Wyroby o strukturze spieczonej

Ogólny podział wyrobów

Wyrobami o strukturze spieczonej są wyroby wypalane w temperaturze, w której niektóre minerały ulegają

stopieniu, dzięki czemu wyrób ma strukturę zwartą o małej nasiąkliwości i dużej wytrzymałości. Do wyrobów tych zalicza się:

• wyroby klinkierowe, np. klinkierowe cegły budowlane, cegły kanalizacyjne, cegły drogowe, płytki klinkierowe,

• wyroby kamionkowe, np. rury kamionkowe, płytki i kształtki, kamionkowe wyroby sanitarne, kształtki wykładzinowe, kształtki wentylacyjne, kamionkowe wyroby laboratoryjne.

Wyroby klinkierowe

Cegła klinkierowa budowlana

Cegły klinkierowe budowlane są wyrobami o strukturze spieczonej i zwykle brązowej barwie. Stosowane są do wykonywania oblicowań ścian, ścian piwnic posadowionych w nasyconych wodą gruntach, jak i elementów budowli mających kontakt z wodą, np. w budownictwie hydrotechnicznym.

Cegły klinkierowe budowlane podzielono (PN-B-12008:1996 i zmiana Az1:2002) na dwie grupy: Z - zwykłe i L - licowe, oraz cztery typy: B -bez otworów, P - pełne, D - drążone i S - szczelinowe.

Cegła klinkierowa budowlana: a) grupy Z, typu B, b) grupy Z, typu D, c) grupy L, typu D, d) grupy Z, typu P, e) grupy L, typu D, f) grupy L, typu S

Z cegieł zwykłych (grupy Z) są wykonywane mury przeznaczone do pokrycia tynkiem oraz mury, w stosunku do których nie stawia się wymagań związanych z ich estetycznym wyglądem. Cegły licowe (grupy L) są stosowane do wykonywania zewnętrznych warstw ścian murowanych z innych materiałów oraz ścian, które powinny charakteryzować się dużą trwałością, jak i walorami estetycznymi. Wymagania dotyczące drążeń, otworów chwytowych oraz ukształtowania powierzchni bocznych i licowych odpowiadają tym, jakie stawia się cegle budowlanej (PN-B-12050:1996).

Wymiary cegły klinkierowej budowlanej wg PN-B-12008:1996 i Az1:2002

Dopuszczalne odchyłki wymiarowe cegły klinkierowej budowlanej wg PN-B-12008:1996 i Az1:2002

W zależności od wytrzymałości na ściskanie rozróżnia się cegły klasy: 30, 35, 45 i 60.

Gęstość objętościowa powinna zawierać się w granicach 1,2-2,5 kg/dm³, przy czym dolne wartości dotyczą cegieł z otworami. Nasiąkliwość nie powinna przekraczać 6%. Cegły powinny być odporne na działanie mrozu. Po 25 cyklach zamrażania i odmrażania cegły nie mogą wykazywać jakichkolwiek uszkodzeń, jak np. odpryski, złuszczenia, rysy czy spękania. Cegły klinkierowe charakteryzują się dużą odpornością na działanie kwasów i zasad.

Przy oznaczaniu cegieł klinkierowych ich wymiary są opisywane kodem: 65 mm - 6,5; 120 mm - 12; 140 mm - 14; 220 mm - 22; 250 mm - 25.

Oznaczenie cegły powinno zawierać: numer normy, symbol grupy, symbol typu, kodowe określenie jej wymiarów i symbol klasy: np. oznaczenie cegły klinkierowej grupy Z, typu P, o wymiarach 250x120x65 mm, klasy 30 jest następujące: PN-B-12008-ZP25x12x6,5-30.

Płytki elewacyjne

Płytki elewacyjne są używane do wykonywania elewacji obiektów budowlanych. Można je także stosować jako wykładziny ścian wewnętrznych, schodów i podłóg, zwłaszcza w piwnicach, pomieszczeniach gospodarczych lub kuchniach.

Płytki elewacyjne: a) grubości powyżej 25 mm, b) grubości powyżej 25 mm drążone, c) grubości 15-25 mm, d) grubości do 15 mm

W PN-B-12058:1997 i późniejszej zmianie Az1:2001 wprowadzono podział płytek na grupy, rodzaje, odmiany, gatunki i sortymenty.

Powierzchnie licowe płytek mogą być gładkie lub profilowane. Powierzchnie licowe płytek szkliwionych mogą być pokryte szkliwem matowym lub błyszczącym, jedno- lub wielobarwnym.

