Zespół wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego

Jama czaszki = zamknięta przestrzeń ograniczona przez kości

sklepienia i podstawy czaszki

Zawartość czaszki :

1. tkanka mózgowa

2. płyn mózgowo - rdzeniowy wypełniający zamknięty układ krążenia płynu

3. łożysko naczyniowe wypełnione krwią

W warunkach fizjologicznych :

• ciśnienie wewnątrzczaszkowe na stałym poziomie

• dynamiczna równowaga między wytwarzaniem a wchłanianiem płynu mózgowo - rdzeniowego

• prawidłowe mechanizmy regulujące przepływ krwi przez mózg

W warunkach patologicznych :

• zwiększenie objętości jednego z elementów wypełniających jamę czaszki, co prowadzi do

podwyższenia ciśnienia śródczaszkowego

Płyn mózgowo - rdzeniowy :

1. powstaje w splotach naczyniowych układu komorowego

2. przepływa : z komór bocznych

przez

otwory międzykomorowe

do

komory III

przez wodociąg mózgu

komory IV

stąd

do przestrzeni podpajęczynówkowej i kanału kręgowego

3. wchłania się przez : kosmki pajęczynówki

do zatok żylnych i żył opony miękkiej

Przyczyny nadciśnienia wewnątrzczaszkowego :

• patologiczne krążenie płynu mózgowo - rdzeniowego ( wady OUN, nowotwory, stany zapalne mózgu i opon, urazy )

• upośledzone wchłanianie płynu ( stany zapalne opon i krwawienia do przestrzeni podpajęczej )

• nadmierne wydzielanie płynu mózgowo - rdzeniowego ( brodawczaki splotów naczyniastych )

• zwiększenie masy mózgu ( obrzęk ) lub powstanie patologicznych tworów nowotworowych, zapalnych, naczyniowych, cyst pasożytów

Obrzęk mózgu :

1. naczyniopochodny

2. cytotoksyczny

Ad. 1

Obrzęk mózgu naczyniopochodny = zaburzenia czynności krew - mózg, tj. zaburzenia jej przepuszczalności dla wody i elektrolitów.

Tkanka obrzęknięta

= wzrost zawartości wody i jonów sodowych

= spadek potasu

= nadmierne gromadzenie się H₂O w przestrzeni pozakomórkowej

Ad. 2

Obrzęk mózgu cytotoksyczny = zaburzenia przepuszczalności błon

komórkowych prowadzących do nadmiernego gromadzenia się

H₂O w komórkach

Objawy nadciśnienia wewnątrzczaszkowego

1. Bóle głowy - najczęściej po śnie nocnym, rozlane, słabną po wymiotach

2. Wymioty, często poranne, chlustające, bez związku z posiłkami

3. Zmiany zastoinowe na dnie oczu - zatarcie granic tarcz nerwu wzrokowego, rzadko występuje u niemowląt i dzieci do 3 roku życia

4. Uwypuklenie i tętnienie ciemiączka oraz rozejście szwów czaszkowych u niemowląt

5. Niedowłady nerwów odwodzących gałki oczne ( podwójne widzenie )

6. Drgawki

7. Wklinowanie mózgu = „wgłobienie” migdałków móżdżku

i rdzenia przedłużonego do otworu potylicznego wielkiego

Ocena nadciśnienia wewnątrzczaszkowego :

• pomiar ciśnienia płynu mózgowo - rdzeniowego ( poprzez wkłucie dokomorowe lub dolędźwiowe )

• Rtg czaszki u niemowląt i małych dzieci

powiększenie czaszki, ścieńczenie kości pokrywy, powiększenie ciemiączek, rozstęp szwów

• Rtg czaszki u starszych :

wyciski palczaste na kościach sklepienia czaszki

• badanie Eeg

Leczenie :

