CELOWOŚĆ ORGANIZOWANIA WYCIECZE   SZKOLNYCH

 

Wycieczką nazywać będziemy każde celowe i zorganizowane wyjście z codziennego otoczenia. Wycieczka szkolna to wyjście poza budynek szkolny, niezależnie od charakteru i czasu trwania, w określonym, z góry zaplanowanym celu.

Wycieczki szkolne należą do efektywnych a zarazem efektownych

i lubianych przez dzieci form organizacyjnych procesu dydaktyczno-wychowawczego. Są przede wszystkim lekcjami, a więc jednostkami wprowadzającymi, pogłębiającymi, rozszerzającymi lub utrwalającymi treści kształcenia. Mogą być ilustracją tego, co uczniowie wcześniej już poznali, inspiracją do dalszego rozwijania treści programu nauczania. Zawsze będą rodzajem „zajęć w terenie”. Organizowanie ich łączy się  z oczekiwaniem na przygodę, spotkanie z czymś nowym, nieznanym. Wycieczki dają dzieciom posmak przeżycia wielu niespodzianek. Wyzwalają tęsknotę do poczynań wychodzących poza sztywne ramy godzin lekcyjnych. Dzieci cieszą się na spotkanie z naturą i nowym środowiskiem. Z przyjemnością myślą o podróży koleją, autobusem, statkiem, o pieszych wędrówkach.

Działalność dydaktyczno-wychowawcza i krajoznawczo-turystyczna podczas wycieczek jest trudniejsza niż praca w sali lekcyjnej. Wymaga dużej koncentracji i zapobiegliwości od nauczyciela, bowiem troska o los powierzonych uczniów obowiązuje przez całą dobę, a nie tylko w czasie godzin lekcyjnych określonych rozkładem zajęć szkolnych. Jednak efekty wycieczek są nieporównywalnie większe niż lekcji szkolnych, choć na bieżąco może mniej uchwytne i oczywiste. Bezpośrednie zetknięcie się dzieci z życiem lasu, górami, rzekami, krajobrazem, bogactwem pamiątek i pomników kultury czy ciekawymi ludźmi są bez porównania bogatsze, głębsze, żywsze i trwalsze niż wiedza zdobyta w klasie w czasie lekcji. Zjawiska zaobserwowane na wycieczce nie tylko dostarczają uczestnikom realnych wiadomości, ale skłaniają do pytań, porównań, wnioskowań i uogólnień.^[1]

Istotę wycieczki stanowi zarówno jednogodzinne wyjście ze szkoły w najbliższy teren, jak i kilkudniowe wyjazdy. Wg W. Okonia wycieczki szkolne są przede wszystkim „formami pracy” dydaktyczno-wychowawczej szkoły, umożliwiającymi uczniom bezpośrednie poznanie środowiska lokalnego, własnego regionu, kraju ojczystego, jego właściwości geograficznych, historycznych, etnicznych, kulturowych lub gospodarczych”.^[2]

Cechami charakterystycznymi wycieczek są:

-         określone cele

-         zorganizowane formy

-         przebycie ustalonej uprzednio trasy pieszo lub środkiem zbiorowego przewozu osób

Wycieczki szkolne zorientowane są na realizację wartości, które ogniskują się wokół: prawdy, dobra i piękna. Każda z tych wartości uszlachetnia poszczególne strony osobowości ucznia co jest fundamentalną sprawą w procesie wychowawczym. Prawda doskonali intelekt, dobro i piękno odpowiednio wolę i uczucia.

W wychowaniu młodego pokolenia istotną rolę odgrywają takie wartości, jak: odpowiedzialność, sumienność, odwaga, rozsądek, rzetelność oraz uznanie i przestrzeganie tolerancji, poszanowanie odmiennych opinii i postaw, przeciwstawianie się egoizmowi i konsumpcyjnemu stosunkowi do życia, niezależność działania i otwartość na innych ludzi. Poza tym wycieczki wzmacniają również takie cechy, jak: ciekawość, żądza wiedzy, wola uczenia się, fantazja, radość z obcowania z przyrodą, humor, energia, gotowość przyjmowania nowych idei, poczucie własnej wartości i godności.