Na powierzchni montażowej, w celu zwiększenia przyczepności zaprawy, płytki powinny mieć występy w postaci żeberek, pasków lub o innym kształcie, wysokości 2-8 mm.

Płytki są produkowane o wymiarach tradycyjnych i wymiarach modularnych w trzech różnych zakresach grubości.

Wymiary płytek elewacyjnych wg PN-B-12058:1997

Grubość płytek elewacyjnych wg PN-B-12058:1997 i Az1:2001

Płytki grubości do 25 mm powinny mieć przekrój pełny, płytki grubości powyżej 25 mm mogą być pełne lub drążone. Grubość ścianki płytek drążonych od strony licowej nie może być mniejsza niż 12 mm. Dopuszczalne odchyłki wymiarowe oraz wady płytek gatunku 1 i gatunku 2 podano w PN-B-12058:1997.

Nasiąkliwość płytek rodzaju K nie może przekraczać 6%, a rodzaju C 6,1 - 12%. Płytki po 25 cyklach zamrażania w -25°C i rozmrażania nie powinny wykazywać uszkodzeń. Płytki o grubości powyżej 25 mm, sortymentu W powinny charakteryzować się ścieralnością: grupy GN - według deklaracji producenta, grupy GS - klasa I - IV według deklaracji producenta.

Płytki grup GS i PS powinny wykazywać odporność na szok termiczny do 160°C w jednym cyklu podgrzewania i studzenia. Płytki grupy GS, o grubości powyżej 25 mm, sortymentu W, powinny wykazywać odporność na działanie co najmniej jednego z agresywnych czynników: chemikaliów domowego użytku, kwasów, zasad lub ługów. Wytrzymałość na zginanie płytek klinkierowych nie powinna być mniejsza niż 15 MPa, a płytek ceramicznych nie mniejsza niż 10 MPa.

Płytki sortymentu Z, w przypadku których nie określa się odporności na ścieranie i odporności na działanie agresywnych związków chemicznych, są stosowane do wykonywania elewacji budynków, wykładzin wewnętrznych oraz podłóg o małym natężeniu ruchu. Płytki sortymentu W są przeznaczone do pomieszczeń, gdzie mogą być narażone na działanie agresywnych związków chemicznych (np. w laboratoriach), a także do wykonywania posadzek o dużym natężeniu ruchu.

Oznakowanie płytek powinno zawierać: nazwę wyrobu, numer normy oraz symbole grupy, rodzaju, wielkości, sortymentu i gatunku. Na przykład oznaczenie płytki elewacyjnej grupy GS, rodzaju K, o wielkości 250x90x20 mm, odmiany T, sortymentu W, gatunku 1 jest następujące: płytka elewacyjna PN-B-12058-GS-K-250x90x20TW1.

Cegły i kształtki elewacyjne

Cegły i kształtki elewacyjne są stosowane do pokrywania elewacji ścian zewnętrznych i wewnętrznych, cokołów, gzymsów, filarków, podokienników i innych elementów. Używane są także do wykonywania różnych elementów małej architektury.

Cegły elewacyjne: a) typu P, odmiany Z, b) typu D, odmiany Z, c) typu D, odmiany Z

Kształtki elewacyjne okapowe: a) wypukła typu B, odmiany Z, b) typu P, odmiany Z, c) typu B, odmiany Z

Kształtka elewacyjna podokienna typu B, odmiany Z

W PN-B-12061:1997 wprowadzono podział cegieł i kształtek elewacyjnych na grupy, rodzaje, typy, odmiany i klasy.

Cegły powinny mieć kształt prostopadłościanu o prostych krawędziach, kształtki zaś mogą mieć kształt regularny lub nieregularny. Cegły i kształtki typu B nie mogą mieć jakichkolwiek drążeń. Cegły i kształtki typu P powinny mieć drążenia, których łączna powierzchnia nie może być większa od 10% powierzchni, na której występują, a powierzchnia pojedynczego otworu nie większa niż 200 mm². Cegły i kształtki typu D powinny mieć drążenia, których łączna powierzchnia razem z otworem chwytowym powinna zawierać się w granicach 10-40% powierzchni, na której występują, a powierzchnia pojedynczego otworu nie powinna być większa niż 600 mm². Cegły są produkowane o wymiarach tradycyjnych i modularnych. Zalecane wymiary cegieł elewacyjnych wg PN-B-12061:1997

W normie dopuszczono następujące odchyłki wymiarów: ±2 mm dla wymiaru do 140 mm, ±3 mm dla wymiaru 140-250 mm, ±4 mm dla wymiaru większego od 250 mm.