1. Decadron ( steryd )

2. 20% Mannitol

3. Furosemid

4. wyrównanie zaburzeń wodno - elektrolitowych

5. w przypadkach : guzów OUN, krwiaków - leczenie

neurochirurgiczne

Skala Glasgow w modyfikacji Ritza

(ocena głębokości i kontrola przebiegu śpiączki )

kontakt werbalno - słowny

Punkty	0 - 23 miesiąc życia	2 - 5 rok życia	powyżej 5 roku życia
5	śmieje się, robi kosi-kosi	odpowiada, słowa i zwroty	zorientowany, odpowiada logicznie
4	płacze ( daje się uspokoić )	słowa nie adekwatne do pytań nieskładna konwersacja	rozmawia, jest niezorientowany
3	ciągły płacz, krzyk	płacze lub krzyczy ciągle	niewłaściwe słowa
2	„chrząka” pobudzony lub osłabiony	„chrząka”	niezrozumiałe dźwięki
1	brak odpowiedzi	brak odpowiedzi	brak odpowiedzi

odpowiedź motoryczna

Punkty	do roku	powyżej roku
6	spontaniczna	spełnia polecenia
5 4 3 2 1	lokalizuje ból cofa kończyny po bodźcu bólowym reaguje wzmożonym napięciem zginaczy ( decoricate rigdity ) reaguje prężeniami wyprostnymi ( decerebrate rigidity ) brak odpowiedzi

otwieranie oczu

Punkty	do roku	powyżej roku
4 3 2 1	spontanicznie reakcja na hałas	spontanicznie reakcja na polecenia
		reakcja na ból bez reakcji

Testy powinny być przeprowadzone wielokrotnie w celu ustalenia dynamiki zaburzeń.

Punktacja może wynosić od 15 - 3 pkt.

prawidłowa świadomość : 9 pkt. i więcej

płytkie zaburzenia świadomości : 8 pkt.

stan śpiączki : 7 pkt. i mniej

Badanie neurologiczne u niemowląt

Niedojrzałość OUN i związane z tym odrębności w redukcjach neurofizjologicznych niemowląt sprawiają, że ocena odbywa się

wg innych zasad :

1. Wywiad

2. Badanie fizykalne ( nieprawidłowości w obrębie twarzy, rąk, stóp, skóry, narządów płciowych )

3. Obserwacja zachowania

4. Badanie neurologiczne ( tylko u dziecka bez cech infekcji )

• Ocena rozwoju psychoruchowego

używamy : zabawek takich jak : grzechotka, barwne kółko,

dzwonek, klocki

• Ocena czy rozwój dziecka odpowiada normie wiekowej

• Badanie głowy i nerwów czaszkowych odbywa się na plecach

Badanie :

Nerw I - jest niemożliwe

Nerw II - przed 6 tygodniem życia brak reakcji na bodźce wzrokowe

Nerw III, IV, V - bada się łącznie; ocena szerokości szpar

powiekowych, ustawienie gałek ocznych, szerokość źrenic,

odruchy na światło

Nerw VI - reakcje obronne i ruchy mimiczne dziecka

Nerw VII - ruchy mimiczne twarzy

Nerw VIII - orientacyjna ocena słuchu

Nerw IX, X - zbadanie podniebienia, obserwacja ssania

Nerw XII - wprowadza się smoczek do ust i ogląda ruchy języka

Następny etap :

• ocena ułożenia dziecka i jego ruchów spontanicznych w pozycji na plecach

• podczas badania głowa dziecka musi pozostać w osi tułowia ( aby wyłączyć odruch toniczny szyjny asymetryczny )

• ocena napięcia mięśniowego

• ocena ruchów w poszczególnych stawach

• ocena odruchów głębokich ( w położeniu na plecach )

• ocena odruchów brzusznych, nosidłowych, chwytnych, Rossolimo i odruch Babińskiego

• ocena objawów oponowych

• ocena automatyzmów ruchowych :

odruchy toniczne szyjne ( zwłaszcza asymetryczne ), skrzyżowanego wyprostu Moro, odruchy pociągania ramion ( = pociąganie za ręce i obserwacja ustawienia głowy w tej

pozycji )

Przejście do pozycji pionowej - ocena jak dziecko stawia kończyny

i jakie wykonuje nimi ruchy

Pozycja na brzuch :

• ustawienie i unoszenie głowy

• ułożenie kończyn

Na końcu :

unieść dziecko z podłoża, w podwieszeniu poziomym i ocenić

ustawienie kończyn głowy i tułowia

1

10

---