 

Wycieczki szkolne wpływają na pozytywny stosunek do:

-         podstawowych idei humanistycznych (idei życia, pokoju, miłości, wolności...)

-         siebie (skromność, obiektywizm, samoocena, umiar w sądach

     i postępowaniu, poczucie godności, optymizm...)

-         innych osób (sympatia, życzliwość, uprzejmość, uczynność, tolerancja ...)

-         własnego narodu, państwa (umiłowanie kultury własnego narodu, państwa, jego historii, języka, piękna ojczystego krajobrazu...)

-         świata przyrody

-         świata rzeczy martwych

-         pracy (własnej i innych)

Wycieczki szkolne spełniają istotne zadania w zaspokajaniu różnorodnych potrzeb młodego pokolenia. Zaspokajanie dociekliwości poznawczej dzieci stanowi podstawę ich samodzielności, pozwala doskonalić umiejętność:

-         obserwowania, analizowania, oceniania zjawiska

-         porównywania różnych cech przedmiotów, zjawisk i sytuacji,

-         przestrzegania zależności i związków zachodzących między zjawiskami, sytuacjami,

-         krytycznej analizy i wnioskowania,

-         opanowania określonych nawyków w posługiwaniu się wiadomościami

     i umiejętnościami.

Regeneracja sił w dobrych warunkach klimatycznych jest kolejną potrzebą młodego organizmu. Wycieczka w słońcu, ciszy, w kontakcie z zielenią

 i przyrodą, zmiana otoczenia na środowisko przyrodnicze, odprężenie psychiczne, nawiązanie nowych kontaktów społecznych, zmiana rytmu dnia oderwanie się od codziennych obowiązków szkolnych i pozaszkolnych wpływa na odbudowę sił psychofizycznych dzieci.^[3]

Zdobywanie wiedzy na wycieczce szkolnej ma charakter kształcenia wielostronnego, interdyscyplinarnego i zintegrowanego. Pozwala na rozbudzenie zainteresowań, wdraża do racjonalnego, kulturalnego organizowania i spędzania wolnego czasu, wiąże życie z nauką i wpływa na pozytywne relacje między uczniami i nauczycielem.

            Udział w imprezach o charakterze krajoznawczo - turystycznym jest okazją do zaspokajania potrzeb kulturalnych młodego człowieka. Dotyczą one: poczucie piękna, doznania wrażeń estetycznych, zobaczenia miejsc znanych z literatury, środków masowego przekazu, twórczego działania.

Dla nauczyciela wycieczki szkolne są możliwością obserwowania

 i poznawania uczniów w zupełnie innych od szkolnych sytuacjach. Pozwalają na lepsze, pełniejsze poznanie swoich wychowanków, zrozumienie ich zachowań, odkrycie cech osobowościowych nieujawnionych w sali lekcyjnej, odkrycie ich zainteresowań i umiejętności. Dają czas na indywidualną rozmowę z dzieckiem o jego sprawach czy problemach. Co najważniejsze zbliżają ich ze sobą. Sprawiają, że ich kontakty interpersonalne stają się głębsze, pełniejsze i autentyczniejsze, co wpływa na większe obustronne zrozumienie wielu zachowań w przyszłości. Stosunki nauczyciela z uczniem w trakcie tradycyjnych lekcji nigdy nie doprowadzą do podobnego wzajemnego poznania się. Aktywność dydaktyczno - wychowawcza wycieczek szkolnych służy wyrabianiu wśród jej uczestników dyspozycji instrumentalnych, a więc tego, co oni będą wiedzieć, rozumieć i umieć. Zarówno w szkole, jak i na wycieczkach chodzi o wyrobienie dyspozycji kierunkowych, które określają ku jakim celom młodzi ludzie będą zmierzać i jakich zasad będą przestrzegać. Zatem dyspozycje kierunkowe to postawy, przekonania i wartości.

---