Cegły powinny mieć co najmniej dwie powierzchnie licowe, natomiast liczba powierzchni licowych kształtek zależy od wzoru przyjętego przez dostawcę. Powierzchnie licowe mogą być gładkie lub zdobione, np. profilowane, reliefowane, szkliwione, napylane czy nakrapiane. Powierzchnia podstawy może być gładka lub może mieć występy zwiększające przyczepność zaprawy.

Nasiąkliwość cegieł i kształtek klinkierowych nie może być większa niż 6%, a ceramicznych powinna zawierać się w granicach 6,1-16%. Cegły i kształtki nie mogą wykazywać uszkodzeń po 25 cyklach zamrażania i odmrażania.

Oznaczenie cegieł lub kształtek powinno zawierać: nazwę wyrobu, numer normy oraz symbole grupy, rodzaju, wielkości, typu, odmiany i klasy. Na przykład oznaczenie cegły elewacyjnej grupy K, rodzaju GS, o wielkości 375x120x65, typu P, odmiany F, klasy 30 jest następujące: cegła elewacyjna PN-B-12061 -K-GS-37,5x12x6.5-P-F-30.

Cegła klinkierowa drogowa

Cegły klinkierowe drogowe są stosowane do wykonywania nawierzchni drogowych, parkingów, chodników, posadzek w magazynach, a także w budownictwie przemysłowym i specjalnym.

Cegły powinny mieć kształt prostopadłościanu o płaskich powierzchniach i sfrezowanych lub prostych ostrych krawędziach.

Cegła klinkierowa drogowa: a) prosta, b) sfazowana

Cegły mogą mieć powierzchnie gładkie lub profilowane. Cegły o powierzchniach gładkich mogą mieć więcej niż jedną powierzchnie licową, cegły profilowane zaś tylko jedną powierzchnię licową. Wymiary cegieł klinkierowych drogowych i dopuszczalne odchyłki wymiarowe wg PN-B-12068:1999.

W PN-B-12068:1999 dopuszcza się i inne wymiary cegieł, pod warunkiem że co najmniej jeden wymiar będzie równy 100 mm, a odchyłki wymiarowe nie przekroczą wartości podanych w tablicy.

W zależności od wytrzymałości na ściskanie cegły zalicza się do jednej z pięciu klas: 35, 50, 65, 80, i 100.

Parametry techniczne cegły kilinkierowej drogowej wg PN-B-12068:1999

Cegły nie powinny wykazywać jakichkolwiek uszkodzeń po 25 cyklach zamrażania i odmrażania. Cegły są produkowane w gatunkach 1 i 2. Zakwalifikowanie cegły do gatunku 1 lub 2 wynika z dopuszczalnych odchyłek wymiarowych i dopuszczalnych wad podanych w PN-B-12068:1999.

Oznaczenie cegieł powinno zawierać: numer normy, wymiary, symbol klasy i symbol gatunku cegły. Na przykład, cegłę 220x80x100 mm, klasy 80, gatunku 1 oznacza się następująco: PN-B-12068-220x80x100-80-1.

Cegła kanalizacyjna

Cegły kanalizacyjne (PN-B-12037:1998) są przeznaczone do budowy przewodów kanalizacyjnych nie wymagających szczególnej odporności na działanie kwasów i ługów. W zależności od kształtu dzieli się je na dwa typy: cegły P - proste i K - klinowe.

Cegła kanalizacyjna: a) typu P, b) typu K

Podstawami cegieł nazwano powierzchnie, na które nakłada się zaprawę przy łączeniu poszczególnych cegieł. Wymiary i zalecenia dotyczące maksymalnej masy cegieł oraz klasy cegieł kanalizacyjnych podano w tablicy poniżej.

Dopuszczalne są następujące odchyłki wymiarowe: 250±5 mm, 120±3 mm, 65±2 mm, 60±2 mm, 55±2 mm, 50±2 mm, 45±2 mm. Nasiąkliwość cegieł kanalizacyjnych nie powinna być większa niż 12%. Cegły po 20 cyklach zamrażania i odmrażania nie mogą wykazywać uszkodzeń.

Wymiary i parametry fizyczne cegieł kanalizacyjnych wg PN-B-12037:1998

Oznaczenie cegieł powinno zawierać: numer normy, symbol typu, symbol wielkości i symbol klasy. Na przykład, cegłę kanalizacyjną typu K, wielkości 250x120x65/45, klasy 15 oznacza się następująco: PN-B-12037 K-250xl20x x 65/45-15.

