lucerna, koniczyna w czystym siewie lub w mieszance z trawami, po podsuszeniu do 30% sm.
-mieszanki zbożowe lub zbożowo- strączkowe (GPS) zbierane w fazie dojrzałości mlecznej ziarna
-wysłodki buraczane prasowane o zawartości ok.20% sm.
Mało przydatne kiszonki z:
-liści buraczanych
-wysłodków buraczanych o zawartości 9%sm.
-żyta ozimego
-innych zielonek o zawartości poniżej 20% sm.
W zależności od zawartości sm. w zakiszanych zielonkach, podział na:
-k.wilgotne- z zielonek o zaw.sm.10-17%
-k.świeże- z zielonek o zawe.sm.20-30%
-k.z zielonek przywiędniętych- z zielonek o zaw.sm.30-40%
-k.z zielonek podsuszonych- sianokiszonki; zielonki podsuszone do zaw.sm.40-50%
UWAGA! Przy zakiszaniu zielonek podsuszonych do zaw. sm.powyżej 50% istnieje niebezpieczeństwo pleśnienia
Zasady sporządzania kiszonki dobrej jakości:
-odpowiedni skład surowca
-rozdrobnienie surowca
-stworzenie i utrzymanie warunków beztlenowych:
`utrzymanie spoistości pryzmy
`wysoka zaw.sm.
`krótki czas napełniania silosu (1-3dni)
`niedopuszczenie do zanieczyszczenia ziemią
`zagospodarowanie soków kiszonkowych
`ochrona przed wodą i słońcem
`szczelne okrycie
`ugniecenie masy
Technologie produkcji kiszonek:
- zakiszanie w rękawie foliowym
- zbiór podsuszonych traw dużymi prasami (big bole) o wym. 70X160x120cm, układanie w prostopadłościenne pryzmy, okrywanie folią
- zbiór i zakiszanie roślin wilgotnych, sieczkarniami bijakowymi
-zbiór podsuszonych traw techniką beli zwijanych, owijanych folią elastyczną
- zbiór podsuszonych roślin techniką przyczep zbierających oraz zakiszanie w pryzmach podłużnych, silosach przejazdowych lub w silosach wiciowych (?) po uprzednim rozdrobnieniu
Technologie przygotowywania pasz objętościowych do skarmiania:
-siano- bez przygotowywania, szarpanie bel lub rozdrabnianie na mączkę
-słoma-bez przygotowania, cięcie na sieczkę, szarpanie, uzdatnianie(ługowanie, amoniakowanie, drożdżowanie)
-kiszonki- wbieranie, rozdrabnianie
-zielonki niskołodygowe- po ścięciu bez przygotowania
-zielonki wysokołodygowe- cięcie na sieczkę w czasie zbioru lub w gospodarstwie
-ziemniaki- oczyszczanie-płukanie,parowanie
-buraki- oczyszczanie-otrząsanie, siekanie, przecieranie
Technologie zadawania pasz, wybór zależy od:
-wielkości stada
-ilości dostarczanej paszy
-różnorodności struktury stada
-rodzaju pasz
-rozwiązań funkcjonalnych i budowlanych
TMR ( total mixed ration) pasza treściwa + objętościowa podawane razem: system żywienia krów pozwalający na dostosowanie składu dawki i jej wartości pokarmowej do stanu fizjologicznego krowy.Wszystkie składniki dawki są mieszane i podawane w formie mieszanki pełnoporcjowej, dostępnej przez całą dobę.System ten jest możliwy do zastosowania w oborach wolno stanowiskowych, w oorach uwięziowych stosuje się jego odmianę PMR (portion mixed ration)- częściowo zmieszana dawka czyli TMR + pasza treściwa podawana osobno.
4 okresy fizjologiczne:
-zasuszenie
-po wycieleniu do 3 tygodnia
-I okres laktacji (21-150 dni)
-II okres laktacji (151-300 dni)
3