OBRAŻENIA TKANEK MIĘKKICH.

Następstwem każdego urazu są obrażenia pourazowe, których wielkość zależy od:

• Siły urazu,

• Rodzaju urazu,

W zależności od przyczyny urazy dzielimy na:

• Uraz mechaniczny,

• Uraz termiczny,

• Uraz chemiczny,

Uraz mechaniczny:

• Stłuczenie,

• Skręcenie stawu,

• Otarcie naskórka,

• Rana skóry niepełnej grubości,

• Rana,

• Zwichnięcie - przesunięcie powierzchni stawowych,

Stłuczenie - ból, obrzęk, podbiegnięcia krwawe, krwiak.

• Wykluczenie złamania kości w obrębie urazu,

• Wykluczenie uszkodzeń naczyń (palpacyjne badanie tętna poniżej miejsca urazu) i nerwów (badanie czucia i ruchomości czynnej),

Leczenie: kompresy przeciwobrzękowe, unieruchomienie ,

Skręcenie stawu - ból, ograniczenie ruchomości czynnej, obrzęk, krwiak.

• Wykluczenie zwichnięcia (rtg),

• Wykluczenie złamania,

• Wykluczenie uszkodzeń elementów stawowych (więzadła, łąkotki, próby czynnościowe),

Leczenie: kompres, maść, unieruchomienie,

Otarcie naskórka - rana skóry niepełnej grubości.

• Umycie miejsca urazu,

• Odkażenie miejsca urazu,

• Założenie opatrunku,

• Profilaktyka p/tężcowa (SAT, anatoksyna),

Rana - jest to przerwanie ciągłości powłoki ciała, tzn. skóry, śluzówki lub rogówki.

Rana skomplikowana - drąży do jam ciała lub uszkadza narządy i struktury w głębi organizmu.

Rana powikłana - pierwotnie zakażona, krwawienie, limfotok, ubytek tkanek.

Rana chirurgiczna - rana potencjalnie czysta.

Rodzaje ran:

• Rana cięta - zadana ostrym narzędziem, przerwaniu ulega cała grubość skóry i ewentualnie głębiej położone tkanki. Zwykle obficie krwawi. Brzegi ściany są równe. Uszkodzenie tkanek jest najmniejsze stąd goi się najszybciej. Rana operacyjna to rana cięta.

• Rana tłuczona - zadana tępym narzędziem działająca ukośnie lub prostopadle do powierzchni skóry, która pęka. Rana taka powstaje na twardym kostnym podłożu np. na głowie. Brzegi i ściany są nie równe z uszkodzeniem okolicznej tkanki. Krwawienie nieznaczne.

• Rana miażdżona - na skutek przygniecenia, mało krwawi, brzegi są nierówne, tkanki są zmiażdżone, obrzmiałe, nasiąknięte krwią, niedokrwione, obumarłe.

• Rana szarpana - powstaje wskutek działania przedmiotu rozrywającego tkanki wskutek pociągania (hak, drut kolczasty). Brzegi są nie równe, poszarpane, podobnie ściany i dno. Tworzą się zachyłki i szczeliny.

• Rana rąbana - podobna do rany ciętej jednak zadana jest masywniejszym narzędziem dającym większe uszkodzenie tkanek otaczających.

• Rana kłuta - zadana długim, wąskim, ostrym narzędziem. Mogą drążyć do jam ciała dając niebezpieczne następstwa jak: krwotok spowodowany uszkodzeniem naczyń lub narządów miąższowych, zapalenie otrzewnej na skutek perforacji narządów powietrznych jamy brzusznej oraz odmą opłucnową, krwotok i tamponadę serca w ranach klatki piersiowej.

• Rana płatowa - zadana narzędziem działającym ukośnie do powierzchni skóry odwarstwiająca tkanki w postaci płata.

• Rana z ubytkiem skóry - powstaje jeżeli doszło do oderwania płata skóry lub całkowitego jego zniszczenia.

• Rana postrzałowa - ma wlot i wylot połączone kanałem tkanki wokół którego powstają obszary uszkodzone energią kinetyczną pocisku, rana bez wylotu to rana ślepa. Rana wlotowa najczęściej jest niewielka, wylotowa znacznie większa o poszarpanych krawędziach z ubytkiem skóry.

• Rana kąsana - powstaje w skutek ugryzienia przez zwierzę lub człowieka, te ostatnie goją się szczególnie źle. Brzegi i ściany rany są nierówne, poszarpane, często można zauważyć ślady zębów.

• Rana zatruta - powstaje wskutek ukąszenia przez żmiję lub owady. Widać ślad ukąszenia, okolica jest obrzęknięta, zaczerwieniona, boląca.