Cegły kominowe

Cegły kominowe, stosowane do wykonywania wolno stojących kominów, mają w rzucie poziomym kształt wycinka kołowego (rys. 3.56). W PN-B-12004:1999 wprowadzono podział cegieł kominowych; w zależności od długości na typy: 100, 150, 200, 250, 300 (tabl. 3.42), w zależności od zewnętrznej średnicy komina (promienia R) na odmiany: 600, 900, 1500, 2500, a ze względu na wytrzymałość na ściskanie na klasy: 20, 25.

Cegły kominowe: a) typu 100, b) typu 150, c) typu 200, d) typu 250, e) typu 300

Wymiary cegieł kominowych wg PN-B-12004:1999

Dopuszczalne są następujące odchyłki wymiarowe: promień R ±10 mm, szerokość a ±5 mm. Cegły powinny mieć drążenia prostopadłe do powierzchni podstawy. Drążenia mogą mieć dowolny kształt, ale bez ostrych naroży. Powierzchnia przekroju drążenia nie powinna być mniejsza niż 5 cm², a sumaryczna powierzchnia drążeń zawierać się w granicach 15-25% powierzchni podstawy. Nasiąkliwość cegieł nie może przekraczać 10%. Po 25 cyklach zamrażania i odmrażania cegły nie powinny wykazywać uszkodzeń. Oznaczenie cegły kominowej powinno zawierać: numer normy, symbol typu, symbol odmiany i symbol klasy, np. cegłę typu 150, odmiany 2500, klasy 25 oznacza się następująco: PN-B-12004-150/2500-25.

Wyroby kamionkowe

Właściwości wyrobów

Wyroby kamionkowe charakteryzują się dużą wytrzymałością, małą nasiąkliwo-ścią i dużą odpornością na działanie różnych związków chemicznych. Są one stosunkowo mało odporne na nagłe zmiany temperatury. Tę ujemną cechę w przypadku niektórych z nich można częściowo zmniejszyć, dodając do masy surowcowej tlenku glinu, dwutlenku cyrkonu i innych dodatków. Wyroby kamionkowe przeważnie są szkliwione.

Asortyment wyrobów z kamionki jest bardzo różnorodny: wyroby gospodarcze (garnki, miski, koryta), wyroby sanitarne (miski ustępowe, wanny, umywalki, rury, kształtki), wyroby kwasoodporne (zbiorniki na kwasy, wanny akumulatorowe, tygle, zawory i płytki okładzinowe), płytki kamionkowe szkliwione i podłogowe.

Płytki kamionkowe

Płyty i płytki kamionkowe są stosowane do wykładania ścian i podłóg w różnych pomieszczeniach budynków mieszkalnych oraz użyteczności publicznej, jak np. łazienki, kuchnie, pralnie, garaże, szpitale, restauracje. Płytki są używane także na zewnątrz budynków, do wykładania np. ścian, tarasów czy schodów.

W PN-EN-87:1994 wprowadzono klasyfikację płytek w zależności od sposobu ich produkcji oraz nasiąkliwości. W zależności od sposobu produkcji wyróżnia się:

• płytki ciągnione (metoda produkcji A), czyli formowane z mas plastycznych w prasach pasmowych; ze względu na sposób formowania rozróżnia się płytki ciągnione pojedynczo, a więc otrzymywane przez cięcie formowanej masy, i płytki ciągnione podwójnie, a więc formowane jako podwójne, a po wypaleniu dzielone; mają one na stronie montażowej równoległe rowki,

• płytki prasowane na sucho (metoda produkcji B), czyli formowane w matrycach pod ciśnieniem z masy rozdrobnionej do proszku lub drobnych granulek.

• płytki odlewane (metoda produkcji C); płytki te odlewa się w porowatej formie, która odciąga wodę.

W zależności od nasiąkliwości płytki podzielono na trzy grupy. Wymagania stawiane płytkom poszczególnych grup podano w przedmiotowych normach.

Klasyfikacja płytek ze względu na nasiąkliwość wg PN-EN 87:1994

Powierzchnie licowe płytek i płyt wszystkich grup mogą być gładkie, profilowane, faliste lub wykończone w inny sposób. Powierzchnie mogą być szkliwione (GL) lub nieszkliwione (UGL). Produkowane są także płytki o obu powierzchniach licowych oraz płyty i płytki z odporami, czyli wypustami wzdłuż niektórych boków maskującymi spoiny.

Płytki mają zwykle kształt kwadratowy lub prostokątny i bardzo zróżnicowane wymiary. Preferowane wymiary podają przedmiotowe normy.

Okładziny ścian wewnętrznych są wykonywane zwykle z prasowanych płytek szkliwionych o nasiąkliwości ponad 10%. Zalecane są płytki o powierzchniach gładkich, łatwych do utrzymania w czystości. Są to płytki nieodporne na znaczne obciążenia mechaniczne i ujemne temperatury. Kwasoodporne płytki kamionkowe są stosowane do wykładania zbiorników, ścian i podłóg w pomieszczeniach narażonych na działanie kwasów, z wyjątkiem kwasu fluorowodorowego i fluorokrzemowego, oraz podłóg w pomieszczeniach o zwiększonej intensywności ruchu.

Kamionkowe płytki kwasoodporne

Powierzchnia licowa płytek jest gładka, natomiast powierzchnia montażowa profilowana, w celu zwiększenia przyczepności zaprawy.

Płytki podłogowe muszą odznaczać się dużą wytrzymałością, a przede wszystkim odpornością na ścieranie, płytki szkliwione powinny być dodatkowo odporne na zarysowanie.

Kamionkowe płytki i kształtki podłogowe: a) płytka kwadratowa, b) płytka sześciokątna, c) płytka prostokątna, d) płytka wklęsła, e) gorsecik, f) listek, g) kształtka cokołowa wklęsła

W zależności od odporności na ścieranie wprowadzono podział płytek szkliwionych na cztery klasy (PN-EN-154:1996).

Z wyrobów prasowanych coraz większą popularnością cieszą się płytki gresowe (granit). Produkuje się je z glinek kaolinowych i plastycznych, skaleni, skaleniokwarcu oraz kwarcu. Płytki są prasowane pod ciśnieniem 50-60 MPa, a następnie wypalane w 1200-1250° C.

Płytki gresowe mają zróżnicowane wymiary: od 10x10 cm do 90x90 cm oraz od 5x15 cm do 60x90 cm i 30x120 cm. Produkowane są także elementy specjalne, takie jak stopnie schodowe, cokoły, narożniki oraz listwy podłogowe. Powierzchnia płytek może być naturalna (nieszlifowana) lub błyszcząca, co uzyskuje się przez szlifowanie na mokro.

Płytki gresowe mają bardzo zwartą strukturę i ze względu na prawie całkowity brak porowatości charakteryzują się bardzo wysoką mrozoodpornością. Odznaczają się także dużą twardością oraz dobrą odpornością na ścieranie i uderzenia.Płytki gresowe są stosowane wewnątrz budynków jako okładziny ścian i podłóg oraz na zewnątrz budynków do wykładania tarasów, balkonów oraz jako materiał elewacyjny. Produkowane są także płytki schodowe z wytłoczonymi pasami reliefowymi, zapobiegającymi poślizgowi.

Rury i kształtki kamionkowe

Rury i kształtki kamionkowe (PN-EN 295-1:1999) są przeznaczone do budowy sieci drenażowych i kanalizacyjnych oraz instalacji odpornych na działanie kwasów i ługów. Wyroby te służą przede wszystkim do budowy sieci grawitacyjnych, mogą jednak okresowo pracować pod ciśnieniem.

Asortyment wyrobów obejmuje rury i kształtki. W grupie kształtek rozróżnia się: trójniki, łuki, kolana, syfony, osadniki i inne elementy. Rury i kształtki mogą być nieszkliwione bądź mieć szkliwioną powierzchnię zewnętrzną i wewnętrzną lub tylko zewnętrzną. W przypadku wyrobów szkliwionych powierzchnia kielicha nie musi być pokryta szkliwem. Rury i kształtki są produkowane o średnicach nominalnych (DN) w zakresie 100-1200 mm. Preferowane długości rur podano w tablicy; w przypadku rur o średnicy nominalnej DN 200-450 za długości preferowane uważa się także długości 1,0; 1,6 i 1,85 m.

Rury i kształtki kamionkowe: a) prostka kielichowa zwykła, b) trójnik prosty pojedynczy, c) trójnik skośny pojedynczy, d) łuk, e) kolano, f) syfon skośny z rewizją, g) wpust kanałowy górny, h) osadnik ściekowy

Pref
erowane długości rur wg PN-EN 295-1:1999

---