Proces gojenia rany jest rodzajem odczynu zapalnego i przebiega w 3 fazach:

• Okres wysiękowy - przekrwienie tkanek, wysięk, eliminacja tkanek martwych,

• Okres proliferacyjny - ubytek wypełniają fibroblasty,

• Okres regeneracji - pojawiają się włókna kolagenowe i tkanka łączna - blizna,

Gojenie rany może być:

• Pierwotne (rychłozrost) - per prinam intentionem,

• Wtórne (ziarninowanie) - per secundam intentionem,

• Pierwotne odroczone (szew wtórny),

Zasady leczenia ran:

• Chirurgiczne opracowanie (brzegi + dno),

• Unieruchomienie miejsca zranienia,

• Stosowanie leków antybakteryjnych,

• Profilaktyka tężca (SAT, anatoksyna),

Rodzaje szwów rany:

• Pierwotny,

• Pierwotny odroczony,

• Wtórny,

• Najlepiej szwy jednowłókienne,

Oparzenie (combustio) - istotą jest utrata czynności biologicznych skóry, prowadzi do:

• Ucieczki płynów ustrojowych,

• Utraty energii (nadmierny katabolizm),

• Rozwoju zakażenia,

Podział:

• I ^o - uszkodzenie naskórka (warstwa powierzchowna),

• II ^o - uszkodzenie skóry właściwej (warstwa powierzchowna),

• III ^o - uszkodzenie tkanki podskórnej (warstwa głęboka),

Głębokość uszkodzenia skóry:

• Ocena rozległości oparzenia - najprostsza tzw. reguła 9:

• Głowa i szyja 9 %,

• Kończyna górna 9 %,

• Kończyna dolna 18 %,

• Przednia część tułowia 18 %,

• Tylna część tułowia 18 %,

• Krocze 1 %,

Zasady postępowania po przyjęciu oparzonego do szpitala:

1. Badanie lekarskie:

• Przyczyna oparzenia,

• Ocena podstawowych funkcji życiowych,

• Ocena powierzchni oparzenia,

• Dokumentacja przypadku,

1. Podanie środków p/bólowych:

• Dożylne, musi być skuteczne,

3. Stały dostęp do dużego naczynia:

• Wenopunkcja, wenesekcja,

4. Cewnik do pęcherza moczowego,

5. Podanie SAT i anatoksyny p/tężcowej,

6. Zgłębnik żołądkowy, jeśli są obawy podniedrożnościowe przewodu pokarmowego,

7. Leczenie miejscowe rany oparzeniowej:

• Oczyszczenie mechaniczne, wypłukanie rany solą fizjologiczną. Nakłucie dużych pęcherzy oparzeniowych bez ich zdejmowania,

1. Profilaktyka antybiotykowa,

2. Plan przetaczania płynów elektrolitowych i białkowych,

Prosty wzór obliczeniowy dla ilości przetaczania na dobę:

• 2 - 3 ml/kg masy ciała * % powierzchni oparzenia,

Ocena skuteczności leczenia płynami:

• Stan kliniczny (pragnienie, świadomość, pobudzenie),

• Ciśnienie tętnicze krwi i pomiar OCŻ (norma 2 - 8 cm słupa wody),

• Diureza godzinowa (↑ 30ml),

• Oznaczenie hematokrytu (35 - 40),

• Sprawdzenie masy ciała (parowanie, zatrzymanie w tkankach),

Leczenie miejscowe rany oparzeniowej:

• A) Opatrunki,

• B) Metoda otwarta (najczęściej na twarz i okolice krocza),

• C) Wczesne wycięcie oparzenia i przeszczep skóry,

A) Najczęściej w warunkach oddziału chirurgicznego za pomocą opatrunków:

• Opatrunki nasycone 0,5 % azotanem srebra (gaziki grubość ok. 5 cm),

• Zmiany opatrunków,

B) Metody otwarte - trudno założyć opatrunek (krocze , twarz)

• Maści i żele (Dermoin, Argosulfan),

C) przeszczepienie skóry:

• Pokrycie skóry rany tak szybko jak to jest możliwe,

• Przeszczep skóry z powierzchni zdrowej,

Oparzenia chemiczne:

• Rany spłukujemy dużą ilością wody z wyjątkiem oparzenia wapnem niegaszonym,

• Zasada neutralizowania rany,

• Oparzenia kwasem - roztwory sodu,

• Oparzenia ługiem - roztwór octu,

Oparzenia elektryczne:

• Duże zmiany tkanek głębiej położonych,

• Ogólne zasady postępowania (walka ze wstrząsem),

• Leczenie specjalistyczne w zależności od objawów - uszkodzenie naczyń i nerwów,

Odmrożenie (congelatio):

1. Na wielkość urazu ma wpływ:

• Niska temperatura,

• Wilgotność,

• Ruch powietrza,

• Okolica ciała narażona na uraz,

2. Podział:

• I ^o - przekrwienia i obrzęk,

• II ^o - przekrwienia i pęcherze,

• III ^o - martwica pełnej grubości skóry,

• IV ^o - martwica całej skóry, tkanki podskórnej, mięśni oraz kości,

3. Leczenie:

• Stopniowe ogrzewanie miejsca odmrożenia,

• Opatrunki jak przy oparzeniu,

• Profilaktyka zakażeń miejscowych,

• Leczenie rekonstrukcyjne,

1

---